Макал лакаптар жыйнагы

Кыргызча макал лакаптар жыйнагы — бул жыйнакта билим, ден-соолук, адамдар, мекен, жамандык-жакшылык, кыз-жигит, эрди-катын, эл башчылары, жаныбарлар, эмгек, акылдуулук, пайда-пайдасыз, тил, эне-ата, акыйкаттык жана башка көптөгөн турмуш-тиричиликке байланышкан кыргыз эл макал лакаптарын жыйнадык.

Мазмуну

• А
• Б
• В
• Г
• Д
• Ж
• З
• И
• К
• М
• Н
• О
• Ө
• П
• С
• Т
• У
• Ү
• Х
• Ч
• Ш
• Ы
• Э

Макалдарды издөөнү жеңилдетүү максатында алфавиттик иретке келтирдик, каалаган тамганы бассаңыз ошол жакка дароо барат. Эгер ачкыч сөздөр аркылуу издөөнү кааласаңыз компьютерден CTRL + F (же F3) баскычын басып, издеген сөздү жазыңыз, уюлдук телефондо "Поиск на странице" деген бөлүмдө изделүүчү сөздү жазып издейбиз. Издеп жатканда эң ылдый жагынан кайрадан тез өйдө көтөрүлүү үчүн «Артка» (назад) баскычын басыңыз.

А

• Абийири мүлдө төгүлсө, эл караган оңоорбу.
• Ага-тууган кимде жок, сыйлашпаса жатча жок.
• Ага-тууган ынтымактуу болсо ат көп, абысындар ынтымактуу болсо аш көп.
• Агасы минген атты — иниси минет, атасы салган кушту — баласы салат.
• Агасын агалай албаган, душманын сагалайт.
• Агасын чапса балаңыз, атасын урам дегени.
• Агач катуусун курт жыгат.
• Агыбайдын тонундай аңтара салба (ала салдырып).
• Агын сууда арам жок.
• Агын тапсаң аласың, караны тапсаң каласың.
• Агын чогулуп сел болот, адам чогулуп эл болот.
• Агынан тийишсең бирөөгө, айланып келет кезеги.
• Адал болсоң дос көбөйөт, арам болсоң кас көбөйөт.
• Адал иш абийир таптырат, арам иш азабын тарттырат.
• Адал иш менен аракет кулду да даражага жеткирет.
• Адал ишти айлыңдан аяба, арам ишти аялыңдан ая.
• Адал иштин арты — бакыт.
• Адал өлсө — бир казан эт, арам өлсө — ит менен кушка жем.
• Адал өлсө бир казан эт, арам өлсө бир талпак.
• Адал эмгек абийир таптырат.
• Адал эмгек астыңа ат, үстүңө тон.
• Адал эмгек нурдантат арам эмгек кырдантат.
• Адал эмгек элге жеткирет, арамдык элден кетирет.
• Адалдын тамыры миң, арамдын тамыры бир.
• Адалсынган молдонун үйүнөн алты камандын башы чыгыптыр.
• Адам — адам менен адам.
• Адам — акылы менен адам.
• Адам — эли менен, өрдөк — көлү менен.
• Адам (көзү) жок жерде кеп (ушак) кылба.
• Адам адам менен адам.
• Адам адам үчүн табылгыс дары.
• Адам адамга дос, жолдош, бир тууган.
• Адам аласы — ичинде, мал аласы — тышында.
• Адам аласынан, сөз аласы жаман, от (эт)чаласынан, сөз чаласы жаман.
• Адам алсызы — урушчаак.
• Адам аракты жутат, арак кийин адамды жутат.
• Адам ачтан өлбөйт, ардан өлөт.
• Адам ашка тойсо да, башка (жашка) тойбойт.
• Адам баласы тетиксиз сандык, сыртынан сынчы жаңылат.
• Адам болмок аста — аста, айбан болмок бир паста.
• Адам болор кишинин адам менен иши бар, адам болбос кишинин адам менен неси бар.
• Адам болуу — ураан, адамды билүү — кымбат.
• Адам болуу арзан, адамды билүү кыйын.
• Адам да көктөмдө арыктайт.
• Адам даңк үчүн от менен сууга кирет.
• Адам дүйнөдө бир жаралат.
• Адам жакшылыкты жерден таап албайт, адамдан үйрөнөт.
• Адам жаман эмес, анын кыялы жаман.
• Адам жаманы — сопу, жыгач жаманы — соку.
• Адам жолу — улук.
• Адам жүргөн жол менен адам жүрөт.
• Адам жүрөгү менен күчтүү, жыгач тамыры менен күчтүү.
• Адам жүрүшүнөн — кул болот, ат жүрүшүнөн — пул болот.
• Адам кааласа таштан суу, такырдан гүл чыгарат.
• Адам карыган сайын бала.
• Адам катасыз болбойт, көлчүк бакасыз болбойт.
• Адам келсе таң аткандай, акмак келсе күн баткандай.
• Адам көңүлүнөн азат, тилинен жазат.
• Адам көптү көрбөй акыл кирбейт.
• Адам көркү — адеп.
• Адам көркү — чүпүрөк, дарак көркү — жалбырак.
• Адам кулагынан жаңылат, тулпар туягынан жаңылат.
• Адам курсагынан арыктабайт, кулагынан арыктайт.
• Адам маңдайга жазылгандан өтө албайт.
• Адам менен малдын айырмасы — акылда.
• Адам ойго тойбойт, бөрү койго тойбойт.
• Адам ооруган жеринен колун албайт.
• Адам өзү ажалдуу болсо да, өлбөс нерселерди жасайт.
• Адам өзү карыса да, көөдөнү карыбайт.
• Адам өзүнөн кийинкилерди көрүп картаят.
• Адам өзүнөн эмес, сөзүнөн байкалат.
• Адам өлбөсө айыл башы, соодагер өлбөсө кербен башы.
• Адам өлмөйүнчө ырыскысы түгөнбөйт.
• Адам өлөт, атак өлбөйт.
• Адам өлсө даңкы калат, ат өлсө териси калат.
• Адам өчкө кудай өч.
• Адам сөзгө (кепке) байланат, айбан чөпкө (жипке) байланат.
• Адам сөзүнөн сынат, уй мүйүзүнөн сынат.
• Адам сүйлөшкөнчө, айбан (жылкы) кашынышканча.
• Адам темирден катуу, (таштан бек), гүлдөн назик.
• Адам тилинен табат.
• Адам тирүүлүгү — бейиш, молдонун тирүүлүгү — кейиш.
• Адам төрөлсө да, өлсө да койдун шору.
• Адам чакырса барбайм деген, аш чакырса калбайм дейт.
• Адам ызаатка келет, айбан чөпкө келет.
• Адам эли менен, каз — өрдөк көлү менен.
• Адам эмгеги менен даңктуу (таанылат).
• Адам эмгек менен адам.
• Адамга — ишарат, айбанга — келтек.
• Адамга адам кымбат.
• Адамга конгон касЬет качпайт, бирок издеген киши таппайт.
• Адамга көрбөгөндүн баары кызык.
• Адамга кылган жакшылык, айда тийген ай эмес, күндө тийген күн эмес.
• Адамга мал табылышы оңой, адамга адам табылышы кыйын.
• Адамга өлүм ак (өңгө жалган — өлүм ак).
• Адамга таандык мыкты дөөлөт — достук.
• Адамга тубаса акыл бүтпөйт, эмгек менен заман жасайт.
• Адамга чычалак жарашпайт, атка жаталак жарашпайт.
• Адамга эки нерсе тирек деги, бири тил, бири дилиң жүрөктөгү.
• Адамдагы эң сонун нерсе — акыл менен билим.
• Адамдан айла качып кутулбайт.
• Адамдан улуу ат жок, нандан улуу аш жок.
• Адамды (кишини, жигитти) сөзүнөн тааныйт.
• Адамды адам кылып арга үрөгөн үмүт.
• Адамды адам эмес, билимсиздик (акылсыздык) кемсинтет.
• Адамды акылга бай кылган — эмгек, төрт түлүктү шай кылган эмгек.
• Адамды акылынан, даракты жалбырагынан байка.
• Адамды алыстан тааныш (байкаш) кыйын.
• Адамды билиш үчүн аны менен бирге үч пуд туз жеш керек.
• Адамды бузган — байлык менен бийлик.
• Адамды кийминен тааныбайт, ишинен тааныйт.
• Адамды кордобо, акмакты бордобо.
• Адамды көзүнөн түшүнбөй, сөзүнөн түшүн.
• Адамды сөзүнөн тааныбайт, ишинен тааныйт.
• Адамды үмүт жашатат, кайгы какшатат.
• Адамды шайтан азгырат, артык дөөлөт мас кылат, тумшугу таштай катаарда, тууган менен кас кылат.
• Адамды шорго салган да, өлтүргөн да тил.
• Адамдын адам билет сымбатын, акмактар кайдан билсин, адамдын арзан менен кымбатын.
• Адамдын адамкерчилиги, ачуусу келгенде билинет.
• Адамдын акысын жер жебейт.
• Адамдын аласы жаман, айбандын куласы жаман.
• Адамдын ардуусу тырышчаак болот.
• Адамдын башкы милдети — ыймандуулук.
• Адамдын бетин бөрүжебейт.
• Адамдын бири тентек, бири жөнтөк, бири эпчил, бири кекчил.
• Адамдын даамы тилинде (сөз менен).
• Адамдын даңкын чыгарган да — тил, тарпын чыгарган да — тил.
• Адамдын жалаңгычы да адам.
• Адамдын жаман — жакшысы туулгандан эмес, көргөн тарбиясынан.
• Адамдын жылдыздуусун айбан да билет.
• Адамдын ийгилиги эмес, акылына карап баа бер.
• Адамдын иши, жемиштин мөмөсү.
• Адамдын ким экенин билгиң келсе, кебин шашпай тыңшап көр.
• Адамдын көзү өлгөндө (бир чымчым) топуракка тоёт.
• Адамдын көркү — адеп.
• Адамдын көркү — адилеттүүлүктө, жигиттин көркү — адептүүлүктө.
• Адамдын көркү — акыл.
• Адамдын көркү — бөз, көңүлү — эки ооз сөз.
• Адамдын көркү — бөз, кулактын көркү — сөз.
• Адамдын көркү баш болот, кабактын көркү каш болот.
• Адамдын кыйноосу — санаа, өлүмү — оору.
• Адамдын мөмөсү бала.
• Адамдын мыктысы — жөнөкөйлүк.
• Адамдын оозунда болсо — алданын кулагында болот.
• Адамдын өзү карыса да, сөзү карыбайт.
• Адамдын өзүнө баа бербе, акылына баа бер.
• Адамдын пейли тойбой, карды тойбойт.
• Адамдын түсүн айтпай, ишин айт.
• Адамдын эмгектен улуу тиреги жок.
• Адамзааданы жакшы сөз атынан түшүрөт.
• Адамзатты сөз бузат, тоо — ташты сел бузат.
• Адамзаттын жакшысы азыраак сүйлөп, көп тыңдайт, аргымактын жакшысы азыраак оттоп, көп жуушайт.
• Адамзаттын уругу — ажырыктын тамыры.
• Адамча туулуп, айбанча жашаба.
• Адат — адат эмес, жөн — адат.
• Адашкан жыйып эл кылдым, айланып кетсин туугандан.
• Адашкан казды топтошкон карга алат.
• Адашкан койду бөрү жейт.
• Адашкандын айбы жок, кайтып үйүрүн тапкан соң.
• Адашкандын айыбы жок, айланып (кайтып) үйүрүн тапкан соң, ачылгандын айыбы жок, өзү билип (көрүп) жапкан соң.
• Адашкандын алды жөн.
• Адашкың келбесе — кара, жаңылгың келбесе — сура.
• Адашпаймын деген эр дал түштө адашат.
• Адашсаң атыңа ишен.
• Адашсаң элиң менен (акылдуу менен) адаш.
• Адеби жок жигит жүгөнү жок атка окшош, адеби жок аял кабанаак итке окшош.
• Адеби жоктун аты — жөнүн сураба.
• Адеби жоктун, уяты жок.
• Адепсиз бала — таманга жабышкан чыла.
• Адепсизден алыс кач.
• Адепсизден да адептүүлүктү үйрөн.
• Адептүү — алкыш алат, адепсиз — каргыш алат.
• Адептүү бала — абийир, адепсиз бала — жабыр.
• Адептүү киши — азаптан алыс.
• Адептүү жигит азаптан алыс болот.
• Адептүүлүк — адамдын көркү.
• Адил адам абройлуу.
• Адилет жаралган мыйзам жакшы.
• Адилет сөз ачуу.
• Адилеттүү мыйзамың болсо — көңүл ток, ансыз эркиндик жок.
• Адырда малы болбосо, бетегелүү бел карып.
• Адырды кылган анда өлөт, кылыч кылган мында өлөт, өрмөк соккон жан да өлөт.
• Адырында аркар жок, адамында дарман жок.
• Ажаан аялың болгуча, ажаан итиң болсун.
• Ажаан ит таяктан коркот.
• Ажал — өлүм жетпесе, адам уулу жыгылбайт.
• Ажал — өлүм кайда жок, ашыккан иштен пайда жок.
• Ажал айтып келбейт.
• Ажал жетип күн бүтсө, кимди сорбойт кара жер.
• Ажал жолу — чилдин арышынан кыска.
• Ажал жуучусу — оору.
• Ажал келсе, алтын тактан пайда жок.
• Ажал келсе, темир сандык кеп эмес.
• Ажал менен азап каш — кабактын ортосунда.
• Ажалдуу карга бүркүт менен ойнойт.
• Ажалдуу карга торго түшөт.
• Ажалдуу кийик адырга качат.
• Ажалдуу киши ажыдаардын куйругун басат.
• Ажалдуу төө жарда оттойт, ажалдуу доңуз анда оттойт.
• Ажалдууга себеп жок.
• Ажалым жетсе өлөөрмүн, азабым болсо көрөөрмүн.
• Ажарлуу аял адамдын периштеси, акылдуу аял эркектин шериктеши.
• Ажоосу жок эл — серкеси жок кой.
• Ажы болмок — кырк жылда, бенде болмок — бир күндө.
• Ажыдаардын куйругун баспа, башын бас.
• Ажырагыс карындашыңа, унутулгус сөз айтпа.
• Ажырашаар досуңа көңүл калар сөз айтпа.
• Ажырашаар тамыр ээрдин арткы (көткү) кашын сурайт.
• Аз ашка жасоол болбо.
• Аз бергенден, тез берген.
• Аз болсо да, саз болсун.
• Аз болсун, аз болсо да саз болсун.
• Аз да болсо, көптөй көр, арык да болсо семиздей көр, алыс (жат) да болсо, жакындай көр.
• Аз дүйнөгө (тамакка) арзыбай, көптү кайдан табасың, жарма, чайды жаман деп, этти кайдан табасың.
• Аз жамандык да көп.
• Аз кайгыны аш басат, көп кайгыны дос басат.
• Аз көбөйөт, азган оңолот.
• Аз сөз — саз сөз, көп сөз — чөп сөз.
• Аз сүйлө, көп тыңда.
• Аз сүйлөсөң да, саз (так) сүйлө.
• Аз сүйлөсөң, элиңе жагасың, көп сүйлөсөң бир балээге каласың.
• Аз уктаган акылга бай болот.
• Аза — арыбайт, каада — карыбайт, алтын чирибейт.
• Аза арыбайт, доо карыбайт, алтын чирибейт.
• Азазил азгырганда катын эрин чанат.
• Азамат (эр жигит) — бир сырдуу, миң кырдуу болот.
• Азамат акылдуу болсо, алганы мээримдүү болот.
• Азамат бир күнү ат минет, бир күнүжөө жүрөт.
• Азамат болсоң ак иште — аздыр-көптүр мал болот, бекеринен мал тапсаң — берекеси жок болот.
• Азамат болсоң шаңдуу бол, «Атың ким?» деп сурасын.
• Азамат болсоң эр жигит, ардактуу иштен корунба.
• Азамат эрге алтымыш өнөр аздык кылат.
• Азаматка — эл арка.
• Азаматка дайыма ракмат.
• Азаматтын азганы — көчкөндө жөө басканы.
• Азаматтын азганын өзү билбейт, жат билет.
• Азаматтын белгиси — көп ойлонуп, аз сүйлөйт.
• Азаматтын даңкын чыгарган — эмгек, арамзанын жанын чыгарган — эрмек.
• Азаматтын жакшысы (белгиси), азыраак сүйлөп, көп тыңшайт.
• Азаматтын жакшысы бирде мырза, бирде кул, аргымактын жакшысы чапса күлүк, сатса пул.
• Азаматтын жакшысы он бешке келсе — кичүүлүк жок, жүзгө келсе — карылык жок.
• Азаматтын кадырын атасы эмес, эл билет.
• Азаматтын күлгүнү, киши акысын жебеген, жоого кегин бербеген, айбаты катуу шер болот.
• Азансыз молдо болсо да, казансыз катын болбойт.
• Азап айтып келбейт.
• Азап тартпай акыл кирбейт.
• Азапка чыдасаң жашоону үйрөнөсүң.
• Азаптан коркпо, айыптан корк.
• Азаптуу кишиге айла жок.
• Азапты — тарткан билет, жүктү — арткан билет.
• Азапты кайдан деп билип болобу.
• Азапты көрбөгөн, бакыттын баркын билбейт.
• Азаптын азабы — жумушу жоктук.
• Азбаймын деген жигитти, караңгы түн аздырат.
• Азга — опаа, кепке — жапаа.
• Азга алкыш айтпаган көпкө көңүлүтойбойт.
• Азга каниет кылбаган, көпкө ыраазы болбойт.
• Азганды кууп, тозгонго жолукпа, тууган издеп, достон кетпе.
• Азды аяган, көптөн кур калат.
• Азды билбеген, көптү да билбейт.
• Азды жок дебе, барды көп дебе.
• Аздыктын кордугу жаман.
• Аздын азанчысы болгуча, көптүн казанчысы бол.
• Аздын арманы күчтүү, көптүн дарманы күчтүү.
• Аздын атасы бар, көптүн батасы бар.
• Азил сөзгө акылдуу баш иет, акмактын жаны ачылат.
• Азоого — тушоо, күлүккө — чалма.
• Азоону чалма жоошутат, акмакты токмок токтотот.
• Азсыздангандын шыбагасын ити жулуп кетет.
• Азуулуу бөрүгө, момун боз кой тең эмес.
• Азуулуу менен арбашпа, алдуу менен кармашпа.
• Азуулууга — бар заман, бечарага — зар заман.
• Азуулууга бар заман, азуусузга тар заман.
• Азуулуулар аңдышса, бечаралар бөлүнөт.
• Азуулууну киши күчү менен эмес, эби менен алат.
• Азуусун айга жаныган, ааламды өзүм билем дээр.
• Азынаган айгырдын үйрүн көр, менменсинген жигиттин үйүн көр.
• Азынаганды билбеген — айгыр болбойт, мөөрөгөндү билбеген — бука болбойт.
• Азыр бирди алсам, он тогузу эле калат.
• Азыраак сүйлөп, көп иште.
• Ай — Күн баарыга тең.
• Ай — толгонун билбейт, жигит — болгонун билбейт.
• Ай — чыгышынан, адам — жүрүшүнөн билинет.
• Ай айга багышат, күн күнгө багышат (кошулат).
• Ай башы думанадан үмүт кылат (же үмүт этет).
• Ай деген (же дээр) ажо жок, «кой!» деген (же дээр) кожо (же ага) жок.
• Ай десе аркы жок, күн десе көркү жок.
• Ай жарыкта — коён арык.
• Ай жүр, аман жүр.
• Ай караган ачкадан өлөт, күн караган күрөөрүн алат.
• Ай караган текедей, күткөн жаман акыйып.
• Ай катаалы — айда жаайт.
• Ай күн менен жакшы, эр эл менен жакшы.
• Ай менен Күн асмандын көркү.
• Ай он бешинде кайда бараар дейсиң.
• Ай талаадан аткан ок, ажалдууга тиет (жолугат).
• Ай тегерек, сабы жок, атакемдин табы жок.
• Ай толгонун билбейт, жигит болгонун билбейт.
• Ай түндө керек, акыл күндө керек.
• Ай чырайлуу, бал сөздүү — акылман адам элеси.
• Ай шербеттин сөзү — берметтин өзү, балыктын сөзү — калыстын сөзү.
• Ай, айга багышат (кошулат), күн, күнгө багышат.
• Айбан ачуусу көзүнөн билинет, адам ачуусу сөзүнөн билинет.
• Айбан чөпкө байланат, адам сөзгө байланат.
• Айбанга — келтек, адамга ишарат.
• Айбандан түңүлсөң түңүл — адамдан түңүлбө.
• Айбанды өңүнөн тааны, адамды сөзүнөн тааны.
• Айбашы думанадан үмүт кылат (же үмүт этет).
• Айбыкпаган сынчы (кээде чынчыл) болот.
• Айбыкпаган чынчыл болотАйыбын жашырган — алыс узабайт (акыры оңолбойт).
• Айга жетпес ашыңды айылдаштан аяба.
• Айга кол сунба, момунга чоңсунба.
• Айгакка — алты таяк.
• Айгактын түбү ууру.
• Айгыр баатыр үйрүндө, ар ким баатыр үйүндө.
• Айгыр болор кулундун — жаак эти чоң болот, кочкор болор козунун маңдай жагы дөң болот.
• Айгыр көпсө — үйүрүн кажыйт, хан көпсө — элин кажыйт.
• Айгыр салсаң үндүүдөн сал, кочкор салсаң — жүндүүдөн сал.
• Айгыр учунса — ат болот, ат учунса эт болот.
• Айгырды кандай салсаң, ошондой минерсиң.
• Айгырдын жаманы, ат качырат.
• Айгыры ала болсо, кулуну кула болот.
• Айгыры көп үйүрдүн кажышканы көп болот, кулуну аз болот.
• Айда айыл болбойт, күндө коңшу болбойт.
• Айда жеген ток болот, күндө жеген сук болот.
• Айда туусам — айда жок, күндө туусам — күндө жок.
• Айдабай аштык чыкпайт, үйрөнбөй билим жукпайт.
• Айдаган малы баалуу болсо, ажааты чыгат кербендин.
• Айдаган малы баалуу болсо, кербендин атагы чыгат (же ажааты чыгат).
• Айдаганы беш эчки (же козулуу кой) — ышкырыгы таш жарат.
• Айдаганы бир эчки — ышкырыгы таш жарат.
• Айдагың келсе эгин, күздүн камын жазында жегин, жаздын камын кышында жегин.
• Айдай келден алтоо өлдү, «көрө келден» көп өлдү.
• Айдай келдиники алды менен өлөт, өрмөкчүнүкү өзү өлөт.
• Айдай келдинин алды катты, «көрө келдинин» көзү кашайды.
• Айдай чырайыңды — иттей кыялың бузат.
• Айдайкелден алтоо өлдү, көрөкелден көп өлдү.
• Айдан го түңүлдүм, эми күн аман болгой экен.
• Айдап жүргөн алдымда, ит жеминдей олжом бар.
• Айдап кел менен байлап кел, катаал кандын буйругу.
• Айдап тургузган да бийлик, ийрип жаткызган да бийлик.
• Айдарым жел сылап өтөт, керимсел жел сыйрып өтөт.
• Айдасаң кабат арпаны, максымга жакшы талканы.
• Айды этегиң менен жаба албайсың.
• Айды этек менен жаба албайсың, байлыкты бекер жерден таба албайсың.
• Айды этек менен калкалай албайсың.
• Айдын да темгили бар.
• Айдын жанында булуттун баркы жок, байдын жанында жардынын баркы жок.
• Айдын жарыгында жүргөнчө, күндүн көлөкөсүндө жүр, чубуттун жолдошу болгончо, арыңдын берекесинде жүр.
• Айдын жарымы — жарык, жарымы — караңгы.
• Айкалышып уктасаң, ай жарыгы түн кызык.
• Айла — алтоо, акыл — жетөө.
• Айлакерге даба жок.
• Айланайын айдайым, алты карын майдайым, кындуу шибегеңди сактай көр.
• Айланайын бакыраң көз, сен мага тийбе, мен сага тийбейин.
• Айланайын кудайга, сен эмес, ак эшен келген буудайга.
• Айланайын молдоке, катын алып берсең, канаке.
• Айлаң арыстанды кармайт, күчүң чычканды качырат.
• Айларды айландырган, жылдарды да жылдырат.
• Айласы кеткен «өлбө жаным, өлбө» дейт.
• Айласы кеткен ары карап ыйлайт, бери карап күлөт.
• Айласы кеткен жер тандабайт, жашы өткөн эр тандабайт.
• Айласыз баатыр каманга чалдырат.
• Айласыз баатыр чочкого чабат.
• Айлаш катын — муңдаш, жылдаш катын — сырдаш.
• Айлың ала болсо, эки атың шала.
• Айлыңа келген бөз арзан, астыңа (оозуңа) келген сөз арзан.
• Айлыңда ала болсо, эки атың сала.
• Айлыңды караарсың — алаканыңды жалаарсың.
• Айлыңды коюп, алыңды бил, өзгөнү коюп, өзүңдү бил.
• Айран ичкен — кутулуптур, челек жалаган — тутулуптур.
• Айран ичкен алсырайт, кымыз ичкен кансырайт, эрке бала көч үстүнөн нан сурайт.
• Айран сураган — аягын жашырбайт.
• Айран сураган челегин жашырбайт.
• Айран сурап келсең, аягыңды жашырба.
• Айран сурасаң, челегиңди жашырба.
• Айран уюта албаган иритет, тери ашата албаган чиритет.
• Айран уютса — ириткен, тери ийлесе — чириткен.
• Айранын аттай көргөн, кымызын төөдөй көрөт.
• Айрылаар дос, бербести сурайт.
• Айрылаар дос, ээрдин арткы кашын сураар.
• Айрылган — азат, кошулган — озот.
• Айрылган эл — азаар, кошулган эл — озоор.
• Айрылгысы келген тамыр, ээрдин алдыңкы кашын сурайт.
• Айрылышса — сагынышат, жолугушса — жабыгышат.
• Айт да болоор, айттын эртеси да болоор.
• Айт десе алдыңа түшкөн, «ойт» десе эбиңе көнөт.
• Айт күнү — катын алба, жамгыр күнү — ат чаппа.
• Айтаарын (сүйлөөрүн) кара маңка айтты, уялаарын мен уялдым.
• Айткан — айыптуу, айтпаган — кубаттуу.
• Айткан — айыптуу, айтпаган — күйүттүү.
• Айткан акылдуу болсо, уккан уйкудан безет.
• Айткан сөз — алышкан кол.
• Айткан сөз — атылган ок.
• Айткан шертин бек тутмай, ишиңден чыгар.
• Айтканды айткан ушакчы эмес.
• Айткандын оозу жаман, ыйлагандын көзүжаман.
• Айткандын сөзү, ыйлагандын көзүжаман.
• Айтканыңдан кайтпа (жазба), алдыңдан жоо чыкса да, кайра тартып качпа.
• Айтмайынча ким билет, ачмайынча ким көрөт.
• Айтпа, айткандан кийин кайтпа.
• Айтпай келген конок, аңдып жүргөн уурудай боз ала кылат.
• Айтпай келген конок, душмандан жаман.
• Айтпайын десем, сары ала көйнөк жеңем санымдан чымчып жатпайбы.
• Айтпаса билбейт, ачпаса көрбөйт.
• Айтса — жүрөккө, чапса — билекке.
• Айтса болот насыят акылы бар адамга.
• Айтса жүрөккө (кулакка), чапса билекке.
• Айтсам сенден өлөөрмүн, айтпасам сындан өлөөрмүн.
• Айтсаң — тилиң күйөт, айтпасаң — дилиң күйөт.
• Айттырбай иштеген — арстан, айтканды бүтүргөн — адам, көрсөткөндү бүтүрбөгөн — эшек.
• Айтылбай турган сөз эле, айтылып кетти өзү эле.
• Айтып берээриң болбосо, ооз оорутуп нетесиң, жасап берээриң болбосо, кол оорутуп нетесиң.
• Айтып качкан жаман, атып жазган жаман.
• Айтып коюп кылбаганы — кесирленгени, берип коюп кайра алганы — эсиргени.
• Айтып кылган иштин айбы жок.
• Айтышкан — доо, алышкан — жоо.
• Айчүрөктү көрүш үчүн, Кеметейдин көзү керек.
• Айы оңунан тууганга, ажайып кубаныч жолугат.
• Айыбы чыккан жигиттин, узун бою пас болот.
• Айыбын жашырган алыс узабайт (акыры оңолбойт).
• Айыга турган оорунун дарымчысы (табыбы) өзү келет.
• Айыгар дарттын дарысы өзү табылат.
• Айыгар оорунун дарысы өзү табылат.
• Айыгар оорунун табыбы өзү келет.
• Айыгар оорунун ээси өзү келет.
• Айыл атаандашса — береке кирет, аңдышса — чыгаша чыгат.
• Айыл байыса — жер байыйт.
• Айыл башы болгончо, суу башы бол.
• Айыл десе катын күлүк, үй десе уй күлүк.
• Айыл жатканча отурсаң, күн батканча тынбассың.
• Айыл ити ала болсо да, бөрү көрсө чогулат.
• Айыл итинин куйругу чагарак.
• Айыл конбой сырдаш болбойт, коно жаткан кепке тойбойт.
• Айыл конгун чеченге, кебин туюп чечерге.
• Айылга келген бөз арзан, оозго келген сөз арзан.
• Айылдашың жакшы болсо, агайын — тууган не керек, алган жарың жакшы болсо, атың, тонуң не керек.
• Айылды алалык бузат, араны (достукту) каралык бузат.
• Айылды карай аял күлүк, үйдү карай уй күлүк.
• Айылчынын аягы ашта — тойдо тыйылат.
• Айылчынын баласы «опаа» деп ыйлайт, уйкучунун баласы «жатаа» деп ыйлайт, соргоктун баласы «мама» деп ыйлайт.
• Айылы аралаштын кою короолош.
• Айылы бүтүн аман жүрөт.
• Айылы жакын иттин куйругу узун.
• Айылың ала болсо, атың шала болот.
• Айылыңда өлүм жок болсо, атаң кана, элиңде өлүм жок болсо, энең кана.
• Айың кеп — айылды иритет.
• Айыпсыз аякка тикенек кирбейт.
• Айыпсыз киши болбойт.
• Айыпты айдаган билер, кунду кууган билер.
• Ак-Кайдын башы жошо бол, атаң өлүп калыптыр, эмне болсоң ошо бол.
• Ак асманды жаман деп, көктү кайдан табасың, ак саманды жаман деп, чөптү кайдан табасың.
• Ак бар үйдө береке бар.
• Ак барандын кундагын, ата албасаң сунбагын.
• Ак буудайда айып жок, аны кылган зайып жок.
• Ак жеринен айдамак, адал жерден кармамак, теңсиздик заман адаты.
• Ак жоолукчан көрүнсө, энекем менин дебейминби.
• Ак ийик десе жалт берген, ак талкан десе тап берген.
• Ак ийилет — сынбайт.
• Ак ийилет, кара сынат.
• Ак ит, кара ит — баары бир ит.
• Ак иш үчүн ыйласа, азиз көздөн жаш чыгат.
• Ак кажырга кузгун көөлүчү болсо, сагызган сайга той жасайт.
• Ак калпактуу көрүнсө, атакем менин дебейминби.
• Ак койдон аңкоо, боз койдон момун.
• Ак көңүл киши мурун айткандын тилине кирет.
• Ак көңүлдөн арамдык чыкпайт.
• Ак көңүлдүн аты арыбайт, аты арыса да өзү жарыбайт.
• Ак көңүлдүүнүн аты арыкчаал.
• Ак көрпө жайылдың, аты элге дайын.
• Ак менен кара жарышат, акка кудай болушат.
• Ак ниет болсоң — жетерсиң муратка, арамдык кылсаң — каларсың уятка.
• Ак ниеттен чыккан сөз (көп), адамды марытат.
• Ак ниеттин жүргөнү күлкү, арамзанын жүргөнү түлкү, таянганы мүлкү.
• Ак ниеттүү адамга жамандык жабышпайт.
• Ак ойлоп, адал иште.
• Ак саманды чөптөй көр, көрксүз да болсо түзүк көр.
• Ак селделүү кожодон, ак жоолуктуу катын артык.
• Ак сооттун жакасы бар, жеңи жок, чын жакшынын ачуусу бар, кеги жок.
• Ак сөз — акыл (ачык) сөз.
• Ак сөз ак (калыс) жолго чыгат, кара сөз баткакка жыгат.
• Ак сөз арыбайт, ак жүргөн киши карыбайт.
• Ак сөз жолго чыгат, кара сөз баткакка жыгат.
• Ак сүт берген эненин, балада акысы зор болот.
• Ак төөнүн карды жарылганда.
• Ак төөнүн карды жарылып жаткан убакыт.
• Ак шумкарга ителги, табы менен теңелет.
• Ак Эдилдин өзү болбосок да булагыбыз, акылдуу баштын өзү болбосок да кулагыбыз.
• Ак эмгек азаптан коргойт, карылык жолуңду торойт.
• Ак эмгектин наны таттуу, жалкоонун жаны таттуу.
• Акак көркү берметте, азамат көркү эмгекте.
• Акарат айтсаң, аёо күтпө.
• Аке (уке) деген көңүлгө жакшы.
• Акеңерди сыйлагандар үкөңөрдөн ызаат көрөсүңөр.
• Акка кара жок, карага чара жок.
• Акка кыл сынбайт.
• Аккан абышка да «апаке» дептир.
• Аккан арыктан суу агат.
• Аккан суу арык табат.
• Аккан сууда арам жок.
• Аккелтенин огу урсун, ак милтенин чогу урсун.
• Акма кулакка айтса болбойт, куйма кулакка айтса толбойт.
• Акмак — акылдууну, мас — соону сүйбөйт.
• Акмак — иттен илгери, кишилиги кийин.
• Акмак арыбайт, көсөө карыбайт.
• Акмак арыганын, көсөө карыганын билбейт.
• Акмак баштан акылдуу ой чыкпайт.
• Акмак бергенин билип, алганын билбейт.
• Акмак да сүйлөгөнчө, акылдуу көрүнөт.
• Акмак достон, акылдуу душман артык.
• Акмак өзүн — эр ойлойт, аңгек өзүн - жер ойлойт.
• Акмак өлүп коркутат, адам таарынып чоочутат.
• Акмак тойго барса, үйүмдөн да жакшы экен дейт.
• Акмак эл мени билбейт деп наалыса, акылдуу элди мен билбейм деп наалыйт.
• Акмакка — келтек, акылдууга — ишарат.
• Акмакка айткан кайран сөз.
• Акмакка айтсаң укпайт, пайда кылсаң жукпайт.
• Акмакка акыл айтсаң укпайт, пайда кылсаң жукпайт.
• Акмакка ар күн той.
• Акмакка да акыл азуу чыгат.
• Акмактан акыл сураган, сокурдан жол сураганга тете.
• Акмакты көрүп, акылдуулукка үйрөн.
• Акмакты өзүнөн түшүнбөй, элден түшүн.
• Акмакты сыйласаң, абийириңди төгөт.
• Акмактык — айыкпас дарт.
• Акмактын айтканы келбей, тантыраганы келет.
• Акмактын өмүрү — акылмандын бир күнүнө татыбайт.
• Аксабаса ат кадыры билинбейт, ата өлбөсө аксакал кадыры билинбейт.
• Аксак атка — чаң үйүр, арык атка — бала үйүр.
• Аксак да асманды тепкиси келет.
• Аксак ит соо иттен соогат сурайт (кокур иттен аксак ит соогат сурайт).
• Аксак иттен сокур ит соогат сураптыр.
• Аксак кой түштөн кийин маарайт.
• Аксактын аягына (сабырына) кара, оорунун тамырына кара.
• Аксактын аягына, оорунун тамырына кара.
• Актын адамы күйбөйт, сактын залалы тийбейт.
• Актын иши он болот, каранын иши кор болот.
• Акча аябаган — көр соодагер, акча аяган — нак соодагер.
• Акча сүйлөгөндө, акыйкат унчукпай калыптыр.
• Акча сүйүп турган жерде, адилеттик ыйлап турат.
• Акча тапкан бай эмес, акыл тапкан бай.
• Акча шаар жерине жарашат.
• Акчадан айрылсаң — күйүнөрсүң, ар — намыстан айрылсаң — кантип басып жүрөсүң.
• Акчалуу адам мөөр үстүндө, акчасыз адам көр үстүндө.
• Акчалууга — базар, акчасызга — мазар.
• Акчалуунун колу ойнойт, акчасыздын көзү ойнойт.
• Акчасы болсо, акмак да төрө.
• Акы төлөбөсөң, молдо үйүңө да кирбейт.
• Акыйкат — тынчтыктын кербени.
• Акыйкат жеңет.
• Акыйкат отко күйбөйт, сууга чөкпөйт.
• Акыйкат сөзгө — арсыз жооп кайырат.
• Акыйкаттын отун акмак өчүрө албайт.
• Акыйкаттын отун эч ким өчүрө албайт.
• Акыл — алтын, ой — күмүш.
• Акыл — деңизден терең, билим — тоодон бийик.
• Акыл — жаш уландан, күлүк — тай, куландан.
• Акыл — жаштан, асыл — таштан (чыгат).
• Акыл — тирүүдө урмат, өлгөндө — даңк.
• Акыл — тозбогон тон, билим — түгөнбөгөн кенч.
• Акыл азбайт, билим тозбойт.
• Акыл азганда, сөз качат.
• Акыл айга жеткирет, өнөр көккө жеткирет.
• Акыл ардак, байлык — бакыт.
• Акыл ашса, жин болот.
• Акыл байлыгы — тозбос байлык.
• Акыл байлыгы азбас байлык.
• Акыл баштан, асыл — таштан.
• Акыл деген — алтын таажы, ар бир башка жарашпайт.
• Акыл жетет, ал жетпейт.
• Акыл жетсе да, кол жетпейт.
• Акыл кеп өмүргө эшик ачат.
• Акыл кичине-чоңдукта эмес.
• Акыл конбогон жигитке, бакыт да конбойт.
• Акыл көпкө жеткирет, өнөр көккө жеткирет.
• Акыл менен билим эр адамдын сөөлөтү.
• Акыл оошот, ырыс жугушат.
• Акыл сокурга көз, өлөсөгө жан, дудукка тил боло алат.
• Акыл сөзү кыска, адилет сөзү ачуу.
• Акыл тоону бузат, баатыр жоону бузат.
• Акыл учат, ырыс жугушат.
• Акыл үч жолу кемийт: капалуу болгондо, уктабай жүргөндө, курсак ачканда.
• Акыл үч жолу толот: шат болгондо, уктагандан кийин, курсак тойгондо.
• Акыл чачты жейт, алтын башты жейт.
• Акылдан адашса, жин болот.
• Акылдан айрылам десең, арак ич.
• Акылдан жакын дос барбы, ачуудан жаман кас барбы.
• Акылдашарың болбосо, бөркүң менен акылдаш.
• Акылдашкан сагызган, айгыр алат.
• Акылдуу акылы менен жарат, акмак күчү менен жарат.
• Акылдуу атын мактайт, акылсыз катынын мактайт.
• Акылдуу бала — элпек, акылсыз бала — тентек.
• Акылдуу бир жылдыгын ойлосо, акмак бир күңдүгүн ойлойт.
• Акылдуу бир сөздөн түшүнөт, акмакты түртмөйүнчө түшүнбөйт.
• Акылдуу болсо алганың, кулпундуруп жакшы бак.
• Акылдуу жаңылса, өзүн жемелейт, акмак жаңылса, жолдошун жемелейт.
• Акылдуу ишине ишенет, акмак түшүнө ишенет.
• Акылдуу карыя — агып жаткан дарыя.
• Акылдуу касыңдан коркпой, акмак досуңдан корк.
• Акылдуу ката кетирсе өзүн жемелейт, акылсыз (же акмак) ката кетирсе, жолдошун жемелейт.
• Акылдуу киши ылдам айтканды билет, акылы жок муштаганды да билбейт.
• Акылдуу көөдөнүн көтөргөнчө, акылсыз муштумун көтөрөт.
• Акылдуу мактанса ишти тындырат, акмак мактанса бутун сындырат.
• Акылдуу менен арбашба, алдуу менен кармашба.
• Акылдуу миң азаптан кутулат, акылсыз бир азапка тутулат.
• Акылдуу отко карайт, акмак казанга карайт.
• Акылдуу сөз чыкпаса — улуулуктан не пайда, жулунуп турса сумсайып — сулуулуктан не пайда.
• Акылдуу тоону томкорсо, акылсыз элди омкорот.
• Акылдуу ууру айлын тонобойт.
• Акылдуу ууру өз айылын тонобойт.
• Акылдуу чындык калптан кийин сүйлөөгө тийиш.
• Акылдуу элге тартат, акмак тууганына тартат.
• Акылдууга айткан сөз колго конгон кушка тең.
• Акылдуудан башчың болсо, адашпайсың.
• Акылдуулар сөз алышат, акылсыздар өч алышат.
• Акылдуулардын кастыгы, акмактардын достугунан артык.
• Акылдуунун алды менен жүр, акмактын арты менен жүр.
• Акылдуунун алдына акмакты ээрчитип барба.
• Акылдуунун иши дагы акылдуу, билимсиз жан баалай албайт акылды.
• Акылдуунун өзү өлсө да, сөзү өлбөйт.
• Акылдуунун сөзү кыска, айта салса — нуска.
• Акылды акылмандан сура.
• Акылды сакал менен өлчөбөйт.
• Акылды шайтан азгырат.
• Акылдын азы айып, чачтын агы айып эмес.
• Акылдын душмандыгы жок.
• Акылдын көзүндөй тунук бол, акындын сөзүндөй сылык бол.
• Акылдын өбөгү билим, жөлөгү тажрыйба.
• Акылдын сөзү — сокурдун көзү.
• Акылман баштаса — төргө, акмак баштаса — көргө.
• Акылман билги өлсө — журт акылсыз, эр кол башчы өлсө — кол жетим.
• Акылман кебине таянат, азамат элине таянат.
• Акылмандык бар жерде, акыйкаттык бар, жалгандык жок.
• Акылмандын өзү өлсө да, сөзү өлбөйт.
• Акылмандын өрнөк болор насааты бар, акмактын өрнөк болор неси бар.
• Акылмандын уга турганы арбын, айта турганы аз.
• Акылсыз — атасын акмалайт.
• Акылсыз — какшык сөзгө жакын келет.
• Акылсыз (акмак) достон, акылдуу душман (жат) артык.
• Акылсыз арам сөзгө семирет.
• Акылсыз баатыр чорго чабат.
• Акылсыз болсо алганың, айыкбас дартка калганың.
• Акылсыз достон, акылдуу душман (жат) артык.
• Акылсыз күч — арсыз араба.
• Акылсызга айткан кеп — дайынсыз аткан ок.
• Акылсыздын мээси жок, карыганча эси жок.
• Акылсыздын тоюнда болгуча, акылмандын оюнда бол.
• Акылы аздын азабы көп.
• Акылы бар билимди самайт, акылы жок эмнени самайт.
• Акылы жетсе, атаны уул билет.
• Акылы жок — уйкучу, санаасы жок — күлкүчү.
• Акылы жок көпкөн, бир ажалы көптөн.
• Акылы жок наадандар ак жолунан адашкан.
• Акылы жок ойлонгуча, акылдуу карап турмак беле.
• Акылы жок чыр сүйөт, обону бар ыр сүйөт.
• Акылы жокко акча токтобойт.
• Акылы жокко убал жок.
• Акылы жоктун байлыгы да жок, бактысы да жок.
• Акылы кем алангазарга киши акылы эм болбойт.
• Акылым жок деп ким айтат, эсим жок деп бары айтат.
• Акылың болсо азамат, аштык айдап баккын мал, «айдай келге» ишенбей, бастырып барып көзүң сал.
• Акылың көп болуп, ачууң аз болсо — зор болорсуң, душманың көп болуп, досуң аз болсо — кор болорсуң.
• Акылыңдан адашсаң — эмгек менен дарылан.
• Акындын издегени ыр, акмактын издегени чыр.
• Акыны болбой эл болбойт, эсеби болбой мал болбойт.
• Акыр заман аттан ажыраган жерде тура.
• Акыркы ашка каскак түшөт.
• Акыркы күлгөндүн арманы жок.
• Акыркы төөнүн — жүгү оор.
• Акырын айтсаң, алсыз дейт, айтпай койсоң, арсыз дейт.
• Акырын баскан — аксабайт.
• Акырын баскан молдодон сактан, ала чапан кожодон сактан.
• Акырын басса «аксак» дейт, катуу басса «таскак» дейт.
• Ала албаган куштан, ала моюн чымчык артык.
• Ала албаса түлкүнү, айландырып, башка чап.
• Ала байтал акылың болсо сууга тарт.
• Ала бата шорго бүтөт, акмакка да сакал бүтөт.
• Ала жылкы жоголбойт, арамза адам оңолбойт.
• Ала каптын кагынчык, аңдыгандын жаны чык.
• Ала караган алыска барбайт.
• Ала карга сагызган кош канаты кайышкан.
• Ала карганы адал десе, бир чалымы бок татыйт.
• Ала карганы алты жыл борго байласа да, бир чалымы жин татыйт.
• Ала карганы алты жылы байласа да, тезек чокуганын койбойт.
• Ала карганы атынан чакырат.
• Ала койду бөлө кырккан жүнгө жарыбайт.
• Ала көөдөк болбосо, анын эмнеси баатыр.
• Ала көөдөн курсагы тойсо көбөт.
• Ала кушту атынан тааны (же чакыр).
• Ала табак бай жаман, суу акпаган сай жаман.
• Ала тонуңду аңтара кийбе.
• Алабата шорго бүтөт, акмакка сакал бүтөт.
• Алайкууда да кат тааныган адамдар бар.
• Алайын деп жутунба, ач көздүктүн белгиси, «жутайын» деп умтулба, журт бузаардын белгиси.
• Алайын десем, алдырбасы алдырбайт, барайын десем бардырбасы бардырбайт.
• Алакандай бейишти молдо менен кожо алды.
• Алалаган ашыңды, каапыр алсын башыңды.
• Аланын изин баспа.
• Алар ашка жарытпайт, мен иш бүтүрүп марытпайм.
• Аларманга алтоо аз, берерманга бешөө көп.
• Аласа — арстан, бересе — чычкан.
• Аласалуу доодон коркпойт, ашык болгон өлүмдөн коркпойт.
• Алатоонун тамыры айылдан башталат.
• Албаган алигиңиз үчүн бизге салам айтаарсыз.
• Албаган куштан ала моюн чымчык (жакшы) артык.
• Албан-албан күлүк бар, алына карай жүгүрөт.
• Албарстыны койнуңда ойнотсоң, ал төшүңө чыгат.
• Алга баскан — арткыларга көпүрө.
• Алга баскан алат, артка баскан калат.
• Алга бир карасаң, артка беш кара.
• Алга жылган — ашуу ашат.
• Алгайынан чалгайы көп.
• Алган алтоо болбойт, жеген жетөө болбойт.
• Алган жарың жаман деп, ашканды кайдан табасың.
• Алган колдон берген кол — март.
• Алган эри жарашса, кара катын ак болот, баккан ээси жарашса, кара күчүк сак болот.
• Алган эрим сен болсоң, көргөн күнүм не болот.
• Алганга алтоо аз, бергенге бешөө көп.
• Алгандын бермейи бар.
• Алгандын да — бергени болот (бар), ичкендин да — кусканы (чычканы) болот (бар), чыккандын да түшкөнү болот (бар).
• Алганы болот бергендин, атканы болот мергендин.
• Алганын бербегенди, кудайдын каары дейт.
• Алганың жакшы болсо, аргымак минип дуулаарсың, алганың жаман болсо, азабын тартып куураарсың.
• Алганың жакшы болсо, жакаң агарат, алганың жаман болсо, сакалың агарат.
• Алганың жакшы болсо, табылат акылың, келе берет жакының.
• Алганың жаман болгон соң, абийириң кайдан жабылат.
• Алганың жаман болсо, суук сөз угуп күйөсүң, алганың жакшы болсо, бал сөзүн угуп сүйөсүң.
• Алганың жаман болсо, чабылат акылың, кас болот жакының.
• Алганың көөнүн кирдетпе, «атаң» деп бизди тилдетпе.
• Алганың сулуу болгон соң, аркырап беттен алган соң, сулуулугу не пайда.
• Алганыңа сүйүнбө, ардагына сүйүн.
• Алгың келсе түшүм, алдын ала күтүн.
• Алгыр болсо тайганың, алтындан алып каргы так, ала албаса түлкүнү айлансын аштан, башка чап.
• Алгыр куштан ашам деп, ала карга шашыптыр.
• Алгыр кушту алып келип кууга сал, акылың болсо азамат, аштык айдап, баккын мал.
• Алгыр кушту мүнүшкөр, жакшы багып кушка сал.
• Алгырдын зорун — шер дейбиз, азамат зорун — эр дейбиз.
• Алдабаса, капкан да чаппайт.
• Алдабасаң, сата албайсың.
• Алдаганга кудай жакшы.
• Алдамчы мураска жетпейт.
• Алдамчыга жаза көп.
• Алданын буйругу чачтан көп, аны кылган киши жок.
• Алдаса болот жаш башты, каргаса болот как башты.
• Алдуулар азуусун айга жанышат, алсыздарды канга (шорго) малышат.
• Алдыга айткан сөз арзан, айылга саткан бөз арзан.
• Алдыга өбөк, аркага жөлөк.
• Алдым, жуттум дос күтсөң, кубанычың аз болоор.
• Алдын көр, аркасын жар торойт.
• Алдынкы көч кайда барса, кийинки көч да ошол жакка барат.
• Алдынкы көчтүн адашканын кийинки көч билет.
• Алдынкынын адашканын арткы киши билет.
• Алдыңа аш келсе, атаңдын кунунан кеч.
• Алдыңа баш ийип азамат келсе, эр кунун кеч.
• Алдыңа келсе (түшсө), атаңдын кунун кеч.
• Алдыңа түшсө, атаңдын кунун кеч.
• Алдыңкы туяктын изин, арткы туяк басат.
• Алдыңкынын адашканын арткы (киши) билет.
• Алдыраар күнү — жаздыраар.
• Алдырган апасынын койнун ачат.
• Алдырган бир киши, уурусу миң киши.
• Алжаке кызга — жалжаке күйөө.
• Алжаке эркекке жалжаке катын туш келет.
• Алжакенин сөзүнө, калжаке киши ишенет.
• Алкы бузук кыныкса, ат тезегин кургатпайт.
• Алкы бузук молдонун, селдесине чок түшөт.
• Алкы жаман айтта өлөр.
• Алкы жамандын арты жаман.
• Алкы кеткен тамакты сүйөт.
• Алкымына алы жетпеген, күл челген бука баштанаар.
• Алкың бузулбаса, аяктагы аш алты кишини тойгузат.
• Алкыш кетпесин, каргыш жетпесин.
• Алладан акыл күтпө.
• Алладан буйруксуз кумурсканын бели сынбайт имиш.
• Алма башка жетем деп, чалма башка кезикти.
• Алма быш — оозума түш.
• Алма сабагынан алыс түшпөйт.
• Алма этектен алам деп, чалма этектен айрылдым.
• Алмактын бермеги бар.
• Алманы аким жеди, таякты жетим жеди.
• Алманын агынан көгү, жамандын барынан жогу.
• Алп — чабышта, чечен — сөздө (сыналат).
• Алп адагы (соңу) Ормотой, тулпар адагы Тайтору.
• Алпты жеңген баатыр эмес, ачууну жеңген баатыр.
• Алптын тизе бүккөнү — өлгөнү.
• Алса кыргый алат, өлсө торгой өлөт.
• Алсам — бербесем, жан берсем — өлбөсөм.
• Алсаң, берээриңди унутпа.
• Алсызды жөлөгөнүң — ырыска бөлөгөнүң.
• Алсыздын кылычы — арыз.
• Алсыздын тили алты кулач.
• Алтай менен Култайга, жалчы жүрдүм бир тайга.
• Алтооң ала болсоң, алдыңдагыны алдырасың.
• Алты ай таптасаң да, карганын иши карга.
• Алты жашар бала атка минсе, алтымыштагы чал алдынан чыгаар.
• Алты катын азага барса (же келсе), ар кимиси өз муңун айтат.
• Алты күн ачка калсаң да атаңды сыйла.
• Алты өлөңүм бек болсо, атым туйлап не кылат, алганым өзүм деген сон, элим (кээде абысын) айтып не кылат.
• Алты саны аманда, жер караган оңоорбу.
• Алты уулдуу кишинин, алты өрүштө малы бар.
• Алтыга алып, бешке сат, атың болсун соодагер.
• Алтыга сатып, бешке алган соодагердин адаты.
• Алтымыш күн атан болуп жүргөнчө, алты күн буура болуп зиркилде.
• Алтымыш менен жетимиш абышканын курагы.
• Алтымышка барганда аркандаган аттайсың, «алганым тилдеп койду» деп, кимге барып даттайсың.
• Алтымышка чыккан адамды, алыс жолго жибербе.
• Алтымышта атаңдын, алдап соолап күчүн ал.
• Алтын — жерден, баатыр — элден (чыгат).
• Алтын — күмүш таш экен, арпа — буудай аш экен.
• Алтын акпайт, күмүш күйбөйт.
• Алтын алба, алкыш ал.
• Алтын байлык эмес, акыл — байлык.
• Алтын баш аман болсо, жокчулук эмне кылат.
• Алтын баштуу аялдан, бака баштуу эркек артык.
• Алтын дат болбойт, жакшы жат болбойт.
• Алтын жерде калбайт, жакшы жолдо калбайт.
• Алтын жерден чыгат, баатыр элден чыгат.
• Алтын жерден чыккан байлык болсо, акыл элден чыккан байлык.
• Алтын казына акыл казынага жетпейт.
• Алтын көрсө, бериште да жолдон чыгат.
• Алтын күмүштү байлык туткан киши башын жолдо калтырар, баба сөзүн улаган кишинин орду төрдө болор.
• Алтын менен күмүштү, зергер үчүн жараткан, аркар менен кулжаны, мерген үчүн жараткан.
• Алтын така, жез така, байчечекей тербесең, ай тийбеген жер капа.
• Алтын тапса, түйөргө түйүнчөк таппайт.
• Алтын чирибейт, акыл азбайт.
• Алтын чыккан жер кадырлуу, калыс жүргөн эр кадырлуу.
• Алтын чыккан жеринде калат.
• Алтын ээр ак кабак, атка жайы болбосо, алтынын алып отко жак.
• Алтындуу ээр ак канкы, атка тынчы болбосо, алтынын алып отко жак.
• Алтынды ала билген бөлө да билет.
• Алтынды билүү — оңой, адамды билүү — кыйын.
• Алтынды жыйган сен болдуң, азапты тарткан мен болдум.
• Алтынды көрсө периште жолдон чыгат.
• Алтынды көрүп, байгамбар да жолдон чыгыптыр.
• Алтынды орогон менен жез болбойт, жибекти орогон менен бөз болбойт.
• Алтынды чыккан жеринен каз.
• Алтынды эрите албаган иритер, терини ашата албаган чиритер.
• Алтындын баасын зергер билет.
• Алуучу болбосо — сатуучу кор болот.
• Алчаны аким жеди, таякты жетим жеди.
• Алы жетпеген — акыретчил, колу жетпеген — кордоочул (же кудайчыл).
• Алы жетпеген аракетчил, колунан келбеген ушакчыл.
• Алыбек алына жараша.
• Алыбек алыңды кара, маңдайыңдагы чарыгыңды кара.
• Алын билбеген, алекке түшөт (алек).
• Алың аке, алың, сергий түшсүн жаның.
• Алың, алың дегенче, алты соодагер өлүптүр.
• Алып келсем көрөсүң, күлүп жатып өлөсүң.
• Алыс жерге куда болсоң артынчактап аш келээр.
• Алыс жерде көп жүрсөң, көңүлүң бир күн тарыгат.
• Алыс жерден куда күтсөң — артынчактап аш келер, жакын жерден куда күтсөң — түрдүү ушак сөз келер.
• Алыс жол атты сынайт, оор күн эрди сынайт.
• Алыс карма балаңды, аңга чалыш бекерден.
• Алыскы достон, жакынкы кас артык.
• Алыскынын аты озгуча айылдаштын тайы озсун.
• Алыскынын аты чыкканча, короолоштун кою озсун.
• Алыста болсо кишенешкен, жакында болсо тиштешкен.
• Алыстагы душмандан, аңдып жүргөн дос жаман.
• Алыстагы душмандан, кашындагы кас жаман.
• Алыстагы олуядан, жакындагы манайык артык.
• Алыстагы туугандан жакындагы коңшу артык.
• Алысты жакын кылган кыз, тамакты таттуу кылган туз.
• Алысты жакындаткан ат, жакынды алыстаткан — жат.
• Алыш — бериш (келиш — кетиш) туугандыктын белгиси, уруш — кериш душмандыктын белгиси.
• Алышканда күчү жеткендин, айтышканда кеби өтөт (күчү кетет).
• Алышыңды бек байла, жардап кетсе суу бербейт.
• Амал ашынса — уу.
• Амалдуу аңчыга ажалдуу кийик жолугат.
• Амалкөйдү ашынам дебе, ач көз байды кошунам дебе.
• Амалын тапкан ажалдан кутулат.
• Аман болсо башым, дагы эле чыгар чачым.
• Аман болсо бул башым, дагы бир чыгаар бул чачым.
• Аманат жанга өлүм ак.
• Аманатка кыянат кылбайт.
• Аманчылык жамандыкты жеңет.
• Ана катын мас болсо, беш көкүл менен урушат.
• Андан да ыраагыраак көрүнөт.
• Анжиянда акем бар, ал да мендей пекене.
• Анжиянда суур семиз десе Бээжиндеги калмак тамшанган экен.
• Ансыз элиң бир уучка сыйбайт.
• Ант берсең, актай бил.
• Антар атка бир санат, учар кушка бир канат.
• Анык чечен — акындар жазгы жааган жамгырдай.
• Аныккандан каныккан ууру болот, оолуккандан соолуккан жинди болот.
• Аңга жетпес ашыңды, айылдаштан аяба.
• Аңгек өзүн жер ойлойт, ар ким өзүн эр ойлойт.
• Аңгектен качсаң — дөңгөккө, дөңгөктөн качсаң — сөңгөккө.
• Аңгеме музоо эмизер, музоо таяк жегизер.
• Аңдабаган төө көрбөйт.
• Аңдабаган төөнү да көрбөйт.
• Аңдабай сүйлөгөн оорубай өлөр.
• Аңдабай түштүм чуңкурга, эми мага сай кайда.
• Аңдап турсаң акылдуунун сөзү пул болот.
• Аңдуучуну аңдоочу жеңет.
• Аңдыган — алат, аңтарган — табат.
• Аңдыганга, аңкоо көрүн.
• Аңдышкан айыл болбойт, сатуулашкан дос болбойт.
• Аңдышкан айыл конбойт, эсептешкен дос болбойт.
• Аңдышкан эл болбойт, эсептешкен коңшу болбойт.
• Аңкир — мүңкүрүндү коюп, келе бери бир атым насыбай.
• Аңкоо азаптан, кайсар мазактан кутулбайт.
• Аңкоо бала атасына асылат, аңкоо кыз энесин коркутат.
• Аңкоонун эч нерседен кабары жок, жалкоонун эч нерсени табаары жок.
• Аңыздуу жерде ат өлбөйт, бозмаштуу жерде бото өлбөйт.
• Аңыр өзүн куш ойлойт, ар ким өзүн киши ойлойт.
• Аппак карда көп жүрсөң, көзүң бир күн карыгат.
• Апылайдын чайындай түгөнбөгөн.
• Ар адамда бир кыял, ал кыялды ким тыяр.
• Ар бир адам Мекенин сүйөт, соодагер бекерин сүйөт.
• Ар бир адамдын киндик каны тамган жер — Мисир.
• Ар бир башта миң кыял.
• Ар бир жердин түлкүсүн өзүнүн уучусу ууласын.
• Ар бир ит — өз короосунда кожо.
• Ар дарттын бир дабасы бар.
• Ар жемиштин данеги өз сөөгүндө сакталат.
• Ар жердин корозу бирдей кыйкырат.
• Ар заманда бир чукулдай.
• Ар ит өз короосунда арстансыйт.
• Ар иште — эстүү болуу керек, акылдуу өз ишинен убай көрөт.
• Ар ким — сүйгөнүнүн кулу.
• Ар ким бары менен базардайт.
• Ар ким ич оорусун өзү билет.
• Ар ким кычышкан жерин кашыйт.
• Ар ким кычышкан жерин өзү билет.
• Ар ким өз бейилинен табат.
• Ар ким өз боюна карап киет.
• Ар ким өз камында, кары кыз эр камында.
• Ар ким өз көмөчүнө күл тартат.
• Ар ким өз сөзүнөн сындалат.
• Ар ким өз үйүндө кан.
• Ар ким өзүн киши ойлойт.
• Ар ким өзүн эр ойлойт.
• Ар ким пейлинен табат.
• Ар кимге өз жаны кымбат.
• Ар кимде бар бир кыял, ал кыялды ким тыяр.
• Ар кимдики өзүнө ай көрүнөт көзүнө.
• Ар кимдин жүргөн жери мисир.
• Ар кимдин өз жүгү өзүнө чак.
• Ар кимдин тилеги өзүнө чоң.
• Ар кимдин убайымы өз башында.
• Ар кимдин эри өзүнө мырза, ар кимдин зайыбы өзүнө каныша.
• Ар кызыктын башы бар.
• Ар немеге бир неме.
• Ар нерсе өз тушунда кымбат.
• Ар нерсе өз чегинен чыкса, арты өкүнүчтүү болот.
• Ар нерсе учурунда сонун.
• Ар нерсени көп карап, көздүн курчу азаят.
• Ар нерсенин орду болоор, көрбөгөн жер сонун болоор, жышааналуу эр жигиттин, кайда жүрсө жолу болоор.
• Ар убакта чынчыл бол, калк ишенет кебиңе.
• Ар чөп өз тамыры менен күн көрөт.
• Ар ылдыйдын өрү бар.
• Араба сынбасын, өгүз өлбөсүн.
• Арабаны ат тартат, көлөкөсүн ит тартат.
• Арабаны көрдүм арманым жок.
• Арадагы акмак — туурадагы токмок.
• Арадай жерге чарадай жыйын.
• Араздашуудан кийинки таттуулук халбадан да таттуу.
• Арак адамды мээримдүү кылып элжиретип, зөөкүр кылып келжиретип коёт.
• Арак арды аздырат, барды тоздурат.
• Арак дудукту да сайратат.
• Арак ичкен тойдо мас, акылы жок күндө мас.
• Арак ичкендин акылы жоор.
• Арак масы келе жатса, качпа, мал масы келе жатса кач.
• Аракет кылса, береке болот.
• Аракет кылсаң — берекет.
• Аракети көп, берекеси жок.
• Аракетсиз үмүт — мөмөсүз дарактай.
• Аракеттен адат жаралат, адаттан мүнөз, мүнөздөн тагдыр жаралат.
• Аракка кандым дегиче, азапка калдым дегин.
• Арактын кулу болгонуң, абийириңден куру болгонуң.
• Аралдагы чөптү мал жебейт.
• Арам айтып, максатка жетпейт.
• Арам алдаганга устат, сынчы талдаганга устат.
• Арам жеген бура баспайт.
• Арам өлсө ит менен кушка жем.
• Арам санаа болбогун, алгандан алтоо болбойсуң.
• Арам тамак аш болбойт.
• Арам эмгек — азабын тарттырат.
• Арамга — адал, жакшыга — жаман, ыйыкка — бузук тизгиндеш бу дүйнөдө.
• Арамдан алган төөдөн, адалдан алган улак артык.
• Арамдыктан алыс болсоң, колдон келбесжакшылык жок.
• Арамдын тамыры бир, адалдын тамыры миң.
• Арамдын түбү бир тамыр, адалдын түбү миң тамыр.
• Арамза жылмайса, алдаганга тете.
• Арамзаада эл бузар, айкын жерди сел бузар.
• Арамзаны аңдыган билет.
• Арамзанын карды тойбойт, ач көздүн көзү тойбойт.
• Арамзанын куйругу бир (алты) тутам.
• Арамзанын укуругу кыска, акылмандын сөзү нуска.
• Арамзанын этеги узарбайт.
• Араң турган көз эле, чыгып кетти өзү эле, айтылбай турган сөз эле, айтылып кетти өзү эле.
• Арачыга алты таяк.
• Арбасаң да, каргасаң да, отко, чокко кармасаң да, үмүт — өлбөйт, карыбайт.
• Арбашкан — алышат, кагышкан — кармашат.
• Аргасыз кулдук кылгандын, кеги ичинде калат.
• Аргасыз кулдук эткендин ичинде кеги калат, аны бир күнү алат.
• Аргымак аттын куйругу, бирде жибек, бирде кыл.
• Аргымак жыйдым, ат жыйдым, айланып кетсин буудандан.
• Аргымак мойнун ок кесет, азамат мойнун жок кесет.
• Аргымак тандап ат жыйдым, буудан болуп бербеди, азамат тандап дос жыйдым, тууган болуп бербеди.
• Аргымак чапкандан өлбөйт, таптагандан өлөт.
• Аргымак, айгыр кече албас, агын суудан кечмек бар.
• Аргымакты жаман деп, жолго таштап кетпегин, азаматты жаман деп, жоого таштап кетпегин.
• Аргымактын азганы — аркы-терки басканы, азаматтын азганы — көчкөндө жөө басканы.
• Аргымактын жакшысы — азыраак оттоп, көп жуушайт, азаматтын жакшысы — азыраак сүйлөп, көп тыңдайт.
• Аргымактын жакшысы — чапса күлүк, сатса пул, азаматтын жакшысы — бирде мырза, бирде кул.
• Аргымактын жакшысы (белгиси), азыраак оттоп көп жуушайт.
• Аргымактын жакшысы чапса — күлүк, сатса — бул.
• Аргымактын кулуну, алтын көкүл кер болот.
• Ардак күткүң келсе ак иште.
• Ардакты сүйсөң, эмгекти сүй.
• Арзан бекен мал тапмак, оңой бекен жан бакмак.
• Арзанга алуучунун пейли бузулат, кымбатка сатуучунун пейли бузулат.
• Арзандын асылы болбойт, асылдын жаманы болбойт.
• Арзандын сорпосу татыбайт.
• Арзандын тузу татыбайт.
• Аркандын узуну жетет (жакшы), сөздүн кыскасы өтөт (жакшы).
• Аркар мойнун ок кесет, азамат мойнун жок кесет.
• Аркасы кыя, асты жар, айла кеткен жол ошол.
• Аркы өйүздөгү чабышка, бу өйүздөн жулунба.
• Арпа — буудай аш болот, алтын — күмүш таш болот.
• Арпа берсең атка бер, күтүр — күтүр чайнасын.
• Арпа жеген ат ойнойт.
• Арпа сеппе (чыкпайт) таш жерге, айыл конбо (болбо) кас элге.
• Арпа сеппе таш жерге, айыл конбо (болбо) кас элге.
• Арпа сепсең, — арпа оросуң, буудай сепсең — буудай оросуң.
• Арпа сээп, буудай алам дебе.
• Арстан «айга минем» деп, аягын берт кылыптыр.
• Арстан айга чабам (минем) деп, белин мерт кылыптыр.
• Арстан алганына кубанбайт, чалганына кубанат.
• Арстан картайса, чөөгө күлкү.
• Арстан катуу качырат, акырын алат.
• Арстан катуу качырат, жумшак алат.
• Арстан кумурскадан коркот.
• Арстан оозунан жем талашпа.
• Арстан турган жерге аюу жолобойт.
• Арстан экиден, ит жетиден (тууйт).
• Арстан эрдин башына, алтымыш мүшкүл бир келет.
• Арстандай күчүң болсо, түлкүдөй куулукту үйрөн.
• Арстандын куйругу болгуча, мышыктын башы бол.
• Арстандын оозунан жем талашпа.
• Арсыз киши чабышта өлөрүн эстейт.
• Артисттер боёнбой койбойт.
• Арткан ашты батырган, айланайын курсагым.
• Арткан ашты, иттен аяба.
• Артык айтпа, ашыра какпа.
• Артык дөөлөт баш жарбайт.
• Артык кылам деп, тыртык кылдым.
• Артык өнөр баш жарбайт.
• Артык шашкан албарстыча карганат.
• Артыкбаш акча баш жарбайт.
• Артыкча дүңгүрөгөн, акырында мүңкүрөйт.
• Артын ойлогон алжыбас.
• Арча күйгөндө — асман ачылат, карагай күйгөндө — кыпын чачылат.
• Ары жок — күлкүчү, санаасы жок — уйкучу.
• Ары жок — күлкүчү.
• Ары жок ит чымынга да үрөт.
• Ары карап ыйлап, бери карап күлгөн жаман.
• Арыбас ат болбойт, тозбос тон болбойт.
• Арыган ат семирчи, ачыган курсак тоюнчу.
• Арык — семиз боору тең.
• Арык — семирет, ач — тоюнат.
• Арык — толсом дейт, семиз — болсом дейт.
• Арык атка камчы жоо, жыртык үйгө тамчы жоо.
• Арык атка камчы жуук (же үйүр), жыртык үйгө тамчы жуук (же үйүр).
• Арык атка куйругу жүк.
• Арык атка туз бербе, акылсызга кыз бербе.
• Арык болсо семиздей көр, аз болсо көптөй көр.
• Арык да болсо, семизге баала, аз да болсо, көпкө баала.
• Арык кой тырышчаак, ач киши урушчаак.
• Арык койдун терисин алты ашатса ий болбойт, атадан жаман тууганды ак кийизге салдырып көтөргөн менен бий болбойт.
• Арык семирер, ач тоюнар.
• Арык толсом дейт, семиз болсом дейт.
• Арык уйга жоон мүйүздүн кереги жок.
• Арык этте чарым бар, арам сөздө чачым бар.
• Арыкмын деп оозуңду ырсыйта берген менен болобу.
• Арыкмын деп, ооз ырсыйта берген болбойт.
• Арыкты кыйналып чапсаң, сугатты ойноп сугарасың.
• Арыктын арымы жок, семиздин кайрымы жок.
• Аса — карыбайт, алтын — чирибейт.
• Аса карыбайт, алтын чирибейт.
• Асанкайгы ойлонуп отурганча, тобокелчи маарага жетиптир.
• Асанкайгы өз үйүндө жек көрүндү болот.
• Аскан ашты таштаба.
• Аскар — аскар тоо — аягы келип чап болот, атадан сегиз болсо да — сыйлашпаса жат болот.
• Аскар, аскар аскар тоо, аягы келип чап болот.
• Асманда жүргөн кыраан да түнөгүн көксөйт.
• Асманда жүргөн кыраан куш, да түнөгүн көксөйт.
• Асмандагы шумкардан колдогу турумтай артык.
• Асманды караган аягынан мүдүрүлөт.
• Асманды тиктегендин көзү акыят.
• Аста сүйлөгөндүн амалы көп.
• Астапырылданын казаны бат кайнайт.
• Астыңкы эрди менен жер шыпырган, үстүңкү эрди менен көк шыпырат.
• Асыл — таштан, акыл — жаштан (чыгат).
• Асыл жигит — алты кырдуу, он эки сырдуу.
• Асыл таштан, акыл баштан.
• Асылган оору (ууру) алмайынча тынбайт (койбойт).
• Асылган оору алмайынча тынбайт, асылган ууру алмайынча койбойт.
• Асылган ууру алмайынча койбойт.
• Асылды асыл өлтүрбөйт.
• Асылсаң жыгачтын асылына асыл.
• Асылсаң, асыл жыгачка асыл.
• Асылуу казан — бышылуу аш.
• Асыранды баланы айылчы абысын чыгарат.
• Ат — адамдын канаты, аш — адамдын кубаты.
• Ат — жалдуу, тон — жакалуу.
• Ат — мингендики, тон — кийгендики, аял — тийгендики, эр — элдики.
• Ат — эриндүү келет, эр — мурундуу келет.
• Ат (эл) дарбыса, эшек кошо дарбыйт.
• Ат адамдын (эрдин) канаты, аш адамдын кубаты.
• Ат адамдын канаты.
• Ат азгыны — жорго, адам азгыны — молдо.
• Ат айланып казыгын табат, жөө калсаң, эки өңүрүң саныңды чабат.
• Ат айланып казыгын табат, эр айланып элин табат.
• Ат алсаң айылдашың, кой алсаң коңшуң менен кеңеш.
• Ат алсаң айылдашыңа кеңеш.
• Ат алсаң минип ал, аял алсаң сүйүп ал.
• Ат алсаң, досуң менен кеңеш, кой алсаң, коңшуң менен кеңеш.
• Ат алтоо болсо минерге ат табылбайт, бирөө болсо барарга жер табылбайт.
• Ат арпа жесе, эшек кулагын салат.
• Ат арыганын билбейт, кунан карыганын билбейт.
• Ат арыганын билбейт, кунас (көсөө) карыганын билбейт.
• Ат арытмак арзан, журт арытмак кымбат.
• Ат аяган арыбайт, аш аяган жарыбайт.
• Ат аяган жер карайт, куш аяган көк карайт.
• Ат аяган жөө баспайт (жөө калбайт).
• Ат аягынан, эр тамагынан бузулат.
• Ат байлап салсаң токтобойт, кое берсе оттобойт.
• Ат баспаган жерди тай басат.
• Ат баспайм деген жерден үч басат.
• Ат баспайм деген жерин — үч басат, эр көрбөйм деген жерин — үч көрөт.
• Ат башы менен эр башы, кайда калбайт бир башы.
• Ат башына күн түшсө, ооздугу менен суу ичет, эр башына күн түшсө, өтүгү менен суу кечет, эл башына күн түшсө, кыштын күнү үй чечет.
• Ат бергиси келбеген — ээр карайт, куш бергиси келбеген — жер карайт.
• Ат бир мүдүрүлсө, үч мүдүрүлөт.
• Ат болгуча аяк ылоо.
• Ат болуучу кулундун, мүчөсүнөн белгилүү, киши болуучу баланын кирпигинен белгилүү.
• Ат дарбыса, эшек кошо дарбыйт.
• Ат жакшысы - ардак, адам жакшысы — урмат.
• Ат жакшысы алыскы жолдо сыналат, дос жакшысы айыгышкан жоодо сыналат.
• Ат жакшысы боз болот, эр жакшысы айткан сөзгө бек болот.
• Ат жакшысы кермеде, эр жакшысы термеде.
• Ат жакшысын макта, киши жакшысын сакта.
• Ат жалына казан ас.
• Ат жаманы азаматты кор кылат.
• Ат жаманы кор болот, куш жаманы бир чымчыкка зар болот.
• Ат жаманы маңгел, жер жаманы аңгел.
• Ат жашарып кунан болбойт, эр (адам) жашарып улан болбойт.
• Ат кадырын жок билбес, ач кадырын ток билбес.
• Ат кадырын минген билет, мылтык кадырын аткан билет.
• Ат камчыдан жалтанат, эр намыстан жалтанат.
• Ат картайса, согумга жарайт; эр картайса, сонунга жарайт.
• Ат карып, арпа түшөбөйт, эр карып, эшек түшөбөйт.
• Ат карыса чөп керек, эр карыса тер керек.
• Ат качаган болгон соң, аштан, тойдон калган соң, күлүктүгү не пайда, катының сулуу болгон соң, аркырап беттен алган соң, сулуулугу не пайда.
• Ат кечкен суу деп, аюу ичет, кой кечкен суу деп, бөрү ичет.
• Ат кичине болсо да, ээрдик орун табылат.
• Ат кишенешип табышат, адам сүйлөшүп табышат.
• Ат көтөргүс чатагы бардын, оозго алгыс чыры бар.
• Ат куйругун кармасаң суудан өтөөрсүң, ит куйругун кармасаң сууга чөгөөрсүң.
• Ат кызыгы арыганча, эр кызыгы карыганча.
• Ат менен жолго чыккан эшектин шору.
• Ат менен катынга ишенич жок.
• Ат минбеген ат минсе — чаба-чаба өлтүрөт, тон кийбеген тон кийсе — кага-кага бүтүрөт.
• Ат мүдүрүлбөй жер тааныбайт, эр мүдүрүлбөй, эл тааныбайт.
• Ат мүдүрүлүп жер тааныйт, эр мүдүрүлүп эл тааныйт.
• Ат мүдүрүлүп кайра оңолот.
• Ат мыктысы кермеде, акын мыктысы термеде.
• Ат оонаган жерде түк калат, айран төгүлгөн жерде жук калат.
• Ат оонаган жерде түк калат.
• Ат сактаган — ат минет, тон сактаган — тон кийет.
• Ат семирип нык болот, эр семирип бук болот.
• Ат семирсе ык болот, эр семирсе бук болот.
• Ат сийген жерге чөп чыкпайт.
• Ат сураган кордук эмес, ээр токум сураган кордук.
• Ат сурамак — сүннөт (милдет).
• Ат сыйлабас жигиттин, жөөчүлүк берээр сазайын.
• Ат сыйлаган азабынан кутулат, эр сыйлаган эмгегинен кутулат.
• Ат сыйлаган азамат жөө баспайт, эр сыйлаган катын эшикте калбайт.
• Ат сыйлаган жөө баспайт (калбайт), эр сыйлаган эшикте жатпайт.
• Ат сыйлаган жөө баспас, эр сыйлаган эшикте калбас.
• Ат сыноосу бир болот, эр сыноосу мин, болот.
• Ат сыноосу бир болот, эр сыноосу миң болот.
• Ат табылганча аяк ылоо, тай табылганча таяк ылоо.
• Ат тапканча анжим тап.
• Ат тезегин кургатпайт, аласа киши көгөрсө.
• Ат тери кайтпайт.
• Ат тойгон жерине качат, адамзат туулган жерине качат.
• Ат тойгон жерине качат, азамат туулган жерине шашат.
• Ат тойгон жерине качат, эр туулган жерине шашат.
• Ат уяты — сатуу, кыз уяты — тартуу.
• Ат чабышта ат өлөт, эр сайышта эр өлөт.
• Ат чапкан киши — талапкер, аш берген киши — күнөөкөр.
• Ат эрдин канаты.
• Ат эриндүү болот, эр мурундуу болот.
• Ат ээси жылкычы.
• Ат, аттан кийин жат.
• Ата — аска тоо, Эне — оргуган булак, бала — экөөнө тең шам чырак.
• Ата — бала урушат, ага — ини жулушат.
• Ата — балага сынчы.
• Ата — мекен, эне — нур.
• Ата арбагы ыйык.
• Ата баласы — тон жакасы.
• Ата баласы болбосоң болбо, эл баласы бол.
• Ата болдум деп мактанба, адам болдум деп мактан.
• Ата болсоң акылдуу бол, эне болсоң мээримдүү бол.
• Ата болуш — ардак, эне болуш — сыймык.
• Ата данкы менен кыз өтөт, мата даңкы менен бөз өтөт.
• Ата даңкы, эне баркы — балага дем.
• Ата жакшы — уул жакшы, эне жакшы — кыз жакшы.
• Ата журтуң — алтын бешик.
• Ата каргышы — ок, эне каргышы — бок.
• Ата каргышына учураган перзент оңолбойт.
• Ата кебин эшиткен уул адеп тутат.
• Ата конушу ардак, ата салты — сыймык.
• Ата көргөн — ок бычат, эне көргөн — тон бычат.
• Ата көргөн ат берет, эне көргөн тон берет.
• Ата көргөн ок жонор, эне көргөн тон бычар.
• Ата намысын арсыз уул кетирет.
• Ата өлүп бала калса тилегине жеткени, бала өлүп ата калса арманы ичте кеткени.
• Ата сөзү — акыл, ага сөзү — асыл.
• Ата сөзү — алтын, көңүл коюп уксаң.
• Ата сөзү уулга эм.
• Ата сөзүн укпасаң, ажырайсың журтуңан.
• Ата сыйлаган абийир табат.
• Ата турган таңдын, чыга турган күнү бар.
• Ата уулду билет, ат ээсин билет.
• Ата уулу айтканынан кайтпайт, жоомарт бергенин айтпайт.
• Ата, башты алып мага бере коюп, жамбашты өзүң албайсыңбы — дептир.
• Атаандаштык — ал жакшы, акылдаштык — бул жакшы.
• Атага (же энеге) баланын алалыгы жок.
• Атага окшоп уул туулбас, энеге окшоп кыз туулбас.
• Атадан алтоо болсо (туулса), ар жалгыздык башта бар.
• Атадан алтоо болсо да, ар жалгыздык башыңда.
• Атадан алтоо туулса, ар жалгыздык башта бар.
• Атадан алтоо туулса, сыйлашпаса жат болот.
• Атадан алтоо элек, өлүп олтуруп жалгыз калдым.
• Атадан жакшы туулса эшиктен төргө сүйрөөр, жаман туулса төрдөн көргө сүйрөөр.
• Атадан калган мал барбы, аяна турган жан барбы.
• Атадан таяк жеген балдар жакшы, энеден тил укпаган кыздар жакшы.
• Атадан уул туулса — ийги, ата жолун кууса — ийги.
• Атадан уул тууса — ийги, ата жолун жолдосо — ийги.
• Атажурт — алтын бешик.
• Атажуртуң — алтын бешигиң.
• Атайлап кошчуң болбосо, жүгөнүң алып, атка бар.
• Атакандын мүрзөсүндөй болсо керек.
• Атактуу ууру ачтан өлөт.
• Аталар сөзү — акылдын көзү.
• Аталардын иши балдарга үлгү.
• Аталаштан алтоо болгончо, энелештен экөө бол.
• Аталашым аттан түш, энелешим ээрге мин.
• Аталуу бала арсыз жетим, энелүүжетим эрке жетим.
• Аталуу бала кулак жейт, жетим бала туяк жейт.
• Аталуу жетим — арсыз жетим, энелүү жетим — эрке жетим.
• Аталуу уул — кожолуу кул.
• Атам өлсө — өлсүн, атамды көргөн өлбөсүн;
• Атам өлсө өлсүн, атамды көргөн өлбөсүн, энем өлсө өлсүн, энемди көргөн өлбөсүн.
• Атам, энем бар болсун, оозу мурду жок болсун.
• Атамды ажыга жиберип айныттык.
• Атамдын өлөөрүн билсем, бир табак кебекке сатпайт белем.
• Атамдын тапканы энемдин баракелдесине да жарабаптыр.
• Атан төө мас болсо, тайлак төө менен дос болот, жаман киши мас болсо, жакшысы менен кас болот.
• Атаны көрүп уул өсөт, энени көрүп кыз өсөт.
• Атаны сыйлаган абийир табат, энени сыйлаган элге жагат.
• Атанын азарында жакшы болот.
• Атанын баласы азаарында бакшы болот.
• Атанын баласы болбосоң да, адамдын баласы бол.
• Атанын баркын көзү барда билбейт, балалуу болгондо билет.
• Атанын жаман көргөн уулу түк күттү.
• Атанын кадырын билбеген баланын башы кор болот.
• Атанын каргышы — атылган ок.
• Атанын каргышы балага ок, өрттөп ийчүчок.
• Атанын кеби — балага, аганын кеби — иниге, эненин кеби — кыз — келинге, эженин кеби — синдиге эм.
• Атанын көөнү балада, баланын көөнү талаада.
• Атанын мээри түшкөнгө адамдын каары түшөт.
• Атанын салган жолу бар, эненин бычкан тону бар.
• Атанын сыймыгын арсыз уул кетирет.
• Атанын тилдегени — баласын бил дегени.
• Атанын уулу болуш — урмат, элдин уулу болуш — кымбат.
• Атаң алтымышка чыкканда алдап — соолап күчүн ал.
• Атаң барда эл тааны, атың барда жер тааны.
• Атаң жоо чапса кошо чап.
• Атаң карыса кул кылба, энең карыса күң кылба.
• Атаң кимди алса энең ошол, агаң кимди алса жеңең ошол.
• Атаң конгон конушка сен да бир күн конорсун, мактанбагын уулум ай, сен да мендей болорсуң.
• Атаң мурап болбосун, эгиниң суунун башында болсун.
• Атаң мурап болгуча: жериң суулуу болсун.
• Атаң өлсө өлсүн, атаңды көргөн өлбөсүн.
• Атаң өлсө, тайлак бар, кому жерде калган жок.
• Атаң этин оордобойт, султан сөөгүн кордобойт.
• Атаңа көрсөткөндү балаңдан көрөсүң.
• Атаңа эмне кылсаң, балаңдан ошону көрөсүң.
• Атаңдан акча алсаң да санап ал.
• Атаңды дегендин тилеги катат, айланайын дегендин тилеги ашат.
• Атаңды көргөндөн акыл ал, энеңди көргөндөн тон ал.
• Атаңды көргөндөн акыл сура, энеңди көргөндөн тон сура.
• Атаңды көргөндөн акыл сура.
• Атаңды өлтүргөнгө — энеңди алып бер.
• Атасы балам десе, баласы балам дейт.
• Атасы башка менен коён уулаба.
• Атасы башка, аты кашка.
• Атасы болушчаактын — уулу урушчаак, энеси болушчаактын — кызы ыйлаак.
• Атасы жакшы айттырбайт, теги жакшы дедирбейт, сөөгүжакшы сөктүрбөйт.
• Атасы жиндинин — бири жинди, энеси жиндинин — баары жинди.
• Атасы козу бычпагандын, баласы өгүз бычаар.
• Атасы көргөндүуулу көрөт, энеси көрбөгөндү кызы көрөт.
• Атасы өлгөн киши уктаса да, ачка киши уктабайт.
• Атасы өлгөн уул көбөт, энеси өлгөн кыз көбөт.
• Атасы топко кирбеген сөзгө кулак салбайт.
• Атасы топко кирбеген, сөздүн баркын билеби.
• Атасыз уул (бала) жетесиз, энесиз кыз никесиз.
• Атасына баласы аш ичкенди (аял алганды) үйрөтөт.
• Атасынан баласы ашып түшпөсө, акыр заман болот.
• Атасынын көзүн көрбөй калган соң ашыкканы курусун.
• Ата-эне берген тарбиядан турмуш өзү берген тарбия он эсе артык.
• Ата-эне кара мүртөз болсо, өз баласын каргайт, кан кара мүртөз болсо, өз башын өзү жалмайт.
• Ата-энеге баланын алалыгы жок.
• Ата-эненди сыйласаң өз балаңдан жакшылык көрөсүң.
• Ата-эненин кадырын билген уул эл багар.
• Ата-энеңди сыйласаң, өз балаңдан опаа (жакшылык) көрөсүң.
• Ата-энеси жоктун эли бар, эли жоктун өлүмү бар.
• Ата-энесине акаарат кылганды ташбараң кылат, шарият деп законун табат.
• Атка (аттууга) жөө жете албайт.
• Атка бербес кунан бар.
• Атка бергис кунан бар, кызга бергис жубан бар.
• Атка жапкан үркүттөн, жалгыз туумай бүркүттөн.
• Атка жеңил, тайга чак.
• Атка мингенде эле көчүгү кыйшык эле.
• Аткан мерген эмес, тийгизген мерген.
• Аткан ок таштан кайтпайт, элчи кандан тилин тартпайт.
• Аткан ок таштан кайтпас, аттанган элчи жолдон кайтпас.
• Аткананы күзөткөн, ашканадан кайтат.
• Атпаса мылтык сай болбойт, анткор адам бай болбойт.
• Атпастын огу алты кулач.
• Аттан айрылганы, канаты кайрылганы.
• Аттан айрылсаң айрыл, ээр токумдан айрылба.
• Аттан айрылсаң да, абийирден айрылба.
• Аттан аттын неси артык, аша баскан изи артык.
• Аттан тай озоор.
• Аттан түшсөң да ээрден түшпө.
• Аттан түшсөң да, үзөңгүдөн түшпө.
• Аттанганда эле көчүгү кыйшык болучу.
• Аттууга жөө дос эмес.
• Аттууга жөө жете албайт, экөөнө бирөө бата албайт.
• Аттууга жөө жете албайт, экөөнө бирөө баталбайт, эки ат минген кеч калбайт.
• Аттууга жөө жете албайт.
• Аттууга тайлуу жетем дейт, тайлуудан төө ашам дейт.
• Аттууга тайлуу жетем дейт, тайлуудан төөлүү ашам дейт.
• Аттууну жөө демитет, эрди (кемпай) катын кемитет.
• Аттууну жөө демитет, эрди кемпай кемитет.
• Аттууну көрсө, жөөнүн аягы талыйт.
• Атты аркан байлайт, эрди ант байлайт.
• Атты арыганда көр, жигитти карыганда көр.
• Атты арыганда көр, эрди (жигитти) карыганда көр.
• Атты ашууда сына, эрди алааматта сына.
• Атты баксаң ар жерде, жоого бербес тар жерде.
• Атты билгенче ай керек, адамды билгенче жыл керек.
• Атты достой сүйсөң, душмандай минесиң.
• Атты камчы менен айдабай, жем менен айда.
• Атты көрсө эшектин аягы талыйт.
• Атты көрсө, жөө баскандын буту талыйт.
• Атты мээнет чырмаса, аягынан басынат, төөнү мээнет чырмаса котур болуп кашынат, байды мээнет чырмаса ашканага жашынат.
• Атты тайында такшалт, кунанында куурат, быштысында бышыр, асыйында асыра.
• Атты такалаганча, жолду бакала.
• Атты такаласа, эшек бутун көтөрөт.
• Атты чапсаң алыска чап, чыкпай калса бактыңан тап.
• Аттын ачуусу кулагынан билинет, иттин ачуусу куйругунан билинет.
• Аттын баары тулпар болбойт, куштун баары шумкар болбойт.
• Аттын жаманы — аңги, адамдын жаманы — баңги.
• Аттын жаманы акырды булгайт, уйдун жаманы казыкты булгайт.
• Аттын жоргосу кызык, тондун торкосу кызык, козунун сорпосу кызык, чайдын кызылы кызык, суусундун тунугу кызык, төрдүн төбөсү кызык, аялдын сулуусу кызык.
• Аттын көркү — жалында, кыздын көркү — чачында.
• Аттын сыры ээсине маалым, кыздын сыры төркүнгө маалым.
• Атчабышта ат өлөт, эр сайышта эр өлөт.
• Аты арыса да өзү карыбайт.
• Аты жакшы азамат, качса — кутулат, кууса — жетет.
• Аты жаман мурун камчыланат, атасы жаман мурун айтат.
• Аты жоктун буту жок.
• Атын алба, тайын ал.
• Атын атаса, куту сүйүнөт.
• Атын аяган жер карайт, кушун аяган көк карайт.
• Атын билгенче затын бил.
• Атына жараша — заты.
• Атына жараша ээри.
• Атына кызыкпа, затына кызык (атын билгенче затын бил).
• Атына кызыкпа, затына кызык.
• Атың арык болсо — бир чап, отунуң аз болсо — бир жак.
• Атың арык болсо бир чап, отунуң аз болсо бир жак, ашың аз болсо бир сал.
• Атың барда — жер тааны, атаң барда — эл тааны.
• Атың барда желип жүрүп жер тааны; атаң барда берип жүрүп эл (же дос) тааны.
• Атың барда жол тааны, атаң барда дос тааны.
• Атың жакшы болсо — жолдун ыраагы, уулуң жакшы болсо — көңүл жыргалы.
• Атың жакшы болсо — жолдун ыраагы, уулуң жакшы болсо — көңүл чырагы.
• Атың чыкпаса, жата калып ат үркүт.
• Атың чыкпаса, жер өрттө.
• Атыңжакшы болсо, камчынын кереги не.
• Атыңжаман болсо айлаң кетет, алганыңжаман болсо тууганың кетет.
• Ач — кекиртет, ток — секиртет.
• Ач атым — бар атым, ток атым — жок атым.
• Ач бала ток бала менен ойнобойт, ток бала ач болом деп ойлобойт.
• Ач бала ток бала менен ойнобойт, ток бала эртеңкисин ойлобойт.
• Ач бала ток бала менен ойногусу жок, ток баланын ичинде эчтемеси жок.
• Ач бала ток баладай ойнобойт, ток бала ач болом деп ойлобойт.
• Ач бийден ток ит жакшы.
• Ач болсоң алда де, ток болсоң тобо де.
• Ач болсоң ашык этин жебе, ток болсоң да томук этин жерибе.
• Ач болсоң да ашык этин жебегин, ток болсоң да томук этин жебегин.
• Ач итке тамак берсең, ток ит да кыңшылайт.
• Ач иттин артын сук ит жалайт.
• Ач иттин артын сук ит жалаптыр.
• Ач кадырын билбесең, аччылык берет жазаңды.
• Ач кадырын ток билбейт, оору кадырын соо билбейт.
• Ач кадырын ток билбейт.
• Ач кайгысын ток билбейт, жок кадырын бар билбейт.
• Ач калардыкы кеч калар.
• Ач калганга аш бербей, тамакты кантип ичесиң.
• Ач калганда ток болууну унутпа, ток болгондо ач калууну эсте.
• Ач карышкыр — ток күсөйт, ток карышкыр — кан күсөйт.
• Ач карышкыр ийинге жатпайт.
• Ач карышкыр ийинден чыгат.
• Ач карышкыр ток күсөйт.
• Ач кекирет, ток — секирет.
• Ач кекирет, ток семирет.
• Ач киши урушчаак, арык кой тырышчаак.
• Ач койнунда нан болбойт.
• Ач көз — тойбойт.
• Ач көз адам тойбос, соргок соргоктугун койбос.
• Ач көз байыса, ачка уктайт.
• Ач көз кусканын билип, жутканын билбейт.
• Ач көзгө баардыгы аз көрүнөт.
• Ач көздөн айран сурасаң, акчаң барбы дейт.
• Ач көздөн карыз сураба, сукка карыз бербе.
• Ач көздөр өлсө да ач көздүү өлбөйт.
• Ач көздүн айдаганы өнбөс, байлаганы семирбес.
• Ач көздүн айдаганы өнбөс.
• Ач кулагым, тынч кулагым.
• Ач кулактан — тынч кулак.
• Ач өлтүрбө, ток өлтүр, кыш өлтүрбө, жаз өлтүр.
• Ач тоюнат, арык семирет.
• Ач тоюнат, сук тойбойт.
• Ач, ток өнөктөш.
• Ачарчылык көчөгө чыгарат, калпычылык — үйгө камайт.
• Ачарчылыкта туулган баланын эки көзү ашта.
• Ачарчылыкты көп көргөн, өзү тойбой «ме» дебес, жетимчиликти көп көргөн, үч чакыртпай «ии» дебес.
• Ачка болсоң да азанчыдан үмүт этпе.
• Ачка болсоң жашоонун эмне экенин ошондо билесиң.
• Ачка жүргөнчө айранга талкан чалып (кээде нан сындырып) жеген жакшы.
• Ачка киши — урушчаак, арык киши — тырышчаак.
• Ачка киши айылдайт, ток киши уктайт.
• Ачка киши, аш ылгабайт.
• Ачка кишиге таң атпайт.
• Ачка кишинин ачуусу жаман.
• Ачка короздун түшүнө актаган таруу кирет.
• Ачка менен токтун ортосу жарты нан.
• Ачка турганча айранга нан сындырып жеген артык.
• Ачкага аш бышыртпа, үшүгөнгө от жактырба.
• Ачкадан өлгөн наабайдын койнунан нан чыгыптыр.
• Ачкалык — арам, адалды таңдабайт.
• Ачкалык — аш тандабайт, ашыктык — жаш тандабайт.
• Ачкалыкка өзүң чыдасаң да курсагың чыдабайт.
• Ачкалыкта алтындан, бир жутум жарма артык.
• Ачканы — аш менен коркутпа.
• Ачканы аш берип коркутпа.
• Ачканын аңы жүрбөйт.
• Ачканын оюнан тамак кетпейт.
• Ачкаңда жеген куйрукту, тойгонуңда унутпа.
• Ачкачылык көчөгө чыгарат, калпычылык үйгө камайт.
• Ачкачылыкта алтындан бир жутум жарма артык.
• Ачта жеген куйканы токто унутпа, токто жеген куйканы түкта унутпа.
• Ачта кеңеш табылбайт, жокто кеңеш табылат.
• Ачтын — тогу, арыктын — семизи бар.
• Ачтын көзү нанда, токтун көзү тондо.
• Ачтын күчү — тамагында, жөөнүн күчү — таманында.
• Ачтын оюн ток билбейт, жоктун оюн бай билбейт.
• Ачтын тогу бар, сологойдун оңу бар.
• Ачтын тогу болот, бардын жогу болот.
• Ачтын тогу, арыктын семизи бар.
• Ачтын токтугу бар, арыктын семизи бар.
• Ачуу — акылдын душманы, напси — ыймандын душманы.
• Ачуу — акылсыздыктын башталган жери.
• Ачуу — душман, акыл — дос, акылыңа акыл кош.
• Ачуу болуп, мурчтан өтпөйт, таттуу болуп, балдан өтпөйт.
• Ачуу бычактын мизи, акыл — бычактын сабы.
• Ачуу душман, акыл дос.
• Ачуу менен таттууну — таткан билет, алыс менен жакынды — баскан билет.
• Ачуу сөз — жылаандын зары, таттуу сөз — жүрөккө дары.
• Ачуу суроо берип, таттуу жооп күтпө.
• Ачуу тил — жыландын (дай) заары (арбайт), таттуу тил — жүрөккө дары.
• Ачуу тил таттуу турмушту бузат.
• Ачуулуу башта акыл жок.
• Ачуулуунун алдына турба.
• Ачуулуунун астынан чыкпа.
• Ачуулуунун баары кас эмес, ардактоо бар мойнунда.
• Ачуулуунун жанына жолобо.
• Ачуулуунун сөзү ачуу.
• Ачууну акыл жеңет.
• Ачууну ачуу басат.
• Ачууну ачуу баспайбы, алып келчи насыбайды.
• Ачууну таттуу кылган — туз, алысты жакын кылган — кыз.
• Ачуунун да таттуусу бар, таттуунун да ачуусу бар.
• Ачуунун даамы ачуу.
• Ачуунун даамын татпаган таттуунун даамын биле албайт.
• Ачуунун даамын татпаган, таттуунун даамын билалбайт.
• Ачуусу келген бай: «чөгөрүп, өлтүрөм» — деп, чортон балыкты көлгө ыргытыптыр.
• Ачуусу келген чакчыгай айга ачууланыптыр.
• Ачуусу келген чакчыгай өгүздүн жон терисин айра чокуптур.
• Ачуусу келген чакчыгай, айга чапчыныптыр.
• Ачуусу чукул — айыпка жыгылат.
• Ачык ооздун душманы көп.
• Ачык сөздүн даамы ачуу болот.
• Ачыкканга — аш бышыртпа, үшүгөнгө — от жактырба.
• Ачыкканга казан астырба, үпгүгөнгө от жактырба.
• Ачыкканга мал көрсөт, адашканга жол көрсөт.
• Ачыккандан каныккан жаман.
• Ачыксаң алданы айт, тойсоң топук кыл.
• Ачыла элек сандыкта, бычыла элек кундуз бар.
• Ачылбаган сандыкта бычылбаган кундуз бар.
• Ачылган кабак жакшылык көрөт, бүркөлгөн кабак бир балээни көрөт.
• Ачылгандын айыбы жок — өзү билип жапкан сон, адашкандын айыбы жок — кайтып үйрүн тапкан соң.
• Ачынган — тилдүү, ачыккан — ууру болот.
• Ачынганга мал көрсөт, адашканга жол көрсөт.
• Аш - аттуунуку, той - тондуунуку.
• Аш — ичкен оозго жарашат.
• Аш — ээси менен, баш — мээси менен.
• Аш (ашын) болсо, табак табылат.
• Аш аз болсо, ээсин сыйлайт.
• Аш акылы жокту алып урат, көөдөнү жокту көтөрүп урат.
• Аш аттуунуку, той тондуунуку.
• Аш берген киши айыптуу.
• Аш бергенге муш берген — акылсыз, муш бергенге аш берген — намыссыз.
• Аш болсо, казан табылат, жан болсо, жабуу табылат.
• Аш болсо, табак табылат.
• Аш бышкан казанда таш бышпайт.
• Аш бышканда пайда бол.
• Аш бышырган даамын (тузун) билет.
• Аш десе ала — була, иш десе ийру — буйру.
• Аш жебедик таш жедик, этегиң жапчы, кудагый.
• Аш ичкен оозго жарашат.
• Аш ичсең — акылың менен, тон кийсең — сактыгың менен.
• Аш ичсең акылың менен.
• Аш кадырын ачыккан билет, жок кадырын тарыккан билет.
• Аш кадырын билбеген, үй ээсин уялтат.
• Аш катыгы ак болот, эл катыгы бек болот.
• Аш койгонго аш кой, таш койгонго таш кой.
• Аш көп болгон жерде каада көп.
• Аш көп болсо, каада көп.
• Аш көп болсо, кедей ток.
• Аш кылам деп таш кылат.
• Аш менен — ээси, баш менен — мээси (мактанат).
• Аш менен ээси мактанат, баш мээси менен мактанат.
• Аш сунгандын баары дос эмес, таш ургандын баары кас эмес.
• Аш турган жерге оору турбайт.
• Аш ээси менен, баш мээси менен.
• Аша байлык жоону көбөйтөт.
• Ашаарын ашаган, жашаарын жашаган.
• Ашаарын ашады, жашаарын жашады.
• Ашаткысы жеткенде алды мындай катарбы.
• Ашка жүк, башка жүк.
• Ашка тоймок бар, башка тоймок жок.
• Ашка тоймок бар, жашка тоймок жок.
• Ашкабакты бирөө дарбыз деп жептир.
• Ашказандын кебин кылып, Ата Журттун даңкын чыгара албайсың.
• Ашканада аял көп болсо, аш бышпайт.
• Ашкере сынчы бузат, ашкере жеген кусат.
• Ашпоз ачтан өлбөйт.
• Ашпоз аш жытына семирет.
• Аштан качкан акмак ачтан өлөт.
• Ашты кордосоң — кустурат, эрди кордосоң — шаштырат.
• Аштык айда жазында, айдабасаң жазында, ачка өлөрсүң кышында.
• Аштык бер, аштык берсең баштык бер, баштык берсең артып бер, артып берсең тартып бер.
• Аштык жеген арыбайт, ак (тык) ичкен карыбайт.
• Аштык көп болуп эки жыл ичпейт... Төө көп болуп конокко сойбойт.
• Аштык көп болуп, эки жыл ичпейт.
• Аштын (тамактын) даамы тузунда (туз менен).
• Аштын даамы туз менен, адамдын даамы сөз менен.
• Аштын таттуусун таткан билет, жолдун алысын баскан билет.
• Аштын тузун — таткан билет.
• Ашуудан ат алмаштырбайт.
• Ашуудан көрбөй, торпудан көрдүм.
• Ашуусу болбой тоо болбойт, аркары болбой зоо болбойт.
• Ашы бар (же аш ичкен) аяктан аттаба.
• Ашы бар аяктан аттаба.
• Ашы бардын карды ток.
• Ашы жок үйдү ит да сүйбөйт.
• Ашы кордун — башы кор.
• Ашы кордун өзү кор.
• Ашыгып айтсаң да, ашыра айтпа.
• Ашыгып жооп берген — аз ойлойт.
• Ашык болгон адам акын болот.
• Ашык дүйнө баш жарбайт.
• Ашык ойногон азар, топ ойногон тозор.
• Ашыккан — азат, тойбогон — тозот.
• Ашыккан — аштан куру калат.
• Ашыккан (сабырсыз) калар уятка, саргайган жетер муратка.
• Ашыккан (шашкан) кыз эрге жетпейт, эрге жетсе, этеги жерге жетпейт.
• Ашыккан адашат, тойбогон тозот.
• Ашыккан алыс узабайт.
• Ашыккан ашка бышат.
• Ашыккан ашка жеткенче, ашы текке кетет.
• Ашыккан аштан куру калат.
• Ашыккан калар уятка, сабырдуу жетээр муратка.
• Ашыккан калар уятка, саргайган жетер муратка.
• Ашыккан кыз эрге жетпейт, эрге жетсе (этек жеңи) жерге жетпейт.
• Ашыккан ууру ачка өлөт.
• Ашыкканга лаппай табылбайт.
• Ашыккандык — шайтандык.
• Ашыкпаган адам араба менен коен уулаптыр.
• Ашыкпаган араба менен коёнго жетет.
• Ашыкпаган тез жетет, ашыккан адашып кетет.
• Ашыктык жаш тандабайт, ачкачылык — аш тандабайт.
• Ашыктык өлүмдөн күчтүү.
• Ашыктыкка алдастап, жетим көпөлөкчө өрттөнүп өлүүгө болбойт.
• Ашым калса калсын, ишим калбасын.
• Ашына жараша табагы, ишине жараша тамагы.
• Ашынан табагы кымбат.
• Ашың болсо, казан табылат.
• Ашың жогуна кайгырба, ишиң жогуна кайгыр.
• Ашың жок болсо да, кашың болсун.
• Ашың калса калсын, ишиң калбасын.
• Ашыңды бербесең бербе, ташың менен урба.
• Ашыңды ичейин, арыңа чычайын.
• Ашыңды ичейин, кадырыңа чычайын болбо.
• Ашып барып нары өлбөй, же аша электе бери өлбөй, бейпай болуп белде өлдүң, бей сарамжал жерде өлдүң.
• Аюу — аманын тилейт, адам — жакшыны тилейт, акмак жамандыкты тилейт.
• Аюу менен алышкан, арыстан менен кармашат.
• Аюуга карышкыр ажайып көрүнөт.
• Аюудан — аюу, бөрүдөн — бөрү. Ат казыгын айланат.
• Аюудан (карышкырдан) корккон отунга (токойго) барбайт.
• Аюудан качсаң — дөңгөккө, дөңгөктөн качсаң — аңгекке.
• Аюудан корккон токойго (же отунга) барбайт.
• Аюунун чучугун жеген жатпайт.
• Аюунуң жанында жолборс, жылмакай жигит турбайбы.
• Аяарга малы жоктун, аяарга жаны да жок.
• Аяган көзгө чөп түшөт.
• Аягы жаман төрдү булгайт, оозу жаман элди булгайт.
• Аягы жебей башы жейт, аркандап койсо жакшы жейт, туягы жебей башы жейт, тушап койсо жакшы жейт.
• Аягы кысканын, арышы кыска.
• Аяк (бут) жүгүрүгү ашка, ооз (тил) жүгүрүгү башка.
• Аяк желдүү болсо — ташка тиет, ооз желдүү болсо — башка тиет.
• Аяктагы сууга агып өлөйүн, чөйчөктөгү сууга чөгүп өлөйүн.
• Аякталбаган иш — бүтпөгөн иш.
• Аяктуу сөзгө аргасыз жооп кайтарат.
• Аяктууга жол бербеген, ооздууга сөз бербейт.
• Аял — үйдүн куту.
• Аял — үйдүн туткасы.
• Аял — эрдин жарым өмүрү.
• Аял болбосо ашкана жетимсирейт.
• Аял жакшы — эр жакшы, вазир жакшы — хан жакшы.
• Аял жакшы — эр жакшы.
• Аял жакшысы — ырысы мол, аял жаманы — кайгысы зор.
• Аял жакшысын — эри сүйөт, эр жакшысын — эли сүйөт.
• Аял намыс үчүн кара киет.
• Аял сергегинен жумуш бүтөт, эркек сергегинен ырыс түтөт.
• Аял турмушу — заман күзгүсү.
• Аялды ашынан тааны, баланы башынан тааны.
• Аялды ашынан тааны.
• Аялдын азабы көп, түйшүгү түмөн.
• Аялдын акылын жесиринде көр, баланын акылын жетиминде көр.
• Аялдын анткорү улуу болбой кичүү болот, ага болбой жеңе болот.
• Аялдын жаманы атыңды булгайт, эрдин жаманы элди булгайт.
• Аялдын сулуулугу — ажарында, эркектин сулуулугу — акылында.
• Аялдын чачы узун болгон менен акылы кыска.
• Аялсыз үй — суусуз тегирмен.
• Аялсыз үй суусуз тегирмен менен тең.
• Аялың мыкты болсо — бактың, аялың кыйды болсо — каттың.
• Аялыңды атым дебе камчы салып, балаңды өзүм дебе эрке багып.
• Аярлап сүйлөгөн кишинин амалы көп.
• Аяш жолу бир башка, адаш жолу бир башка.
• Аяшар тууган болбосо, акырын сүйлөп жатка жак.

Б

• Баардык жигит кыз тандайт, бактылуу жигит уз тандайт.
• Баары (бардыгы) бирөө үчүн, бирөө баары (бардыгы) үчүн.
• Баары шумдук баладан чыгат.
• Баары эле пайда дейт, зыянды кандай шордуу көрөт.
• Баарына бар назир.
• Баарынан — нан улук.
• Баарынан качып кутулат, өлүмдөн качып кутула албайт.
• Баарынан нан улук.
• Баарынан өкүнүч жаман.
• Баатыр — баатырды көзүнөн тааныйт, чечен — чеченди сөзүнөн тааныйт.
• Баатыр — бир октук, бай бир жуттук.
• Баатыр — маңдайлаш, чечен — тандайлаш.
• Баатыр — орток, кут — жалгыз.
• Баатыр — согушта, акыл — ачуу келгенде, дос — зарылдыкта сыналат.
• Баатыр баатыр эмес, мал баккан баатыр.
• Баатыр бир өлөт, коркок миң өлөт.
• Баатыр болмок маңдайдан, чечен болмок — таңдайдан.
• Баатыр болсоң — душмандан качпа.
• Баатыр болсоң — шер бол, коркок болсоң — жер бол.
• Баатыр болуп бай болсоң — бүрдөп турган терексиң, баатыр болуп жок болсоң — үрүп чыккан серексиң.
• Баатыр жарасыз болбойт.
• Баатыр жол баштайт, чечен сөз баштайт.
• Баатыр жоо барында сыйлуу, бий доо барында сыйлуу.
• Баатыр жоодо мактанат, коркок үйдө мактанат.
• Баатыр жоодо таанылат, чечен доодо таанылат.
• Баатыр намыс үчүн туулуп, намыс үчүн өлөт.
• Баатыр өлсө аты (наамы) калат, коркок (жанбагар) өлсө неси калат.
• Баатыр өлсө бир өлөт, коркок өлсө миң өлөт.
• Баатыр өлсө да куралын таштабайт.
• Баатыр өлүмү марадан.
• Баатыр табат, батман жейт.
• Баатыр табат, батман ичет.
• Баатыр туулса — эл ырысы, жамгыр жааса — жер ырысы.
• Баатыр чөлдө өлбөйт, балык көлдө өлбөйт.
• Баатыр чын айтат, коркок калп айтат.
• Баатыр элден өсөт, акмак элден безет.
• Баатыр элден чыгат, байлык жерден чыгат.
• Баатырга (эрге) да жан керек, бакырга да жан керек.
• Баатырга да жан керек, каапырга да жан керек.
• Баатырга таяк да жарак.
• Баатырга тийген жары эрте тул болот.
• Баатырды — жоону жеңгенден кийин макта, тамакты бойго сиңгенден кийин макта.
• Баатырды көрсөң кыдыр тут, букара көрсөң кадыр тут.
• Баатырдык билекте эмес, жүрөктө.
• Баатырдыкка даба жок.
• Баатырдын (эрдин, жакшынын) атын (даңкын) алыстан ук, (эрдин өзүн көрбө, даңкын ук), жанына барсаң бир киши.
• Баатырдын алдынан түлкү чыкса кылактап — олжо болот, аял чыкса булактап — жолтоо болот.
• Баатырдын атын алыстан ук, жанына барсаң бир киши.
• Баатырдын баш ийгени — өлгөнү.
• Баатырдын жоодон өлгөнү — элине шыпаа.
• Баатырдын көркү — маңдайда, чечендин көркү — таңдайда.
• Баатырдын көркү — эрдикте.
• Баатырдын өзү өлсө да, сөзү өлбөйт.
• Баатырдын өмүрү кыска, даңкы узун.
• Баатырлар маңдайлашып, чечендер таңдайлашып.
• Баатырсынган жигитти жоо келгенде көрөбүз.
• Багы ачыктын маңдайы жарык.
• Багы бар, багы барга дагы бар, багы жок, багы жокко дагы жок.
• Багы бардын ташы да өйдө кулайт.
• Багы башынан качкандан адам да качат.
• Багы жокко дагы (баары) жок.
• Багыштын богун жеген ит кутурат.
• Багыштын кызы баймалуу (кийиз өтүктүү), багалеги саймалуу.
• Бадалдуу жерде сайгак көп, балалуу үйдө айгак көп.
• Бадачы сайгактан коркот.
• Бадыша кудаа эмес, кудадан жудаа эмес.
• Бажа бажаны көргөндө башы кычышат, балдыз жездени көргөндө төшү кычышат.
• Бажа бажаны көрсө башы кычышат.
• Базар — бай, барган — кедей.
• Базар барга — таттуу, жокко — ачуу.
• Базар ичи байыбайт.
• Базар көркү — бакал, эр көркү — сакал.
• Базарга бар, бактыңан көр.
• Базарга барат Карыбай, жатып келет жарым аи.
• Базарда баары бар, издегенди таба албайсың.
• Базарда миң киши бар, ар кими сүйгөнүнө салам берет.
• Базардын алысы жок сатаары болсо, падышанын калысы жок таажысы болсо.
• Базарлуу жоо менен байкуш уул кармашат.
• Базары жакын байыбайт, калп айткан киши жарыбайт.
• Базары жакын байыбайт, соодагер жакыны жарыбайт, мазары жакын тынбайт.
• Базары жакын байыбайт.
• Бай — байга куят, сай — сайга куят.
• Бай — байлашып ыйлоого, бай Тейиттей эл керек.
• Бай — балпаң, жок — жалтаң.
• Бай — барман менен, жок — дарман менен.
• Бай баарын киет, жок барын киет.
• Бай байбиче куймакта, кул менен күң көмөчтө.
• Бай байга куят, суу сайга куят.
• Бай байлыгын, кул чарыгын салат.
• Бай баласы кубанаар койдон тууган эгизге, арамзалар көз салаар — жылкыдагы семизге.
• Бай баласы сүйлөсө, төө, тайлакты кеп салат.
• Бай балтаң, кедей жалтаң.
• Бай барман менен, жок дарман менен.
• Бай барынча, жок алынча.
• Бай билгенди кул билет, айтайын десе эрки жок.
• Бай болбогон бай болсо — отоого чөп койбойт, бий болбогон бий болсо — сүйлөөгө сөз койбойт.
• Бай болбогон бай болсо, корубаган жер калбайт.
• Бай болбоочу жигитке, өлөсөл мал жолугат, куу баш болчу жигитке, туубас катын жолугат.
• Бай болгон адам ток болот, мас болгон адам шок болот.
• Бай болом деп шашылганың — кедейликке ашыкканың.
• Бай болсоң — магдыраба, жарды болсоң — мөгдүрөбө.
• Бай болуп көргөн жокмун, байкуш болуп өлгөн жокмун.
• Бай болуп көргөнүм жок, жакыр болуп өлгөнүм жок.
• Бай болуп көргөнүм жок, жарды болуп өлгөнүм жок.
• Бай болуучу жигитке өлбөгөн мал жолугат.
• Бай боорун тааныбас, соода жокко карабас.
• Бай даңкы менен, кедей күчү менен жашайт.
• Бай жандаган кедей оңбос, кербен жандаган малай оңбос.
• Бай жаңы тон кийсе, «куттуу болсун» — дейт.
• Бай жарды болсо, үч жылы байлыгын коё бербейт, жарды бай болсо, үч жылы жардылыгын коё бербейт.
• Бай жегени уча менен куймулчак, кедейдики өпкө менен кекиртек, шыйрак менен шыймылчак.
• Бай караган марыбайт, жалчы жүргөн жарыбайт.
• Бай кийсе, «куттуу болсун!» дейт, кедей кийсе, «кайдан алдың?» дейт.
• Бай көргөндү мен көрөм, тартайын десем күчүм жок.
• Бай мактанса бир жуттук, эр мактанса бир октук.
• Бай мактанса табылат, кедей мактанса чабылат.
• Бай малын айтат, кедей несин айтат.
• Бай малын жейт, кедей жанын жейт, уятсыз арын жейт.
• Бай менен байбиче урушса, кул менен күн — куймакта.
• Бай менен кедей баш кошпойт.
• Бай менен куда болсоң — чиренет, жарды менен куда болсоң — тиленет.
• Бай өлгөн аттын такасын издеп, алты ай жер казыптыр.
• Бай салык салса, кул чарык салат.
• Бай сотко барса — барпаңдайт, кедей сотко барса — калтаңдайт.
• Бай союуга козу таппай, жардынын жалгыз козусун сураптыр.
• Бай тойгонунан ыткытат, кедей ачкасынан ыткытат.
• Бай уулунун назары ач, ыймандуу киши андан кач.
• Байбиченин амалы кырк эшекке жүк.
• Байбиченин бардыгы — төөдөй кара сандыгы.
• Байбиченин түлкүсү түштө улуйт.
• Байга бар дүйнө, жокко тар дүйнө.
• Байга жагынам деген жардынын жалгыз эчкиси чыгым болуптур.
• Байга жанашсаң, башың торго чалынат, бекке жанашсаң, белчеңден азапка батасың.
• Байга кийиз мүлк эмес.
• Байга күндө майрам, күндө той, кедейге күндө кайгы, күндө ой.
• Байгамбар - кудай эмес, кудайдан жуда эмес.
• Байгамбар барына азыр (ыраазы), жогуна кайыл.
• Байгамбар жашка барганда сууктан кач, ысыкка шаш.
• Байге аты — караандашБайталым, жаның үчүн жорголоорсуң.
• Байге аты каралдаш (же караандаш).
• Байге бербес күлүктүн жүрүшүнөн байкалат, ашык болгон жигиттин күлүшүнөн байкалат.
• Байдан май чыкса, кедейден туз чыгат.
• Байдан чай ичкенче, жоктон суу ич, бийден эт жегиче, байкуштан чай ич.
• Байдан чай ичкенче, жоктон суу ич.
• Байдан эт жегиче, байкуштан чай ич.
• Байдасыз билим — жаансыз булут.
• Байды байыткан — кулу.
• Байды балакет басса, жортуул баштайтБээни балакет басса, кулун таштайт.
• Байды кудай урарда — байталын сатып ат кылат, жакшыны кудай урарда — жакынын сатып жат кылат.
• Байды кудай урарда конок келсе жашынат, атты кудай урарда аягынан басынат.
• Байды кул десе күлкүсү келет, кулду бай десе, өлгүсү келет.
• Байды мактаба, кедейди жектебе.
• Байды мээнет чырмаса, ашканага жашынат.
• Байды тууп алат, байбичени сатып алат.
• Байды чоң сүйлөткөн, короодогу койлору.
• Байды ээрчиген жарды өлөт.
• Байдыкы барымта, кедейдики сыйрымта.
• Байдын ашын байкуш аяйт, байдын ашын Байдөбөт кызганат.
• Байдын ашын байкуш аяйт.
• Байдын байлыгы кедейдин көз жашынан жаралат.
• Байдын башы кычышат, кедейдин курсагы ачышат.
• Байдын баянасы жугат, жоктун жоорутмасы жугат.
• Байдын иши барман менен, кедейдин иши арман менен.
• Байдын казаны тегин жерден кайнабайт, дасторкону тегин жерден жайнабайт.
• Байдын карманары малы, кедейдин карманары жаны.
• Байдын катыны өлсө, төшөгү жаңырат, жардынын катыны өлсө, башы каңгырайт.
• Байдын көп малы көзгө көрүнбөйт, кембагалдын жалгыз эчкиси көрүнөт.
• Байдын кулу коломтонун кулу.
• Байдын малы кадырлуу, жардынын жаны кадырлуу.
• Байдын малын аяба, кете берсин талаага.
• Байдын малын аяба, суктун чайын аяба.
• Байдын нээти кара — колу ак, кедейдин колу кара — нээти ак.
• Байдын тамыры көп, бийдин кулагы көп.
• Байдын түбү — уурулук.
• Байдын уулу айраның, айраның болбосо, чыгараар эле ойронуң.
• Байдын уулу калаада, байкуштун уулу талаада.
• Байдын уулу назары ач, ыймандуу киши, андан кач.
• Байдын уулу сүйлөсүн, мурду бучук болсо да.
• Байкабай туруп баспа, билбей туруп шашпа.
• Байкуш эңсейт — байлыкты, карыя эңсейт — жаштыкты.
• Байлаганды билсең, чечкенди да бил.
• Байлыгың болбосо да баркың болсун.
• Байлык — байлык эмес, бирдик — байлык.
• Байлык — куушурат, жоктук — бышырат.
• Байлык — мурат эмес, жоктук — уят эмес.
• Байлык адамды эсиртет, эсирген адамдын кесири көпкө тиет.
• Байлык бакыт эмес.
• Байлык бирөөнүн маңдайына бүтсө, бирөөнүн таңдайына бүтөт.
• Байлык жерде, күч элде.
• Байлык колдун кириндей, бирде келет, бирде кетет, жукса турат, жууса кетет.
• Байлык мактантат, кедейлик сактантат.
• Байлык менен бийлик колдун кири, жууса кетет, өлсө калат.
• Байлык мурат эмес, жоктук уят эмес.
• Байлык мүлктө эмес — талантта.
• Байлык не дедирбейт, жоктук не жедирбейт.
• Байлык өтөт, кедейлик кетет.
• Байлык эмне дегизбейт, жоктук эмне жегизбейт.
• Байлыксыз эл болбойт, пайгамбарсыз дин болбойт.
• Байлыктан көрө биримдик артык.
• Байлыктуу — баатыр, байлыксыз — жалтак.
• Байлыкты бөлүм түгөтөт, ооруну өлүм түгөтөт.
• Байлыкты сүйгөн намысты билбейт.
• Байлыкты эл жаратат, басынткан жер каратат.
• Байлыкты эмгектен изде, теңдикти күрөштөн изде.
• Байлыкты эмгектен, теңдикти күрөштөн изде.
• Байлыктын атасы — эмгек, энеси — жер.
• Байлыктын баарысы жакшы, барктуусу билим.
• Баймын деп, мактанба, жокмун деп, суктанба.
• Байтал жүгүрүп (же чаап, же чуркап), байге албайт.
• Байтал жүгүрүп байге албайт.
• Байтал күлүк баркта жок, катын чечен наркта жок.
• Байтал минсе, кул жок, саамал ичсе, кымыз жок.
• Байталга күнүң түшсө да, байга күнүң түшпөсүн.
• Байталым, жаның үчүн жорголоорсуң.
• Байы өлгөн кул дардактайт.
• Байы чоңдун кулу чоң.
• Байыганда досуң көп, жакырлансаң доочу көп.
• Байыдым деп сүйүнбө, ийгилигиңе сүйүн.
• Байыркынын жомогу баштаса келер оролу.
• Байыркынын жомогу, баштаса келер оролу.
• Бак башыңа консо, колуңа тынарың коноор.
• Бак карабай кыдыр да даарыбайт.
• Бак коноор адамдын уулу эптүү, кызы көрктүү болот.
• Бака баштуу эркекке алтын баштуу ургаачы эби менен тең болот.
• Бака жеген көлгө кирет, жылан жеген ийинге (чөлгө) кирет.
• Бака жеп, көлгө кирди, жылан жеп, ийинге кирди.
• Бака майрыгын билбей, жыланды «ийри» дептир.
• Бака сийсе — көлгө сеп, жамгыр жааса — жерге сеп.
• Бакага балыр көл жакшы, балыкка терең суу жакшы, жигитке өскөн эл жакшы.
• Баканы алтын такка отургузсаң да, баткакты көрсө ыргып түшөт.
• Баканын басыгын көрүп, желгенин сураба.
• Баканын өзү чөлдө болсо да, көзү көлдө.
• Бакасыз көл болбойт, катасыз киши болбойт.
• Бакача чардаган, жыланча арбайт.
• Бакгылуунун касы өлөт, бактысыздын досу өлөт.
• Бакка келет бир кезек, бакка кезек келгенде башында булбул куш сайрайт.
• Баккан ээси жарашса, кара күчүк сак болот.
• Баккан ээси жарашса, күйпүл күчүк сак болот.
• Баккан ээсине жараша малы семиз, төлү эгиз.
• Бакпаганды балам дебе, келбегенди өзүм дебе.
• Бакпаганды балам дебе.
• Бакпай балааңдан, жаппай жалааңдан сакта.
• Бакпаса мал кетет, карабаса катын кетет.
• Бактылуу адам кааласа, муз үстүндө от жанаар, бактысыз адам кааласа, кургак үйдөн суу чыгаар.
• Бактылуу аталган байда да арман болот.
• Бактылуу болмок мүнөздөн, баатыр болуу күрөштөн.
• Бактылуу болом десең, башкага көз артпа.
• Бактылуу болуш мүнөздөн, баатыр болуш күрөштөн.
• Бактылуу менен байлашпа, таалайлуу менен талашпа.
• Бактылуу эмгегинде зор, бактысыз — ооруда, кор.
• Бактылуу эмгегинде зор.
• Бактылууга эки дос келет, бактысызга эки ууру келет.
• Бактылууну бак карайт да, кыдыр даарыйт.
• Бактылуунуку маңдайга жазылуу.
• Бактың ашкан убакта карганы салсаң каз алат.
• Бактың ашкан убакта, карганы (жапалак) салсаң каз алат, бактың качкан убакта, шумкар салсаң аз алат.
• Бактысы ачылар жерине кыз ыйлап барат.
• Бактысы жоктун эгерим сөзү эм болбойт.
• Бактысыз жокко көнөт, барга көнбөйт.
• Бактысыз таалайынан көрөт.
• Бактысыздык өзүңдөн, багынбайт ага түшүнгөн.
• Бакча баксаң — макта, акча тапсаң — сакта.
• Бакшы багамын дейт, төшүңө тумар тагамын дейт.
• Бакшы жакшы болобу, жакшы бакшы болобу.
• Бакылдаган текени, суу кечкенде көрөбүз, шакылдаган катынды, кыз бергенде көрөрбүз, такылдаган келинди, үй чечкенде (эл көчкөндө) көрөрбүз.
• Бакылдын багы көгөрбөйт, көгөрсө да көбөйбөйт.
• Бакыр алдуу, кой шыйрактуу.
• Бакыр болсоң, макмал кий.
• Бакыр киши паанада, сокур киши шоолада.
• Бакыргандан коркпо, тымысындан корк.
• Бакыргандын баары эле баатыр эмес, балкайгандын баары эле балбан эмес.
• Бакырчаак төөнүн бары ийги.
• Бакыт деген сымап, кырсык деген уйгак.
• Бакыт деген тоголок, аны токтотууга эп керек, мээнет деген жалпак аны көтөрүүгө күч керек.
• Бакыт жерде, эринбей эңкейип ал.
• Бакыт кетсе намыяны кошо кетет.
• Бакыт менен кайгы үзөңгүлөш.
• Бакыт оросо, дос торойт.
• Бакыт сандыкта, ачкычы асманда.
• Бакыт эмгектен жаралат.
• Бала — баладай, башы көзү чарадай.
• Бала — биздики, акылы — өзүнүкү.
• Бала адамдын канаты.
• Бала баккандыкы.
• Бала бар үйдө калп сүйлөбө.
• Бала билет, билбесе неге күлөт.
• Бала боор эт менен тең.
• Бала жакшысы атанын даңкы, кыз жакшысы эненин даңкы.
• Бала жетиге чыкканча жерден таяк жейт.
• Бала калса — мал табат, катын калса — бай табат.
• Бала калса мал (эл) табат, катын калса бай (эр) табат, чымын жаның чыркырап, кайда барып жай табат.
• Бала көргөнүн кылат, көсөө түрткөнүн кылат.
• Бала күлкүгө тойбойт, жалкоо уйкуга тойбойт.
• Бала оюнга тойбойт, жалкоо уйкуга тойбойт.
• Бала оюнга тойбос, жаман уктаганын койбос.
• Бала падышадан кудуреттүү.
• Бала суу төксө, андан чоң тайып жыгылар.
• Бала тапкандыкы эмес, баккандыкы.
• Бала таттууга өч.
• Бала чуркаса, чалдын буту зыркырайт.
• Бала ыйламайынча эмчек кайда.
• Бала, баланын иши чала.
• Бала, баланын кылган иши чалаБала боор эт менен тең.
• Балаадан — машаяк да качыптыр.
• Балаадан машайык качыптыр.
• Балага — атасы сынчы (ата балага сынчы).
• Балага ойлоп айтсаң угат, ойлобой айтсаң отко жыгат.
• Баладан да пайгамбардык сөз чыгат.
• Балакет — аяк астында.
• Балакет кылбаган балакетке жолукпайт.
• Балалуу болбогон — кубанганды көрбөгөн (билбеген), баласы өлбөгөн — күйүттү көрбөгөн (билбеген).
• Балалуу каргага бок артпайт.
• Балалуу каргага бок тийбейт (артпайт).
• Балалуу өрдөк талпынса, балалары чуу болот.
• Балалуу үй — базар, баласыз үй — мазар.
• Балалуу үй — бактылуу үй.
• Балалуу үй — гүлүстөн, баласыз үй — көрүстөн.
• Балалуу үй — күлкүнүн куту, баласыз үй — кубанычтын жуту.
• Балалуу үй — падышалуу үй.
• Балалуу үйгө (дө) бакьгг үйүр (бар).
• Балалуу үйдө — сыр жок, оорулуу үйдө — ыр жок.
• Балалуунун багы бар, баласыздын жүрөгүндө муңу бар.
• Балалуунун баласын алганча, колунан ишин ал.
• Балалуунун бели тынат, баласыздын бели сынат.
• Балалык — падышалык, карылык — катуулук.
• Балалык кишиге эки келет, бири жашында бири карыганда.
• Балалык кишиге эки келет: бири карыганда, бири жашында.
• Балалыктын өмүрү сууда.
• Балам бар деп мактанба, топто бирөө жок болсо, «атам бар» деп мактанба, атаң санда жок болсо.
• Балам, балалуу болгондо билерсиң.
• Баланы — жашынан, катынды — башынан.
• Баланы бак, жоону чап.
• Баланы жакшылыкка жетелеп жанаштыр, жамандыктан кубалап адаштыр.
• Баланы кебезге ороп бага албайсың.
• Баланы мээнет чырмаса, саргара түшүп таз болот.
• Баланы тарбиялоо — ташты кемиргенге тете.
• Баланы таяк менен урба, сөз менен ур.
• Баланы таяк менен эмес, акыл менен тарбияла.
• Баланы чыйрак өстүр, жоодо сына.
• Баланын балакайы да бар, калакайы да бар.
• Баланын бары да балаа, жогу да балаа.
• Баланын жогу да балээ, бары да балээ.
• Баланын өзүн төрөйт, кыял — жоругун (кошо) төрөбөйт.
• Баланын сегизинде тиши түшөт, сексенинде эрдин эрге иши түшөт.
• Баланын тарбиясы жашынан.
• Баланын тентек болмогу үйүнөн, эрдин тентек болмогу бийинен.
• Баланын тили «апа» деп чыкса да, атанын тарбиясын алат.
• Баланын туулганына кубанба (же сүйүнбө), тураарына кубан (же сүйүн).
• Баланын үйү — бапанын алачыгы.
• Баланын үйү, бапанын алачыгы эмес.
• Баланын ырайына жараша ат кой.
• Балаң мыкты болсо даңкың.
• Балаң пайдалуу болсо, аштыгың айдалуу, катының жакшы болсо, малың байлануу.
• Балаңдан бөлүп кутуласың, небереңден өлүп кутуласың.
• Балаңды жашынан тарбияла.
• Балаңды элиң мактаса, андан ашкан бакыт жок.
• Балаңжакшы болсо өргө чыгарат, балаңжаман болсо, көргө тыгат.
• Балапандарды күзүндө санайт.
• Баласы баатырдын, атасы ардактуу.
• Баласы жоктун — ырысы жок.
• Баласыз — бир азап, балалуу — миң азап.
• Баласыз өрдөк талпынса, жез канаты куу болот.
• Баласыз үй — бактысыз.
• Баласынан намыс кетет, катыны айыңчы, келини ууру болот.
• Балбан (күчтүү) менен күрөшпө, түптүү менен тирешпе, шамал менен жарышпа.
• Балбан менен күрөшпө, түптүү менен тирешпе, шамал менен жарышпа.
• Балдар эмне дедирбейт, ачкалык эмне жедирбейт.
• Балдардын буламыгын жеп койду деп, акмак аялын күнөөлөйт.
• Балдарыбыз — биздин келечегибиз.
• Балды сүйсөң, аарынын ачуусуна чыда.
• Балдыз күйөөнүн кулагын чоет, жылкычы ышкырып коет.
• Балдыздары келгенде, күйөөнүн чери жазылат.
• Балкачынын миң урганы — барсканчынын бир урганы.
• Балта көтөргөнчө, дөңгөч эс алат.
• Балта көтөргүчө дөңгөч дем алат.
• Балталууга отун жокпу, байталдууга катын жокпу.
• Балтасыз бай болбойт, калтасыз кайырчы болбойт.
• Балтасын сууга түшүргөн орустай болуп.
• Балчы менен төлгөчүдөн, өз аялың артык айтат.
• Балык башынан сасыйт (чирийт).
• Балык жеген багышпайт, пейили кеткен бекишпейт.
• Балык жеген байыбайт, бейли кеткен беришпейт.
• Балык иримчил, кары ырымчыл, жаман арызчыл.
• Балык көлдө өлбөйт, баатыр чөлдө өлбөйт.
• Балык менен акындын, ойноок мүнөзү окшош.
• Балыкка тил, дөңгөчкө жан киргизгенди сыйкырчы дейт.
• Балыкты сууга салып коркутпа.
• Балыктын күнү - көл менен, жигиттин күнү — эл менен.
• Балыктын өз майы менен өзүн эмде.
• Балыктын өмүрү сууда.
• Балыктын суусуз күнүжок, «Күнүм жок» дешке үнүжок.
• Балыктын тирилиги суу менен, эрдин тирилиги элменен.
• Балыктын тиричилиги суу менен.
• Балыкчыны балыкчы, алыстан тааныйт.
• Балыкчынын аты чөлдөп өлөт.
• Балырлуу жерде бака бар, тулпар атта така бар.
• Балээ кетсе, бакыт келет.
• Бар — балтаң, жок — калтаң.
• Бар — барын айтат, жок — зарын айтат.
• Бар — батаң, жок — катаң.
• Бар — шаттантат, жок — какшантат.
• Бар барын жейт, уятсыз арын жейт.
• Бар болбой малың чачылбайт, жок болбой жолуң ачылбайт, башыңа мүшкүл иш түшпөй, малың арзан сатылбайт.
• Бар болсо — айымчылык, жок болсо — кайырчылык.
• Бар болсо — көрө албайт, жок болсо — бере албайт.
• Бар болсо — ташыба, жок болсо — шашпа.
• Бар болсо — чачпа, жок болсо — шашпа.
• Бар болсо бакмагы кыйын, жок болсо тапмагы кыйын.
• Бар болсо, айымчылык, жок болсо, кайырчылык.
• Бар качаган кутулбас, жок качаган тутулбас.
• Бар мактанса табылаар, жок мактанса чабылаар.
• Бар не дедирбейт, жок не жедирбейт.
• Бар окшотот, жок какшытат.
• Бар таттуу сөз, «жок» — ачуу сөз.
• Бара турган жериңе какырба да түкүрбө.
• Бараар жери жоктун, басаар тоосу жок, барбага жерде жыргал көп, барсаң аны таппайсың.
• Баракелде көзөлүм, чаап алган өз элин.
• Барбаган жери жоктун, баспаган жолу жок, кечпеген суусу жоктун, ашпаган ашуусу жок.
• Барбаймын десе эрки жок, башына тиет керки чот.
• Барга — майрам, жокко — ойрон.
• Барга бар дүйнө, кедейге кем дүйнө.
• Барга бар, жокко — жок.
• Барга канаат, жокко сабыр.
• Барга көппө, жокко чөкпө.
• Барга майрам, жокко ойрон.
• Барга мактанба, жокко кайгырба.
• Барган жериң от болсун, балакети жок болсун.
• Барда аябаган жокко тойбойт.
• Бардар киши байлыкка мас, акылга пас, кедей киши акылга мас, байлыкка кас.
• Бардар менен дос болсоң, каалаганың аласың, жаман менен дос болсоң, кара өзгөй — доого каласың.
• Барды аябаган, жокко тойбойт.
• Барды аяган, жокко тойбойт.
• Барды көрө албайт, жокко бере албайт.
• Барды сурабайт, жокту тилебейтБармак басты, көз кысты.
• Бардыгын турмуш өзгөртөт, байкагын өмүр, күч кетет.
• Бардык жарашып турат, жоктук талашып турат.
• Бардын акыры — ада, алп акыры — кор.
• Бардын иши барман менен, жоктун иши арман менен.
• Бардын малын чачам, жоктун уятын ачам.
• Баркыңды билбегенге барба.
• Бармак басты, көз кысты.
• Барса — базар, келсе — кербен.
• Барчылык — жарашып турат, жокчулук — талашып турат.
• Барыктаса, башка чыгат.
• Барына шүгүр, жогуна тобо.
• Баскандан эринген, бир кезекте жүгүрөөр.
• Басмайылдын батканын ээси билбей ат билет, эр жигиттин кадырын агайын билбей жат билет.
• Баспаган атка «чу» деген сөз дем берет.
• Баспас ат, өтпөгөн бычак эрди тез карытат.
• Баспас ат, өтпөс бычак эрди тез карытат.
• Бассаң бутуңа этият бол, сүйлөсөң тилиңе сак бол.
• Бастырган - бараар, чапкан калаар.
• Бастырганды билбеген жолду бузат, башкарганды билбеген элди бузат.
• Басыгын бузган ат аксайт, алкымын бузган эр аксайт.
• Бата менен эр көгөрөт, жамгыр менен жер көгөрөт.
• Батар күндүн атар таңы бар.
• Батмандап кирген оору маскалдап чыгат.
• Бахылдын (сараңдын) багы көгөрбөйт, көгөрсө да, көбөйбөйт.
• Баш — акыл үчүн, акылман — эл үчүн.
• Баш — акылдын кабы, көз — жандын айнеги.
• Баш айрылса — бөрк ичинде, кол сынса — жең ичинде.
• Баш айрылса (жарылса) бөрк ичинде (алдында), кол сынса, жең ичинде.
• Баш айрылса, бөрк ичинде.
• Баш аман (соо) болсо — бөрк табылат.
• Баш аманда мал таттуу, баш ооруса жан таттуу.
• Баш болуу оңой, баштап кетүү кыйын.
• Баш жарылса — бөрк ичинде, кол сынса — жең ичинде.
• Баш иштебесе бутка күч келет.
• Баш иштебесе, бутка күч.
• Баш канжыгада, кан — көөкөрдө.
• Баш кесүү (же кесмек) бар, тил кесүү (же кесмек) жок.
• Баш көбөйсө — ырыс, кас көбөйсө — уруш.
• Баш көйрөң — тузчу, орто көйрөң — отунчу, аяккы көйрөң — уйчу.
• Баш куйрукту күтпөйт.
• Баш мээси менен, мал ээси менен.
• Баш соо болсо, бөрк табылат.
• Баш экөө бөлбөй, мал экөө болбойт.
• Баш эсен болсо, топу табылат.
• Башка бирөө менен дешпе, дешсең башканы аралаштырып жешпе.
• Башка жерден көк асманды көргөнчө, өз жериңде кара булутту көр.
• Башка иш тушсө, байтал жорго болот, мата торко болот.
• Башка келген балаага, кулак — мурун садага.
• Башка келгенде — көз көрөр.
• Башка келсе (же чапса), байтал жорго болот, мата торко болот.
• Башка түшкөндү көз көрөөр.
• Башка түшсө — байтал жорго болот.
• Башка түшсө, бала да көнөт.
• Башка элге барып султан болгуча, өз элиңде ултан бол.
• Башкага жасаганың да өзүңө пайда.
• Башканы танса да, токочту танбайт.
• Башканын кайгысына кубанба, бактысына кубан.
• Башта уткан — байыбайт, кийин уткан — кейибейт (же кемибейт).
• Баштагы болбой мал болбойт, башчысы болбой эл болбойт.
• Баштагынын жашы болсоң, эмикинин карысы болоорсуң.
• Башталганга мактанбай, бүткөнгө мактан.
• Башталганча мактанбай, бүткөндө мактан.
• Баштан ашкан убара.
• Баштоочу болсо, коштоочу табылат.
• Баштуу тойдун ыры көп, башсыз тойдун чыры көп.
• Башты — балта бузат, жылкыны — маңка бузат.
• Башты асыраган — эки кол.
• Башты балта чабат, жылкыны маңка бузат.
• Башты башкара билген башкага үлгү.
• Баштык ичпейт, баш ичет.
• Баштыктагы түгөнгүчө баш аман болсун.
• Башчы дурус болбосо — журт бузулат, соода дурус болбосо — нарк бузулат.
• Башчы экөө болсо акыл — жалгыз.
• Башы — бапан, аягы — сапан.
• Башы барга май токтойт.
• Башы батпагандын балтыры сыйат.
• Башы бүтүн аман жүрөт.
• Башы бүтүн, боору аман — адам жок.
• Башы жок бака, көзүжок көгөн.
• Башы катуунун, аягы таттуу.
• Башы оорубаган кишинин — кудай менен иши жок.
• Башы оорубаган кудай менен иши жок.
• Башы оорубагандын кудай менен иши жок.
• Башы оорубастын башка менен иши жок.
• Башы ооруган бакшыга барат, дөөлөтү ашкан жакшыга барат.
• Башы ооруп, балтыры сыздабагандын эчтеме менен иши жок.
• Башы тоголоктун (же томолоктун) бардыгы адам боло бербейт.
• Башым канжыгада, каным көөкөрдө.
• Башымдан өтпөгөнгө баламын, башың өткөн жерден өзүң өтөсүң.
• Башын аманда малың түгөлдө.
• Башын баштайт, аягын таштайт.
• Башына тартса — аягына жетпейт, аягына тартса, башына жетпейт.
• Башынан багы качкандан — адам да качат.
• Башың аманында малыңды түгөлдө.
• Башың баш, багалчагың кара таш.
• Башың ооруса бакшы изде, жаның ооруса жакшы изде.
• Башыңа иш түшкөндө жакшы кейип өтөт, жаман күлүп өтөт.
• Башыңа иш түшсө, төбөң менен кудук казаарсың.
• Башыңа күч келсе, башмандак атасың.
• Башыңа тоо түшсө да чымындай көр.
• Башыңа төө түшсө, чымындай көр, чымын консо төөдөй көр.
• Башыңдан ким сыласа, машаягың ошо, жаныңда ким отурса, сулууң ошо.
• Башыңы ким сыласа машаягың ошо, маңдайыңда (жаныңда) ким отурса, сүйгөнүң да (же сулууң да) ошол.
• Баягы, баягы — Байкожонун таягы.
• Бегиңе жеткиче белиңди сындырам.
• Бедели жок жигиттен, белес жорткон жел артык.
• Бедери жок торкодон бек токуган бөз жакшы.
• Бейжай аял белгисиз ыйлайт.
• Бейишти бөтөн жерден эмес, киндик каның тамган жерден изде.
• Бейиштин ашын көрмөк бар, жемек жок.
• Бейкайратка бейиш жок.
• Бейли тар адам кең идиштен аш иче албайт.
• Беймаал конок душмандан жаман.
• Беймаал кыйкырган короздун, башын жулуш керек (кесмек парыс).
• Бейтаалай эрдин башына, бэйжай аял жолугат.
• Бек байлагын атыңды, жайына кое бербегин, эси жок эсер катынды.
• Бек зикир чалса, бек эместер бакшы болот.
• Бекем катсаң, оңой табасың.
• Бекер алгандын берекеси болбойт.
• Бекер жерден мышык аптапка чыкпайт.
• Бекер жүргөнчө, бекер оку.
• Бекер ичкен — бей таалай, таап ичкен — чоң таалай.
• Бекер ичкен бей таалай, таап ичкен чоң таалай.
• Бекер киши таз болбойт.
• Бекер турганча, бекер иште.
• Бекерден кепин табылса, чулганып алып өлүш керек.
• Бекерден теңирим безер.
• Бекердин атасы өлүптүр.
• Бекердин чолоосу жок, устанын тогоосу жок.
• Бекеринен кепин табылса өлүш керек.
• Бекеринен мал тапсаң, берекеси жок болот.
• Бекерчиден безе кач, өнөрлүүгө өтө кач.
• Бекерчиден безе кач, ушакчыдан көчө кач, жатакчыдан алыс кач.
• Бел бекчейсе, көз чекчейет.
• Бел кырчоодон сарала.
• Белден күч кеткенде, колдон иш кетет.
• Белек баалуу эмес, сый баалуу.
• Бели ооруп көрбөгөн киши, бекерликти, колу жоорубаган киши, кошоматчылыкты жакшы көрөт.
• Бенденин оозунан чыкса, бериштенин кулагына аян болот.
• Бер десең — үтүрөйөт, ал десең — жылмаят.
• Бербеген кудайга чоң дооң барбы.
• Бербегенди берип уялт, келбегенди барып уялт.
• Бербегенди берип уялт.
• Бербес жерде буюм бар, жакпас жерде отун бар.
• Бербес кыздын салыгы оор.
• Бербесең — алышпайсың, келбесең — алыстайсың.
• Бербеске эртең менен саамал, берерге бешимде кымыз.
• Бербестин ашы бышпас, бышса да казандан түшпөс.
• Бербестин ашы бышпас, бышса да очок башынан түшпөс.
• Бербестин ашы бышпас.
• Бербестин шылтоосу көп.
• Берген алат, эккен — орот.
• Берген баатыр эмес, алган баатыр.
• Берген жоомарт (баатыр) эмес, алган (сураган) жоомарт (баатыр).
• Берген жоомарт эмес, алган жоомарт.
• Берген колум алаган, майлуу колум жалагам.
• Берген кудайына жагат.
• Берген март эмес, алган март.
• Бергенге беш да көп, алганга алтымыш да аз.
• Бергенге бир да көп, алганга жүз да аз.
• Бергенин алган — жамандын иши, ичкенин кускан — чабалдын иши.
• Береген колум алаган.
• Береке байда эмес — элде, кетмендеп иштелген жерде.
• Берекенин баары жерде калган эмеспи, жер дүйнөнүн туткасы элде калган эмеспи.
• Берекесин маа берсин, көлөкөсүн саа берсин.
• Берерге акчаң болбосо, молдо үйүңө да кирбейт.
• Берерге бешимде — кымыз, бербеске шашкеде — саамал.
• Берерге бешөө чыкпаса, аларга алтоо чыгат.
• Бересеге бешөө көп, аласага алтоо аз.
• Берешен колум алаган.
• Берешенден бешиктеги бала да үмүт кылат.
• Бери болуп төрдө жок, ары болуп көрдө жок.
• Бери карап күлүп, ары карап ыйлаган жаман.
• Берип берен болгончо, бербей сараң бол.
• Берип жаман көрүнгөнчө, бербей жаман көрүн.
• Берсе — ал, урса — кач.
• Берсе да бай жакшы, бербесе да бай жакшы, жесе да май жакшы, жебесе да май жакшы.
• Берсен — аларсын, эксең — орорсун.
• Берсең — ичем, урсаң — өлөм.
• Берсең — ичпейт, бекитсең — койбойт.
• Берсеңжебейт (ичпейт, албайт), бекитсең койбойт.
• Берээрге акчаң болбосо, молдо үйүңө да кирбейт.
• Берээрге бешимде кымыз, бербеске эртең менен саамал жок.
• Бетеге кетет, бел калат, бектер кетет, эл калат.
• Бетеге кетет, бел калат.
• Бетеге кетип бел калат, бектер кетип эл калат.
• Бетеге өзүн бий ойлойт, караган өзүн кан ойлойт.
• Бети башы терден арылбагандын колу, буту чордон арылбайт.
• Бети бетиме тийген тууганыма баркым жок, эти этиме тийген катыныма баркым жок.
• Бети жокко безетки чыгат.
• Бетим жаман болсо да, ниетим жакшы.
• Бетинен бедер кеткен соң, кымкап да болсо бөзгө тең.
• Бетке (көзгө) айткан сөздүн заары жок.
• Бетке айткандын — заары жок.
• Бетке айткандын жүзү жарык.
• Бетке чабар терс кыял, бөөдө кырсык тарттырар.
• Беттешүүдө өзүн жоготкон адам жетелеме болот.
• Бечарага тумоонун кереги не.
• Бечел турса (басса), жер өрттөйт.
• Бечелге (ден) жөтөл үйүр (кетпейт).
• Бечелге жөтөл үйүр (же бечелден жөтөл кетпейт).
• Бечелге жөтөлдүн кереги жок.
• Бечелди бекер көрбө (ойлобо), мүмкүн арстандай мыкты чыгар.
• Беш кол оозго батпайт.
• Беш кол тең (бирдей) эмес.
• Беш кол тең эмес.
• Беш колду оозго салса береке кетет.
• Беш тогоол болбой (өтпөй) бел чечпейт.
• Беш тогоол өтпөй бел чечпейт.
• Бешик баласы беш түлөйт.
• Бешиктеги баланын Бек болоорун ким билет, карындагы баланын Хан болоорун ким билет.
• Бешиктен чыгып, тешикке киргенче.
• Бешимде туруп кеп айтсаң, беш күнгө чейин оолугат.
• Бешимден кийин тийген күн жылуу болбойт.
• Бешимден кийин тийген күндүн жылуулугу болбой койбойт.
• Биз да катын болорбуз, капка таруу саларбыз.
• Биз да киши болорбуз, атка кишен саларбыз.
• Биз тирүүлөй бир дөбөдөбүз, өлгөндө бир көрдөбүз.
• Биздин көчөдө да майрам болоор.
• Бий экөө болсо, доо төртөө болот.
• Бийди кул десе күлкүсү келет, кулду кул десе өлгүсү келет.
• Бийдин максаты — бийлик кылуу, бай максаты — байлык жыйноо.
• Бийик дөбөгө (же тоого) чыксаң — көзүң ачылат;
• Бийик тоону жанынан көр, башына чыкпа, жакшы кишини алыстан ук, жанына барба.
• Бийик тоону көрөмүн десең, башына чыкпа.
• Бийик тоонун чокусуна, бир күндө басып — чыгам дебе.
• Бийикке чыксаң көзүң ачылат, билимдүүгө жолуксаң көңүлүң ачылат.
• Бийиктен кулаган катуу тиет, бийликтен кулаган кара киет.
• Бийиң кылаң болсо, журтуң ылаң болор.
• Бийлик бар жерде зордук бар, зордук бар жерде кордук бар.
• Бийлик бар жерде кулдук бар.
• Бийлик жаратканда андан кийин элде.
• Билбеген — уят эмес, билгиси келбеген — уят.
• Билбеген (же билбегендиктен) уу ичет (билбеген уу уртаар).
• Билбеген киши жылкыда бөйрөк жок дейт.
• Билбеген уу ичет.
• Билбегенге уруят, билгендерге уят.
• Билбегенди бил, билимдүү — пир.
• Билбегенди эшитсең билги болосуң.
• Билбейм деген бир сөз, «билем» деген миң сөз, «көрбөдүм» деген бир сөз, «көрдүм» деген көп (миң) сөз.
• Билбес кудайды билбейт.
• Билбеске айтпа, толбоско куйба, тойбоско бербе.
• Билген жолуңду атаңа бербе.
• Билген миң балаадан кутулат, билбеген миң балаага тутулат.
• Билген миңди башкарат.
• Билген суу ичет, билбеген уу ичет.
• Билген таап айтат, билбеген каап айтат.
• Билгенге бата аяк, билбегенге ант аяк.
• Билгенден биле элегиң көп, көргөндөн көрө элегиң көп.
• Билгенди айтуудан тартынба.
• Билгениң бир тогуз, билбегениң токсон тогуз.
• Билгениңе кеңеш аяк, билбегениңе ажыраш аяк.
• Билеги жоон бирди жыгат, билими зор миңди жыгат.
• Билеги күчтүү бирди жыгат, билими күчтүү (же толук) миңди жыгат.
• Билек — бир, бармак (же манжа) — башка.
• Билек бирге болсо да, манча (же бармак) башка, тилек бирге болсо да, жүрөк башка.
• Билек жирей албаганды — билим жирейт.
• Билем-билем дей бербе, билгендерди көргөндө.
• Билемин десен тутулдуң, билбеймин десең кутулдуң.
• Билерман болсо иниси, бийлейт экен агасын.
• Билиги жок чырак жарылбайт, иштегиси жок жигит жарыбайт.
• Билим — жанып турган чырак.
• Билим — жашоо чырагы, өнөр — элдин курамы.
• Билим — карыбас, өнөр — арыбас.
• Билим — оошот, ырыс — жугушат.
• Билим — элге, суу — жерге.
• Билим адамдын канаты.
• Билим алууну бешиктен башта.
• Билим болбой, илим болбойт.
• Билим деңиз, акыл — кайык.
• Билим издеген өсөөр, бүлүк издеген өчөөр.
• Билим кенч, эмгек анын ачкычы.
• Билим көптүк кылбайт, өнөр аздык кылбайт.
• Билим мейман, акыл — ээ.
• Билим өнөр азыгы, өнөр — эрик казыгы.
• Билим ырыс азыгы.
• Билимден өткөн досуң жок, оорудан өткөн касың жок.
• Билимди сатып албайт, аны казып алат.
• Билимди элден изде, алтынды жерден изде.
• Билимдин кени китепте.
• Билимдин күчтүүсү — адамдык.
• Билимдүү баарына түшүнөт, билимсиз өз ишине күтүлөт.
• Билимдүү билимин берет, акылдуу акылын берет.
• Билимдүү билсе да сурайт, билимсиз билбесе да сурабайт.
• Билимдүү болмок — оңой, адам болмок — кыйын.
• Билимдүү болсоң озорсуң, билимсиз болсоң осолсуң.
• Билимдүү зор, билими жок кор.
• Билимдүү көп, билген аз, күйүмдүү көп, күйгөн аз.
• Билимдүү миңди жыгат, билимсиз бирди жыгат.
• Билимдүү молдо пиво сатат.
• Билимдүү мээге салат, билимсиз мээден алат.
• Билимдүү өлсө кагазда каты калат, уста өлсө балтасы менен чоту калат.
• Билимдүүгө дүйнө — жарык, билим өмүр азыгы.
• Билимдүүдө бедер бар, билимсизде нелер бар.
• Билимдүүдөн акыл сура.
• Билимдүүнүн — билими жугат, билимсиздин — ириңи жугат.
• Билимдүүнүн белгиси, билгенин келет бергиси, акылдуунун белгиси, акылын келет бергиси.
• Билимдүүнүн билими жугат, билимсиздин кири жугат.
• Билимдүүнүн сөзү өткүр, мергенчинин көзү өткүр.
• Билимдүүнүн түнү — күн, билимсиздин күнү — түн.
• Билими бар — ар балаадан кутулат, билими жок — миң балаага тутулат.
• Билими жокко күн да түн.
• Билими күчтүү миңди жыгат, билеги күчтүү бирди жыгат.
• Билими толук (же күчтүү) миңди жыгат, билеги жоон (же күчтүү) бирди жыгат.
• Билимиңди элге бере албасаң бекерсиң.
• Билимсиз бирди көрсө, билимдүү миңди көрөт.
• Билинбей туруп адамга бир ооз сөз адамды дарылайт.
• Билинбей туруп адамга, бир ооз сөз оору дарылайт.
• Бир агарган сакалың, кайрадан чыгып карарбас.
• Бир ай минбей атыңды мактаба.
• Бир айткан сөздү кабыл алганды падыша де.
• Бир айтканын эки айткан, төп айтпай сөзүн чеки айтат.
• Бир акмак атасы өлгөндө көбөт, бир акмак катын алганда көбөт.
• Бир акмак сууга таш ыргытса, жүз акылдуу ала албайт.
• Бир амал менен, эки алдай албайсың.
• Бир ата — эне он балага чыдаса, он бала бир ата — энеге чыдабайт.
• Бир ата он баланы багаар, он бала бир атаны талаар.
• Бир ата-эне отуз уулду багат, отуз уул бир ата-энени бага албайт.
• Бир аял — аял, эки аял — базар, үч аял кошулса жарманке.
• Бир баатыр — согушта, акыл — ачуу келгенде, дос — зарылдыкта (сыналат).
• Бир байдын журтун эки чычкан талашат.
• Бир барган жериңе миң жолу салам айт.
• Бир баш — миң ой.
• Бир башта миң үмүт.
• Бир буту — көрдө, бир буту — жерде.
• Бир буту көрдө (көктө), бир буту жерде.
• Бир бээнин эки эмчеги, бири кетсе, экинчисинин сүтү жок, бир төөнүн эки өркөчү, бири кетсе, экинчисинин күчү жок.
• Бир дарак бакча эмес, бир таш дубал эмес.
• Бир жакшылык, бир жамандык унутулбайт.
• Бир жамандык бир жакшы — эгиз болуп келет, бир караңгы бир жарык — түндөн кийин күн келет.
• Бир жамандык, бир жакшылык — эгиз болуп, бир келет.
• Бир жеңден кол, бир жакадан баш чыгарылды.
• Бир жеңден кол, бир жакадан баш, бир ооздон сөз чыгарсаң жоого алдырбайсың.
• Бир жерде чеки иш кылган ар жерде кепке кемтик, сөзгө сөлтүк.
• Бир жердин ала каргасы бир жерге келип телик куш болот.
• Бир жигиттин атагы көп жигитке даңк берет.
• Бир жолу калп айтсаң, ишенимден ажырайсың.
• Бир жолу калпың билинсе, сөзгө алгысыз болорсуң.
• Бир жолу калпың чыкса, сөзгө алгысыз болосуң.
• Бир ирет даам таткан жериңе миң ирет салам бер.
• Бир ит көрүп үрөт, бир ит көрбөй үрөт.
• Бир казан сүттү иритиш үчүн, бир тамчы айран жетиштүү.
• Бир казанда эки кочкордун башы кайнабайт.
• Бир кайгы бир кайгыны унуттурат.
• Бир караңгы, бир жарык — түндөн кийин күн келет.
• Бир карасаң — камчы сап, бир карасаң — ийнелик.
• Бир карын майды бир кумалак чиритет.
• Бир карын сары майды бир кумалак чиритет.
• Бир катындын мекери — кырк эшекке жүк деген.
• Бир кезде биз да бөрү элек, тайлак басып жээр элек.
• Бир кемпир бир кемпирди «кыз» деп тергептир.
• Бир кемпир бир кемпирди «кызыке» дейт.
• Бир киши арык казса, миң киши суу ичет.
• Бир кишиге бир киши, аздык кылбайт, алдырбайт.
• Бир кишинин азгыны, миң кишиге уу берет.
• Бир кишинин арыгы, миң кишиге суу берет.
• Бир кишинин дөөлөтүнө миң киши мас болот.
• Бир койлууга миң койлуунун иши түшөт.
• Бир колуңду ачсаң, бир колуңду жум.
• Бир конгон конок кут, эки конгон конок жут, үч конгон конок курут.
• Бир коркоктун кесири миңге тиет.
• Бир көргөн — билиш, эки көргөн — тааныш, үч көргөн — алыш.
• Бир көргөн — билиш, эки көргөн — тааныш, үчүнчү көргөн — тууган.
• Бир көргөн — билиш, эки көргөн — тааныш.
• Бир көргөн кишиңе, миң салам бер.
• Бир көргөндө — тон сыйлуу, таанышканда — бой сыйлуу.
• Бир кумалак бир карын майды булгайт (чиритет).
• Бир күн болсо да, күн көргөн жакшы.
• Бир күн калпың билинсе, сөзгө алгысыз болорсуң.
• Бир күн кетмен чапкан нандын даамын билет.
• Бир күн туз таткан жериңе миң күнү салам бер.
• Бир күн укмуш укпаса, кулак керең болот.
• Бир күндө эки шашкени көрбөйсүң, бир жылда эки жазды көрбөйсүң.
• Бир күндүк өмүрүң болсо — түштүгүнө жорго мин.
• Бир күнкү таанышка, миң күнү салам бер.
• Бир күнү калпың билинсе, сөзгө алгысыз болорсуң.
• Бир күнү таанышка миң күнү салам бер.
• Бир күнү тузун татсаң, кырк күнү таазим кыл.
• Бир күнү шумдук укпаса, кулак дүлөй болот.
• Бир күнүуруш болгон үйдөн, кырк күнү береке кетет.
• Бир мунарага жеталбай атып, бир мунарага бутун арткан.
• Бир мыскал дөөлөттү көтөрүш үчүн, миң мыскал токтоолук керек.
• Бир ок менен эки коён атам дебе.
• Бир ок менен эки коёнду атыптыр.
• Бир ок менен эки коёнду атыш өтө оор.
• Бир ооз сөз абийир каралайт, бир ооз сөз жүрөк жаралайт.
• Бир ооз сөз жүрөк жаралайт, бир ооз сөз абийиркаралайт.
• Бир ооздон чыккан сөз миң оозго жайылат.
• Бир өзөктөн күйгөн өрт жаман, өздөн чыккан жат жаман.
• Бир сап ырдан бир кап чыр да чыгат.
• Бир сөз — оозго алгыс, бир сөз — издесе тапкыс.
• Бир сөз бар — кут, бир сөз бар — жут.
• Бир сөз бар — оозго алгыс, бир сөз бар — издесе тапкыс.
• Бир сүйлө, эки ук.
• Бир тамчы суу — кумурскага дарыя көрүнөт.
• Бир тамчы суу кумурскага дарыя болуп көрүнөт.
• Бир тамчы таш жарат, бир сөз баш жарат.
• Бир таш тоо эмес, бир баш эл эмес.
• Бир тентек — бала, бир тентек — кан.
• Бир теңге (тыйын) берип айттыра албаганды, миң теңге (тыйын) берип койдура албайсың.
• Бир тойдо эки жар болбойт.
• Бир тоодон бир тоого арзыган кийик ачтан өлүптүр.
• Бир тоокко да жем керек.
• Бир төөнүн эки өркөчү, бири кетсе экинчисинин күчүжок.
• Бир уйдун мүйүзү сынса, миң уйдун мүйүзү зыркырайт.
• Бир урууда бир жинди болот.
• Бир уядан — бир сасык.
• Бир уядан бир сасыткы чыгат.
• Бир үйдүн ашы бир үйгө сонун.
• Бир үйдүн жарыгы бир үйгө тийбейт, бирөөнүн көрүнө бирөө кирбейт.
• Бир үйдүн жарыгы экинчи үйгө тийбейт.
• Бир чайнасаң — май чайна, былчылдасын оозуңда.
• Бир чайнасаң май чайна, былчылдасын (чылпылдасын) оозуңда, бирди минсең жорго мин, кылтылдасын астыңда.
• Бир чөптүн гүлүнөн аары бал соруп алса, жылан уу — оруп алат.
• Бир чыбык менен миң кой айдалат.
• Бир чымчымдан көңүл алат, бир чымчымдан көңүл калат.
• Бир эрден чыккан жакшыраак, эки эрден чыккан как шыйрак, үч эрден чыккан катындан жолдо турган жоор инек жакшыраак.
• Бир этегин жаза баскан, бир этегин үзө басат.
• Бирге билиш болгуча, миңге тааныш бол.
• Бирге болсо тебишет, ажырашса кишинешет.
• Бирге жүрмөк бар, бирге өлмөк жок.
• Бирге тааныш болгончо, миңге билиш бол.
• Бирде жигит жөө жүрөт, бирде жигит төө минет.
• Бирде жигит төө минет, бирде жигит жөө жүрөт.
• Бирде манап, бирде кул — пикири жок бир эргул.
• Бирди аяган миңден кур калат.
• Бирди аяган миңдин убалына калат.
• Бирди бакпасаң, жокко зар болосуң.
• Бирди билгени — сыңар эмчектин сүтү, көптүн билгени — ташып аккан дайра.
• Бирди билгенче, миң менен тааныш бол.
• Бирди жеп уятың чыкканча, миңди жеп атың чыксын.
• Бирди капа кылган, миңге чуу түшүрөт.
• Бирди кессең — онду тик.
• Бирди минсең жорго мин, кылтылдасын астыңда.
• Бирди тапсаң, кийип өт, бирди тапсаң, ичип өт.
• Бирдик болбой тирдик болбойт.
• Бирдик болгон жерде — тирдик.
• Бирдик жок жерде тирдик жок.
• Бирдики — миңге, көптүкү — түмөнгө.
• Бирдиктүү болбой дөөлөттүү болбойт.
• Бирдиктүү эл — кебелбес аскадай.
• Бирдин катасы миңди азапка салат.
• Бирдин кесепети — миңге, миңдики — түмөнгө.
• Бирдин кесепети миңге тиет.
• Бири кетсе экинчисинин сүтүжок.
• Бири кетти, неси калды.
• Бири тентек чыкса, бири жөнтөк болот.
• Биригишсе тиштешкен, ажырашса кишенешет.
• Бириктирбейт жек көрүү, бел сындырат бөксөрүү.
• Бирин эки кылып, битин сирке кылып.
• Биринчи байлык — ден соолук, экинчи байлык — ак жоолук, үчүнчү байлык — жүз соолук.
• Бирлик бар жерде тирлик бар.
• Бирөө алдында жатып, «турсам өлөсүң» дептир.
• Бирөө ашы менен кыйын, бирөө башы менен кыйын.
• Бирөө билбегенди бирөө билээр, бирөө ыйлай турганга бирөө күлөөр.
• Бирөө билбегенди, бирөө билет.
• Бирөө бузуп айтат, бирөө түзөп айтат.
• Бирөө десем миң экен, жалгыз десем сан экен.
• Бирөө жашаш үчүн иштейт, бирөө жеш үчүн жашайт.
• Бирөө жете албай жүрсө, бирөө кете албай жүрөт, бирөө өлүп жатса, бирөө күлүп жатат.
• Бирөө кечээрге кечүү таппай жүрсө, бирөө ичээрге суу таппай жүрөт.
• Бирөө менен дешпе, дешсең бок жешпе.
• Бирөө өлмөйүнчө, бирөө күн көрбөйт.
• Бирөө утулмайынча, бирөө куталбайт.
• Бирөө эрте, бирөө кеч, барабыз кербен жолуна.
• Бирөөгө бак, бирөөгө баш берет.
• Бирөөгө бергис өгөө бар, экөөнө бергис бирөө бар.
• Бирөөгө жамандык кылсаң өз башыңа тиерин унутпа.
• Бирөөгө кор бала, бирөөгө зар бала.
• Бирөөгө көр казсаң, кенен каз, өзүң барып түшөсүң.
• Бирөөгө күлөм деп, өзүң күлкүгө калба.
• Бирөөгө күлсөң өзүң ыйлайсың.
• Бирөөгө нан кайгы, бирөөгө жан кайгы.
• Бирөөгө ор казсаң тайыз каз, өзүң секирип чыгарга.
• Бирөөгө ор казсаң, өзүң түшөсүң.
• Бирөөгө таш ыргытсаң, ал сага ок атат.
• Бирөөлөргө нан кайгы, бирөөлөргө жан кайгы.
• Бирөөнө жамандык кылсаң, өз башыңа (түшөөрүн) тийерин унутпа.
• Бирөөнү эки кылган — эпчил.
• Бирөөнүкүнө көз артсаң, өзүңкүнөн кол жууйсуң.
• Бирөөнүн — өзү баатыр, бирөөнүн — сөзү баатыр.
• Бирөөнүн — өзү сыйлуу, бирөөнүн — сөзү сыйлуу.
• Бирөөнүн (душманыңдын) өлүмүн тилегенче, өзүңдүн өмүрүңдү тиле.
• Бирөөнүн (жамандын) өзү (өңү) суук, бирөөнүн (өзүнөн да) сөзү суук.
• Бирөөнүн ажалы оттон, бирөөнүн ажалы топтон, бирөөнүн ажалы уудан, бирөөнүн ажалы суудан.
• Бирөөнүн айдап жүргөн малы бар; бирөөнүн ат көтөргүс даны бар.
• Бирөөнүн арканы менен үңкүргө түшпө.
• Бирөөнүн ат көтөргүс бөзү бар, бирөөнүн ат көтөргүс сөзү бар.
• Бирөөнүн ат көтөргүс даңкы бар, миңге бергис баркы бар.
• Бирөөнүн аты терчил, бирөөнүн кийими кирчил.
• Бирөөнүн ашына — мойнуңду созбо.
• Бирөөнүн бетине түкүрсөң, өз көзүңө тыпын түшөт.
• Бирөөнүн жакшы жаманы кирип чыкканча билинет, өз жаманы өмүр өткөнчө билинбейт.
• Бирөөнүн жарчысын коюп, өз жарчыңды жарып ал.
• Бирөөнүн ичи — деңиз, бирөөнүн ичи — коңуз.
• Бирөөнүн катыны, бирөөгө кыз көрүнөт.
• Бирөөнүн кеңешин ук, бирок өз күчүңө ишен.
• Бирөөнүн колу менен от кармаба.
• Бирөөнүн көзүнөн, бирөөнүн сөзүнөн.
• Бирөөнүн көрүнө бирөө жатпайт.
• Бирөөнүн кызматына көз артканча, өз мээнетиңе ишенгениң дурус.
• Бирөөнүн өзү (өңү) суук, бирөөнүн сөзү суук.
• Бирөөнүн өзү баатыр, бирөөнүн сөзү (көзү) баатыр.
• Бирөөнүн өзү сыйлуу, бирөөнүн сөзү сыйлуу.
• Бирөөнүн өлүмүн тилегенче, өзүңдүн өмүрүңдү тиле.
• Бирөөнүн өрдөгүн (тоогун) жесең каз байла.
• Бирөөнүн тоогун алсаң (же жесең), каз байла.
• Бирөөнүн тоогун жесең, каз байла; малын жесең, кыз байла.
• Бирөөнүн убалына калгыча, экөөнүн сообуна кал.
• Бирөөнүн үйүн чечмек бар, тикмек жок.
• Бирөөнүн элинде султан болгончо, өз элинде ултан бол.
• Битке ачууланып, тонуңду отко жакпа.
• Битке өчөшүп көйнөгүңдү отко салба.
• Биттейде бириктик, бармактайда баш коштук.
• Биттин ачуусун сиркеден алат.
• Биттин ичегисине кан куйган эпчил.
• Биттин өчүн сиркеден алба.
• Биттүү конок батат, иттүү конок батпайт.
• Боёкчуну боёкчу десе, атасынын сакалын боёптур.
• Боз койдон жоош (же момун), ак койдон аңкоо (же маңоо).
• Боздоп улуйт тууган жердин шамалы, боор толгоп учуп — күйүп жаналы.
• Боздукта (жашында) бенде өлбөсүн, боз топурак көрбөсүн.
• Бозмаштуу жерде бото өлбөйт, аңыздуу жерде ат өлбөйт.
• Бозмоштуу жерде бото өлбөйт.
• Бозо — болгондуку, токоч — тойгондуку.
• Бозо болгондуку, токоч тойгондуку.
• Бозодогу сөз бокко жарабайт.
• Бозойдун мыйыгынан күлгөнү — селкинин оюн билгени.
• Бозоң бозоруп болбогон тамак, ичсе — тойбогон тамак.
• Бозочу — боорукер болбос, борукчу — кайрыкер болбос.
• Бозочунун үйү кыйкырык менен өкүрүк, өтүкчүнүн үйү апырык менен сапырык, насбайчынын үйү какырык менен түкүрүк.
• Бозынач болсо, ботом өлөт беле.
• Бой көтөргөн суук көрүнөт, орой сүйлөгөн жек көрүнөт.
• Бойлукта байлык жок.
• Бок жесең, жүрөгүңдү байлана жүр.
• Бокту баспа — сасыйт.
• Бокту чапса бетке чачырайт.
• Болбогонго болушпа, какаганды бек мушта.
• Болбогондо болушпайт (болбогонго болушпа).
• Болбой турган уулуңду, коё бергин казанга.
• Болгон сайын болгусу келет, толгон сайын толгусу келет.
• Болгонуңда болуп өт, боз жоргодой желип өт.
• Болду дегенден «болот — болот» деген кызык.
• Боло турган азамат болоттон кылыч байланат.
• Боло турган уулуңду, жибербегин базарга.
• Болоор бала богунан.
• Болоор иш болду, боёсу канды.
• Болоор кулун желеде жулкунат, болоор бала бешикте булкунат.
• Болоору болду, боёсу канды.
• Болооруңа келгенде боз жоргоңду такала, болбосуңа келгенде болгон эрди жакала (жака — белинде жүр).
• Болооруңда болуп өт, боз жоргодой желип өт.
• Болор — болбос өлүптүр, ат чаптырып коюптур.
• Болор бала бешикте булкунат, болор кулун желеде жулкунат.
• Болор бала богунан.
• Болор иш болуп, боесу канды.
• Болор иш болуптур, боёсун кандыр.
• Болор кулун — желеде булкуйт, болор бала — бешикте булкуйт.
• Болор музоо богунан.
• болор, эмгек менен тапкан малың, өлгөнүңчө мүлк болор.
• Болору болду, боёсу канды.
• Болот (кылыч) кында жатпайт.
• Болот бычак кынсыз калбайт, болот ийилбейт, чорт сынат.
• Болот ийилбейт, чорт сынат.
• Болот кылыч кында жатпайт.
• Болот отто чыңалат, адам иште чыңалат.
• Болот сынат, бирок ийилбейт.
• болот, каарына алганда жайдын күнү жут болот.
• Болоюн деген балаңды жибербегин базарга, болбоюн деген балаңды коё бергин казанга.
• Болоюн деген уул бар, болтурбайм деген кудай бар.
• Болсоң болоттой бол.
• Боор ооруган бозорот, табаалаган тамылжыйт.
• Боор ооруса, боорго тебет.
• Боор оорусу — киндик толгойт.
• Боор оорусу (же ооруса) киндик толгойт.
• Боору бүтүн, башы эсен адам болбойт (жок).
• Боору ооруган бозорот, табалаган тамылжыйт.
• Боорукер жардамга келет, боору таш өлгөнгө күлөт.
• Борбаш канчалык кыраан болсо да, боз торгойчолук алы жок.
• Бороонду тоотпой боорун тоспогон муздак желден коркот.
• Бороонду тоотпой боорун тоспогон, болбогон муздак желден коркот.
• Бороондуу күндө бок кычайт.
• Бороондуу күнү бок кычайт, болжолдуу күнүжок кычайт.
• Босогодон мүдүрүлсөң, төрдө эмне бар.
• Ботко майдан бузулбайт.
• Бош кап тикесинен турбайт.
• Бош челек катуу калдырайт.
• Бою бир карыш сакалы миң карыш.
• Бою карыш, ою жапыс.
• Бою келтенин ою келте.
• Бою пакененин ою бийик.
• Бою пекененин — үнү бийик.
• Боюна бүткөндөн кийин төрөбөй койбойт.
• Боюнун узунун кантейин, акылынын кыскасын кантейин.
• Боюңа карап тон быч.
• Боюңа мактанба, оюңа мактан.
• Боюңдай бой табылса да, оюңдай ой табылбайт.
• Бөдөнө бөлтөйүп, кыргый кымпыйып, тоодак томпоюп мындай жаткыла, эки сартка бир тартар, бир саны бизге артар.
• Бөдөнө жеп тарууну, чымчык калат балаага.
• Бөдөнөнү кыргыйга, жем жараткан — сен дүйнө, эки эгиздин бирөөнү, кем жараткан — сен дүйнө.
• Бөдөнөнү сойсө да касапчы сойсун.
• Бөдөнөнүн жатагын көр да, этине таарынба.
• Бөдөнөнүн үйүжок, кайда барса «бытпылдык».
• Бөздүн көркү менен мата өтөт.
• Бөзчү белбоого жарыбайт, темирчи такага жарыбайт.
• Бөйрөктөн шыйрак чыгарган (чыгарба), бөдөнөдөн куйрук (көтөн) чыгарат (чыгарба).
• Бөйрөктөн шыйрак, жумурткадан кыр чыгарып.
• Бөкөндү минсе ат болбойт, тууган менен үч бөлүнсө жат болбойт.
• Бөксө чайнек бат кайнайт.
• Бөксө чайнек катуу кайнайт, бөөдө аракет бел сындырат.
• Бөксөсүндө — бөрү, түзүндө — түлкү.
• Бөлөм, бөлөм үчүн өлөм.
• Бөлтүрүктү ит деп бакпагын, иттей болбойт кыялы, душманга өйдө караба, тийбей койбойт зыяны.
• Бөлүнгөндү бөрү жейт (жарылганды жоо алат).
• Бөөдө аракет бел сындырат.
• Бөөдө каргыш бөрүгө жетпейт.
• Бөөдө каргыш өзүңө тиет.
• Бөөдө чыгым баш жарат.
• Бөөдө чыгым бөлөккө жетпес.
• Бөрк ал десе — баш алган.
• Бөрк ал десе баш алган (кескен), жасакердин жосуну.
• Бөрк алмак бар, баш алмак жок.
• Бөрк алып кел десе, баш кескен.
• Бөрк астында — бөрү жок дебе, ээк астында — жоо жок дебе.
• Бөрк кийгендин тамагы бир, жол жүргөндүн тилеги бир.
• Бөрү — жарды, кузгун — тойду.
• Бөрү — койго тойбойт, кулак — сөзгө тойбойт, көңүл — ойго тойбойт, көз — көргөнгө тойбойт, жер — жутканга тойбойт, куш — учканга тойбойт.
• Бөрү азыгы — жолдон.
• Бөрү азыгы менен эр азыгы жолдон.
• Бөрү арыгын билгизбей, итке жүнүн үрпөйтөт.
• Бөрү атар жигиттин бөркүнөн тааны.
• Бөрү атар уулду бөркүнөн тааны, журт баштаар уулду сөзүнөн тааны.
• Бөрү атар уулду бөркүнөн тааны.
• Бөрү ачыкпай, жортуулга чыкпайт, тойгон бөрү, ууга чыкпайт.
• Бөрү баласы — ит болбойт.
• Бөрү баласы ит болбойт, бөтөн бала өз болбойт.
• Бөрү баласына баш тоголотот.
• Бөрү бөрк астында же бөрк астында бөрү бар.
• Бөрү жок десе бөрк астында, ууру жок десе жер алдында.
• Бөрү каргышы койго жетпейт.
• Бөрү карыса — чычканчыл болот.
• Бөрү карыса да, бир койлук алы бар.
• Бөрү карыса, итке күлкү болот.
• Бөрү карысын жектейт.
• Бөрү сууну шалпылдатып, кой кечкен суу экен дептир.
• Бөрү түндө күч, жоо камсыз кезде чабат.
• Бөрү этектен, жоо жакадан алат.
• Бөрү этектен, жоо жакадан алганда (жакалап келатканда).
• Бөрүгө кой кайтартпа.
• Бөрүдөн бөлтүрүк гана туулат.
• Бөрүжарды кузгун тойду.
• Бөрүжебесе да күнөөлүү.
• Бөрүжегенге маш, молдо алдаганга маш.
• Бөрүжыргаганга маш, молдо алганга маш.
• Бөрүнү аясаң, өзүңдү жарат.
• Бөрүнүкү тең орток, кузгундуку куркулдайдын башында.
• Бөрүнүн ажалы көтү күйүк иттен.
• Бөрүнүн жолу миң, мергенчинин жолу бир.
• Бөрүнүн кулагы (эки көзү) ууда, баланын кулагы чууда.
• Бөрүнүн күчү — тишинде, кишинин күчү — ишинде.
• Бөрүнүн тоюна барсаң, бөрүбасарыңды ала бар.
• Бөрүнүн эки көзүууда.
• Бөрүчү бүркүт өлүүчү.
• Бөтөлкө менен достошкон, өмүрү менен коштошот.
• Бу да болсо пайда, мунун түбү кайда.
• Бу дүйнөдө не карып? Замандашы болбосо карыя болор тез карып, кадырын жеңе билбесе, бойго жеткен кыз карып.
• Бу дүйнөдөн үмүтүн үзгөн акыретинин камын көрөт.
• Бу тоодон бу тоого арзыбаган кийик ачка өлүптүр.
• Бузук бар жерде кусур бар.
• Бузуку ажо — жолдо турган дөңгөч.
• Бузуку киши оңолбойт, калыстык наам жоголбойт.
• Бузуку менен муңдашпа, типтүү менен тирешпе.
• Бузукунун үйү күйсүн.
• Бузулаар үйдөн ырк кетет, атасынан адилдик кетет.
• Бузулган элге бучуктан молдо (же улук).
• Бузулмак оңой, түзөлмөк кыйын.
• Бузулуп калган ашка, ачка болсоң да караба.
• Буйга минген төөсү бар, чабаганчы жөөсү бар.
• Буйругу жок ашка тиш тийбейт.
• Бука жокто — торпок бий.
• Бука мүйүздүү уйдун сүтү болбойт, уй мүйүздүү буканын күчү болбойт.
• Бука өлбөгүдөй, инек соолбогондой болсун.
• Букада кайын жок, уйда төркүн жок.
• Буканы кутурткан эки энек.
• Буканы өкүрткөн эки энек.
• Буканын жаманы музоого теңтуш.
• Буканын мурду карыбайт, эрдин көөнү карыбайт.
• Буканын өзү карыса да, мурду карыбайт.
• Букарда пулу бардын көөнү ток.
• Бул жөргөмүштүн жөтөлгөнүн билген неме, бул бүргөнү такалап минген неме.
• Бул түбү жок жыртык дүйнөнүн түбүнө ким жеткен.
• Булак өзүн көлмүн дейт.
• Булакты жыйсаң көл болот, майданы жыйсаң эл болот.
• Буламыктан — тиш сынат, кыламыктан — бут сынат.
• Буламыкты да жасаган катын жасайт.
• Буларды жараткан алла кимисинин камын жейт.
• Булбул багына конот, падыша такка конот.
• Булбул түндө сайрап, күн чыкканда эс алат.
• Булбулдан чечен бир куш жок, тырмактай — ак карасы.
• Булбулдун доошун эшитпей, буралып талаа ачылбайт.
• Булбулдун мукам үнү бар, тайлактын таза жүнү бар, боло турган азамат, болоттон кылыч байланып, жоого тийсе сүрү бар.
• Булбулдун мукам үнү бар, торгойдун жумшак тили бар.
• Булбулдун унун укпай, жайкы талаа ачылбайт.
• Булбулдун ырын карга кайдан түшүнсүн.
• Булду берсең, сүткө бер.
• Булдурсун камчы тийсе да, баатырдын жүзү түктөйбөс.
• Булут ала — жер чоло.
• Булут минип, муз бүркүп, сен да өтөрсүң дүйнөдөн.
• Булут шамалга каршы жылбайт.
• Булуттан чыккан — күн ачуу, жамандан чыккан — сөз ачуу.
• Булуттун кадыры жок — ай жанында.
• Булуттун көркүжери менен, буудайдын көркүтери менен.
• Бура сүйлөгөн сөз күлөөргө жакшы, булкунган ат минээрге жакшы.
• Бура сүйлөгөн сөз күлөөргө жакшы.
• Буран, белдин кайгыга батканы — бозойдун кабарсыз жатканы.
• Буран, иштин — арты ылаң.
• Бурган сөз — урган сөз.
• Бут — басар, кол — табар.
• Бут серпкенге ал келбейт, ажал жетип күн бүтсө.
• Бутагың сынса сынсын, бирок тамырың соолубасын.
• Буту менен басып, мурду менен тынгандын баары адам атала бербейт.
• Буту сынган — жатып алып семирет, колу сынган — басып жүрүп арыктайт.
• Буту сынган жатып семирет, колу сынган туруп жүрүп арыктайт.
• Бутунан кулаган турат, оозунан кулаган турбайт.
• Бутунан мүдүрүлгөн (жаңылган) турат, тилинен (сөзүнөн) мүдүрүлгөн (жаңылган) турбайт.
• Буудай наның болбосо да, буудайдай сөзүң жокпу.
• Буудай сепкен таалайсыздын, аңызына арпа чыгат.
• Буудай сепсең, бузуп арпа айдаба.
• Буудай токочуңду бербесең да, буудайдай сөзүңдү аяба.
• Буудайдын бараар жери — тегирмен, кыздын бараар жери — күйөө.
• Буудайдын барар жери — тегирмен.
• Бучук мурдун жашырбайт, сыпайы сырын жашырбайт.
• Буюкканга жылдыз — от.
• Буюм керек учурунда жакшы.
• Буюмду адам жаратат, адамды кудай жаратат.
• Буюмдун кирин самын жууйт, көңүлдүн кирин акыл жууйт.
• Буюрбаган ашка мурун канайт.
• Буюрбаган аштан үмүт этпе.
• Буюрбаган ашыңа, жөө конок келсин кашыңа.
• Буюрса — Букардан аш келет.
• Бүгүн — пэшэ (бай), эртең — гэдэ (кедей).
• Бүгүн бар да, эртең жок, атаңдын көрү дүйнө бок.
• Бүгүн бүтүрүүчү ишти эртеңкиге калтырба, өз колуңдан келүүчү ишти бирөөгө тапшырба.
• Бүгүн конок — эртең жомок.
• Бүгүн көргөн — эртең жок, бүгүнкү ач — эртең ток, тоюнганда топук күт, толгоп салар дүнүйө шок.
• Бүгүн көргөн — эртең жок, ушундай белең (же атаны кайран) дүйнө бок.
• Бүгүн көргөн эртең жок.
• Бүгүн чачылсаң, эртеңден үмүт үзбө.
• Бүгүнкү ачууну эртеңкиге кой.
• Бүгүнкү ачууңду эртеңкиге калтыр.
• Бүгүнкү көргөн эртең жок, атаңдын көрү дүйнө бок.
• Бүгүнкү мээнетиң — эртеңки дөөлөтүң.
• Бүгүнкүнү көргөн да бар, көрбөгөн да бар.
• Бүгүнкүнүн эртеңи бар, кечээгиңди бүгүндөн издебе.
• Бүгүнкүнүн эртеңкиси (же эртеси) бар.
• Бүгүнкүңдү эртеңкиге калтырба.
• Бүкүлүү жебей этке тойбойт, коно жатпай кепке тойбойт.
• Бүлдүргө болор жип, бүлкүлдөп үрөр ит жок.
• Бүлөөгө бергис өгөө бар, экөөнө бергис бирөө бар.
• Бүлүнгөндөн бүлдүргү алба.
• Бүркүт алжыса кулаалы менен дос болот.
• Бүркүт картайса, чычкан уулайт.
• Бүркүт карыса чычканчыл болот, каракчы карыса алдамчы болот.
• Бүркүт салсаң, алтайдын кызыл түлкүсүн киесиң.
• Бүркүттүн ээси болсо, түлкүнүн кудайы бар.
• Бүткөн ишке сынчы көп, бышкан ашка жечү көп.
• Бүтпөгөн иш сыртта болсо кар басат, үйдө болсо чаң басат.
• Былтыркыдан калган иш жок.
• Бысмылданын ашын шайтан түгөтөт.
• Бычагы курч байыбайт.
• Бычагыңды чыны менен бер, чыны менен берсең, кыны менен бер.
• Бычак берсең — кындап бер, кындап берсең — чындап бер.
• Бычак жарасы айыгат, сөз жарасы айыкпайт.
• Бычак канча өткүр болсо да, өз сабын жонбойт.
• Бычакты өзүңө ур, оорубаса бирөөгө ур.
• Бычактын көркү — курчунда, суусардын көркү — сыртында.
• Бычмачынын күчүгүндөй шыпылдап.
• Бышаарына күйүп, чыгараарына күйбөйсүңбү.
• Бышкан жемиш сабагында турбайт, бышыксынган адамдар бересеге чалынат.
• Бышкан жемиш сабагында турбайт.
• Бышпастан мурда бышырдың, күйбөйстөн мурда күйгүздүң.
• Бышты, ат башына чычты.
• Бышык болом деп жатып, жек — жаатыңдан кол үзбө.
• Бышыксынган адамдар бересеге чалынат.
• Бышылуу тамактын күйүтү жаман.
• Бээ баласын чапчыса да, берт кылбайт.
• Бээ десең төөгө кетет (же төө дейт).
• Бээ карыса чөл, сыйыр карыса көл.
• Бээ кулунун катуу тепсе да, мерт кылбайт.
• Бээ туугуча — байтал, катын төрөгүчө — келин.
• Бээ туумайынча байтал аты калбайт, катын төрөмөйүнчө келин аты өчпөйт.

В

• Вазир жакшы, кан жакшы, аял жакшы эр жакшы.

Г

• Гүл — аарыныкы, бал — адамдыкы.
• Гүл болбосо багыңда, булбул кайдан сайрасын.
• Гүл өссө — жердин көркү, кыз өссө — үйдүн көркү.
• Гүлдөп жүрүп куласаң, курсагыңды жарасың.
• Гүлсүз — булбулдун үнүжок, элсиз — ырчынын күнүжок.

Д

• Даам таткан жериңе какырба, суу ичкен кудугуңа түкүрбө.
• Даам таткан кудугуңа түкүрбө.
• Даана байлык — ден соолук.
• Даана карт даркан жигиттен чыгат.
• Дааналык менен кыскалык — сөздүн көркү.
• Дааналык менен кыскалык — сөздүн көркү. Далили жок сөз — чала күйгөн чычала.
• Дабаасыз — дарт болбос, ырымсыз — кары болбос.
• Дайрадан чыгып, көлчүккө чөгүптүр.
• Дайранын көркү кемеде, баланын көркү энеде.
• Дайыма изденүү, демиңе күч берүү.
• Дайыны жок сөз — чала күйгөн чычала.
• Далдал күчөсө — пулуңду алат, оору күчөсө — жаныңды алат.
• Далилдүү сөз — угузат, кур насаат — качырат.
• Далили жок сөз — чала күйгөн чычала.
• Дан — аш, алтын — таш.
• Дан жыттанган дыйкан колу, даңгыр эмес баскан жолу.
• Данданкүү мынча, эт канча.
• Данектүү болсун сөз, дарактай өнүп өс.
• Даны жоктун — наны жок, наны жоктун — жаны жок.
• Даны толук эң (дан) жакшы.
• Даның болсо орооңдо, малың сыйбайт корооңо.
• Даражаң көтөрүлгөн сайын кичи пейил бол.
• Дарак — тамыры менен, адам — тууганы менен.
• Дарак бир жерде көгөрөт.
• Дарак бир жерден өсөт, бир жерден көгөрөт.
• Дарак жемишинен таанылат, адам акылынан таанылат.
• Дарак нымды сүйөт, эл чынды сүйөт.
• Дарак тамыры менен көгөрөт.
• Даракты жер көгөртөт, адамды эл көгөртөт.
• Дарактын жемиши көп бөлсө, шагы ошончо ийилет.
• Дарт — эренди мүңкүрөтөт (үшкүртөт).
• Дарт да башка, ажал да башка.
• Дарт келгенде — дарман кетет, дарт кеткенде — уйку келет.
• Дарт кетсе, дарыгер эстен чыгат.
• Дарт эренди мүңкүрөтөт (үшкүртөт).
• Дартка дабаа болгон, илдетке шыбаа болот.
• Дартты жөн койсо жайылат, дарыласаң айыгат.
• Дарты жок, дары издебейт.
• Дары — чөптөн, акыл — көптөн.
• Дары болсо иттин куу тезеги, дарыянын башына чыгат.
• Дарыя — булактан, мастык — ууртамдан.
• Дарыя сууда балык бар, биз укпаган калык бар.
• Дарыядагы балыктын баасы жок.
• Дарыянын жанына кудук казбайт.
• Дарыянын суусун жаан ташкындатат.
• Дат — темирди жейт, дарт — өмүрдү жейт, дат күчөсө, дан алдырбайт, дарт күчөсө, дем алдырбайт.
• Дат темирди жейт, дарт өмүрдү жейт.
• Даяр ашка саламчы көп, жетим кызга жуучу көп.
• Даярга тап койбө, дардаңдап шап болбо.
• Деген экен, деген экен — бир коёнду бир коён жеген экен.
• Ден соолук — биринчи байлык.
• Ден соолук — карылар үчүн да кубаныч.
• Ден соолук — түгөнгүс (чон, зор) байлык.
• Ден соолук — чоң (терең) байлык.
• Дендин сагы жакшы, пейилдин агы жакшы.
• Дене тарбия — ден соолукка табылбас дары.
• Дени сактын — руху бийик.
• Дени соонун — байлыгы түмөн.
• Дени соонун — жаны соо.
• Дени тазанын деми таза.
• Дешпе, дешкенден кийин бок жешпе.
• Дешпе, дешкенден кийин келжирешпе.
• Дигериңди кудай алсын, бешимиңди үйрөтчү.
• Дили узундан түңүлбө, тили узундан түңүл.
• Дин — элге апийим.
• Динчил түшүнө ишенет, эмгекчил күчүнө ишенет.
• Доңуз ылайдан семирет.
• Доңуздун санын иттен аяба.
• Доо карыбайт, аса чирибейт.
• Доо коюлса, айыпка жыгылат.
• Доогер суз болсо, казы митайым болот.
• Доолашаарың казы болсо, дартыңды аллага айт.
• Доону төлөбөгөн төлөйт, ооруну кенебеген өлөт.
• Дооң жок болсо, кепил бол.
• Дос — жолдошуң бир жылдык, куда — сөгүң миң жылдык.
• Дос — сенин күзгүң.
• Дос (тууган) күйгүзүп (же күйдүрүп) айтат, душман сүйгүзүп (же күлдүрүп) айтат.
• Дос айрылат, сөөк кайрылат.
• Дос алдында жооп берүүдөн көрө, душман алдында өлгөн жакшы.
• Дос балаада билинер, баатыр талаада билинер.
• Дос башка карайт, душман бутка карайт.
• Дос гүл болсо, душман күл болот.
• Дос деген ыйык нерсе, эгер аны баалай билсе.
• Дос досту кыйынчылыкта таштабайт; дос — доско жаныңды кош.
• Дос досту үлпөттө сынайт, жылкы семирсе жылкычы сүйүнөт.
• Дос жеритип сүйлөйт, душман эритип сүйлөйт.
• Дос изде, душман өзү табылат.
• Дос көтөрөт көңүлдү, кой көтөрөт семизди.
• Дос көтөрөт көңүлдү, мал көтөрөт өлүмдү, кой көтөрөт семизди.
• Дос күйгүзүп (же күйдүрүп) айтат, душман сүйгүзүп (же күлдүрүп) айтат.
• Дос менен дос болсоң — мактан, кас менен дос болсоң — сактан.
• Дос сыйлайт, душман кыйнайт.
• Дос сыртыңдан мактайт, душман көзүңчө мактайт.
• Дос таарынса, (доолашса) бергенин алат.
• Дос табылбайт, акча табылат.
• Дос табышат, душман кагышат.
• Дос тапмак арзан, аны күтмөк кыйын.
• Дос эгиз, душман сегиз.
• Дос, доско жаныңды кош.
• Дос, досту үлпөттө сынайт.
• Дос, жолдош — бир жылдык, куда — сөөк — миң жылдык.
• Доско берип турсаң жакшы, бербей калган күнү бергенин кайта доолайт.
• Доско ишенгиче, дооранынды байлана жүр.
• Досондону ант урат, куданданы бата урат.
• Досондонун жаны бир, куданданын малы бир.
• Доссуз адам — канатсыз куш.
• Досторум келсе дудукмун, досторго барсам — кудукмун.
• Досторуңа таттуу бол, кастарыңа катуу бол.
• Достук барча байлыктан абзел.
• Достук тар кыяда сыналат.
• Достуктун наркы доорунда.
• Достун (досуңдун) көңүлү бир тартым насыбайдан калат.
• Достун жаны бир, туугандын малы бир.
• Достун кадыры бир татым насыбайдан калат.
• Достун каны башка, жаны бир.
• Достун көңүлү бир тартым насыбайдан калат.
• Достун көңүлү бир тыйындан калат.
• Достун орду — төр, кастын орду — көр.
• Достун түбү — маймак, уурунун түбү — айгак.
• Досу жок жан жетимден да жаман.
• Досу жок киши канаты жок куштай.
• Досу көп менен сыйлаш, досу аз менен сырдаш.
• Досу көптү жоо албайт, акылы көптү доо албайт.
• Досум, дос элек коон үзгөндө, кас болдук бозо сүзгөндө.
• Досунан ажыраган — өзүнө өзү душман.
• Досуң баягыдай эмес баягыдай болсо эч нерсесин аягыдай эмес.
• Досуң баягыдай эмес, баятыдай болсо, аягыдай эмес.
• Досуң канча болсо, душманың ошончо.
• Досуң күзгүдөй, сындырсаң эптей албайсың.
• Досуң миң болсо да — аз, душман бирөө болсо да — көп.
• Досуң миң болсо да аздык кылат, душманың бирөө болсо да көптүк кылат.
• Досуңа сыр (же сырыңды) айтпа, досуңдун да досу бар.
• Досуңдан (төркүнүңдөн) төө сура, уялгандан (чыдабаса) бээ берет.
• Досуңдан сырыңды жашырба, душманыңды башыңдан ашырба.
• Досуңду ант урат, куданы бата урат.
• Досуңду токтотпо, жолунан калат, касыңды токтотпо, сырыңды алат.
• Досуңдун ашын касындай же.
• Досуңдун ашын касыңдай же (же ич).
• Досуңдун ашын касыңкындай ич.
• Досуңдун бергенин (же берген малынын) тишин ачпа.
• Досуңдун бергенинин тишин ачпа.
• Досуңдун бычагы менен мүйүз кес, душмандын бычагы менен кийиз кес.
• Досуңдун касынан сактан, касыңдын досунан сактан.
• Досуңдун сөккөнүнөн коркпой, касыңдын өпкөнүнөн корк.
• Досуңдун сүйгөн буюмун сураба.
• Досуңдун тепкени душманыңдын өпкөнүнөн артык.
• Досуңдун тоогун алсаң, канжыгасына каз байла.
• Досуңдун эсеби туура чыкса, кудуңдайт.
• Дөө карыпты урат, карып жолдо турат.
• Дөөлөр келсе, шаалар көчүгүн кысат.
• Дөөлөс төрүн бербейт, өлсө — көрүн бербейт.
• Дөөлөт басса эт басат, мээнет басса бит басат.
• Дөөлөт тоголок болот, мээнет жалпак болот.
• Дөөлөт тоголок, мээнет жалпак.
• Дөөлөттөн артык мээнет бар.
• Дөөлөттүү адам ток болот, жашыңда жигит шок болот.
• Дөөлөтү башта турганда, ким күркүрөп жүрбөгөн.
• Дөөлөтүңө ишенбе, мээнетиңе ишен.
• Дөөлөтүңө ишенбе, мээнетиңе ишенбе, хан болгон башың бир күнү түшөр кишенге.
• Дөшү болсоң — чыда, балка болсоң сок.
• Дубайы салам дубайдан, жардам болсун кудайдан.
• Дубалды аттап ууруга кирсең, түрмөнүн эшигин тааныйсың.
• Дубана таарынса, куржунуна зыян.
• Дудук айткысы келет, төкөр баскысы келет.
• Дудук сөзгө жарабайт, ууру сакчылыкка жарабайт.
• Дудук сөзгө жарабайт.
• Дудуктун душманы жок.
• Думанадан айбашы үмүтөтүптүр.
• Думананы урса, мазарга барат.
• Душман алыстабайт — жаныңда.
• Душман буйруса барба, дос буйруса калба.
• Душман жумурткадан кыр табат, тууган (дос) күйдүрүп айтат.
• Душман жумурткадан кыр табат.
• Душман иши душманЖоо аяган жаралуу, катыны каралуу.
• Душман кыйрап, согуш унут болсо да, жүрөктөрдө көксө суубай кек калат.
• Душман не (же эмне) дебейт, түшкө не (же эмне) кирбейт.
• Душман сүйдүрүп айтат, тууган күйдүрүп айтат.
• Душман сырттан жылмаят, ичинен кубанат.
• Душманга (же жатка) таба, доско (өзгө) күлкү болбо.
• Душманга боор оорусаң, боорго тебет.
• Душманга жаныңды (өзүндү) берсең да, сырыңды (сөзүңдү) бербе.
• Душманга кекти кетиргенче, денеден башты кетирген артык.
• Душманга өздөй караба, тийбей койбойт зыяны.
• Душманга өлүм тилегенче өзүңө өмүр тиле.
• Душманга таба, доско (өзгө) күлкү болбо.
• Душмандан бир сактан, жаман достон миң сактан.
• Душмандашкан киши оңолбойт.
• Душманды таш менен урба, аш менен ур.
• Душманды тууган дебе, тууганды душман дебе.
• Душмандын биринчи кадамы — жылмалап айткан саламы.
• Душмандын душманы — сенин досуң.
• Душмандын өлүмүн тилегиче, өзүңдүн өмүрүңдү тиле.
• Душмандын өчү канбайт, тутулсаң төбө кандайт.
• Душмандын сөзүжылуу, боору таш.
• Душмандын сырты жылма, ичи кара.
• Душмандын сыртында болгончо, ичинде бол.
• Душмандын чырагына май тамызба.
• Душманы жок адам болбойт, дудуктун да жанын койбойт.
• Душманын аяган кийин өкүнөт.
• Душманың кылдай болсо, тоодой көр.
• Душманың суу берсе, досундай көр.
• Душманыңды мактаган досуңдан сак бол.
• Дүйнөгө курсагың менен карасаң, көңдөй каласың.
• Дүйнөгө мас болбогон, мансапка бой көтөрбөйт.
• Дүйнөгө түркүк болгон адам жок.
• Дүйнөгө устун болгон адам жок.
• Дүйнөдө баарынан сөз салмактуу, сөз күчтүү.
• Дүйнөдө бал таттуу эмес, жан таттуу.
• Дүйнөдө нан улук.
• Дүйнөдө санаа күлүк.
• Дүйнөнү көргөн күн, кыдырган — шамал.
• Дүйнөнү сел алса, акмактын тушарына чыкпайт.
• Дүйнөнүн шамы — билим, жашоонун шамы — эмгек.
• Дүйүнө адамды таппайт, дүйнөнү адам табат.
• Дүлөй болбос үчүн кулагыңды сакта.
• Дүлөй кишинин оозуна карайт.
• Дүлөй укканын койбойт, сокур көргөнүн койбойт.
• Дүлөйгө салам берсең, «Атаңдын башы» дейт.
• Дүлөйдүн тилин дудук билет.
• Дүнүйө — бир тыйындан куралат.
• Дүнүйө адамды таппайт, дүнүйөнү адам табат.
• Дүнүйө менен бейишти алыптыр.
• Дүнүйөкөр — дүнүйөнүн кулу.
• Дүнүйөнү сел алсын, кара башым соо калсын.
• Дүрбөлөңчү башчынын чолок этек бакан ооз досу болот.
• Дыйкан — март, жер — жоомарт.
• Дыйкан болсоң — башында бол, чарба болсоң — кашында бол.
• Дыйкан болсоң, башында бол, чарба болсоң, кашында бол.
• Дыйкан жерге тойбойт, мал — чөпкө тойбойт.
• Дыйкан жерге тойбойт, мал чөпкө тойбойт.
• Дыйкан жерин мактайт, балыкчы колун мактайт.
• Дыйкан иште, молдо ашта.
• Дыйкан март, жер жоомарт.
• Дыйкан өгүздөй күч берсе, жер инектей сүт берет.
• Дыйкан өгүздөй күчүн берсе, жер инектей сүтүн берет.
• Дыйканга жер казына.
• Дыйкандын сүйүүсү жашыл жерде, учкучтун сүйүүсү көгүлтүр көктө.
• Дыйкандын түбү — кенч, соодагердин түбү — борч (насыя).
• Дыйкандын эмгегин жер кайтарат.
• Дыйкандын энчиси сепкен эгининде.
• Дымак — өрдө, ооз — баатыр, тил — текебер.
• Дымыксаң капаланба, дүйнөнүн катаалына.

Ж

• Жаа сынаарында катуу, суук чыгаарында катуу.
• Жаагың сынса сынсын, шагың сынбасын.
• Жаак жаңылаар, туяк мүдүрүлөөр.
• Жаан баарыга саат, өлгөн өзүнө саат.
• Жаан каарына алса — тамары тамчы, катын каарына алса — табары камчы.
• Жаан каарынын тамаары тамчы, катын каарынын табаары камчы.
• Жабагы жалдуу деп сатып алба, жаманды малдуу деп жакын кылба.
• Жабагы жалдуу экен деп, сатып алба, жаманды малдуу экен деп жакын кылба.
• Жабагыны тай болбойт деп кордобо, кыштан чыкса мал болот.
• Жабуу астында жал калат, жал калбаса, жан калат.
• Жабуу, жабуу дебеңер, жайсыздан айгыр салбаңар.
• Жабууласа жал калат, жол астында жан калат.
• Жабыгып жүрсө жигитти жакырсың деп кордобо, ташыркаган бууданды баса албайт деп болжобо.
• Жабылган аяк, жабылган бойдон калсын.
• Жабышсаң оролосуң, жаңылсаң жоголосуң.
• Жагымсыз конок жатаар маалда келет.
• Жадаткан меймандын жагымы жок.
• Жаз — жарыш, күз — күрөш.
• Жаз жамгыры ылай болбойт, ууру күчөп бай болбойт.
• Жаз жардыныкы, кыш алдуунуку.
• Жаз жарыш, күз күрөш.
• Жаз кар эритет, жар жан сергитет.
• Жаз келсе гул күлөт, кут келсе — адам күлөт.
• Жазбаган кара жер, жаңылбаган бир алда.
• Жазбай аткан мерген бар, алыскы ишти көргөн бар.
• Жазган кулда чарчоо жок.
• Жазганбаган кыздан түңүл, жаздай болгон кыштан түңүл.
• Жазганды өчүрө албайсың.
• Жазгы жамгырга ишенбе, кышкы күнгө ишенбе.
• Жазгы муздун жабыктайынан кач, күзгү муздун күзгүдөйүнөн кач.
• Жазгы мээнет — күзгү ыракат.
• Жазгы суук жандан өтөт.
• Жазгы этте жазык жок.
• Жазда жамынчагыңды таштаба, кышта өзүң билесиң.
• Жазда жаныңды айдабай, кышта казаның кайнабайт.
• Жазда кыл мээнетти, кышта көр дөөлөттү.
• Жазда кылган мээнетти, кышта көрөт дөөлөттү.
• Жазда магдырасаң, күздө жалдырайсың, кышта дабдырайсың.
• Жазда малды айдап бак, кышта малды байкап бак.
• Жаздыктан өлгөн — жаман, ат, жоодөн өлгөн — салтанат.
• Жаздын аракети, күздүн берекети.
• Жаздын жаздайы жакшы, жаштын жаштайы жакшы.
• Жаздын тонун кыш кийсе, тоңуп калат азамат.
• Жаздын уйкусу (түйшүгү) — кышка кам.
• Жазылбаса сыя жукпайт, жабыркаса кулак укпайт.
• Жазында ырдап жүрбөсөң, кышында жыргап жүрөсүң.
• Жай — бейиштин белгиси, кыш — тозоктун белгиси.
• Жай аккан суудан жаа бою кач.
• Жай жакшы болсо, эл эгиндүү болот.
• Жай кийгенин кыш кийген жарды кайдан байысын.
• Жай кийгенин кыш кийген жарды кайдан оңолсун.
• Жайбаракат — жазга жакпайт, жабыла иштөө — жалкоого жакпайт.
• Жайбаракат жазга жакпайт, жарыша иштөө жалкоого жакпайт.
• Жайдак тилден чаң чыкпайт.
• Жайдын күнүжаш баладай.
• Жайкы жамгырга, кышкы күнгө ишенбе.
• Жайлоону жоо алса, кыштоону өрт алат.
• Жайлоонун көркү мал менен, өзөндүн көркү сай менен.
• Жайыл дасторкон — марттыктын белгиси.
• Жайын билбей — жер тандаган кызык, алын билбей — эр тандаган бузук.
• Жайын билген — темирди үзөт.
• Жайында баспаган, кышында чуркайт.
• Жайында жаткан, кышында катат.
• Жайында иштебей жаткан катын, кышында колун отко кактаган (каткан).
• Жайың болсо, мал табылат, ашың болсо, казан табылат.
• Жакасы жок тон болбойт, жабуусу жок үй болбойт, ага — инисиз эл болбойт.
• Жакшы — арына кул, жаман — малына кул.
• Жакшы — жаман тизгиндеш.
• Жакшы — жаныңа жолдош, жаман — малыңа жолдош.
• Жакшы — жумуш башында, жалкоо — үй кашында.
• Жакшы — журтунун камын жейт, жаман — журтунун малын жейт.
• Жакшы — сөздү таап сүйлөйт, жаман — каап сүйлөйт.
• Жакшы — сөзү менен күлдүрөт, назы менен күйдүрөт, мээрими менен сүйдүрөт.
• Жакшы - сөзү менен сооротот, жаман - токмогу менен ыйлатат.
• Жакшы — сыйлайт дили менен, жаман кыйнайт тили менен.
• Жакшы — сылык, жаман — өнөк.
• Жакшы - эл камын ойлойт, жаман - өз камын ойлойт.
• Жакшы — эли менен, жер - кени менен.
• Жакшы абысыныңа баргыча, жаман сандыгыңды аңтар.
• Жакшы адам жайлоодогу гүлдөй, тийип турган күндөй.
• Жакшы адам жер эсебинен, жаман адам эл эсебинен жан сактайт.
• Жакшы адам иш үстүндө, жаман адам сөз үстүндө.
• Жакшы адам макалчы, жаман адам сакалчы.
• Жакшы адам он бешинде жашмын дебейт, жүзгө чыкса карыдым дебейт.
• Жакшы адам сөздү таап айтат, жаман адам каап сүйлөйт.
• Жакшы адам улууну ак дилинен урматтайт, кичүүнү орду менен ызааттайт.
• Жакшы адамга жамандар, малы менен теңелет.
• Жакшы адамда жаштык жок, тобокелдин көөнү ток.
• Жакшы адамдын досу көп, жакшы аттын ээси көп.
• Жакшы азамат белгиси ары мырза, ары күл.
• Жакшы ай менен күндөй, жакшылыгы ар кимге бирдей.
• Жакшы айттырбай билет, суратпай берет.
• Жакшы аким элин оңдойт, жаман аким элин кордойт.
• Жакшы ат жанга шерик, жакшы ит малга шерик.
• Жакшы ат камчы салдырбайт.
• Жакшы ата — жаман уулга кырк жыл азык.
• Жакшы ата алысты жакын кылат.
• Жакшы ата кашыктап жыйнаганын, жаман уул чеңгелдеп чачат.
• Жакшы атак жатак, жаман атак алыска качат.
• Жакшы атанын кашыктап жыйнаганын жаман уул чөмүчтөп чачат.
• Жакшы атка — бир камчы, жаман атка — миң камчы.
• Жакшы атка жаман ат, жалы менеп теңелет.
• Жакшы аттын (малдын) тишин ачпа, жакшы эрдин (адамдын) жашын сураба.
• Жакшы аттын жалын сактагыча, жакшы жигиттин арын сакта.
• Жакшы атын аябайт, баатыр жоону санабайт.
• Жакшы атыңдан айрылганча, жаман козуңдан айрыл.
• Жакшы атыңды тойго мин, жаман атыңды буйга мин, түнөп калган уйга мин.
• Жакшы ашын жейт, жаман башын жейт.
• Жакшы аял — дөөлөт, жаман аял — мээнет.
• Жакшы аял — ырыс, жаман аял — уруш.
• Жакшы аял алгандын тою үйүндө.
• Жакшы аял бир айыл элди агартат, жаман аял өз башын эптеп агартат.
• Жакшы аял жакын кошот, талыкпай окуу акыл кошот.
• Жакшы аял жаман эрди жакшы кылат, жаман аял жакшы эрди жер кылат.
• Жакшы аял үй ээси, жаман аял жол ээси.
• Жакшы аял үйдүн жайсаңы, жаман аял үйдүн шайтаны.
• Жакшы баксаң эгинди, эгин берээр тегиңди.
• Жакшы бала тил алчаак, жаман бала уялчаак.
• Жакшы бала эр болот, жаман бала жер болот.
• Жакшы болом десең, жакыныңа жан тартпа, бактылуу болом десең, башка адамга көз артпа.
• Жакшы болсо — бийден, жаман болсо — кулдан.
• Жакшы болсо алганың, жаркылдаган кушка окшойт, жаман болсо алганың, алдыңдан өткөн сызга окшойт, каңтардагы музга окшойт.
• Жакшы болсо алганың, жаркылдаган кушка окшош.
• Жакшы болсо катының — табыла берет акылың, куусаң да кетпейт жакының, жаман болсо катының — кете берет акылың, чакырсаң (жалынсаң) келбейт жакының.
• Жакшы болсо катының келип турат жакының, жаман болсо катының качып турат жакының.
• Жакшы болсоң — жатык бол, улук болсоң — кичик бол.
• Жакшы болсоң жатык бол, ар ким жолдош башыңа, жакшы болуп тар болсоң, кимдер келет кашыңа.
• Жакшы болсоң жатык бол, чындык сенден адашпайт, карапайым калыс бол — сени төмөн санашпайт.
• Жакшы болсоң жердей бол, баарын чыдап көтөргөн, таза болсоң суудай бол — баарынын кирин кетирген.
• Жакшы болсоң өздүн да, өзгөнүн да үзүрүн көрөсүң, жаман болсоң экөөнөн тең кол үзөсүң.
• Жакшы болуучу азамат жатып алып бий болот, жаман болуучу азамат качып жүрүп ий болот.
• Жакшы болуучу балаңды соодагер кылба.
• Жакшы дарыгер — өмүр шериги.
• Жакшы деген бир ат (ты) бар, кууса жетпейт (жеткис), жаман деген бир ат (ты) бар, жууса кетпейт (кеткис).
• Жакшы дос жан жыргатаар азык, жаман дос башка тиер казык.
• Жакшы дос пайдасын тийгизбесе да зыянын тийгизбейт.
• Жакшы жалган айгпайт, жалгандан пайда таппайт.
• Жакшы жаныңа жолдош, жаман малыңа жолдош.
• Жакшы жар марьггат, жаман жар карытат.
• Жакшы жарсыз өткөн күн курусун.
• Жакшы жашынан эл башкарат, жаман карыган сайын жашарат.
• Жакшы желик болот, жүк көтөргөн көлүк болот.
• Жакшы жетекчи элин түзөйт.
• Жакшы жигит көктөгү (асмандагы) жылдыз.
• Жакшы жигит сыртта — мырза, үйдө — кул.
• Жакшы жигит сыртта мырза, үйдө кул, жаман жигит үйдө мырза — сыртта кул.
• Жакшы жигит эл камы үчүн жүгүрөт, жаман жигит өз камы үчүн жүгүрөт.
• Жакшы жигит элин өргө сүйрөйт, жаман жигит элин көргө сүйрөйт.
• Жакшы жүргөн жерине тынч салар, жаман жүргөн жерине өрт салар.
• Жакшы зайып — жарым ырыс, жаман катын — күнүгө уруш.
• Жакшы зайып жаман эрди бий кылат, жаман эркек жакшыны алса күң кылат.
• Жакшы зайып таранчыны таяке, бөдөнөнү бөлө кылат.
• Жакшы зайып тартарды таап, бөдөнөнү бөлө кылат.
• Жакшы зайып үйдүн куту.
• Жакшы ит өлүгүн көрсөтпөйт.
• Жакшы ишке келет, жаман ашка келет.
• Жакшы карасаң, сүттөн да кара табасың.
• Жакшы катын — жарым ырыс.
• Жакшы катын — капкалуу шаар, жаман катын — ичи толтура заар.
• Жакшы катын — катын, жаман катын — отун.
• Жакшы катын — үйдүн көркү, жакшы чапан — тойдун көркү.
• Жакшы катын — ырыс, жаман катын — уруш.
• Жакшы катын жаман эрди зор кылат, жаман катын жакшы эрди кор кылат.
• Жакшы катын жаман эрди эр кылат, жаман катын жакшы эрди жер кылат.
• Жакшы катын жарым ырыс, жаман катын күндө уруш.
• Жакшы келин — келин, жаман келин — өлүм.
• Жакшы келсе — кут, жаман келсе — жут.
• Жакшы кеңеш — жарым ырыс.
• Жакшы кеп — жандын азыгы, жаман кеп — жандын казыгы.
• Жакшы киши калааны курат, жаман киши калааны бузат.
• Жакшы киши карыса да, акылынан танбас.
• Жакшы киши мал бакса — торугун семиртет, жалкоо киши мал бакса — сөөгүн итке кемиртет.
• Жакшы киши менен жанашкан жакшы.
• Жакшы киши ооруса тойго барып келгендей, жаман киши ооруса көрдөн чыгып келгендей.
• Жакшы киши ооруса, коноктон келгендей, жаман киши ооруса, көрдөн келгендей.
• Жакшы киши үлгү, жаман киши күлкү.
• Жакшы кишиге бир сөз, жаман кишиге миң сөз.
• Жакшы конок ток болот, жаман конок шок болот.
• Жакшы коңшу — жан азыгы, жаман коңшу — баш казыгы.
• Жакшы кошуна — бөксөрбөгөн казына.
• Жакшы кошунаңа жарамсыз сөз айтпа.
• Жакшы көргөн досунан мал аяган жигитпи.
• Жакшы көргөн досунан, мал (ат) аяган жигитпи.
• Жакшы көргөн досуңа ат байлатып сына.
• Жакшы көргөн досуңдун, атын албай, тайын ал.
• Жакшы көрөт деп, бара бербе, берет деп, ала бербе.
• Жакшы кушка жаман куш бабы менен теңелет, жакшы кызга жаман кыз багы менен теңелет.
• Жакшы күндө — душман дос, жаман күндө — тууган дос.
• Жакшы кыз — жакадагы кундуз, жакшы уул — көктөгү жылдыз.
• Жакшы кыз кылыгы менен, жакшы ийне учугу менен.
• Жакшы кыз эрден чыкпайт, эрден чыкса да элден чыкпайт.
• Жакшы кыздын башына бермет менен шуру ойнойт, жаман кыздын башында сирке менен бит ойнойт.
• Жакшы кылсаң өзүңө, жаман кылсаң өзүңө, өөдө карап түкүрсөң, кайтып түшөөр көзүңө.
• Жакшы кылсаң өзүңө, жаман кылсаң өзүңө.
• Жакшы максат — бүтүн кылат, жаман максат — күкүм кылат.
• Жакшы мал (ат) жанга аралжы, жакшы дос (жолдош) малга аралжы.
• Жакшы мал өлсө, жанга себеп.
• Жакшы малдын тишин ачпа, жакшы адамдын жашын сураба.
• Жакшы менен дос болсоң — ырыскысын тең бөлөт, жаман менен дос болсоң — өзүнөн сени кем көрөт.
• Жакшы менен дос болсоң, өлгүчөктү коштошот.
• Жакшы менен жолдош болсоң, оозуңа аш тиет, жаман менен жолдош болсоң, оозуңа таш тиет.
• Жакшы менен жүргөн жарыйт, жаман менен жүргөн убайым тартып карыйт.
• Жакшы менен жүрсөң — жетесиң муратка, жаман менен жүрсөң — каласың уятка.
• Жакшы менен жүрсөң — күндө базар, жаман менен жүрсөң — күндө азар.
• жакшы менен сүйлөшсөң — көңүлүң ачылат.
• Жакшы нерсе аз болот, жаман жүрөк таш болот.
• Жакшы ниет — жарым иш.
• Жакшы ниет — жарым ырыс.
• Жакшы оозго — аш, жаман оозго — таш.
• Жакшы өлсө бир өлөт, жаман өлсө миң өлөт.
• Жакшы өмүрдүн алды — өрт, аркасы — күн.
• Жакшы өскөн бала эшикте калган ата-энесин төргө чыгарар, жаман өскөн бала төрдөгү ата-энесин сыртка чыгарар.
• Жакшы санаа — жарым ырыс.
• Жакшы санаа (тилек, сөз, үмүт, ниет) жарым ырыс (дөөлөт).
• Жакшы санаалаштын белгиси — барын алышып, жогуна таарынышпоо.
• Жакшы сөз — жан эритет, жаман сөз — жан кейитет.
• Жакшы сөз — жарым дөөлөт.
• Жакшы сөз — жарым ырыс.
• Жакшы сөз — суу, жаман сөз — уу.
• Жакшы сөз — таш эритет, жаман сөз — баш чиритет.
• Жакшы сөз жан семиртет, жаман сөз — жан кейитет.
• Жакшы сөз жан семиртет, жаман сөз жан кейитет.
• Жакшы сөз жан эргитет.
• Жакшы сөз жандын эшиги.
• Жакшы сөз менен жылан ийинден чыгыптыр.
• Жакшы сөз таш эритет, жаман сөз баш чиритет.
• Жакшы сөздү айбан да билетЖакшы сөз жандын эшиги.
• Жакшы сөздү айбан да түшүнөт.
• Жакшы сөзү менен күлдүрөт, назы менен күйдүрөт, мээрими менен сүйдүрөт.
• Жакшы сөзү менен сооротот, жаман токмогу менен ыйлатат.
• Жакшы сүйлөсө — гүл төгүлөт, жаман сүйлөсө — жин төгүлөт.
• Жакшы сүйлөсөң, бекер берет.
• Жакшы сыйлайт дили менен, жаман кыйнайт тили менен.
• Жакшы таап айтат, жаман каап айтат.
• Жакшы таз башын жашырбайт, жакшы аял ашын жашырбайт.
• Жакшы тамак жайдары кылат.
• Жакшы тамак калганча, жаман курсак айрылсын.
• Жакшы тамак калгыча, жаман курсак жарылсын.
• Жакшы тарбиядан жашоо жеңил.
• Жакшы тартип орнотсоң, элиң сыйлайт.
• Жакшы тилек — жарым ырыс.
• Жакшы тилек — жарым ырыскы.
• Жакшы тондун жакасы бар, жеңи жок, жакшы адамдын ачуусу бар, кеги жок.
• Жакшы төөнүн мурду жырылбайт.
• Жакшы уктагың келсе, жатаарда тое ичпе, болбосту ойлонуп капага түшпө.
• Жакшы ургаачы колго түшсө күң болбойт.
• Жакшы ургаачынын колунда куту, койнунда ырысы толо.
• Жакшы уул атадан, жаман уул батадан.
• Жакшы уул эл ишине жарайт, жаман уул колуңду карайт.
• Жакшы уул элине баш болот, жаман уул элине кас болот.
• Жакшы уулдун башына ырыс менен кенч ойнойт, жаман уулдун башына келтек менен камчы ойнойт.
• Жакшы үйгө келгенде, жаман адам мас болот.
• Жакшы ыр жан жыргатат.
• Жакшы эл камын ойлойт, жаман өз камын ойлойт.
• Жакшы эли менен, жер кени менен (даңктанат).
• Жакшы элпек болот, жамандын колунда келтек болот.
• Жакшы энелер төш жебейт.
• Жакшы эр — эли менен, жакшы жер — кени менен.
• Жакшы эр (жигит) элин өргө сүйрөйт, жаман эр (жигит) элин көргө сүйрөйт.
• Жакшы эрге жаман эр малы менен теңелет.
• Жакшы эрге жаман эр, жары менен теңелет.
• Жакшы эрге кыз барса, сылап сылап султан кылат.
• Жакшы эрдин жашын сураба, жакшы аттын тишин ачпа.
• Жакшыга — жанаш, жамандан — адаш.
• Жакшыга (эстүүгө) айтсаң билет, жаманга (эссизге) айтсаң күлөт.
• Жакшыга айткан сөз жүрөктө калат.
• Жакшыга акыл айтсаң, таап алгандай сүйүнөт, жаманга акыл айтсаң, алдап алчудай күйүнөт.
• Жакшыга барсаң (түшсөң) жашарып жарайсың.
• Жакшыга бир ата, жаманга да бир ата.
• Жакшыга бир сөз, жаманга миң сөз.
• Жакшыга жакын болсоң, колуң асманга жетер, залим менен жакын болсоң, башың жерге кирер.
• Жакшыга жакындаба, өзү сени сүйбөгөн соң.
• Жакшыга жалынса — жан калат, жаманга жалынса — бир кашык кан калат.
• Жакшыга жаман айтсаң, бейпай болот.
• Жакшыга жанаш, жамандан адаш.
• Жакшыга жата кал, жаманга ката кал.
• Жакшыга жут жок, жаманга кут жок.
• Жакшыга жүрүм жок, жаманга өлүм жок.
• Жакшыга кызмат кылсаң — калынды дээр, жаманга кызмат кылсаң — жалынды дээр.
• Жакшыда жалуу жок, жаманда каруу жок.
• Жакшыда жамандын сөз акысы бар, байда жардынын көз акысы бар.
• Жакшыда жатым жок, жаманда батым жок.
• Жакшыда кек жок, жаманда тек жок.
• Жакшыда кек жок, кекчилде тек жок.
• Жакшыдан — мөөн, жамандан — жаан.
• Жакшыдан ат калат, жамандан дат калат.
• Жакшыдан башчы койсоң элди түзөтөөр, жамандан башчы койсоң элди жүдөтөөр.
• Жакшыдан бөөн, жамандан — жаан (туулат).
• Жакшыдан жаман туулса — чыгаша, жамандан жакшы туулса — киреше.
• Жакшыдан жаман туулса эм табылбайт, жамандан жакшы туулса тең табылбайт.
• Жакшыдан качпа, жаманга баспа.
• Жакшыдан пайда тийбейби — эки таалай төп болсо, жамандан пайда тийбейби — өз курсагы ток болсо.
• Жакшыдан сөз калат, соодагерден бөз калат, усталардан дат калат, молдолордон кат калат.
• Жакшылардын сөздөрү май сепкендей, жамандардын сөздөрү тай тепкендей.
• Жакшылыгын алса — кут, жамандыгын алса — жут.
• Жакшылык — жамандыкты бирдей ойлон.
• Жакшылык ай менен күндөй, бардык элге бирдей, жаралганың чын болсо, пайда кыл карап жүрбөй.
• Жакшылык болсо билип ал, жаш куракта билим ал.
• Жакшылык жакшылык менен бүтпөйт.
• Жакшылык жан эритет, жамандык жан кейитет.
• Жакшылык жерде калбайт.
• Жакшылык жолдо калбайт, асыл таш жерде калбайт.
• Жакшылык көрсө — дүңгүрөп калат, жамандык көрсө — үлдүрөп калат.
• Жакшылык кылсаң — ырыска батасың, калпың кармалса кайда качасың.
• Жакшылык кылсаң бирөөгө бир жамандык ойлонот, жамандык кылсаң бирөөгө тагдырым деп тим болот.
• Жакшылык өмүр шамы, чөккөн көңүлдү чалкытат, өчкөн отту тамызат.
• Жакшылыкка жакшылык — ар адамдын башында, жамандыкка жакшылык — эр адамдын башында.
• Жакшылыкка жакшылык, ар кишинин ишидир, жакшылыкка жамандык, көр кишинин ишидир, жамандыкка жакшылык, эр кишинин ишидир, жамандыкка жамандык, кем кишинин ишидир.
• Жакшылыктан кечик, жамандыктан кечикпе.
• Жакшылыкты досуңа кыл, досуңдан артса өзүңө кыл.
• Жакшылыкты унуткан, жамандыкка жолугат.
• Жакшылыктын жолу узун, ыймандуулуктун колу узун.
• Жакшыны — сөз өлтүрөт, жаманды — таяк өлтүрөт.
• Жакшыны — сөз ээрчийт, жаманды — чөп ээрчийт.
• Жакшыны жаман кылган мал сени.
• Жакшыны жараштыр, жаманды адаштыр.
• Жакшыны жатым дебе, жаманды досум дебе.
• Жакшыны коштой бил, жаманын таштай бил.
• Жакшыны көргөн, жаманды бөлгөн — бул акылмандык.
• Жакшыны көрсөңжакшы болосуң, бакшыны көрсөң бакшы болосуң.
• Жакшыны көрүп пикир кыл, жаманды көрүп шүкүр кыл.
• Жакшыны мактасаң, жоону чабат, жаманды мактасаң, каман чалат.
• Жакшыны мээнет чырмаса, жакыны менен кас болот, баланы мээнет чырмаса, сарыкарт түшүп таз болот.
• Жакшыны мээнет чырмаса, жакыны менен кас болот.
• Жакшыны отко салса ойноп турат, күлгө салса күлүп турат.
• Жакшыны сөз өлтүрөт, жаманды таяк өлтүрөт.
• Жакшыны сөз ээрчийт, жаманды чөп зэрчийт.
• Жакшыны сыйласаң эсинен кетпейт, жаманды сыйласаң эшигиңден кетпейт.
• Жакшыны уккуң келсе, жаманды айтпа.
• Жакшыныкын сатып ич, жамандыкын басып ич.
• Жакшынын — шарапаты, жамандын — кесепети.
• Жакшынын акылы ташка тамга баскандай, жамандын акылы түз жерге казан аскандай.
• Жакшынын асты тар, арты кең болот.
• Жакшынын аттан жыгылганы да жакшы.
• Жакшынын аты жакшы.
• Жакшынын аты өчпөйт.
• Жакшынын бир аты залим, бир аты зулум.
• Жакшынын жакшы билээр сымбатын, жамандар кайдан билсин, адамдын арзаны менен кымбатын.
• Жакшынын жакшылыгы (пайдасы) тиер ар жерде, жамандын жамандыгы (зыяны) тиер тар жерде.
• Жакшынын жарыгы жалпыга тиет.
• Жакшынын жаты болбойт, жамандын уяты болбойт.
• Жакшынын иши да, сөзү да элге пайда, жаманда андай сапат кайда.
• Жакшынын иши жугат, жамандын бити жугат.
• Жакшынын колуна мал түшсө жалпы эл менен көрөр, жамандын колуна мал түшсө түбөлүк кетпестей көрөр.
• Жакшынын көкүрөгү элге калкан.
• Жакшынын көөнүн калтырганча, жамандан муш же.
• Жакшынын өзү да жакшы, сөзү да жакшы, жамандын өзү да жаман, оозунан чыккан сөзү да жаман.
• Жакшынын өзү өлсө да, сөзү өлбөйт.
• Жакшынын өмүрү жарым.
• Жакшынын сөзү жатык болот, жамандын сөзү кычык болот.
• Жакшынын сөзү каймак, жамандын сөзү токмок.
• Жакшынын сөзү кепил, жамандын өзү кепил.
• Жакшынын сөзү таш эритет, жамандын сөзү баш чиритет.
• Жакшынын сөзү ташка тамга баскандай.
• Жакшынын сөзүн капка сал.
• Жакшынын тебетейи кебинен кетпейт (жанбайт).
• Жакшынын тоюна бар, жамандын өлүмүнө бар.
• Жакын жерге куда болсоң, түрдүүушак сөз келээр.
• Жакын талашса, жатка жем.
• Жакынга көз жеткирет, алыска тил жеткирет.
• Жакындагы тебишет, ыраактагы кишенешет.
• Жакынды жаралаба, алысты каралаба.
• Жакыны көп жазганбайт.
• Жакынын сыйлабаганды жат сыйлабайт.
• Жакыныңа жат болбо, өз элиңе кас болбо.
• Жакырдын жайын жалчы билет.
• Жакырчылык илдет, жан багуу — милдет.
• Жакырчылыкта табылбайт тыйын.
• Жалакор жалаа издейт, паракор жалаадан кетпейт.
• Жалактап шыпыр болбо, жан кечти түшөт колго.
• Жалам айраны жок баласынын аты Жууратбек.
• Жалаң кудайга ишенген жөө калат.
• Жалбыраксыз гүл болбойт, тикенексиз тил болбойт.
• Жалгабаган кудайга, жалынбаса не болот.
• Жалгаймын деп үзүп алба, түзөймүн деп бузуп алба.
• Жалган айтсаң, жадында сакта.
• Жалган жерден өрт чыкпайт.
• Жалган сөз бел ашырган менен эл ашырбайт.
• Жалган сөз сени жарытпайт, чындык сөз сени карытпайт.
• Жалган эсеп түпкө жетет.
• Жалганды чын кайтарар.
• Жалганчы аксактан мурда колго түшөт.
• Жалганчы өлгөн адамды күбө тутат.
• Жалганчынын сөзү жалганга кетет.
• Жалганчынын чын сөзү жалганга кетет.
• Жалгыз аттуу — жарышчаак, жаргак шымдуу — күрөшчөөк.
• Жалгыз аттуу жарышчаак, жаман катын урушчаак.
• Жалгыз аттын чаңы чыкпайт, жалгыз эрдин даңкы чыкпайт.
• Жалгыз аттын чаңы чыкпайт, чаңы чыкса да, даңкы чыкпайт, жалгыз эрдин аты чыкпайт, (жалгыз кишинин үнү чыкпайт) аты чыкса да даңкы чыкпайт.
• Жалгыз бала атка чапса, атасы көчүгүн көтөрөт.
• Жалгыз баласынын көзүн чыгара чабат.
• Жалгыз болсоң жакшынын жөрөлгөсүжаныңда болсун.
• Жалгыз болсоң чогоол бол, көп жанынан түңүлсүн, жарды болсоң кооз бол, бай жанынан түңүлсүн.
• Жалгыз болсоң чогоол бол, көп жанынан түңүлсүн.
• Жалгыз болсоң шок бол.
• Жалгыз бээлүү жан сактайт, эки бээлүү эл сактайт.
• Жалгыз дарак токой болбойт, жалгыз таруу ботко болбойт.
• Жалгыз дарак токой болбойт.
• Жалгыз жүргөн жарыбайт, жарыса да марыбайт.
• Жалгыз жүрүп жол тапканча, көп менен бирге адаш.
• Жалгыз жыгач үй болбойт, жалгыз жигит бий болбойт.
• Жалгыз иттин үргөнү билинбейт, жалгыз кишинин жүргөнү билинбейт.
• Жалгыз карга бокко тойбойт.
• Жалгыз кол түйүн чечпейт.
• Жалгыз кыз — жалама туз, эки кыз — эрмек кыз, үч кыз ата — энеге күч кыз.
• Жалгыз кылган уурунун, жаманаты — жалпыга.
• Жалгыз өгүз кош болбойт, жаакташкан дос болбойт.
• Жалгыз өгүз кош болбойт, эки арамза (жаакташкан, жакалашкан) дос болбойт, дос болсо да акыбети оң болбойт.
• Жалгыз өлө жегиче, досуң менен бөлө же.
• Жалгыз өлсө — чуу чыкпайт, жар ураса суу чыкпайт.
• Жалгыз өлсө чуу чыкпайт, жар куласа суу чыкпайт.
• Жалгыз таруу ботко болбойт, ботко болсо коюу болбойт, жалгыз адам тутка болбойт, тутка болсо да журтка болбойт.
• Жалгыз үйдүн тамагы жетсе да, табагы жетпес.
• Жалгыз чапкан ат күлүк.
• Жалгызга жар — кудай.
• Жалгызга жылдыз жолдош.
• Жалгыздыгын жашырган көбөйбөйт.
• Жалгыздык жалдыратат, жалкоолук шалдыратат.
• Жалгыздык жалдыратат.
• Жалгыздын жары — кудай.
• Жалдуу болсо — ат, жакалуу болсо — тон.
• Жалкоо — ашка белен, ишке керең.
• Жалкоо «биз бүтүрдүк» деп, бүткөн иштин башында.
• Жалкоо «качан тамак берет» деп, катынынын кашында.
• Жалкоо жеңилдин асты менен оордун үстү менен жүрөт.
• Жалкоо карап отуруп чарчайт.
• Жалкоого аш болсо да, иш болбосо.
• Жалкоого иш буюрсаң, өзүңө акыл үйрөтөт.
• Жалкоого кеч кирбейт, жаманга эс кирбейт.
• Жалкоого күн кечкирбейт.
• Жалкоого шылтоо көп.
• Жалкоолук адамды карытат, эмгек адамды байытат.
• Жалкоону алкы башкарат, ак ниетти намыс башкарат.
• Жалкоонун иши аз, себеби көп.
• Жалкоонун сыркоосу көп, жандеменин шылтоосу көп.
• Жалкоонун шылтоосу көп.
• Жалпылап көтөргөн жүк жеңил.
• Жалтанбаган жоону жеңет, жадабаган тоону жеңет.
• Жалчы жумшаган жарыбайт, кул жумшаган куунабайт.
• Жалчы жумшаган жарыбайт.
• Жалчы мал багат, жакшылар калың салат.
• Жалы барда чамынган, жаман аттын белгиси, жаны барда жалынган — жаман эрдин белгиси.
• Жалын пастайт, желпилдеген чок калат.
• Жалындуу жаштык кезиңде жазгы суудай ташкында.
• Жалындуу эрдин белгиси — жалтанбай тосот жоо бетин.
• Жалынса жакшы кечээр, чапса болот өтөөр.
• Жаман — жакшы кеп болсо, өз оозуңдан чыгарба.
• Жаман — жакшыны териштирүү кыйын.
• Жаман — каап сүйлөйт, жакшы — таап сүйлөйт.
• Жаман — кишиден кийин, иттен илгери.
• Жаман — өз ашынан куру калат.
• Жаман — эки аяк аш ичсе, бир аягы башына жүк болот.
• Жаман (же жалгыз) аттуу жарышчаак, жаман тондуу күрөшчөөк.
• Жаман агайын — күнүчүл, жакшы агайын — сынчыл.
• Жаман адам — өз ырыскысына өзү түкүрөт.
• Жаман адам жакшыны тааныбайт.
• Жаман адам өзү боло албайт, болгонду көрө албайт.
• Жаман айгак жанына тартат.
• Жаман айгыр үйүрүнө тап.
• Жаман айгыр энесине тап берет.
• Жаман айтпай жакшы жок.
• Жаман айыл болгонун милдет кылат.
• Жаман атка жал бүтсө, жалына торсук байлатпайт.
• Жаман атка камчы, жакшы атка камчы.
• Жаман атты жакшы бакса тулпар болот.
• Жаман атты жакшы баксаң — тулпар, күйкөнүн табын тапсаң — шумкар.
• Жаман атты жал басат, жаман аялды чач басат.
• Жаман атты мингенче жөө жүргөн артык, жаман катын алганча бойдок жүргөн артык.
• Жаман аял белгиси казаны калат жуулбай, кабы калат буулбай.
• Жаман аял кетем деп коркутат, жаман эркек өлөм деп коркутат.
• Жаман бала тентек, жакшы бала элпек.
• Жаман бергенин доолайт.
• Жаман болбой жакшы болбойт.
• Жаман болоор жигит чегинчээк, кедей болоор жигит эринчээк.
• Жаман болоор жигиттер, өз боюна кас болот.
• Жаман болсо катының, ичтен жеген митедей.
• Жаман болсоң — бир кишисиң, жакшы болсоң — миң кишисиң.
• Жаман бука өз башына чөп үйөт.
• Жаман да (же кичине да) болсо, өз козуман кочкор салам.
• Жаман да болсо атабыз, жакшыны кайдан табабыз.
• Жаман дарт — жалкоолук.
• Жаман достон ачык душман артык.
• Жаман жайын айтам деп, баарын айтат.
• Жаман жакшыны сыйлабайт.
• Жаман жанын сатат, малын катат, жакшы малын сатат, элин катат.
• Жаман жаңдаса «жаңдайт» дейт, акыл айтса «алдайт» дейт.
• Жаман жарманын кызуусу (же ысыгы) менен черүүгө аттанат.
• Жаман жарманын ысыгы менен черүүгө аттанат.
• Жаман жашка тойбойт, жашка тойсо да ашка тойбойт.
• Жаман жашырынбайт, жакшы көрүнбөйт.
• Жаман жигит жан сактайт, жакшы жигит эл сактайт.
• Жаман жигит той бузат, жаман аял үй бузат.
• Жаман жоктон жогору.
• Жаман жолдош жоого алдырат, жаман сөз доого калтырат.
• Жаман жолдош жоого алдырат, жантык жолдош уятка калтырат.
• Жаман жолдош көлөкө сыяктуу: күн ачыкта качып кутула албайсың, күн бүркөктө издеп таба албайсың.
• Жаман жолдоштон жалгыздык артык.
• Жаман жүргөн киши өзүн билбейт, башка бирөөнү назарына илбейт.
• Жаман жүрүп жакшы болгондон сактан, жарды жүрүп бай болгондон сактан.
• Жаман жыл эстен кетет, жаман кошуна эстен кетпейт.
• Жаман жылкы жал күтсө (жал бүтсө), жанына торсук байлатпайт.
• Жаман инек — музоочул, жаман катын — төркүнчүл.
• Жаман инек музоочул, жаман катын төркүнчүл.
• Жаман ит жазгы тамактан куру кылат.
• Жаман ит жайлоодогу жармадан үмүт кылат.
• Жаман ит күндүз үрөт, жаман күйөө кайын менен айыл жүрөт.
• Жаман ит күндүз үрөт.
• Жаман ит ыркырап буттан алат, жаман катын аркырап беттен алат.
• Жаман иттин аты «Бөрү — басар».
• Жаман иттин чычкысы түлкү кууганла келет.
• Жаман каап сүйлөйт, жакшы таап сүйлөйт.
• Жаман калем, жакшы эстен мыкты.
• Жаман катын — күндө уруш.
• Жаман катын алганча — бойдок жүргүн өлгөнчө, жаман бычак алганча — тиштеп жегин тойгончо.
• Жаман катын алганча, бойдок жүргөн артык.
• Жаман катын белгиси, жапкан наны карала, беш эчкиси тууса эле, бел кырчоодон сарала.
• Жаман катын мактанат, жарга тартып аттанат.
• Жаман катын терисин жыйбай иттен көрөт, башын жуубай биттен көрөт.
• Жаман катын чыккан жерин төркүнсүйт.
• Жаман катындын амалы кырк эшекке жүк.
• Жаман кийим жок болсо, жакшы кийим кор болот.
• Жаман киши мал күтсө, жанына коңшу кондурбайт.
• Жаман киши мас болсо, жакыны менен кас болот.
• Жаман киши өз камы үчүн күйүнөт, жакшы киши эл камы үчүн жүгүрөт.
• Жаман киши өз үйүндө коноксуйт, жаман кыз өз үйүндө манапсыйт.
• Жаман кишиден кийин, иттен илгери.
• Жаман кой шишегинде карыйт.
• Жаман койчу жайытын бир күндө түгөтөт.
• Жаман көргөн уулу түп тутат.
• Жаман көргөндүн бөркү казанбактай.
• Жаман көрсө жармасын бербей койсун.
• Жаман көрүп май бергенче, жакшы көрүп чай бер.
• Жаман кушту жакшы бакса шумкар болот.
• Жаман кыз бет тырмаак болот.
• Жаман кыз тамак үчүн ыйлайт, жакшы кыз энесин сыйлайт.
• Жаман кыздын белгиси — жазгы келген коноктой, үй-бүлөсүн жүдөтөт мизи мокок ороктой.
• Жаман кыздын сөздөрү, көк желкеге ургандай.
• Жаман кылып коюучу, жакшысы уят болуучу.
• Жаман кыргый сагызганга жем.
• Жаман малын катат, жакшы элин катат.
• Жаман малын коруйт, жакшы арын коруйт.
• Жаман менен жанашканча бир кылым, жакшы менен чай кайнамча бирге бол.
• Жаман менен жолдош болбо, наадан менен сырдаш болбо.
• Жаман менен жолдош болсоң каларсың уятка, жакшы менен жолдош болсоң жетерсиң муратка.
• Жаман менен жолдош болсоң, балаасына каласың.
• Жаман мененжолдош болсоңжоого алдырат.
• Жаман мыйзам жакшы элди жакыр кылат.
• Жаман өз ашынан куру калат.
• Жаман өз ишине кулдук урат.
• Жаман өз камы үчүн күйүнөт, жакшы эл камы үчүн жүгүрөт.
• Жаман өз үйүндө коноксуйт.
• Жаман өзү боло албас, болгонду көрө албас.
• Жаман өзүн билбейт, жакшыны көзгө илбейт.
• Жаман сөз доого калтырат.
• Жаман сөз жүрөккө барып так болот.
• Жаман тайын тааныбайт.
• Жаман тил үчүн жакшы баштан айрылыптыр.
• Жаман төө жабуусун жерийт, жаман адам айлын жерийт.
• Жаман төө мингенче, жөө жүргөн артык.
• Жаман туугандан жакшы коңшу артык.
• Жаман туугандан жакын кошуна артык.
• Жаман туугандын намысын талашам деп, жакшы душманың менен кас болбо.
• Жаман уй жайытын бир күндө түгөтөт.
• Жаман уй жарда музоолойт.
• Жаман уста темирди да согот, көмүрдү да согот.
• Жаман уул — атага кул.
• Жаман уул атасы өлгөндө бир көбөт, катын алганда бир көбөт.
• Жаман уул атасы өлгөндө көбөт.
• Жаман уул жакшы атанын наамын булгайт.
• Жаман үйдүн (жамандын) коногу билет.
• Жаман үйдүн ити кабанаак, жаман кыз болор тубанак.
• Жаман үйдүн коногу бийлейт.
• Жаман үйлүү жардыга борошолуу чилде кас.
• Жаман чарылдак болот, кабанаак иттей арылдак болот.
• Жаман чөйчөктөгү сууга чөгүп өлөт.
• Жаман эки аяк аш ичсе, бир аягы башына жүк болот.
• Жаман элдин жакшысы болгуча, жакшы элдин жаманы бол.
• Жаман энеден бала да качат.
• Жаман эрге кыз барса, уруп — согуп ултан кылат.
• Жаман эрге мал бүтсө, жанына коңшу кондурбайт.
• Жаман эрден мал тайса, жаздыктан башын көтөрбөйт.
• Жаман эрдин белгиси — үйдө баатыр, жоодо жок.
• Жаман эркек тууганчыл, жаман катын төркүнчүл.
• Жаман эсеп түпкө жетет.
• Жаман ээрден жайдагым артык, жаман катындан бойдогум артык.
• Жаман, жайын айтам деп, баарын айтат.
• Жаманга (соргокко) чоң аягыңды көрсөтпө.
• Жаманга айткан кайран сөз, өлгөнгө ыйлаган кайран көз.
• Жаманга айткан кайран сөз.
• Жаманга айткан сөз кулактын сыртында калат.
• Жаманга айткан эссиз сөз, өлүккө ыйлаган эссиз көз.
• Жаманга акыл айтсаң, тосо чыгып закүн айтат.
• Жаманга алкыш да жок, каргыш да жок.
• Жаманга барсаң (түшсөң) убайым менен карыйсың.
• Жаманга башчы болгончо, жакшыга коңшу бол.
• Жаманга берсең кызыңды, алтын башы кор болот.
• Жаманга дөөлөт жар болсө, көтөрө албай маң болот.
• Жаманга жакшылык кылба, жоорго бок сыйпаба.
• Жаманга жакын болсоң, жалаасы жугат.
• Жаманга жакындаба, эч пайдасы тийбеген соң.
• Жаманга жалынба, жакшыга таарынба.
• Жаманга жалынбагын малы бар деп, эшекти сылабагын жалы бар деп.
• Жаманга жардам кылсаң, жакшылыгыңды билбейт.
• Жаманга ишиң түшпөсүн, токойго кушуң түшпөсүн.
• Жаманга кеңеш айтсаң, буйруктай көрөт.
• Жаманга кеп айтам (гэп урам) деп, сөзүндү айып кылбагын.
• Жаманга кеп айтса, теңтушсуп калат.
• Жаманга күн салгыча, көтөрүп көргө сал.
• Жаманга олжо түшсө, бөлүшө албай колго түшүптүр.
• Жаманга өчөшпө.
• Жаманга сый жарашпайт.
• Жаманга сый көрсөтпө, уйга суу көрсөтпө.
• Жаманга сырыңды айтсаң, жарда жыгат.
• Жаманга үңүлбө, жакшыдан түңүлбө.
• Жаманга чоң аягыңды көрсөтпө.
• Жаманга чөп илээшет, жакшыга сөз илээшет.
• Жаманга эш тарткыча, жаакка беш тарт (же камчы менен беш тарт).
• Жаманга эш тарткыча, камчы менен беш тарт.
• Жаманда достук жок, жакшыда кастык жок.
• Жаманда тек жок, жакшыда кек жок.
• Жамандан жазган, нттен иймен, элиңди сүй.
• Жамандан жакшы болду деп кубанба, жакшыдан жаман болду деп кайгырба.
• Жамандан жакшы туулат адам айтса ынангыс, жакшыдан жаман туулат бир аяк ашка алгысыз.
• Жамандан жакшы туулат, адам айтса ынангысыз.
• Жамандан жакшылык артпайт, кедейден кешик артпайт.
• Жамандан жарты кашык аш артат.
• Жамандан жасоол койсо, жалгыз уулунун көзүн аңтара чабат.
• Жамандан кач, жакшыга жанаш.
• Жамандан кач, жакшыга кучак ач.
• Жамандан тил укканча, жакшыдан таяк же.
• Жамандан тон кийсең, тойдо доолайт.
• Жамандарга олжо түшсө, бөлүшө албай көпкө түшөт.
• Жамандардын жакшысы болгуча, жакшылардын жаманы бол.
• Жамандашпа турасың, жаакташпа — тунасың.
• Жаманды доого жиберсе, чуу чыгарат.
• Жаманды жаныңа жолотпой айрыл, жакшыны изде, артыңа кайрыл.
• Жаманды жасоол койсо, жалгыз уулунун көзүн чыгара чабат.
• Жаманды ит да каппайт, жакшыны жаман сөз ээрчибейт.
• Жаманды койсон жайына, күндө келет чайыңа.
• Жаманды кудай неге албайт, жаткан төөгө мине албайт.
• Жаманды мактаса жардан алыс кетиптир.
• Жаманды мактасаң, каманчалык өлтүрөт.
• Жаманды төө үстүнөн ит кабат, эл четинен жоо алат.
• Жаманды төө үстүнөн ит кабат.
• Жаманды эл четинен жоо алат.
• Жамандыгы болбосо, жат дегениң жок нерсе.
• Жамандыгы болбосо, жаштыгы калган жок.
• Жамандыгыбыз болбосо, жаштыгыбыз калган жок.
• Жамандык — өчпөйт, жоолашкан — өспөйт.
• Жамандык бир күндө, жакшылык миң күндө.
• Жамандык бирөө, жакшылык көп.
• Жамандык жалгыз келбейт, жаныңды эзип мээлейт.
• Жамандык жаманга жарашат.
• Жамандык жерге жатпайт, жакшылык ичке батпайт.
• Жамандык жерге жатпайт.
• Жамандык жолго баспагын — кырсык тилеп аласың, досуңа чуңкур казбагын — өзүң түшүп каласың.
• Жамандык издетпей эле табылат.
• Жамандык кылбасаң, жабыкпай жүрөсүң.
• Жамандык кылгандын үйү күйөт.
• Жамандыкка жакшылык — эр кишинин ишидир, жакшылыкка жамандык — ар кишинин ишидир.
• Жамандыкты амандык жеңет.
• Жамандыкты таманымдын астынан табам.
• Жамандыкты үнуткан — жакшы, жакшылыкты унуткан — жаман.
• Жамандын бажасы көп, жанына пайдасы жок.
• Жамандын бары таарынчак, ар бир ишке корунчаак.
• Жамандын барынан жогу, ачынан тогу.
• Жамандын барынан жогу.
• Жамандын берген ашынан, жакшынын айткан сөзү артык.
• Жамандын бир аты жоош, бир аты момун.
• Жамандын бир өнөрү артык, жата калып ат үркүтөт.
• Жамандын бир өнөрү артык.
• Жамандын бойдогу бийлейт, жардынын коногу бийлейт.
• Жамандын жакшысы болгончо, жакшынын жаманы бол.
• Жамандын жаманынын адам таппас амалы бар.
• Жамандын жан жыргалы — уйку, жалангычы — жылкы.
• Жамандын жан жыргатары — уйку.
• Жамандын жан сактары — айыл, жан жыргатаары — уйку, жалаңгычы — жылкы (же мал баккан).
• Жамандын жаны ардак.
• Жамандын жаны таттуу, жай табаары көр.
• Жамандын жароосуз жерде дыкандыгы болот.
• Жамандын жаштыгы өлгөнчө калбайт.
• Жамандын жолдошу (жек жааты) көп, жанына пайдасы жок.
• Жамандын жыргалы - уйку.
• Жамандын катыны болгуча, жакшынын жесири бол.
• Жамандын кесепети бир чакырым алда жүрөт.
• Жамандын койнунда жатканча жакшынын жанында жат.
• Жамандын колуна бийлик тийсе оңдурбайт.
• Жамандын колуна дес тийсе оңдурбайт.
• Жамандын колунан жакшы аш жегиче, жакшынын таягын же.
• Жамандын коногу билет, жардынын бойдогу билет.
• Жамандын көпкөнүжаман, бучуктун өпкөнүжаман.
• Жамандын миң сөзү, жакшынын бир сөзүнө татыбайт.
• Жамандын ойну жаман, буканын мойну жаман.
• Жамандын ойну калбайт.
• Жамандын өзү да өлөт, кою да өлөт.
• Жамандын өзү коркок, сөзү чоркок.
• Жамандын өзү тартуу, жакшынын сөзү тартуу.
• Жамандын өзү теңелбесе дагы сөзү теңелет.
• Жамандын өзүнөн да сөзү күчтүү.
• Жамандын сөзү — таркылдак, төөдөн кулап түшкөндөй.
• Жамандын сөзүн талашып, жакшы менен араз болбо.
• Жамандын тапканы — жапалак.
• Жамандын тонун кийсең, тойдо доолайт.
• Жамандын төрүндө отурганча, жакшынын ирегесинде отур.
• Жаманчылыкты аманчылык жеңет.
• Жаманы болбой жакшы жок, чымыны болбой бакшы жок.
• Жаманы кылып коюучу, жакшысы уят болуучу.
• Жаманы өлсө — бири өлөт, жакшысы өлсө баары өлөт.
• Жамгыр — жер ырысы.
• Жамгыр болбой дан болбойт, тегирмен болбой нан болбойт.
• Жамгыр жаабай булут көчпөйт, жан кыйналбай жумуш бүтпөйт.
• Жамгыр жааса, сел болсо — жаз да болсо кыш менен тең, бетинен бедер кеткен сон, — кымкап да болсо бөз менен тең.
• Жамгыр менен жер гүлдөйт, эмгек менен эр гүлдөйт.
• Жамгыр менен жер көгөрөт, бата менен эл көбөйөт.
• Жамгыр өзүн сел ойлойт, көлчүк (же кудук) өзүн көл ойлойт.
• Жампаны таяк менен чапсаң, өзүңө чачырайт.
• Жан — ооруган жерде.
• Жан аябаган жоо алат, мал аябаган доо алат.
• Жан аяшкан дос болбойт.
• Жан бар жерде каза (же өлүм) бар.
• Жан бергендин жанында турба.
• Жан бир чыгат, эки чыкпайт.
• Жан кейибей, иш бүтпөйт.
• Жан кыйналат дебесе, жардылыктан ким өлөт.
• Жан кыйналбай жан чыкпайт.
• Жан кыйналбай жумуш бүтпөйт, талаптанбай муратка жетпейт.
• Жан сакташ оңой, жан жыргатыш кыйын.
• Жан тартпаса да, кан тартат.
• Жан эки чыкпайт, бир чыгат.
• Жанашып калсаң (койсоң) жаманга, жакшылык кылбайт адамга.
• Жанга күйбөс кандай (таңдай) дос.
• Жанга күйгөн — жандай дос, жанга күйбөс — кандай дос.
• Жанга күйгөн жандай дос.
• Жандоочу кийик аттырат.
• Жандоочусу жакшы болсо, уулуңа кийик аттырат.
• Жандуунун жаны башка.
• Жанжагына карабайт, жакыным деп санабайт.
• Жанжемил, мурч жанга — тынч.
• Жанчканга дагы ал керек, жаныңды сакта а көрөк.
• Жаны ачыгандын жанына барба.
• Жаны барда жалынган - жаман эрдин белгиси.
• Жаны барда сүйүнгөн жаман эрлин белгиси.
• Жаны бардын, үмүтү (өмүрү) бар.
• Жанын аябаган жоо алат.
• Жанын баккан жарыбайт да марыбайт, элин баккан карыбайт да арыбайт.
• Жаның болсо мал табылат, ашың болсо, казан табылат.
• Жаныңа ким күйсө досуң ошо.
• Жаныңда жүз сомуң болгончо, жүз жолдошуң болсун.
• Жаңгакты чак, жаныңды бак.
• Жаңдоочу кийик аттырат.
• Жаңы дос келгенде, эски достун көзүнөн жаш чыгат.
• Жаңы жардын жалыны күчтүү.
• Жаңыга умтул, жалаадан кутул.
• Жаңылбас — бир гана Кудай, жазбас — кара жер.
• Жаңылбас жаак мүдүрүлбөс туяк болбойт.
• Жаңылыкты ач өсөсүң, жаңылсаң өчөсүң.
• Жаңыны эски сактайт, койду эчки сактайт.
• Жаңысында түлкү, эскисинде күлкү.
• Жапалак куш мактанса, жардан чычкан алдым дээр.
• Жапалак менен ташты урса да, жапалак өлөт.
• Жапалакты таш менен урса да жапалак өлөт, жапалак менен ташты урса да жапалак өлөт.
• Жапыз да болсо тоом бар, тайыз да болсо суум бар.
• Жар — эрдин жаны.
• Жар башында жапалак, жапалак көрсөң атып өт, жаманды көрсөң качып өт.
• Жар жыгылса суу бөгөйт, жалгыз өлсө ким жөлөйт.
• Жар түбү — кечүү, тоо түбү — эл.
• Жар ураса суу чыкпайт, жалгыз өлсө чуу чыкпайт.
• Жара айыкса так калат, жаман сөздөн кек калат.
• Жараат бүтөт, так калат.
• Жарактуу киши зар болбойт, камдуу киши кор болбойт.
• Жарактуу күнү жоо келбейт.
• Жаралуу кийик жата албас.
• Жараткандын бир күнү бар — жарым айга бергисиз, бир түнү бар — жатса уйку келгисиз.
• Жарачу уул жашынан.
• Жаргылчактуу катын — жакшы катын, электүү катын — эрке катын.
• Жардамы тийбеген — жардам күтпөсүн.
• Жарды — байга жетем дейт, бай — кудайга жетем дейт.
• Жарды байга жагынам деп, жалгыз эчкисинен айрылыптыр.
• Жарды байыйт, жаш чоңоёт.
• Жарды болоор жигит эринчээк (кээде дөөлөтүнө мас) болот.
• Жарды болоор жигиттер, дөөлөтүнө мас болот.
• Жарды болор жигит, эринчээк болот.
• Жарды болсоң — көчүп көр, жалгыз болсоң — өлүп көр.
• Жарды болсоң да — ардуу бол.
• Жарды болсоң жоомарт бол, бай малынан түңүлсүн.
• Жарды болсоң көчүп көр.
• Жарды болсоң, байдай бол, жалгыз болсоң, көптөй бол.
• Жарды жүрүп бай болгондон сактан.
• Жарды менен жоолаш болгончо, бай менен барымталаш бол.
• Жардыга бай чоң, жалгызга көп чоң.
• Жардыга таарынба.
• Жардылыгын жашырган байыбайт, жалгыздыгын жашырган көбөйбөйт.
• Жардылык жаман эмес, жалкоолук жаман.
• Жардылык уят эмес, байлык мурас эмес.
• Жардылык уят эмес, жалкоолук уят.
• Жардымын десең — аласаң койбойт, жалгызмын десең, кудайың койбойт.
• Жардыны кыйнаган менен, жар түбүнөн суу чыкпайт.
• Жардынын бир тойгону — байыганга барабар.
• Жардынын бокчосуна коёндун кулагы батпайт.
• Жардынын жалгыз аты айгыр, жатып алып кайгыр.
• Жардынын жалгыз аты качааган.
• Жардынын жаны ардактуу, байдын малы ардактуу.
• Жардынын жаны кыйналат, байдын малы кыйналат.
• Жардынын жети каңшаары бар.
• Жардынын кызы арзан деп, жайсыздан катын алба.
• Жардынын ую жылда кысыр.
• Жардынын үйүн коногу бийлейт, жамандын үйүн бойдогу бийлейт.
• Жардынын чөнтөгүнө акча түшсө, турна болуп кыйкырат.
• Жаркырагандын баары эле алтын эмес.
• Жарлуу күнү конок келбейт, жарактуу күнү жоо келбейт.
• Жарма тамыр жарытпайт.
• Жарма, жарма да болсо карма.
• Жарма, чайды жаман деп, этти кайдан табасың.
• Жармага таарынып, бирөөгө жамандык издебе.
• Жарманын кызуусу менен черүугө аттаныптыр.
• Жармаңа ченеп суу куй, жылкыңа ченеп ышкыр.
• Жарнамаң мыкты болсо, соодаңжакшы болот.
• Жароокер катын жатканча таяк жейт.
• Жартыны бөлүп жеген таттуулуктун белгиси.
• Жартыны жарып жеген татуулуктун белгиси.
• Жарыбаганга иш түшсө тозуп калат азамат.
• Жарыбагандын кызын жалчыбаган алыптыр, экөө биригип журтта калыптыр.
• Жарык дүйнөдө бир улак жаралса, бир түп шыбак кошо жаралат имиш.
• Жарыкта малың көздөп (жыйнап) ал, караңгы кирсе көз жетпейт.
• Жарылганды ууру алат.
• Жарым жолдо кайткандын жолу болбойт.
• Жарым ниет — жарым ырыс.
• Жарыңды гүл арасынан тап, багыңды эл арасынан тап, балаңды эл арасына бак.
• Жарыяң таасирдүү болсо, базарың өкүмдүү болот.
• Жасалса күнөө, жалооруп өрөпкүбө.
• Жат — жарытпайт, өз — өлтүрбөйт.
• Жат жалгабайт, өз өлтүрбөйт.
• Жата берсе ат арыйт, жүрө берсе жол арбыйт.
• Жата берсең чалкалап, мал семирбейт кайкалап.
• Жатаар курсак жармадан айлансын.
• Жатаарда көп ичкен, жаман түш көрөт.
• Жатакчыны тер кысса, жүгүн жөө ташыйт.
• Жаталак — өлөт, чычалак — көнөт.
• Жатар курсак жармадан айрылсын.
• Жатка жанашып, өзгө карасанаба, жаткан арстандан жорткон түлкү көп билет.
• Жаткан бойро, жүргөн дарыя.
• Жаткан оору эмес, баккан оору.
• Жаткан өгүз жок.
• Жаткан өгүзгө чөп жок.
• Жатканга жаан жукпайт (же тийбейт).
• Жатып жеген, катып жейт.
• Жатып ичеер жигиттен, сарамжалдуу чал жакшы.
• Жатып ичер — жан бакты.
• Жатып ичер аш болсо, жалкоолук жанга тынч экен.
• Жатып ичер аш болсо, жардылык жанга тынч экен.
• Жатып ичер жаман адат, көп жашатпай жайыңды табат.
• Жатып ичээр — жанбакты.
• Жатып ичээр жаман адат, көп жашатпай жайыңды табат.
• Жатып ичээр жарма болсо, жардылык жанга тынч экен.
• Жатып ичээрге жай менен кыштын айырмасы жок.
• Жатып өлгүчө, атып өл.
• Жаш — каруусу менен, карт — кеңеши менен.
• Жаш — күчү менен, кары — акылы менен.
• Жаш - күчү менен, кары — кеңеши менен.
• Жаш — улук эмес, ажал — улук.
• Жаш бутактын ийилгени — сынганы, жаш жигиттин уялганы — өлгөнү.
• Жаш жыгач отундан жаркырап күйгөн тезек жакшы.
• Жаш жыгачка куу жыгач сүйөнүп өсөт.
• Жаш кайың желди сүйөт, жаш жүрөк теңди сүйөт.
• Жаш карыса да, жан карыбайт.
• Жаш кезде коркок болсо, карыганда чоркок болот.
• Жаш кезинде сыйлай жүргүн аксакалды, карыны, картайганда кайра өзүңө, сыйдын тийет жарыгы.
• Жаш келсе — ишке, кары келсе — ашка.
• Жаш кургаганда — жетимдик унут болот.
• Жаш курдаш эмес, заман курдаш.
• Жаш күчү менен, кары кеңеши менен.
• Жаш төккөндөн көрө, маңдай тер төк.
• Жаш улук эмес, акыл улук.
• Жаш улук эмес, өлүм улук.
• Жаш устанын бычагынын учу эки миз.
• Жаш чак — алтын так.
• Жашаганды билбеген, жашоонун баркын кетирет.
• Жашка — кызмат, карыга — урмат.
• Жашоо — бирге, өлүм — башка.
• Жашоо кандай болсо, өлүм ошондой болот.
• Жашоо ырахаты — ден соолук.
• Жашоодон кечүү — акылсыздык.
• Жашоонун өзүжашыл өрт.
• Жашта берсин мээнетти, карыганда берсин дөөлөттү.
• Жаштайында сүзөнөөк бөлсө, картайганда үзөнөөк болот.
• Жаштардын басканы — жыргал, карылардын жатканы — жыргал.
• Жашты жадатсаң — чабат, итти жадатсаң — кабат.
• Жаштык бар жерде жалын бар.
• Жаштык деген кеп эмес.
• Жаштык жашынып кетет, карылык камынтпай келет.
• Жаштык кезиң — мастык кезиң.
• Жаштык коштошпой кетет, карылык учурашпай келет.
• Жаштык менен ден соолуктун кадыры карыганда билинет.
• Жаштык укмуштуу доор, жаракөр уяттуу бол.
• Жаштыктын кадырын карыганда билет.
• Жаштын кайраты бар, карынын айбаты бар.
• Жаштын тилеги бир, жибектин түйүнү бир.
• Жашчылык — жайдын жамгыр өткүнү.
• Жашчылык өзү — чөп гүлү, жайдын жамгыр өткүнү.
• Жашы бирге — курдаш, жаны бирге — сырдаш.
• Жашы жеткен адамдын, төрүнөн көрүжуук болот.
• Жашы улуу болсо да, жаны курбу көп болот.
• Жашыл — оңот, жаш - чоңоёт.
• Жашыл оңот, жаш чоңоет, кызыл оңот, кыз чоңоет.
• Жашында жигит октолот (же шок болот), жашаганда токтолот, жалгабаса кудайым жабыгып жүрүп жок болот.
• Жашыңда берсин (кылсаң) мээнетти, карыганда берсин (көрөсүң) дөөлөттү.
• Жашыңда берсин мээнетти, карыганда берсин дөөлөттү.
• Жашыңда денең чың болсо, карыганда тың болорсуң.
• Жашыңда калжың болсоң, карыганда мылжың болорсуң.
• Жашыңдан жаман жолго баспаганың, адамдык сапатынды сактаганың.
• Жашырган жиниң болгуча, ачык жемең болсун.
• Же ойногон оюн жок, же мүлжүгөн моюн жок.
• Жебей туруп, сиңирээриңди ойлон.
• Жебейм, жебейм деп жемекей катын түгөтөт.
• Жебес жерге чөп бүтөт, ичпес жерге суу бүтөт.
• Жебесе да — бөрүнүн оозу кандуу.
• Жебесең да май жакшы, ичпесең да чай жакшы.
• Жебести ашка салба, билбести ишке салба.
• Жеген билбейт, туураган билет эттин жакшы жаманын.
• Жеген ооз уялат.
• Жеген оозго жарашат.
• Жегенде тойбогон, жалаганда тоймок беле.
• Жегендин кусмайы бар.
• Жегени да жаман, дегени да жаман.
• Жегениңди көп көрбөйм, алыштырганда аз болбосун.
• Жегениңдин наркы бар, жебегендин дарты бар.
• Жегениңдин наркы бар.
• Жегичтики суудан суута кетет.
• Жез кадырын жезчи билет, эр кадырын эл билет.
• Жез эскирсе дат болот, желедеги кулун ат болот.
• Жездеме ишенип жүрүп жесир калдым.
• Жейин десе — тиши ооруйт, берейин десе — ичи ооруйт.
• Жек көрүүдөн кастык туулат.
• Жеке өтүктүүгө жете албайт, соору өтүктүү бата албайт.
• Жекен жеринде көгөрөт, эр элинде көгөрөт.
• Жел желпинте соккон менен, таң мезгилсиз ата койбос.
• Жел жүрбөсө, чөптүн башы кыймылдабайт.
• Жел менен жарышпа, көлөкөңдү кууба.
• Жел өпкөнүн деми сууйт.
• Жел сөз жанга дары болбойт.
• Жел чыкпаса жан чыгат.
• Желдин чаңдуусу жаман, сөздүн каңкуусу жаман.
• Желдүү боз баланы жеткире мактаба.
• Желдүү күнү сүйлөбө — сөзүң сая кетпесин, тумандуу күнү караба — көзүң сая кетпесин.
• Желе түбү — казык, жекен түбү — азык.
• Желеде кулун жетилсе, аргымак күлүк ат болот.
• Желип өмүр өткөн соң, жигит болбойт чал кайтып.
• Желмогуздун эң кичинекейи кыйын.
• Желмогуздун эң кичүүсү кыйын.
• Жем талашпас куш болбос, сөз талашпас эр болбос.
• Жем талашып боктон өлбөй, эл талашып октон өлгөн жакшы.
• Жемди көргөн кыргый торду көрбөйт.
• Жемди көрүп, көктөгү куш торго түшөт.
• Жемелесе жерге кирбеген, көтөрмөлөсө көккө чыкпаган, көтөрүңкү көк челек деген болуптур.
• Жемиштин жайын жеген билбейт, багбан билет.
• Жең ичинде кол жүрөт, эл ичинде эр жүрөт.
• Жеңем билди дегенче, жер жүзү билди десеңчи.
• Жеңеме (же энеме) ишенип, эрсиз калдым.
• Жеңең билди дегенче, жер жүзү укту десеңчи.
• Жеңи жаман — аш алып иче албайт.
• Жеңил акыл - бутка күч.
• Жеңилбес кол — эл, кыйшайбас жол — эмгек.
• Жеңилди жерден, оорду колдон алган.
• Жеңилер жоо алды — артына карабайт.
• Жеңишке жеткен бактылуу, жерине берип бактыны.
• Жер — казгандан, ушак — айткандан түгөнбөйт.
• Жер — казына, суу — алтын.
• Жер — ырыстын киндиги, билим — ырыстын тизгини.
• Жер азыгы — суу.
• Жер байлыгы — эл байлыгы.
• Жер жалмаган неченди: падыша, төрө, чеченди, оозунан кудай түшпөгөн зикир чалган эшенди.
• Жер жемишин берет, эл эмгегин берет.
• Жер кишинин акысын жебейт.
• Жер кулагы жети кат (эмне болсо да угула берет).
• Жер кулагы жети кат.
• Жер куураса, алабата чыгат.
• Жер мээнетти жебейт.
• Жер семизи — мал семизи.
• Жер тамыры чөп өстүрөр, эл тамыры от күйгүзөр.
• Жер тамырынан эл тамыры көп.
• Жер тармал — өн, жеңиш үчүн — өл.
• Жер тойбой — эл тойбойт.
• Жер эмгекти жебейт.
• Жер эрдин эмгегин жебейт.
• Жер ээн болсо, доңуз дөбөгө чыгат.
• Жер ээн болсо, суур (кээде доңуз) дөбөгө чыгат.
• Жерге келет бир кезек, жерге кезек келгенде: байчечекей чөп жайнайт, эрге келет бир кезек, эрге кезек келгенде, эгиз күлүк ат байлайт.
• Жерге өзүң ийилбесең, жер сенден кийиндейт.
• Жерге өзүң көөмп алып, жерге таарыныч кылбагын.
• Жерге түшкөн — жетимдики.
• Жерге түшкөн гүл болот, отко түшкөн күл болот.
• Жерге чачылган кык, тогуз жылы пайдасын тийгизет.
• Жерде жаткан жумуртка — асманда учкан канаттуу.
• Жерде жаткан жумуртка, асманда учкан куш болот.
• Жерде жафаа жок, кудайда ката жок.
• Жерде жүргөн коңуз бар, адамдан чыккан доңуз бар.
• Жердей март да жок, жердей зыкым да жок.
• Жерден жарака кетсе, акылдын жүрөгү аркылуу өтөт.
• Жерди тегиз дебеңиз, алды-артында кайкаң бар, элди тегиз дебестен, алды-артыңды байкаңдар.
• Жердин да кулагы бар.
• Жердин Койсарысы көлдө экен, адамдын койсарысы сен экенсиң.
• Жердин көркү — Алайда, ашуунун көркү — кундузда, сулуунун көркү — кыргызда (калында).
• Жердин көркү — эгин, эрдин көркү — билим.
• Жердин кулагы жети кат.
• Жердин танабын тартса кыскарат, коё берсе — узарат.
• Жердин уусун билген киши, караңгыда карсактын изинен жаңылбайт.
• Жери байдын, эли бай.
• Жеримде жээрде сакал бий элем, эми жети сакал кул болдум.
• Жерин сүйбөс эл болбойт, элин сүйбөс эр болбойт.
• Жеринен ажыраган жети жыл ыйлайт, элинен ажыраган өлгөнчө ыйлайт.
• Жеринен ооган жүк оңолбойт.
• Жеринен ооганга жети жылы конуш жок.
• Жесе да, жебесе да бөрүнүн оозу кандуу.
• Жетегинде болбосо, жетелеген не болот.
• Жетек жеткирет, чагым өлтүрөт.
• Жетеси жокко жети күн айт.
• Жетеси жокту жетелесе билбейт, акылы жокту алдаса билбейт.
• Жетеси жокту жетелесе да болбойт.
• Жетесиз жети уулуң болгончо, эстүү бир кызың болсун.
• Жетесизге кеп айтсаң, беттен алып аркырайт.
• Жети атасын билбеген уул — кул, жети энесин билбеген кыз — күң.
• Жети баштуу ажыдаардан коркпо, эки жүздүү адамдан корк.
• Жети кишинин бири кыдыр.
• Жети күндүк жаандан желип өткөн суу артык.
• Жети күндүк жаандан, желип өткөн суу жакшы.
• Жети күндүн бири өлүм.
• Жети өлчөп бир кес.
• Жетиле элек наадандан жетектеген ат жакшы.
• Жетим — жетилет, жерге — кошулат.
• Жетим бала кекчил, жесир катын элчил (же эмчил), өгөй өөнчүл.
• Жетим да торолор, заман да оңолор.
• Жетим жүрүп жетилет.
• Жетим өз киндигин өзү кесет.
• Жетимге боор ооруса, жеңеси койнун ачат.
• Жетимдин акысы тозоктун оту.
• Жетимдин акысын жебеңиз, жетимдин акысын жесеңиз — тынч жатамын дебеңиз.
• Жетимдин желкеси кыйык.
• Жетимдин курсагы жети кат.
• Жетимдин сүйгөн тамагын ким берет.
• Жетимиштеги чалдын көңүлү калса да, жетидеги баланын көңүлү калбасын.
• Жеткен — жети муштайт, жетпеген — бир муштайт.
• Жеткен — кесек менен, жетпеген — тезек менен.
• Жеткен жети муштайт, жетпеген бир (эки) муштайт.
• Жеткен кесек менен.
• Жеткенден — калтек, жетпегенден — мантек.
• Жеткенден калтек, жетпегенден мантек жеп.
• Жеткилең бийик жол болбойт, жээн — тага эл болбойт.
• Жетпеген — жекчил.
• Жетпести кууба, келбести күтпө.
• Жибекти туталбаган жүн кылат, катынды күтө албаган күң кылат.
• Жибекти туталбаган жүн кылат.
• Жигит бир сырдуу, кырк (төрт, сегиз) кырдуу болот.
• Жигит болсоң бекем болгун, чириген талдай бош болбой.
• Жигит келсе, кыз даяр.
• Жигит менен кыз жатат, жыргал менен таң атат.
• Жигит өзү менсинет, жигитти ким теңсинет.
• Жигит өлөөр жерине күлүп барат, кыз жыргаар жерине ыйлап барат.
• Жигит тереңи көк ирим көлдөй, жигит күчтүүсү каптаган селдей.
• Жигит үйдө туулат, жоодо өлөт.
• Жигитке бир сыр, жети кыр керек.
• Жигитке жетимиш өнөр аздык кылат.
• Жигитке жетимиш түрлүү өнөр аз.
• Жигитке кырк өнөр аздык кылат.
• Жигитке намыс кымбат, ар кыйын.
• Жигиттик өттү ашкан белдей, карылык келди казган көрдөй.
• Жигиттин куну — жүз жылкы, ары — миң жылкы.
• Жигиттин өзү жакшы болсо, тегин сураба.
• Жигиттин өзүнө караба, сөзүнө кара.
• Жигиттин сөзү өлгөнчө, өзү өлсүн.
• Жигиттин түзүн (же сырын) айтпай, ишин айт.
• Жигиттин уялганы — өлгөнү.
• Жиксиз жерден жел чыкпайт.
• Жип кессең — узун кес, кеп салсаң — кыска сал.
• Житкен окту аткан ок табат.
• Житкен окту каккан ок чыгарат.
• Жоболоңдуу жолго чыкса, эмгектүүнүн этеги булганат.
• Жоболоңдууга жолдош болбо.
• Жоголгон бычактын сабы алтын.
• Жоголуп табылган мал — олжо, ооруп айыккан жан — олжо.
• Жоготуу — тапкычтыкка үйрөтөт.
• Жойпу дос ишке жарабайт, мыкты күчүн аябайт.
• Жойпу наадан — жоодон жаман.
• Жойпулук эмне дедирбейт, жокчулук нени жедирбейт.
• Жок азабын бар сезбес да, ач кадырын ток билбес.
• Жок болсо, баарына көнөт.
• Жок болсо, март да бере албайт.
• Жок жокко — көмөктөш.
• Жокко амал жок.
• Жокко дабаа жок.
• Жокко суу да жок, алып ичер идиш да жок.
• Жокко суу да жок.
• Жокко туз да жок.
• Жоксуз жалтаң, жондуу балтаң.
• Жокто байдай сыйлагын, бай малынан түңүлсүн.
• Жоктон бар болоор, бардан жок болоор.
• Жоктон барды жараткан адамдын акылы.
• Жоктон бары артык.
• Жоктон көрө жогору.
• Жокту байдай сыйлагын, бай малынан түңүлсүн.
• Жокту жок издеген табат, жолдошу шайыр болсо, жолоочунун кумары канат.
• Жокту жок издеген табат.
• Жокту жок табат.
• Жокту керек таптырат, өйдө — төмөн чаптырат.
• Жокту керек таптырат.
• Жоктун бары болот, арыктын семизи болот, ачтын тогу болот.
• Жоктун бир арманы бар, бардын миң арманы бар.
• Жоктун жайын жакыр билет.
• Жоктун жону катуу, өгүздүн (же буканын) мойну катуу.
• Жоктун жону катуу, өгүздүн мойну катуу.
• Жоктун жону катуу.
• Жокчулук таштан да катуу, оорулук зындандан да оор.
• Жокчулук эрди жоботот.
• Жол (из) кууган — казынага жолугат, кеп (сөз) кууган — балаага жолугат.
• Жол азабы — көр азабы.
• Жол атасы — туяк, сөз атасы — кулак, суу атасы — булак.
• Жол бирге болсо да тагдыр башка.
• Жол кууган казынага жолугат, кеп кууган балаага жолугат.
• Жол кыскарткан сөз.
• Жол салсаң — өтөсүң, ор казсаң — түшөсүң.
• Жол үстүндө жоокер тыныкпайт.
• Жолборс (арстан) нзинен кайтпайт, жигит сөзүнөн кайтпайт.
• Жолборс изинен кайтпайт, баатыр сөзүнөн кайтпайт.
• Жолборс терисин кийгендин баары баатыр эмес.
• Жолборс чабуу эр даңкын чыгарат.
• Жолборс чапкан алп — ал колбашчы.
• Жолборс чапкан эр — жоону чабат.
• Жолборстун баскан изин ит баспайт.
• Жолборстун жаткан жерине ит батпайт.
• Жолборстун жаткан жерине өрт күйбөйт.
• Жолго чыксаң — шайлан, бел куруңду (же бооңду) байлан.
• Жолго чыксаң жол азыгың мол болсун.
• Жолго чыксаң жолоочуңду шайлап ал.
• Жолго чыксаң шайлан, бел — бооңду байлан.
• Жолдо жүрсөң, жортуп жүр.
• Жолдо тамактын оордугу жок.
• Жолдон келип, тон меники дейт, эшиктен кирип төр меники дейт.
• Жолдон келип, төр меники дейт.
• Жолдон чыксаң да, көптөн чыкпа.
• Жолдош болбо айгакка, мүдүрүлтөт тайгакка.
• Жолдош болбо коркокко, жүк артпагын торпокко, иш кылдырба чоркокко.
• Жолдош болсоң кууга, башыңды салаар чууга.
• Жолдош таппаган эр азат, башчысын таппаган эл азат.
• Жолдош таппаган эр өксүк, башчысын таппаган эл өксүк.
• Жолдошту жол айрат.
• Жолдошу көптүн колдоосу көп.
• Жолдошу көптүн олжосу көп.
• Жолдошун таппаган эр азат, башчысын таппаган эл азат.
• Жолдошуна күйбөгөн жоого түшөт.
• Жолдошуң жаман болсо алыс жолго түн катпа, аялың жаман болсо, киши алдында үн катпа.
• Жолдошуңду жонуңа, оорубаса мойнуңа көтөр.
• Жолдун тегизин бил, сөздүн негизин бил.
• Жолоочу ат жалына казан асат.
• Жолоочу болсо — атын ал, жортуулчу болсо — башын ал.
• Жолоочу болсо атын ал (жолго сал), жортуулчу (тоноочу) болсо башын ал (ортого сал).
• Жолоочу жол менен, жортуулчу эл менен.
• Жолоочулукка эрөөн жок.
• Жолоочуну ээрчип ит убара (же өлөт).
• Жолоочуну ээрчип, ит өлөт.
• Жолоочунун — жолдогусу жакшы, жолдо болбосо — үйдөгүсүжакшы.
• Жолоочунун азЫгы жолунда.
• Жолоочунун бай экенин ким билет, кул экенин ким билет.
• Жолоочунун жолдогусу жакшы, жолдо болбосо — үйдөгүсү жакшы.
• Жолоочунун үзөңгү боосу алты кабат, кулу — бийин ким билет.
• Жолоочуң кечиксе — сүйүн, жортуулчуң кечиксе — күйүн.
• Жолу болор жигиттин жеңеси алдынан чыгат.
• Жолун таап ырдаса, кубаныч экен ыр деген.
• Жолуң шыдыр, жолдошуң кыдыр болсун.
• Жолуңа кууну албай, акылдууну ал.
• Жомок деген жорго сөз.
• Жомоктон курсак тойбойт, кулак кубанат, көңүл тоёт.
• Жоо аяган — жаралуу, катыны — каралуу.
• Жоо аяган — жаралуу, эри өлгөн катын — каралуу.
• Жоо аяган жаралуу.
• Жоо аяган өзү өлөт.
• Жоо жакадан, бөрү этектен алганда.
• Жоо жакаласа, бөрү этектер.
• Жоо капыстан чабат, өлүм суратпай келет.
• Жоо качканда баатыр көбөйөт.
• Жоо келгенде — баатыр бол, доо келгенде — акыл бол.
• Жоо кеткен соң, кылычынды ташка чап.
• Жоо кеткенден кийин кылычыңды бокко чап.
• Жоо кеткенден кийин кылычыңды ташка (бокко) чаппа.
• Жоо кыстаса баатырга бар.
• Жоо малынын тезеги пайда.
• Жоо сырын жоо билбейт.
• Жоо түбү — эл, жар түбү — кечүү.
• Жоо чапкан алпка айып жок.
• Жоого барсан баарың бар, доого барсаң бириң бар.
• Жоого жалынба — жаныңды алат, доого жалынба — малыңды алат.
• Жоого жаныңды берсең да, сырыңды бербе.
• Жоодон алып качкан жан арам.
• Жоодон ачарчылык күчтүү, жошултуп алсыратат күчтү.
• Жоодон корккон — жоого дос, элди сүйгөн — эрге дос.
• Жоодон корккон жолдошун сабайт.
• Жоокер жараксыз болбойт, ырчы комузсуз болбойт.
• Жоокерге тон тиге албаган жар — жоо босогосунда күң.
• Жоолашкан эки журттун кыйыры ыйык.
• Жоолашкан эки элди бириктирүү үчүн кайраттуу кол керек, акыл дагы мол керек.
• Жоолук да болсо жолго ийги.
• Жоомарт менен калыстын төрт аягы кыбыла.
• Жоомарттын жайы бейиште, сараңдар калат кейиште.
• Жоон болсоң капкурсак дейт, ичке болсоң — жылан жуткан жип курсак дейт.
• Жоон сүзүлгүчө, ичке үзүлөт.
• Жоону сайса ким (эр) сайды, аты калды Манаска.
• Жоону сайса, эр сайды, аты калды Манаска.
• Жоону таап ал, жоошутуп чаап ал.
• Жоонун малынын тезеги жугат.
• Жоонун сыртында болбо, ичинде бол.
• Жоонун түбү эл болор, тоонун түбү бел болор.
• Жоор семирсе баш бербейт, жаман сүйлөсө сөз бербейт.
• Жоорду чымын ырбатат.
• Жоордун жайын жакыр билет, жокчулуктун жайын бакыр билет.
• Жоош төө чуудаларга жакшы.
• Жооштон жоон кеп чыгат.
• Жооштон жоон чыгат.
• Жорго жолду арбытат, жокчулук эрди карытат.
• Жорго жүрүшүнөн баа болот, жаман жүрүшүнөн кул болот.
• Жорго минген жолдо мас, катыны сулуу күндө мас.
• Жорго минген жолдошунан айрылат, көп жашаган курдашынан айрылат.
• Жорго минген менен жолдош болбо, жоболоңдуу менен айыл конбо.
• Жорго мингенге жолдош болбо.
• Жоргодон жорго чыкса төрт аягы тыбырайт, чеченден чечен чыкса оозу-мурду кыбырайт.
• Жоргодон туулган жорток бар, баатырдан туулган коркок бар.
• Жоргонун баркын мингенде билерсиң, жакшынын баркын өлгөндө билерсиң.
• Жоргонун кадыры желгенде билинет, жолдоштун кадыры өлгөндө билинет.
• Жоргонун тери кургабайт, эркенин жашы кургабайт.
• Жоргоң мыкты болсо төшкө сал, ишиң катуу болсо элге сал.
• Жорто албаган (жүрө албаган) жол бузат, айта албаган сөз бузат.
• Жорто албаган жол бузат, айта албаган сөз бузат.
• Жортсоң — жол аларсың, жолугушсаң — сөз угаарсың.
• Жортуп жүрсөң, жол өнөр.
• Жортуулда жоокердин жоосу — уйку.
• Жортуулчунун башы жолдо калат.
• Жору тарпка конот, чымын майга конот.
• Жору тарпка тойсо, чарбакты эңсейт.
• Жору томого кийгендей.
• Жору, жору, жорумун, аты куштун зорумун, беш тырмагым жогунан аты куштун корумун.
• Жоруга томого кийгизгендей.
• Жорулуу жерде тарп калбас.
• Жорунун өзү тоодо болсо да, көзү бөксөдө.
• Жосунсузга жорго мингизсе жарашпайт.
• Жөжөнү күзүндө санайт.
• Жөн билгини жумшасаң, акыл үйрөтпө.
• Жөн сурамак изаттан, ат сурамак келбеттен.
• Жөнү жок чыркыратып кетпе, жолуңду түбөлүктү эсте.
• Жөнүжок багыныш, эр жигитке өлүм менен тең.
• Жөө жүргөнчө, төө минген жакшы экен.
• Жөө жүрүп ырдаганы курусун, өгүз минип жыргаганы курусун.
• Жөө калган эр — канаты жок карга.
• Жөө калганча ат кадырын билбес, ач калганча аш кадырын билбес.
• Жөөнүн топосу чачылбайт, жалгыздын сөзү өтпөйт.
• Жөөнүн ырысын аттуу жебейт.
• Жөөнүн энчисин атчан албайт.
• Жөтөл — картаңдын күлкүсү.
• Жука жерден жыртылат, ичке жерден үзүлөт.
• Жулук ууру журттан айлансын.
• Жумурткадан кыр тапкан кудайым.
• Жумуру башка бир өлүм, эрте — кечи баары бир.
• Жумуру башта нелер жок.
• Жумурунда уузу жок өмүрүндө тойдум дебейт.
• Жумуш кылсаң үшүйсүң, арак ичсең тердейсиң.
• Жумуштан качып жашынган жаман, жалкоолук күчөп, ашынган жаман.
• Жумушту кечеңдетпе, ырбатып тереңдетпе.
• Жумуштун көзүн тап, кыйшыктын тегин тап.
• Жумшак айткан месел сөз, муз жүрөктү эритет.
• Жумшак жыгачты курт басат.
• Жупуну — жугумдуу, сыпайы — сүйкүмдүү.
• Журт аймагы кең, аалам менен тең.
• Журт арасы — темир талкуу.
• Журт арасын атанын арам сийдик уулу бузат.
• Журт кечээ кубарса, бүгүн көгөрөт.
• Журт кыйырын күзөткөн алп кеткенде өз жоолашар, душман көк ташка кылычын жанаар.
• Журт мазар, журттан чыккан азар.
• Журтка жек көрүнгөндү кудай жек көрөт.
• Журтту жалгасын, журт ичинде бечера бизди жалгасын.
• Журттун ынтымагына балта чапкан бузукуну журт алдында мууздайт.
• Журту тирүүнүн өзү тирүү.
• Жутаанак төө жабуусун жалмайт.
• Жуталаң жылы ит семиз, тумоолуу жылы молдо семиз.
• Жуткан — жумурда, ичкен — ичегиде.
• Жуткан жутабайт.
• Жутканга комсоо дебесек, кебеги менен кылканы.
• Жуурат ичкен кутулат, жугунду ичкен тутулат, айран ичкен кутулат, аягын жалаган тутулат.
• Жуурат төгүлсө, жугу калат.
• Жуучулукка кордук жок, элчиликке өлүм жок.
• Жүгү уйда болсо да, дымагы төөдө.
• Жүгүргөн албай — буюрган алат.
• Жүз - жүрөктүн күзгүсү.
• Жүз дос — аз, бир кас — көп, (Миң дос — кем, бир кас — артык).
• Жүз дос — аз, бир кас — көп.
• Жүз жолу айткандан бир жолу көргөзгөн артык.
• Жүз жолу айткандан бир жолу көргөн жакшы.
• Жүз жолу уккандан, бир жолу көргөн жакшы.
• Жүз сом күткөнчө, жүз жолдош күтөйүн.
• Жүз сомуң болгуча, жүз жолдошуң болсун.
• Жүз сөздү бир сөз токтотот.
• Жүз, жүзгө жеткенде кудайдан күдөрүңдү үз.
• Жүзгө жет, мүдөөм кет.
• Жүзгө чейинди «жасоол» дейт, миңге чейинди «кол» дейт, миңден ашыгын «кошуун» дейт.
• Жүздөн — бирди, миңден — онду танда.
• Жүздөн бирөө — чечен, миңден бирөө — көсөм.
• Жүздөн күлүк, миңден тулпар.
• Жүздүн (карынын, өрдүн) көркү сакал, сөздүн көркү макал.
• Жүздүн көркү — сакал, сөздүн көркү — макал.
• Жүзүмүн жеп, багын сураба.
• Жүйөлүү сөз жүйөсүн табат, жүйөсүз сөз ээсин табат.
• Жүйөөлүү сөз жүлүнгө тиет.
• Жүйөсүн таап жумуш кыл, жерин таап тыным кыд.
• Жүктү лөк көтөрөт, мээнетти эр көтөрөт.
• Жүктүн оорун нар көтөрөт.
• Жүктүн өз теңи, теңтуштун өз кеби.
• Жүрбөгөн атка «чу» деген дем.
• Жүргөнүмдүжел билет, конгонумду сай билет.
• Жүргөнүмдүжел билет, коногумду сай билет.
• Жүрө албаган жол бузат, айта албаган сөз бузат.
• Жүрөгүм күйгүчө, билегим күйсүн.
• Жүрөк менен кан бирге, жүлүн менен жан бирге.
• Жүрөк сыры тилден чыгат.
• Жүрөк сырын көз билдирет.
• Жүрөккө доо кеткенче, өзөккө өрт кеткен жакшы.
• Жүрөккө жакын алба, жибитип алда.
• Жүрөктөгү сыр жүздөн байкалат.
• Жүрөктөй үЙДӨН, ЖүЛГӨДӨЙ түтүн.
• Жүрөктөн чыкпай, жүрөккө кирбейт.
• Жыгач кессең узун кес, темир кессең кыска кес, көйнөк бычсаң кенен быч.
• Жыгач ким жагаарын билет, мал ким багаарын билет.
• Жыгачка мөмө бүткөн сайын салбырайт.
• Жыгачты курт чиритет, элди өзгө иритет.
• Жыгачтын баары тез болбойт, сарынын баары жез болбойт.
• Жыгачтын жумшагын курт жейт, адамдын жумшагын адам жейт.
• Жыгачтын ийрисин тезге салса түзөлөт, жолдошуңдун ийрисин кепке салсаң түзөлөт.
• Жыгылган күрөшкө тойбойт.
• Жыгылган ооганга күлөт.
• Жыгылгандын үстүнө жудурук (муштум).
• Жыгылсаң нардан жыгыл, (жез) буйласын кармай жыгыл.
• Жыгылсаң, нардан жыгыл, буйласын ала жыгыл.
• Жыгылсаң, нардан жыгыл, этиң оорубас.
• Жыйноочу бармакка басып, тырмакка кысып жыйнайт.
• Жыкмак бар, баштан аттамак жок.
• Жыл дегениң, жылгадан аккан суу.
• Жыла баскан жылманын кеби жылуу, ичи ала.
• Жылан ийри сойлосо да, ийнине түз кирет.
• Жылан кээде чагат, тажаал күндө чагат.
• Жылан кээде чагат, ушакчы күндө чагат.
• Жылан оз уусунан өлбөйт.
• Жылан өлтүрөйүн десе, таш алып бербейт.
• Жылан чаккан кайтат, бөйөн чаккан кайтпайт.
• Жылан чакпай, жылкы теппей.
• Жыланга чактырган аркандан коркот.
• Жыландай ийрилип башталса, шоонадай чубалып бүтөт.
• Жыландан сыр сураса, чаяндан калыс кылат.
• Жыланды жылан чакпайт.
• Жыланды үч кессе да, кескелдирикче алы бар.
• Жыландын куйругун баспа — чагат.
• Жыландын сырты жумшак болсо да, ичи заар.
• Жыландын териси — кооз, тиши — уу.
• Жыландын уусу — тишинде, жамандын уусу — ичинде.
• Жыландын уусу башында, бейкамдын (же жалкоонун) жоосу кашында.
• Жыландын уусу башында, бейкамдын жоосу кашында.
• Жыландын уусунан айыкса болот, ушактын уусунан айыгыш кыйын.
• Жылаңачка — караган — бута.
• Жылаңачка тон бербей, атласты кантип кийесиң.
• Жылдаш катын — сырдаш.
• Жылдыздар жайнаган түн сонун, жылытып тердеткен күн сонун.
• Жылдыздын көбү — асмандын көркү, билимдин көбү — акылдын көркү.
• Жылдырма оосурактын жыты жаман.
• Жылкы — берен, жылкыны баккан — эрен.
• Жылкы (айбан) кишенешкенче (искешкенче), адам сүйлөшкөнчө (көрүшкөнчө).
• Жылкы аласы — тору ала, сыртынан таанылат, адам аласы — ичинде, баамчылар жаңылат.
• Жылкы жайлоодо семирет, бордогусу байлоодо семирет.
• Жылкы кашынышканча (кээде кишенешкенче), адам сүйлөшкөнчө (кээде көрүшкөнчө).
• Жылкы кишенешип, киши сүйлөшүп таанышат.
• Жылкы кишиге канат, төө кишиге күч.
• Жылкы семирсе, жылкычы сүйүнөт.
• Жылкы суудан калбасын.
• Жылкы, жылкы, жылкыдыр, жылкы эрдин мүлкүдүр.
• Жылкыга жыландай уул жарайт.
• Жылкыда жал болсо, койдо козу, куйрук бар.
• Жылкыда жая жал болсо, койдо козу, куйрук бар.
• Жылкыдан качыр, мусулмандан капыр туулат.
• Жылкыдан оосоң жалын карма, уйдан оосоң мүйүзүн карма, кишиден оосоң оозуңду карма.
• Жылкыны имерсе, качагаан жылкы өзү эле четке чыгат.
• Жылкыңа карап ышкыр.
• Жылкыңа ченеп (же карап) ышкыр, мурдуңа ченеп бышкыр.
• Жылкыңа ченеп ышкыр, алыңа ченеп бышкыр.
• Жылкычы болгон бээ багат, жылас болгон төө багат.
• Жылкычы болуучу уул ээрде уктайт, ээрде уктоочу уул эл багар.
• Жылкычы кадик адис болбосо, жоого минер ат жок.
• Жылкычынын бир көргөнүн хан көрбөйт, бир көргөнүн ит көрбөйт.
• Жылкычынын бир көргөнүн хан, бир көргөнүн ит көрбөйт.
• Жылкычынын жыйганы жубан үчүн.
• Жылкычынын ичкенин бирде ит ичпейт, бирде кан ичпейт.
• Жылуу келген душманды суук чыгарба.
• Жылуу сөз жылытат, муздак сөз муздатат.
• Жылуу сөз жылытат, суук сөз муздатат.
• Жылуу сүйлөсө жыла — жыла жылаан ийинден чыгат.
• Жылуу сүйлөсө, жылан да ийинден чыгат имиш.
• Жылуу, жылуу сүйлөсөң, жылан ийинге кирет, катуу — катуу сүйлөсөң мусулман (кээде каапыр) динден чыгат.
• Жылуулук - от бар жерде, сулуулук — сүйүү бар жерде.
• Жылуунун муздашы — бат, муздактын жылышы — кымбат.
• Жылуусу жок тон курусун.
• Жылымчы оосурактын жыты жаман.
• Жылып консо жылкы сүйүнөт, жылбай отурса катын сүйүнөт, жылкы семирсе жылкычы сүйүнөт, жылып, жылып булут кетет көк калат, жүрүп, жүрүп жалгыз кетет көп калат.
• Жыргаганымдан жылкычы болуптурмунбу.
• Жыргайсыңбы, куурайсыңбы — жашоо керек.
• Жыргалдын ана башы — ден соолук.
• Жыртык — тешикке күлөт.
• Жыртык ийненин кереги тиет.
• Жыртык тешикке күлөт.
• Жыртык тондуу — күрөшчөөк.
• Жыртык үйдөн кыйшык түтүн чыгат.
• Жыртык үйдү жел табат, калп сөздү эл табат.
• Жыртык үйдүжел табат, калпычыны эл табат.
• Жыртыкка жамак табылат, дартка дабаа табылат.
• Жыя албаган жыйынга шүмшүк, асырай албаган айылга шүмшүк.
• Жээ ары барып, Чүйдө өлбөй, жээ бери келип, үйдө өлбөй.
• Жээн келгенче, жети бөрү келсин.
• Жээн эл болбойт, желке таз болбойт.
• Жээн эл болбойт, желки тон болбойт.
• Жээн эл болот бай болсо тайкеси, желки тон болот, май болсо желкеси.
• Жээндин жээни, желкинин тону (жыты тууган).
• Жээринде майда чайна, айтаарыңда мыкты ойло.
• Жээриңе келгенде жети кабат бөрү элең, жебесиңе келгенде жин окуган молдо элең.

З

• Зайыпсыз ашың даамсыз, тузсуз да, узун колуң кыска, каруусуз.
• Зайыптарсыз ак ордо караңгы да, ак шейшептүү калың жууркан суук.
• Закүндүн алды — көт кыскан.
• Залим менен жакын болсоң, башың жерге кирер.
• Заман өзгөрсө, салт өзгөрөт (замандын түрүнө карап, салт да өзгөрөт).
• Заманы бирдин амалы бир.
• Заманы жакшы болсо, карысы жаш болот.
• Заманына карай — күлкү, тонуна карай — түлкү.
• Заманына карай амалы.
• Заманына карай күлкү, тоосуна карай түлкү.
• Заманың бөрү болсо, бөрү бол.
• Заманың кандай болсо, бөркүңдү ошондой кий.
• Заманың сокур болсо, көзүңдү кыс.
• Зарыгып аккан булактан, сасык да болсо көл жакшы.
• Зарылдын пулу күйөт.
• Зер кадырын зергер билет, жез кадырын жезчи билет, күйүү кадырын сүйгөн билет.
• Зергер билет зер сырын, дыйкан билет жер сырын.
• Зор адамга жакшы адам, сөзү менен теңелет, бар адамга жок адам, күчү менен теңелет.
• Зор иште жаның чыкса да даңкың калат.
• Зорго да зор мокочо жолугат, зорго сыйынсаң, кудайга сыйын.
• Зордукчуга мал жокпу.
• Зордукчуга тендик жок.
• Зордун түбү кор болот, байдын түбү ачка өлөт.
• Зордун түбү кор болот, туздуу жерде шор болот.
• Зулум эшиктен кирсе, ырыс түндүктөн чыгар.
• Зыкым бай кедейден жарды.
• Зыкым марттан качат, ичи тар коноктон качат.
• Зээндүү бала сүйүнтөт, кежир бала күйүнтөт.
• Зээндүү сүйүнтөт, кежир — күйүнтөт.

И

• И деген үн ишке дөмөөр.
• Издеген табат, сураган алат.
• Изденип калсаң — табасың, көздөп калсаң — аласың.
• Изденүү — ийгиликтин жолу.
• Изи барды издеш оңой.
• Изилдегенде ар нерсенин жолу табылат.
• Ийгилик кетпесин, жамандык жетпесин.
• Ийгилик устүндө пейлиңди тарытпа, иш үстүндө көңүлүңдү иритпе.
• Ийгиликке — сүйгүлүк.
• Ийгиликтин кечи жок.
• Ийгиликтин эртекечи жок, көрүнген тоонун ыраагы жок.
• Ийибеген эмчек болбойт.
• Ийилген (же ийген) башты кылыч кеспейт.
• Ийилчээк тактай сынбайт.
• Ийлеп — ийлеп итке салба.
• Ийменчектик кыз — келинге жарашат, күймөнчүлүк дин колун байлайт.
• Ийне көзүнөн сынат, адам сөзүнөн сынат.
• Ийне көзүнөн сынат, уй мүйүзүнөн сынат, адам (чечен) — сөзүнөн сынат.
• Ийне көзүнөн сынат, чечен сөзүнөн сынат.
• Ийне өткөн жерден шоона да өтөт.
• Ийнеге учук керек.
• Ийненин көздүүучу колго сайылбайт.
• Ийненин чөпкө түшкөнү — жоголгону.
• Ийри жыгач түз болот — тезге салып мордосо, душманына кор болот — өз тууганын кордосо.
• Ийри отурсаң да түз сүйлө.
• Ийри отуруп түз кеңешели.
• Ийри таяктын көлөкөсүтүз болбойт.
• Ийри тумшуктун ырысы кайыптан.
• Илгери кетердин ити чөп жейт, кедери кетердин келини ууру кылат.
• Илгеркинин алпы көп, алпынан да калпы көп.
• Илгеркинин жакшысы журттун камын жейт, эмдигинин жакшысы өзүнүн кара жанын жейт.
• Илең — салаң оорудан, шара — бара өлүм артык.
• Илим — ийне менен кудук казгандай.
• Илим — окуу булагы, өнөр — турмуш чырагы.
• Илим — тозбогон кудук, билбеген киши — дудук.
• Илим — турмуш чырагы, өнөр — эрдин куралы.
• Илим — элге, суу — жерге.
• Илим — элдин көркү, токой — жердин көркү.
• Илим акылдын кайрагы.
• Илим албай — мактанба, өнөрлүү болбой — баптанба.
• Илим башка жугат, кына ташка чыгат.
• Илим өнөрсүз болбойт, куш канатсыз болбойт.
• Илимдин падышасы — акыл, сөздүн падышасы — макал.
• Илимдүү баштайт, илимсиз ээрчийт.
• Илкий — силкий жөө жүрүп, мен да өтөрмүн дүйнөдөн.
• Илээидинин малы көчкөндө жогөлот.
• Инек баштаса — ийри жарга, өгүз баштаса — өлөңдүү сазга.
• Инек мүйүздүү өгүздүн күчү жок, өгүз мүйүздүү инектин сүтү жок.
• Иниси бардын — ырысы бар.
• Иреңине карасаң — күндөй, ишине карасаң — түндөй.
• Иретсиз иште ийгилик жок.
• Ириген ооздон чириген сөз (кеп) чыгат.
• Ит — тойгон жеринде, куш — конгон жеринде, ат — көнгөн жеринде, эл — туулган жеринде.
• Ит адамга жолдош, ошон үчүн атын койгон Жолборс.
• Ит алы жеткенин талайт.
• Ит арабанын астында жүрүп, «мен тарттым» дейт.
• Ит арка ишти — кокуйдун кошогу дейт.
• Ит бир күн бок жебесе, башы ооруйт.
• Ит жадаса — үрөт, киши жадаса — күлөт.
• Ит жакшысы — сырттан.
• Ит жакшысы ичик табат, ит жаманы киши кабат.
• Ит жакшысын чык дебейт.
• Ит жалдаган суу кечпейт.
• Ит жаманы бороондо кычайт.
• Ит жандаган сууга кетет, эр жандаган муратка жетет.
• Ит жарасын жалап сакайтат.
• Ит жеңгенин талайт.
• Ит жыйыны бирикпейт.
• Ит жыйыны топ болбойт.
• Ит заңы дары болсо, дарыянын башына чыгат.
• Ит итаягын жаламайынча алымсынбайт.
• Ит итти жумшайт, ит куйругун жумшайт.
• Ит иттигин кылбаса башы ооруйт.
• Ит ичпеген аштан үмүт этет.
• Ит ичпей турган ашынан үмүт кылат.
• Ит ичпес ашынан үмүт кылат.
• Ит кабышып өлөт, наадан чабышып өлөт.
• Ит коруган жерге чычат.
• Ит кулагын кескенге үйүр.
• Ит кутурса ээсин кабат.
• Ит күлүгүн түлкү сүйбөйт, ичи ооруган күлкү сүйбөйт.
• Ит менен дос болсоң сөөк талашасың.
• Ит менен жеген аш кустурбай койбойт.
• Ит менен куда болсоң, жегени менен той бересиң.
• Ит менен ойносоң үрөсүн, бала менен ойносоң — күлөсүң.
• Ит мурдуна суу киргенде сүзөт.
• Ит начары — үрөнөөк.
• Ит өлөрүндө кайышчыл болот.
• Ит семирсе ээсин кабат.
• Ит төөгө арсылдайт, төө итти барсынбайт.
• Ит тумшугуна суу жеткенде сүзөт.
• Ит тумшугуна суу кирмейинче сүзө албайт.
• Ит уялашынан коркпойт.
• Ит үйүр болсо, жолборско үрөт.
• Ит үрө берет, кербен жүрө берет.
• Ит үрө берет, ушак жүрө берет.
• Ит үрөт — кербен жүрөт.
• Ит үрөт, эр кечирет.
• Ит ырысы менен, куш куту менен.
• Ит эмнеге үрбөйт, түшкө эмне кирбейт.
• Ит, бок жеп, жан сактайт.
• Ителги салба, кепил алба.
• Итенген сайын бир боорсок.
• Ити семиз, мал арык — жер азганы, ынтымагы болбосо — эл азганы.
• Итке набат таштасаң, таттуулугун биле албайт.
• Итке темирдин баркы эмне.
• Итте жээн жок, букада кайын жок.
• Иттей ала болгуча, бөрүдөй көк бол.
• Иттен көлөкө талашканды — жалкоо дейт.
• Иттердин кордугуна чыдоо кыйын, өлүү оңой.
• Итти баксаң — сырттан бак, кой жоголбойт корооңдон.
• Итти каппайт дебе, атты теппейт дебе.
• Итти сыйласаң, килемге чычат.
• Итти сыйласаң, төрдү (же килемди) булгайт.
• Итти эркелетсең да таягынды таштаба.
• Иттин акмагы күндүз үрөт.
• Иттин ачуусу куйругунан билинет, аттын ачуусу кулагынан билинет.
• Иттин башын сыласаң, өзүңдү кабаар.
• Иттин жаманы күчүктү талайт.
• Иттин ичине сары май жакпайт.
• Иттин тойгон жери бар, туулган жери жок.
• Иттин тумшугуна суу жеткенде сүзөт.
• Иттин ээси болсо, бөрүнүн теңири бар.
• Иттүү конок батпайт, бирдиктүү конок жатпайт.
• Иттүү конок батпайт, биттүү конок батат.
• Ичер ашы жок, үрөр ити жок.
• Ичер ашы жоктун, үрөөр ити да жок.
• Ичер ашы жоктун, үрөр ити да болбойт.
• Ичер суусу түгөнгөн киши өлөт.
• Ичердин ашын ичпес кечет.
• Ичердин ырысын ичпес ичет.
• Ичи жаманды ит кабат, пейли жаман ниетинен табат.
• Ичи оорулуу күлкү сүйбөйт.
• Ичи өткөндүн ыштаны билет.
• Ичи тар итине бок бербейт.
• Ичи тар итине кебек бербейт.
• Ичи тардан ийне артпайт.
• Ичи тардан итине жугунду артпайт.
• Ичи тардын — иши да тар.
• Ичи тардын иши тар.
• Ичиң күйсө таш жала.
• Ичиң күйсө, туз жала.
• Ичип арактын көөнүн алган, кусуп жердин көөнүн алат.
• Ичип арактын көөнүн алган, кусуп кудайдын көөнүн алат.
• Ичип берүүчүгө ченеп берүүчү бар.
• Ичке жерден үзүлөт.
• Ичке үзүлөт, жоон сүзүлөт.
• Ичкенге — аш берем, ичпегенге — кара таш берем.
• Ичкенге аш берет, ичпегенге таш берет.
• Ичкенге бар, иштегенге жок.
• Ичкенде тойбогон, жалаганда тоймок беле.
• Ичкенде, жегенде сиздикинде, ойногондо, күлгөндө биздикинде бололу.
• Ичкендин даамы эртеси билинет.
• Ичкени — ирим, жегени — желим, сарсанаа баскан адамдын.
• Ичкенин кускан чабалдын иши, бергенин алган жамандын иши.
• Ички ооруну табуу кыйын, карт адамды багуу кыйын.
• Ичкилик арты — өкүнүч.
• Ичкиликке тойгон энесин тааныбайт, ичкиликте мактаныч жок, сактаныч бар.
• Ичпей — жебей жыйнагын, бай болоруңа мен кепил.
• Ичпей, жебей, бакыл бол; бай болбосоң мага кел.
• Ичтегини тилден бил, тилдегини түрдөн бил.
• Ичтен чыккан ийри жылаан.
• Ичээр сууңа түкүрбө.
• Иш бар жерде ийгилик бар.
• Иш бүтүргөи кернейчи, балаага калган сурнайчы.
• Иш дегенде жата калган, сөз дегенде тура калат.
• Иш көп, темир аз, уста көп, көмүр аз.
• Иш кылган колдон тоо кулайт, иш качкан колдон куурай сынбайт.
• Иш кылдырба чоркокко, жүк артпагын торпокко.
• Иш кылсаң акылың менен.
• Иш кылсаң, артын ойло.
• Иш сүйгөн колдон тоо кулайт, иш качкан колдон куурай да сынбайт.
• Иш этсең, аш этесиң.
• Ишенбегин тоодо жүргөн кайыпка, сырыңды айтпа акылы жок зайыпка.
• Ишенген кожом сен болсоң, кепшеген оозуңду урайын.
• Ишенген кожоң (төрөң) сууга акса, алды — алдыңан тал карма.
• Ишенген кожоң сууга акса, алды — артыңдан тал карма.
• Ишеним — кишиге аска, ишенбес киши — көпшөк.
• Ишеним сыймык алып келет, ийгилик — сыйлык алып келет.
• Иши жоктун — ашы жок.
• Иши жоктун түйшүгү жок.
• Иши жүрөөрдүн ташы өйдө кулайт.
• Иши илгери кетердин ити чөп жейт, иши кедери кетердин келини ууру кылат.
• Иши илгери кетердин ташы өйдө кулайт.
• Иши иттикиндей, сөзү кишиникиндей.
• Иши көңүлдүү болгондун эгини түшүмдүү болот.
• Иши кыйшык кишинин жүгү кетээр артына.
• Иши кыйшык кишинин куну кетер артына, ооруп өлөр кишинин дабаа болбос дартына.
• Иши оңолбогондун уулу урушчаак, келини керишчээк.
• Иши оңолоордун ити чөп жейт.
• Ишиң илгери келгенче, итиңе кош арт.
• Ишиң калганча, ашың калсын.
• Ишиңди бирөө кылып берсе, колуңду кычыштырба.
• Ишке ашпаган илим — жемишсиз дарак, ишке ашчу илим инсанды ойго жеткирет.
• Ишке келгенде — бала, сөзгө келгенде — балээ.
• Ишке чабал тагдырына таарынат.
• Ишкер иштеп байыйт.
• Иштебей туруп, тиштээриңди ойло.
• Иштеген киши карыбайт, карыса да арыбайт.
• Иштеген колдон көргөн көз уста.
• Иштегендин оозу ойнойт, иштебегендин көзү ойнойт.
• Иштегени жакшы болсо, жибектен шал өйдө.
• Иштегениң ата-энең үчүн, үйрөнгөнүң өзүң үчүн.
• Иштегениң биз үчүн, үйрөнгөнүң өзүң үчүн.
• Иштеги темир чирибейт.
• Иштесең досуң көбөйөт ушактан касың көбөйөт.
• Иштесең каптап аласың, иштебесең ачка каласың.
• Иштесең көл болот, иштебесең чөл болот.
• Иштесең кулча, тиштейсиң байча.
• Иштесең тиштерсиң.
• Ишти баштап мактанба, мактангын бүтүп жатканда.
• Ишти сүйсөң, ишмер болосуң.
• Ишти ыгына карай иште, баланы шыгына карай тарбияла.
• Иштин агы билбейт, жигиттин багы билет.
• Иштин көзүн уста билетБөдөнөнү сойсо да, касап сойсун.
• Иштөө — кыйын, сыноо — оңой.
• Иштөө керек жүгүрүп, басуу керек чалкалап.
• Иштүүгө убакыт жетпейт, ишсизге убакыт өтпөйт.

К

• Каалаганын сүйлөгөн кагуу жейт.
• Каалаганыңыздын кабылганы — досуңуздун сагынганы.
• Каалооң тапса, кар күйөт.
• Каапыр ток болсо, мусулман тынч болот.
• Каардуу коңшуңдан кутулайын десең карыз бер.
• Каба элинин карды тойсо, катын издейт.
• Кабагы жамандын сабагы жаман.
• Кабанаак ит тамакка да, таякка да тоёт.
• Кабанаак иттен качып өт.
• Кабыгы жерден, камыры колдон.
• Кавхар (көөр) жерде жатпас, жакшылык жолдо калбас.
• Кагаз жазып колу жоорубагандын, иштеп бели да оорубайт.
• Кагылышта кан өлөт.
• Кагылыштан кан өлөт, калаа бузулат, эрегиштен эр өлөт, эриш бузулат, өчөштүктөн өрт чыгат, эл бузулат.
• Кагыша берсе, май түшөт.
• Кадик мерген жол кылат, карайган бийик асканы.
• Кадырды билген кара аяк.
• Кадырлуу барктуу жерден тууган-уругуң болсо, кара жерде кайык жүрөт.
• Кадырман болсо зайыбың, картайса да кызга тең.
• Кажалаң болбой — жут болбойт, кара өзгөй болбой — доо болбойт.
• Кажыгар күйөө — кайынсаак, төжүгүр катын — төркүнсөөк.
• Каз каркылдайт саз жерде, эр баркылдайт тар жерде.
• Каз өрдөгүжок болсо, балыр каптап көл карып.
• Каз, өрдөгү болбосо — балыр каптап көл карып, калк кадырын билбесе — кайраттуу туулган эр карып.
• Каз, өрдөк көлгө таянат, чечендик сөз жөнгө таянат, чал — кемпир төргө таянат.
• Казак кайың сааганда, кыргыз Ысар кирген.
• Казак, кыргыз жоо болсун, кара жаным соо болсун.
• Казан алсаң, кагып ал.
• Казан карасы кетет, намыс карасы кетпейт.
• Казан толгон аш болсо, буюрганын ичесиң.
• Казанга жакын жүрсө көөсү жугат, ууруга жакын жүрсө чуусу жугат.
• Казанга жакын жүрсө, көөсү жугат.
• Казанга түшкөн аш капка түшпөйт.
• Казанга эмне салсаң, сүзгөндө ошону аласың.
• Казанда болсо — кашыкка чыгат.
• Казандагы кайда качат, каптагыңа сак болгун.
• Казанчыга мал кайгы, кара эчкиге жан кайгы.
• Казанчынын өз эрки, кайдан кулак чыгарса.
• Казаны бөлөктүн камы бөлөк.
• Казаны жок кайдак, катыны жок бойдок.
• Казанын сууга салып коюптур.
• Казаныңа жараша чөмүч таңда.
• Казга теңелем деп, карганын буту сыныптыр.
• Казды туурап карганын буту сыныптыр.
• Казы кертип жал чайнап сен да өтөөрсүң дүйнөдөн, кара жарма жалмалап мен да өтөөрмүн дүйнөдөн.
• Казына — казына эмес, калк — казына.
• Казысы кучактын, азуусу бычак.
• Кайгы — пайдасыз, ый — жардамсыз.
• Кайгы адамды өлтүрөт, кайгырса адам эскирет.
• Кайгы адамдын өзүн чиритет, калп адамдын сөзүн чиритет.
• Кайгы жокто кайгы болду, өгөй кайнененин өлгөнү.
• Кайгы жокто кайнене өлгөн кайгы экен.
• Кайгы жокто кайненем өлүптүр.
• Кайгы жокто кайын энем өлүп кайгыртты.
• Кайгы кайгыртат, кайрат жаңыртат.
• Кайгы менен күлкү — куйрук улаш.
• Кайгы өмүрдү кесет, калп ырысты кесет.
• Кайгы пайдасыз, ый жардамсыз.
• Кайгыга да токтоолук керек, шаттыкка да кыраакылык керек.
• Кайгыга жеңдирбеген көңүл сергек, оору — сыркоодон алыс.
• Кайгыда да кармана бил.
• Кайгыдан адам картаят, шаттыктан адам жашарат.
• Кайгылуу катын каралуу.
• Кайгынын түбү — кара суу, кайгырасың, каласың.
• Кайгырганга кайрылган — сооп.
• Кайгырганга кайрылган жакшы.
• Кайгыргандан опаа жок.
• Кайгырып уктасаң, ооруп ойгоносуң.
• Кайгысы жок кара сууга семирет, катыны жок кыздуу үйгө теминет.
• Кайгысы канча болсо, көз жашы ошончо.
• Кайгысы көптүн — касы көп.
• Кайгысыз кара сууга семирет.
• Кайгысыз киши карыбайт, калп айткан киши жарыбайт.
• Кайгысызга уйку таттуу.
• Кайда барса да Мамайдын көрү.
• Кайда барса таш тараза тең.
• Кайда барсаң да, казандын кулагы төртөө.
• Кайда болбосун бир өлүм.
• Кайдан болсо кадигиң, ошондо болсун катарың.
• Кайдан дешке болобу, кайыгып келчү кырсыкты.
• Кайдан карасаң да, казандын кулагы төртөө.
• Кайдан көрдүм кара эшек, жолдон көрдүм жоор эшек.
• Каймактан күйгөн колуң, сүттөн да күйөт.
• Каймактуу кашык, оозго салык.
• Каймактын даамын кашык билбейт.
• Кайнага калтайбаса, келин келтейбейт.
• Кайнаса каны кошулбайт.
• Кайнатпай каныңды ичкен, кактабай этиңди жейт.
• Кайнене айбаттуу болсо, келини уяттуу болот.
• Кайран башың өткөн соң, карындаш ыйлап не пайда.
• Кайрат — дартты жеңилдетет, кайгы — дартты ырбатат.
• Кайраттуу — карыса да жаштай, кайратсыз — жаш болсо да карыдай.
• Кайраттуу адам калкка башчы болот.
• Кайраттуу жүрөк таш жарат.
• Кайраттуу карыса да жаштай, кайратсыз жаш болсо да карыдай.
• Кайраттуунун калпагы да курал.
• Кайраты бар кишинин, берекети бар ишинин.
• Кайраты жоктун сабыры жок, сабыры жоктун кадыры жок.
• Кайрылгандан — айрылба.
• Кайрылып ачар капканды катуу жаппа.
• Кайрылып ачар эшикти катуу жаппа.
• Кайрылып ичер ашыңа какырба да түкүрбе.
• Кайрылып ичер ашыңа, какырба да -үкүрбө, кереги тиер башыңа.
• Кайрылып суу ичер кудукка, какырба да түкүрбө, кереги тиет башыңа.
• Кайрылыш да болсо жол жакшы, качак да болсо кыз жакшы.
• Кайрымдуу карындаш — түгөнбөгөн казына (болот).
• Кайрымсыз хандан көрө, ырбаган жара жакшы.
• Кайрымы жок байдан, суусу жок сай жакшы.
• Кайсы жактан бороон соксо, ошол жакка калкан тос.
• Кайсы жериң ооруса, (Ооруң кайда болсо), жаның ошол жерде.
• Кайтып кирер эшикти катуу жаппа.
• Кайын эненин камырынан.
• Кайың эмес, тал эмес арча чалыш, кыргыз эмес, сарт эмес калча чалыш.
• Кайырсыз байдан, ырайымы жок кандан каптап келген сел жакшы.
• Кайырсыз катаал хандан көрө, ырбаган жара жакшы.
• Кайырчыга да хандын иши түшөт.
• Кайыры жок байдан кач, паанасы жок сайдан кач.
• Как эткен карга, кук эткен кузгун жок.
• Какаары болбой кыш болбойт, катыны болбой эр болбойт.
• Какаганга муштаган.
• Какаганга муштагандай кылба.
• Какса-соксо карыдан.
• Какшык кадырлашты да бузат.
• Какшык казанда, калемпир базарда.
• Какшык сөз кадырлашты да бузат.
• Какшыкчылдын түбү какшыйт.
• Калаалуу коргон бузулса, калаа болбойт ал кайтып.
• Калайык колдогон алп — журт ээси.
• Калак кайраттуу болсо, кайык баарына чыдайт.
• Калак кайраттуу колдо болсо, кайык бардыгына чыдайт.
• калат бир күн алтын баш казылган көрдүн түбүндө.
• Калган ашты батырган, кагылайын курсагым.
• Калган ишти кар басат.
• Калган кадыр (көңүл) качкан куш, кайрылып келбейт ал кайтып.
• Калган көңүл — чыккан жан.
• Калем курчу — изденүү менен акылда, достук күчү — бирдик менен жакында.
• Калем менен жазганды, балта менен чаба албайсың.
• Калемдин учунда найзанын күчү бар.
• Калемпир ачуу — туз болбойт, катындар кыңшылап сүйлөп — кыз болбойт.
• Калемпир ачуу — туз болбойт.
• Калжың менен сөз көбөйөр, жаңжал менен көз көгөрөөр.
• Калжыраган сөз канжалайт.
• Калк айтса — калп айтпайт.
• Калк айтса, калп айтпайт.
• Калк кадырын билбесе, кайраттуу туулган эр карып.
• Калк кадырына жетүү кымбат, урмат — сыйдан ажыроо — уят.
• Калк ордунда, кан тактысында.
• Калкка түзөлбөгөн калыпка түзөлбөйт.
• Калкка эп келсе кан төөсүн соёт.
• Калкыма нарк болсун, уулума барк болсун деген тура.
• Калкынан азган кор тура, каңгыган эр шор тура.
• Калкынан азган кор экен, элдүүнүн баары эр экен, элинен азган жигитке эртелеп өлүм эп экен.
• Калкыңдын көөнүн калтырба, жетсе да колуң жылдызга.
• Калмак — кыргыз жоо болсун, кара жаным соо болсун.
• Калп — адамдын сөзүн иритет, кайгы — адамдын өзүн чиритет.
• Калп — дар, чындык — эм.
• Калп — оору, чындык — дары.
• Калп — ырыс кесет, кайгы — өмүр кесет.
• Калп «ойноп айттым» дейт, ууру «таап алдым» дейт.
• Калп адамдын сөзүн иритет, кайгы адамдын өзүн чиритет.
• Калп айткан киши жарыбайт.
• Калп айтпай абийир ачылбайт, кысталбай малың чачылбайт.
• Калп айтсаң да билип айт.
• Калп айтып жыргайм дегенче, чындыкты айтып азап чек.
• Калп айтып пайда тапкыча, чын айтып зыян тапкан жакшы.
• Калп каткырык ыйдан жаман.
• Калп көп, чындык бирөө.
• Калп менен жыргал көргөнчө, чындык менен азап чек.
• Калп менен көйрөңдүк — өтө калпыс көрүнүш.
• Калп сөз — жанга жөө, өткүр бычак — канга жоо.
• Калп сөз — жандын душманы.
• Калп сөз жанга жоо, өткүр (кээде мокок) бычак кынга жоо.
• Калп сүйлөгөн каакы.
• Калп сүйлөп жашаганча чын айтып өлгөн жакшы.
• Калп сүйүндүргөндөн, чын күйүндүргөн артык.
• Калп ырыс кесет, кайгы өмүр кесет.
• Калпка жакын болсоң, жалаасы жугаар, казанга жакын болсоң көөсү жугаар.
• Калпты — чынды көп айтып — сеники аша кеттиби, каза элечек оронуп — меники аша кеттиби.
• Калпты чындай айткан, аксакты тыңдай кылат.
• Калпты чындай айтса, чын чыга качыптыр.
• Калпты чындай айтса, чындык чычая качат.
• Калпты чындай, аксакты тыңдай кылба.
• Калптын арышы кыска.
• Калптын казаны кайнабайт, дасторкону жайнабайт.
• Калптын куйругу кара.
• Калптын оозу — мурду кыйшайбайт.
• Калптын өмүрү коендун куйругунан кыска.
• Калптын өпкөсү калбырдай.
• Калптын сөзү суу кечпейт.
• Калптын сөзүушак, чындын сөзү тузак.
• Калптын чын сөзү сая кетет.
• Калптын чырагынан жарык түшпөс.
• Калпычы киши элге ишенбейт.
• Калпычынын куйругу бир тутам.
• Калпычынын өмүрү коендун куйругунан кыска.
• Калпычынын чын сөзү да калпка чыгат.
• Калпычынын чын сөзү да төгүнгө чыгат.
• Калпычынын эртеңи түгөнбөйт.
• Калың токоч бышкыча, жука токоч күйүп кетет.
• Калың элди жамандаба, каргышына каласың.
• Калыңсыз кыз болсо да, каадасыз болбойт.
• Калыпсыз кыш болбойт, ойлонбосо иш болбойт.
• Калыс арыбайт, калпычы жарыбайт.
• Калыс башкарган элде кайгы жок, кара өзгөй башкарган элдин дайны жок.
• Калыс канда, кайын жок, туура канда, тууган жок.
• Калыс кар болбойт.
• Калыс карыбайт, калпычы жарыбайт.
• Калысты калк колдойт.
• Калыстыкты элге жаса, камбылдыкты эмгекте жаса.
• Кам болгон — кем болбойт.
• Каман өлсө тиши калат, адам өлсө иши калат.
• Камгак өзүн жанмын дейт, камкөш өзүн канмын дейт.
• Камдуу журт жоого кор болбойт.
• Камсыз мерген карайган кырды атат.
• Камсыз мерген карарган тоону атат.
• Камсыздын коюн карышкыр жейт.
• Камчы болсоң төрт кырдуу бол, жигит болсоң, бир сырдуу бол.
• Камчы кайраттуу болсо, катын уяттуу болот.
• Камырдан кыл алмак кыйын, молдодон пул алмак кыйын.
• Камырдан кыл сууругандай.
• Камыш өзүн чий ойлойт, бака өзүн бий ойлойт.
• Камышты бош кармасаң колуңду кесет.
• Камышы болбой көл болбойт, кайраты болбой эр болбойт.
• Кан (улуктун, бектин) башы көпүрө болсо аттап өт.
• Кан ак кеңешсе, кул оң көрсөтөр.
• Кан болмоктон бек болгун, кадырың болбойт малдан соң.
• Кан жакшы болбой, калк жакшы болбойт.
• Кан жардыгы эки болбойт.
• Кан жолду ат басар, эшек таптар.
• Кан казанын кармадым, канакей колго жукканы.
• Кан казанын көп астым кана колум көөсү.
• Кан койнунда калтырап жатканча, кул койнунда кутуруп жат.
• Кан койнунда калтырап жатканча, кул койнунда кутуруп жатканың артык.
• Кан менен энчисин бирге жыйган ээр — токумун көтөрүп бош калат.
• Кан сарайы — кылычтын мизи, камчынын күчү.
• Кан тартуусу — тогуз.
• Кан төкпөй жеңиш жок, тер төкпөй жемиш жок.
• Кан үйүнүн тардыгы, кара алачыгымдын кеңдиги.
• Канаат (же каниет) карын толтурат.
• Канаат карын тойдурат.
• Канагаттансаң карының тойот.
• Канаттууга кактырбай тумшуктууга чокутбай.
• Канаттууга кактырбай, камчылууга чаптырбай, тумшуктууга чокутбай.
• Канаттуунун баары кыраан эмес, сойлогондун баары жылан эмес.
• Канаты менен учкан куйругу менен конот.
• Кандай салам берсең, ошондой алик аласың.
• Кандай салса түз кетер, карга жүргөн чанадай.
• Кандай соксоң, андай сок, кара баатыр барында, улак берээр адам жок.
• Кандала чакса, бургогө ыйлап көрүшөрсүң.
• Кандан ажырасаң да, калктан ажыраба.
• Кандан, бектен кайра тартпаган.
• Кандектин карыганы билинбейт.
• Канды кудай ураарда, катыны менен кагышат, калкы менен чалышат, как башынан бак кетет, астынан алтын так кетет, ала аскардай бел кетет, андан кийин эл кетет.
• Канды кудай урарда катыны менен кабышат, эли менен чабышат.
• Кандын башы көпүрө болсо, аттап өт (кээде өтпө).
• Кандын башын кан жутат, кардын башын кар жутат.
• Кандын да бир татым тузу кемиптир.
• Кандын каары жаман, жыландын заары жаман.
• Кандын каарынан сакта, каракчынын дооматынан сакта.
• Кандын кызы кашык кармаса колу жооруйт.
• Кандын өлүмү — эли терс караганы, алптын өлүмү — эл алдында уятка калганы.
• Кандын тагы кандуу болот.
• Канжыгалуу кара сеңсел — алгыр кырааны, калкка туу, баатыр чеңгел — адам кырааны.
• Канжыганын катканын каптал билбейт, ат билет.
• Канкор каарына алса: — эмне үчүн тамак ичесиң, — эмне үчүн жашап жүрөсүң? — деп кыйнайт.
• Канкор ханды көрбөгөн, ханга токол болсом дейт.
• Канча кырып жуусаң да, кара кийиз агарбайт.
• Канчалык жакшы болсо да, жалгыз жигит бий болбос.
• Канчалык жаман болсо да, алганыңдан сүрдөйсүң.
• Канчалык жоон болсо да, жалгыз жыгач үй болбос.
• Каны жок калк болбойт.
• Капалуунун — кабагына кар жаайт, кайыккандын — мурутуна муз тоңот.
• Капаңды жарыңа айт, калса курбуңа айт.
• Капарың кимден болсо, кадигиң ошондон.
• Капка шибеге ката албайсың, элекке суу сактай албайсың.
• Капканчы тилейт түлкүнү, боз балдар тилейт күлкүнү.
• Капсалаң болбой жут болбойт, кара өскөй болбой доо болбойт.
• Капта болсо, казанга түшөт.
• Каптагыны катын билет.
• Кар бузулбай — сел болбойт.
• Кар да кетээр, кадыр да өтөөр.
• Кар төшөнүп таш баспай, тоо таянып түз баспай, белине саадак байланбай, түн уйкусун төрт бөлбөй, эрендерге арзан мал кайда.
• Кар эрисе суу болот, кан белгиси туу болот.
• Кар эрисе суу болот, карыса сакал куу болот.
• Кара атан өлсө союлар, кан ата өлсө коюлар, он эки айда бир келген кар сонор кайдан табылар.
• Кара баш киши алжыса — өз башына күлкү, билги алжыса — калайыкка күлкү.
• Кара болсо болсун, карап турган ал жаман, таруу болсо болсун, томсоруп турган ал жаман.
• Кара далы — эр тандабайт, өлөөр адам — жер тандабайт.
• Кара десе кузгундай, жору десе адамдай.
• Кара жанга күч келсе, дебегенди деп коёт, жебегенди жеп коёт.
• Кара жемсөө адамда калыстык жок.
• Кара жерге кар жааса, карды көргөн бир мурат.
• Кара жерден кар кетсе, жерди көргөн бир мурат.
• Кара жерди жамандаба кайтып бир күн барасың, калың элди жамандаба каргышына каласың.
• Кара жерди жамандаба, башка кайда барасың.
• Кара зоо боору муз болбойт, карыганда катындар кыңшылап сүйлөп кыз болбойт.
• Кара килең болбой, кар кетпейт.
• Кара кишинин ачуусу келгенче, сары кишинин жаны чыгат.
• Кара көңүл чорт кыял, карматпаган азоо.
• Кара куурай көрбөгөн, отун жакпаган.
• Кара куш канча кыраан болсо да, бүркүттөн ашпайт.
• Кара куш кардына карайт, шумкар чагына карайт.
• Кара кыздын агынан эмес, багынан.
• Кара кыздын багы билет.
• Кара кылар адам жок, кайсалап алар тамак жок.
• Кара кылды как жарган — калыс.
• Кара кыяк, бетеге казысы экен жылкынын, кара мурут кул жигит ээси экен жылкынын.
• Кара мүртөз сакчы болсо, момунду жоого чаптырат.
• Кара ниеттин карды тойбойт, кара өзгөйдүн иши оңолбойт.
• Кара өгүз минсем камчым жок, үйгө келсем тынчым жок.
• Кара өзгөй болбой доо болбойт, капсалаң болбой жут болбойт.
• Кара өзгөй болбой, доо болбойт.
• Кара өзгөйгө кабылба, жеңемин деп чамынба.
• Кара сууда каймак жок — муз болбосо, кой этинин даамы жок — туз болбосо.
• Кара терек жыгылса, калган терек не пайда.
• Кара эчкиге жан кайгы, касапчыга май кайгы.
• Кара эчкиге жан кайгы, касапчыга мал кайгы.
• Карагай болбой чер болбойт, кайратсыз адам эр болбойт.
• Карагайга карап тал өсөр, катарына карап мал өсөр.
• Караганга чымчык корголөйт.
• Карайлаган там сүзөт.
• Каракчы бол, ууру бол, эсеби менен бол.
• Каракчы үйүнө кирсе, аял да курал көтөрөт.
• Карамыктын даны болгуча, ак буудайдын саманы бол.
• Каран түн калайыктын башын кошот.
• Карандай чай — кайрымы жок бай.
• Каранын каны чыкканча, сарынын жаны чыгат.
• Караңгы элге каапыр да молдо.
• Караңгыда жарык түгөй.
• Караңгыда көз табаар, капилеттен сөз табаар.
• Караңгыны көрбөгөн, жарыкты да билалбайт.
• Караңгыны көрбөй, жарык кадырын билбейсиң.
• Караңгыны көрбөй, жарыкты ким билет.
• Караңгынын көзү жок, жамандын кулакка сыяр сөзү жок.
• Карап койсо — көргөндөй, күлүп койсо — сүйгөндөй.
• Карап койсо «сүйдү» дебе, күлүп койсо «өптү» дебе.
• Карапайым адам — касиеттүү адам.
• Карарып, уурум чыкканча, саргарып, жаным чыксын.
• Карачайга карап тал өсөр, катарына карап мал өсөр.
• Карачу болсоң сүттөн да кара табасың.
• Карбаластын казаны катуу кайнап, кам бышат.
• Карга бакса куш болбойт, кара темир курч болбойт.
• Карга бакса, куш болбойт.
• Карга баласын «аппагым» дейт.
• Карга баласын аппагым дейт, кирпи баласып жумшагым дейт.
• Карга да эки чокуп, бир карайт.
• Карга карганын көзүн чукубайт.
• Карга каркылдап каз болбос катын шыңкылдап кыз болбос.
• Карга каркылдап учуп каз болбойт.
• Карга карысын ким билет, киши аласын ким табар.
• Карга көргөнүн чокуйт, молдо билгенин окуйт.
• Карга өзүн куш ойлойт.
• Карга сүйөт баласын «аппагым» деп, кирпи сүйөт баласын «жумшагым» деп.
• Карга тарп жебей тоюнбайт.
• Карга учуп шумкар болбойт, эшек чуркап тулпар болбойт.
• Карга, каркылдап учуп, каз болбойт.
• Каргадан тоту туулбайт.
• Каргайын десем — жалгыз, каргабайын десем — желмогуз.
• Каргайын десем — жалгызсың, каргабайын десем — байкушсуң.
• Каргангандын калпы көп.
• Карганы алты жылы борго байласа, бир чалымы — жин (же бок) татыйт.
• Карганы каз ордуна көторсө да, бок чокуганын койбойт.
• Карганын «как!» эткени өзүнө кубаныч.
• Карганын жашын, кишинин ичин билиш кыйын.
• Каргаса кар, жалгаса жамгыр жаайт.
• Каргаша болсо кан өлөт.
• Каргылуу тайган бар, адамдан чыккан айбан бар.
• Каргыш албай, алкыш ал.
• Каргыштан өлбөйт, алкыштан тирилбейт.
• Каргышты билбесең, бирөөдөн үйрөнбө.
• Каргыштын эңжаманы: «өзүң билбе, билгендин тилин алба».
• Кардалдуу жерде карындашың болсо, кара жерде кемен жүрөт.
• Кардуу жерде какаар бар, карылуу жерде кекээр бар.
• Карды ачкан — нанга карайт, суукка тоңгон — күнгө (отко) карайт.
• Карды ачкан кара казанды сагалайт.
• Карды ачкан нанга карайт, суукка тоңгон күнгө карайт.
• Карды ачканга калемпир да аш.
• Карды тойгон канга салам бербейт.
• Карды токтун кайгысы жок.
• Кардыма ыйлабай, кадырыма ыйлайм.
• Кардын башын кар жутат, кандын башын кан жутат.
• Кардын какаары бар, эрден чыгаар катындын такоолу бар.
• Кардың ач болсо да, казаның кайнап турсун.
• Кардың ачса дыйканга бар, жоо кыстаса баатырга бар.
• Кардың ачса карындаш изде.
• Кардың ток болсо, кайратың күч болот.
• Кардыңа как болбогон, жумуруңа жук болбойт.
• Каркыра катары менен жүрөр, кадыры билген киши билер.
• Карт адам акылга бай, март адам доско бай.
• Картайган карышкырга кандек да үрөт.
• Картайганда кайталап, сөздүн курчу азаят.
• Картайганча үмүт эскирбейт.
• Картайсаң кара жердей болосуң.
• Картаңдан ыйман кетсе, жаштардан уят кетет.
• Каруу жумшап кармашканча, кыйыр сөз менен кынына кийир.
• Каруусуз кишинин кайраты бекер, кайратсыз кишинин айбаты бекер.
• Карчыга — учушунан, тулпар — басышынан байкалат.
• Карчыгага кушуң түшпөсүн, бакшыга ишиң түшпөсүн.
• Кары — жаш болбойт, баш — таш болбойт.
• Кары — карынын сөзү дары.
• Кары адам — үйдүн куту.
• Кары адамды каркыттаган, «Карыя» деген сөз болот (керек).
• Кары алжыса — баладай.
• Кары алжыса — жаш баладай.
• Кары билет кааданы, карчыга алат сонону.
• Кары болбой кап болбойт, кайгысы болбой жан болбойт.
• Кары да бол, жаш да бол, кадырлашкын тирүүңдө;
• Кары жаш болбойт, баш таш болбойт.
• Кары канча карыса да, карышкырга амал табат.
• Кары карап турбайт, жигит жилик албайт.
• Кары келсе — ашка, жаш келсе — ишке.
• Кары кызга таң атпайт.
• Кары түлкү капканга түшпөйт.
• Кары уйкуну сүйөт, жаш күлкүнү сүйөт.
• Карыга аш тийсе, жашка иш тиет.
• Карыга катуу айтпа, ката кетирсе жаакка чаппа.
• Карыган киши таптоодогу куш.
• Карыган мышыкка, өлүү чычкан туш келет.
• Карыган сайын дүнүйө маңдайга келет (көзгө көрүнөт).
• Карыган соң жашарбайт, кемпир менен чал кайтып.
• Карыганда — көздүн кубаты кетсе, мас болгондо — сөздүн уяты кетет.
• Карыганда адам кичирейет, көркү кетип чүгүрөйөт.
• Карыганда адам таарынчаак болот.
• Карыганда берсин дөөлөттү, жаш кезде берсин мээнетти.
• Карыганда дүйнө кишинин маңдайыңа келет.
• Карыганда дүнүйө маңдайга келет.
• Карыганда жан таттуу, жандан дагы мал таттуу.
• Карыганда жан таттуу.
• Карыганда катын жоо, баркыңды билбейт балаң жоо, кылыгың жакпайт кызың жоо, кебиң жакпайт келин жоо, туурадан чыккан тууган жоо, ошолордун ичинде кантип болот дениң соо.
• Карыгандан шумкар туулбайт.
• Карыз арасына суу жүрбөйт.
• Карыз бергенде — дос, кайра сураганда — кас.
• Карыз карыбайт.
• Карыз үн катпай уктатпайт.
• Карыз үн катпайт — бирок уктатпайт.
• Карыз, карызды берүү парыз.
• Карыздан башы чыкпаган адам айыкпас дартка жолугат.
• Карыздар болгончо, кайышып жүр.
• Карызды отуруп берип, туруп аласың.
• Карызсыз кедей — бай кедей.
• Карылар жаштыгын ойлоп уктабайт, жаштар карырын ойлосо уктабайт.
• Карылардын жаманы, тарп аңдыган жорудай.
• Карылуу үй ырымсыз болбос.
• Карылык — коркунуч эмес, өлүм — коркунуч.
• Карылык — өмүрдөн, эрдик өлүм артык.
• Карылык карты келсе, казган көрдөй, азаматтан бак тайса — кара жердей.
• Карылык коркунуч эмес, өлүм — коркунуч.
• Карылыктын алды, жаштыктын арты.
• Карын ачты — кайрат качты.
• Карынбай малга тойбойт, Улукман жашка тойбойт.
• Карыны токтун кайгысы жок.
• Карынын кебин (же кеңешин) капка сал.
• Карынын кебин капка сал.
• Карынын кебин капта сакта, өлүгүн апта сакта.
• Карынын сөзү — жамак, жамагы жашоого — сабак.
• Карынын сөзү кеп болот, калайыкка эп болот.
• Карынын сөзүн капка сал.
• Карынын ырымы жаман, суунун ирими жаман.
• Карып калган бээден кайгуулга минер ат туулбас.
• Карып калган катындан эрөөлгө чыгар эр туулбас.
• Карыпбай малга тойбоптур, соргок опкоктугун койбоптур.
• Карыптык менен карылык, түндүктөн түтүн аңдытат.
• Карысаң каруулугуңду айтпа, кемисең байлыгыңды айтпа.
• Карысаң мендей бол, кара жердей бол.
• Карысаң, мендей бол, өлсөң кара жердей бол.
• Карысы бар үйдүн — карааны чоң.
• Карысы бардын ырысы бар.
• Карысы болбой эл болбойт, тулаңы болбой жер болбойт.
• Карысы болбой, эл болбойт.
• Карысы жоктун ырысы жок.
• Карысы карап турбайт, жигити жилик албайт.
• Карыш — карыш, сөөм — сөөм.
• Карыш ажыраган карыганча көрүшпөйт.
• Карышкыр арыктыгын билбей, итке жонун үрпүйтөт.
• Карышкыр арыктыгын билдирбей, итке жүнүн үрпөйтөт.
• Карышкыр бирди жебейт, миңди кырат.
• Карышкыр капканда жатып, койго жулунат.
• Карышкыр картайса — итке күлкү, молдо картайса митаам түлкү.
• Карышкырга кой кайтартпа.
• Карышкырды көрсө, эшектин ыйыгы тутулат.
• Карышкырды сындасаң, улак байлап кой, чычканды сынасаң каптагы унга капкан салып кой.
• Карышкырдын дөбөтү каарына алса, канчыгынын ырылдаганы кеппи.
• Карышкырдын көзү койдо, молдонун көзү аш менен тойдо.
• Карыштан сөөм жакын.
• Карыя өз үйүнө — конок, одоно болсо — жонок.
• Карыялуу үйдө — кут, кара бороон болсо — жут.
• Карыяны сыйлабаган, карыганда сый көрбөйт.
• Касап да өзү, бычак да өзү.
• Касапчы энесине сөөк сатат.
• Касапчыга мал кайгы, кара эчкиге жан кайгы.
• Касташканың уялгандай болсо, кайрып камчы салба.
• Касташсаң да, кастын намысын кордобо.
• Кастыктын түбү — көмүр, достуктун түбү — өмүр.
• Кастын ою — бөлөк, достун ою — жөлөк.
• Касынды жыргалда сына, кашыктап уу береби, досуңду тозокто сына, кайрылып суу береби.
• Касыңдан бал жегенче, досундан суу ич.
• Ката бизден, кечирим сизден.
• Катардан ашсаң да, калктан ашпа.
• Катасын танган — эки эсе ката.
• Каткалаң болбой жут болбойт.
• Каткырып күлгөн карыбайт.
• Катуу басса, «таскак» дейт, акырын басса, «аксак» дейт.
• Катуу жерге как турат, кайратгуу эрге мал турат.
• Катуу жерге тал бүтөт, кайраттуу эрге мал бүтөт.
• Катуу камчы, заар тил, оор жумуш, тузсуз аш, шордуулардын энчиси.
• Катуу кыштан калган мал олжо, катуу оорудан калган жан олжо.
• Катуу сөз — камчы, жылуу сөз — укурук.
• Катуу сөз камчы, жылуу сөз укурук.
• Катуудан — тиш, жумшактан — ич.
• Катуудан тиш оору жаман, жумшактан ич оору жаман.
• Катын — жапаа, ит — упаа.
• Катын — карга, бала — сагызган.
• Катын албай кайын ал, жакшы көргөн досундун атын албай, тайын ал.
• Катын алганча отун ал.
• Катын алсаң дардай, уул тууйт нардай.
• Катын бийликке жетсе азынат.
• Катын бузулганда каада урайт.
• Катын жакшы — эр жакшы, обозгер жакшы — кан жакшы.
• Катын жакшы — эр жакшы.
• Катын жаманы эр коруйт, эр жаманы жер коруйт.
• Катын ичине кара башыл киши жатат, эрдин ичине ээр — токуму менен ат батат.
• Катын ишин билет, эркек кушун билет.
• Катын калп айтпайт, каңырыш угат.
• Катын каяша кылбайт, каяша кылса да болушууга жараша кылбайт.
• Катын кесир күткөндө эрине зыяны тиет.
• Катын кыңшылап сүйлөп кыз болбойт.
• Катын кыркка чыкса карыды да.
• Катын менен айтышкан кызда не сын.
• Катын намыс үчүн кара киет.
• Катын өлсө — камчы сап, кайра төшөк жаңырат.
• Катын өлсө камчы сап сынган менен тең.
• Катын өлсө камчы сап.
• Катын төркүнү төрдөн узайт, эр төркүнү ирегеден узайт.
• Катын үчүн, жаман болсо да, бир эркектин кучагында жатыш жыргал.
• Катын эрден табат, эр пирден табат.
• Катын эрден чыкса да элден чыкпайт.
• Катын эрден чыкса чыгат, элден чыкпайт.
• Катын эрди карайт, эр жерди карайт.
• Катын эрке болсо, эрине теке болот.
• Катын ээн баштаганда доор — кыямат келет.
• Катынга бийлик тийсе, теңирин тааныбайт.
• Катынга зарга кара катын айдай көрүнөт.
• Катынга кеңеш салса, төркүнүнө кетели дейт.
• Катындан башка душман жок, койнуңда жатып билинбейт.
• Катындуу жерде челек бар.
• Катынды күтүп албаган — күң кылат.
• Катынды мээнет чырмаса — каяша айтат эрине, жардыны мээнет чырмаса — аштыгы чыкпайт жерине.
• Катындын (келиндин) тарбиясы башынан.
• Катындын кесири — эрге, эрдики — элге.
• Катындын чачы узун, акылы кыска.
• Катыны жакшы болсо, эли бактылуу болот.
• Катыны жакшы жигиттин кайда жүрсө көөнү ток.
• Катыны жакшы кор болбойт.
• Катыны жамандын казаны сынык, эркеги жамандын бычагы ийри.
• Катыны жок караңгы үйгө теминет, акылы жок арам сөзгө семирет.
• Катыны жок үй — жетим, калыстыгы жок бий — жетим.
• Катыны жок чайдан кач, кайыры жок байдан кач.
• Катыны жоктун алтыны жок.
• Катыны менен урушкан, кайнына салам бербейт.
• Катыным сокур — жаным тынч.
• Катының долу болсо, замандын тынчтыгынан не пайда.
• Катының жаман болсо мейманың кетер, уулуң жаман болсо ыйманың кетер.
• Катының урушчаак болсо, элиң тынч болбосо койсун.
• Катыныңды казы бузса, арызыңды кимге айтасың.
• Катып отуруп казы жегиче, кайкайып отуруп сарымсак же.
• Качааган айгыр үйрүн түгөтөт, көчөөгөн төрө элин түгөтөт.
• Качааган айгыр үйрүн түгөтөт.
• Качагандын кесири, жуушаганга тиет.
• Качан болсо да аял боорукер келет.
• Качан көрсөм тойдон көрөм.
• Качкан бакыт кайрылып келбейт.
• Качкан да кудай дейт, кууган да кудай дейт.
• Качкан жоого катын бий.
• Качкан кой — бөрүгө той.
• Качканга кара жер куурулат.
• Качканды айтпай кууганды айт, карадан төрө тууганды айт.
• Качкын болуп жүргөнчө, кайрылып келген эр жакшы.
• Качмак — куумак эрде бар, көчмөк — конмок элде бар.
• Качып кетсең, чачып (шашып) кет.
• Качып кетсең, чачып кет.
• Качыргандан кач(па), качканды кууба.
• Каш коём деп, көзүн чукуп алыптыр.
• Каш коёмун деп, көзүн оюп алды.
• Кашаа жыгач — чеп эмес.
• Кашаң атка камчы жоо, тешик үйгө тамчы жоо.
• Кашаң аттан көрө, моюнча тана жакшы.
• Кашкулак семиз — карта жок, катын чечен, акыл жок.
• Кашкулак семиз — карта жок, катыны жакшы жигиттин кайда болсо көөнү ток.
• Кашкулак семиз, карта жок.
• Кашкулакты жонго чапкан сайын күчөйт.
• Кашыгы бар чөмүчү барга жалдырайт.
• Кашыгы да, чөмүчү да май.
• Кашык менен көлдү соолто албайсың, кастык менен элди курута албайсың.
• Кашыктап жыйса кап толот.
• Кашыктап чогултканды чөмүчтөп чачпа.
• Кашын оңдоймун деп, көзүн чукуган.
• Кашыңда ким отурса, душманың ошол.
• Каяшадан кабак чытыган жаман.
• Каяшачыл карыш узабайт.
• Кебек жеген ат байгеде чыкпайт.
• Кебетең жаман болсо күзгүдөн көрбө.
• Кеби токмоктун, өзү акмак.
• Кегиңди ичиңе кат, камчыңды койнуңа кат.
• Кедей байга жетем дейт, бай кудайга жетем дейт.
• Кедей болсоң, көчүп көр.
• Кедей жаңы тон кийсе «кайдан алдың» — дейт.
• Кедей кызы байга келин болуп барганда: «Куңкулчуңкул мүлжүгөнгө моюн жакшы, карт-карт чайнаганга карын жакшы» дептир.
• Кедей менен бай от болбос, бөрү менен кой дос болбос.
• Кедейге коён табылса, коёрго жер табылбайт.
• Кедейдин (жардынын) жалгыз атын бөрүжейт.
• Кедейдин байы буудай нандан шерине жейт.
• Кедейдин бир тойгону — орто байыганы.
• Кедейдин жалгыз аты бээ болот, сүйлөгөн сөзү кээ болот.
• Кедейдин жалгыз атын ууру алат (бөрү жейт), кедейдин кекиргени кээ болот.
• Кедейдин кадыры жок — бай жанында.
• Кедейдин келди заманы, байлардын кетти амалы.
• Кедейдин эти болсо оту жок, оту болсо эти жок.
• Кедейдин эчкиси уйга тете.
• Кедейлердин эс алганы — музоо кайтарганы.
• Кедейлик — кемтик эмес.
• Кедейликтен киши өлбөйт, жан кыйналат дебесе.
• Кежир жек көрүнөт, элпек эп көрүнөт.
• Кезеги келсе — кетмен чап, оролу келсе — орок ор.
• Кезеги келсе кетмен чап, орою келсе орок ор.
• Кезегинде кечирген — кеңдик.
• Кейисе жаның чыдагын, кечинен бер деп өлүмдү.
• Кейүү бар — кер тартуу жок.
• Кекечтин тилин энеси билет.
• Кекилик өз атын өзү чакырат.
• Кекиртектен өткөндүн баары тамак.
• Кекчил болбой (же болбо), эпчил бол.
• Кекчил болбой эпчил бол.
• Кекчилдин сөзү кээ болот.
• Кекээрден кудай безиптир.
• Кел — келине келгенде келинден мурун кыз тууйт.
• Кел дебеген үйдөн, төбөсү түшкөн көр жакшы.
• Кел демек бар, «кет» демек жок, кел демин жеген соң эт жемек жок.
• Келбети келгенден кеңеш сура.
• Келген — дөөлөт, кеткен — мээнет (же келген — байлык, кеткен — кедейлик).
• Келген жериңден кеткен жериң аруу болсун.
• Келген журттан көчө элек, келин аты өчө элек.
• Келгенче конок уялат, келгенден кийин үй ээси уялат.
• Келгенче мейман уялат, келгенден кийин үй ээси уялат.
• Келе деген доом жок болсо, ыңк эткен (онтогон) ооруң жок болсо, башкы бакыт ошол да.
• Келер (же келген) сөздү келин айтат.
• Келер сөздү келин айтат.
• Келжиректи аңдыбай, кеменгерди аңды.
• Келин жакшы — үйдүн керегеси алтын.
• Келин жакшысы — керемет, келин жаманы — кетпес кесик.
• Келин жаман эмес, келген жери жаман.
• Келин жаманы — кетпес кесик, келин жакшысы — керемет.
• Келин келет, кыз чыгат.
• Келинди келгенде көр, же тезек терип жүргөндө көр.
• Келинди келгенде көр, кемпирди — өлгөндө көр.
• Келиндин — аягынан, койчунун — таягынан.
• Келиндин баласын кеңешип сүй.
• Келиндин бетин ким ачса ошол ысык.
• Келиндин бетин ким мурун ачса, ошол ысык көрүнөт.
• Келиндин жаман болгону — кереги тийбес ташка тең, уулдун жаман болгону — апийим ичкен сартка тең.
• Келиндүү болсоң кекээр сүйлөбө.
• Келип-кетиш туугандыктын белгиси, уруш-кериш — душмандыктын белгиси.
• Келиш — кетиш туугандыктын белгиси.
• Келиш — коноктун иши, кетириш — кожоюндун иши.
• Келме кезек — терме тезек.
• Келме кезек, терме тезек, бүгүн көргөн эртең жок.
• Келмек — көңүл, кетмек — уруксат.
• Келмек ирада, кетмек ижаза.
• Келээр (келген) сездү келин да айтат.
• Кембагал байдан кем эмес, бир айыбы малы жок.
• Кембагал болоюн десең, накта алып, насыяга сат.
• Кембагал болсоң көчүп көр.
• Кембагалды төө үстүнөн ит кабат.
• Кемеге түшкөндөрдүн (же мингендердин) жаны бирге (же тилеги бир).
• Кемеге түшкөндүн жаны бирге.
• Кемер өзүн жар өйлөйт, акмак өзүн эр ойлойт.
• Кемибейм деген кандын бир татым тузу кемиптир.
• Кемигинде да бар, керкисинде да бар.
• Кемин кийгенден түңүлбө, кементай кийгенден түңүл.
• Кемпир менен чал жатат, кейиш менен таң атат.
• Кемпирге — чал, келинге — күйөө, кызга — бозой.
• Кемчилиги көптүн кемсинтээри көп.
• Кемчилигин моюнга албаган, келечегин оюна албайт.
• Кемчилик — менден, кечирмек — сенден.
• Кемчиликсиз киши болбойт.
• Кемчиликти айтпасак, кесепети уланат.
• Кен асылы — жерде, сөз асылы — элде.
• Кен байлыгы — кең байлык.
• Кенди чыккан жеринен каз.
• Кенебей жатып, кесилбе.
• Кенешээрге киши табылбаса, өз бөркүңө кеңеш.
• Кенже гозонун кебези жок, көп сөздүн мазеси жок.
• Кең болсоң, кем болбойсуң.
• Кең бычкан кийим жыртылат.
• Кең бычкан кийим жыртылбайт.
• Кең жер улуу — кичүүгө тең жер.
• Кең кеңешип жыртылат, тар тартышып жыртылат.
• Кең пейилдин кени болоор, тар пейилдин ташы болоор.
• Кең пейилдүү кемибейт, тар пейилдүүжарыбайт.
• Кеңге — кең дүйнө, тарга — тар дүйнө.
• Кеңешип кескен бармак оорубайт.
• Кеңешип кескен кол оорубайт.
• Кеңешчиң болбосо, кабыргаң менен кеңеш.
• Кеңешчү болсок ыраак бар.
• Кеп (оюн) музоо эмизет, музоо таяк жегизет.
• Кеп баштаса, кеп чыгат.
• Кеп билген адам — көп билген адам.
• Кеп жакшысын кулак билет, кыз жакшысын ынак билет.
• Кеп кедең болду, кедең неден болду.
• Кеп көтөрбөй жакшы бөлбойт, тер көтөрбөй күлүк болбойт.
• Кеп кутулбайт чеченден, мээнет кетпейт бечелден.
• Кеп кыйшыгын (же кыйыгын) жүйөчү билет, ичер ашты ээси билет.
• Кеп кыйшыгын жүйөчү билет, ичээр ашты ээси билет.
• Кеп музоо эмизет, музоо таяк жегизет.
• Кеп салбагын маңызга, кейбир кылат башыңды.
• Кеп чынынан бузулбайт.
• Кеперез ичсең кепиниңди даярдап кой.
• Кепил болгуча, кемин кий.
• Кепилдин кепини күйөт, кээ бирөө ошону сүйөт.
• Кепилдин кепини күйөт.
• Кепин кийгенден — түңүл, кеменек кийгенден — түңүлбө.
• Кепин кийгенден түңүл, кементай кийгенден түңүлбө.
• Кепке кемтик болгуча, кеп билгенди ала жүр.
• Кептен улам кеп чыгат, кементайдан жүн чыгат.
• Кепти коюп, кеңешке кел.
• Кепти көп тыңшаган чечен болот, сөз укпаган бечел болот.
• Кепти кызыганда, темирди ысыганда.
• Кепти сууга сал, мени тууган кылып ал.
• Кепти чорт айткандан алыстаба.
• Кербен жүрө берет, ит үрө берет.
• Керегеде кулак бар, кеңешер болсоң алыс бар.
• Керегем сага айтам, келиним сен ук, уугум сага айтам, уулум сен ук.
• Керегеси кердеп турат, ыңырчагы ырдап турат.
• Кереги тийсе тереги жыгылат.
• Керек болсо, терек жыгылат.
• Керексиз буюмдун ээси болбойт.
• Керектүү сөздү кечке айтса да көптүк кылбайт.
• Керектүү таштын оордугу жок.
• Керектүү таштын орду жок.
• Кереч ичсе келиним калбайт беле, жалбыз ичсе жалгызым калбайт беле.
• Кери кеткендин сакалы кекиртекке бүтөт.
• Кериден ташты көтөргөн, кетет кайран балбан кез.
• Кериш — келген бакты кетирээр.
• Керишпес келин, урушпас уул болбойт.
• Керкини бузсаң кетмен болбойт, чымчык семирип батманга толбойт.
• Керкисинде да бар, кемигинде да бар.
• Кермекашты алам деп, чалма этектен айрылдым.
• Керооз сөздө кырсык көп.
• Кесел адам кейикчил.
• Кеселди жашырса, өлүм ашкерелейт.
• Кесип алса кан чыкпайт.
• Кесирдүү баш келген бактыны кетирет.
• Кесирдүүдөн келте оорудай сөз чыгат.
• Кесирдүүдөн сай бою кач, жалакордон жаа бою кач.
• Кесирлүү ооздон кесепеттүү сөз чыгат.
• Кескен бычак сөөккө токтойт, кесирлүү сөз жүрөккө токтойт.
• Кетенчиктеп отуруп да, чокуга чыгууга болот.
• Кетер кызды кеңкип кал.
• Кетер кыздын керээзи, кетилген болот жетилет, күйүттүү кабак ачылат.
• Кеткенге кейиген менен айла жок, өлгөнгө өксүгөн менен пайда жок.
• Кеткени болот келгендин.
• Кетмен менен иштебей, нанды кайдан табасың.
• Кетмен чапкан нанын жейт, ууру кылган жанын жейт.
• Кетмен чапмак — алмак, салмак, кош айдамак — бармак, келмек.
• Кетмен чаппай нан кайда, айраны келди, мал кайда.
• Кетмен чаппай нан кайда, чеке терсиз мал кайда.
• Кетсе дөөлөт башыңдан — келмеги кыйын ал кайтып, келе десе бересең — кемитет жанды саргартып.
• Кетсе дөөлөт колуңдан, келмеги кыйын ал кайтып.
• Кеч жүрө — жүрө түзүлөт.
• Кеч калар ишке кар жаайт.
• Кеченин тилин энеси билет.
• Кечиккен соң, шашканыңдан не пайда.
• Кечинде жатып ойлон, эртең менен туруп сүйлө.
• Кечинде күн кызарса, келиниң эркек төрөгөндөй сүйүн, эртең менен күн кызарса, элиңе жоо тийгендей күйүн.
• Кечки суутмадан жалмаган, эртең мененки ысытмадан куру калбайт.
• Кечмеликти кечпейли досум, кечкен соң (кечишели, кетишпейли) кечели, кечпейли дешпейли досум.
• Кечтим байдын кызынан.
• Кечүү билбей кечпе, адамдын сырын билмейинче ишенбе.
• Кечүү кечсең жалгыз кеч — жолуң тайгак болбосун, ууру кылсаң жалгыз кыл — жолдошуң айгак болбосун.
• Кечүү таппай өтүгүңдү чечпе.
• Кечүүсү болбой суу болбойт, ашуусу болбой тоо болбойт.
• Кечээ көргөн бүгүн жок, ушундай экен дүйнө шок.
• Кечээгиңин кээсин чыгар.
• Кечээки күндүн алысы жок, эртеңки күндүн жакыны жок.
• Кийгени топу, өзү мышык сопу.
• Кийиз кимдики болсо, билек ошонуку.
• Кийиз сатсаң айлыңа сат, бир чекесин салынып жат.
• Кийиз чоюлат, кичине чоңоет.
• Кийик атып эт бербесе — тоодогусу жакшы, бээ саап кымыз бербесе — жоодогусу жакшы.
• Кийиктин жүргөн тоосу бийик болсо, көзү кызыл болот.
• Кийим менен мактанбай, билим менен мактан.
• Кийимдин жакшысы кир көтөрүмдүү, кишинин жакшысы сөз көтөрүмдүү.
• Ким ишенсе ушакка, өзү да түшөт тузакка.
• Ким көп окуса, ал көптү билет.
• Ким кудайга ишенсе, колу-буту кишенде.
• Кимди ким көрдү Быржыбайды там басты.
• Кимди ким көрдү, Байкараны (же Аламанды) таш басты.
• Кимди кор тутсаң ошого зар болосуң.
• Кимдин башы сулуу десе, таш бака башын көтөрөт имиш.
• Кимдин жерин жердесең ошонун ырын ырдайсың.
• Кимдин сараң экенин кайырчы билет.
• Кирбей туруп, чыгаарыңды ойло.
• Киргил суу башынан тунат.
• Кирерге — жер катуу, кыярга — жан таттуу.
• Китеп — билим ачкычы.
• Китепсиз дүйнө — жапайылардын дүйнөсү.
• Кичи пейилдик — айкөлдүктүн белгиси.
• Кичи пейилдүүлүктөн кичирбейсиң.
• Кичик чоңоет, кийиз созулат.
• Кичине жалаадан чоң балаа чыгат.
• Кичине жалкоолук чоң жалкоолукка жеткирет.
• Кичине жоолук токуса — уздун чери жазылат, күйөөлөрү келгенде — кыздын чери жазылат, балдыздары келгенде — күйөөнүн чери жазылат, аны көрүп турганда — бирөөнүн чери жазылат.
• Кичине төөнүн жүгү билинбейт.
• Кичинеге чоңсунба, асмандагы айга кол сунба.
• Кичинеге чоңсунба, салба күчүң.
• Кичинекей таш да килейген башты жарат.
• Кичүү болгуча иттин күчүгү бол.
• Кичүүнү сыйлабаган, улууну урматтабайт.
• Кичүүсүндө салам жок, улуусунда алик жок.
• Кишенеген айгырдын үйрүн көр, чиренген жигиттин үйүн көр.
• Киши акылы — кишен менен тушоо, өз акылың — өзүң менен тамыр.
• Киши аласы ичинде, аны сыртынан билиш кыйын.
• Киши аты — терчил, киши кийими — кирчил.
• Киши аты терчил, киши кийими кирчил.
• Киши дүйнөгө түркүк болбойт.
• Киши кишинин баркын көбүнчө айрыларда билет.
• Киши өзү тойсо да, көзү тойбойт.
• Киши өлөт, жакшылыгы калат.
• Киши сүйлөшкөнчө, жылкы кишенешкенче.
• Киши сыры анын иштеген ишинен билинет.
• Киши уулу эсиргенде, анын арты кырсык алып келет.
• Киши эмес киши сөз эмес сөздү сүйлөйт.
• Кишиге киши тең эмес, чийкиге бышык тең эмес.
• Кишиге көр казсаң, кең каз.
• Кишиге ор казсаң тайыз каз, өзүң ыргып чыгарга.
• Кишиге ор казсаң, өзүң түшөрсүң.
• Кишини ичинен бил, ичинен биле албасаң ишинен бил.
• Кишини киши аксатат.
• Кишини өлтүрсөң, таанып өлтүр.
• Кишинин аты терчил.
• Кишинин баарын өз нүкумуң менен ченебегин.
• Кишинин жумшагын киши жейт, жыгачтын жумшагын курт жейт.
• Кишинин кишиси бар, бышуунун чийкиси бар.
• Кишинин кулагын кессең, бирөөгө кийиз кескенче көрүнбөйт.
• Кишинин өз майы өзүнө эм.
• Кишинин өзүнө караба, сөзүнө кара.
• Кишинин шайтаны киши.
• Коён — коңулчул, теке — тоочул.
• Коён көлөкөсүнөн коркот.
• Коён өз көлөкөсүнөн коркот.
• Коён териси бир күнүчарыкка чыдаптыр.
• Коёндон корккон аюуга жолугат.
• Коёнду жатагына чейин билет.
• Коёнду камыш өлтүрөт, азаматты намыс өлтүрөт.
• Коёнду камыш өлтүрөт, эрди намыс өлтүрөт.
• Коёнду камыш, эрди намыс өлтүрөт.
• Коёнду көп коркутса — арстан болот.
• Коёнду кубалай берсе баатыр боло баштайт.
• Коёндун кош кабыргасын барда аяйынбы, жокто аяйынбы.
• Коёндун териси бир жыл чарыкка чыдаптыр.
• Коёндун териси деле бир күн чарыкка чыдаптыр.
• Кожонун бергенин коюнга сал.
• Кожонун ичинде кожосу бар, кээ кожонун үйүндө молдосу бар.
• Кожонун курсагы ток, кулу менен иши жок.
• Кожонун өзү тойсо да көзү тойбойт.
• Кожосу колго түшсө, кошоматчы кайда барат.
• Кожоюн — коноктун малайы.
• Кожоюн корк этет, малайдын жүрөгү болк этет.
• Козголбой жатып өлгөнчө, козголуп жатып өл.
• Козусунда сүткө тойбогон, токтусунда түрткүсүн койбойт.
• Козусунда тойбогон, токтусунда да уңчулугун койбос.
• Кой аксагы менен жүз.
• Кой аксагы менен миң.
• Кой баккан конок күтөт.
• Кой дедим калдым балаага.
• Кой десе, коруш алган.
• Кой жеген бөрү коңулда, койчусу калды куугунга.
• Кой каргышы бөрүгө жетпейт.
• Кой көтөрөт өлүмдү, журт көтөрөт көңүлдү.
• Кой оозунан чөп албаган момун.
• Кой өрүшү короодон.
• Кой семизи — койчудан.
• Кой уурдаган, төө уурдайт.
• Кой үстүнө торгой жумурткалаган заман.
• Койго — бычак, кызга — кучак.
• Койдон койдун неси артык (кем)? кол башындай эти артык (кем) эрден эрдин неси артык (кем)? эптеп айткан сөзү артык (кем).
• Койду ала кыркса, жүндүн берекеси болбойт.
• Койду кортук бузат.
• Койду курбан бүлдүрөт, элди султан бүлдүрөт.
• Койду серке баштайт, оюнду эрке баштайт.
• Койлуу катын куйрук жейт, эрдүү катын таяк жейт.
• Койнуңан төгүлсө, кончуңа.
• Койчу көп болсо, кой арам өлөт.
• Койчунун — таягынан, келиндин — аягынан.
• Койчунун кызы кой келгенде иш кылат.
• Кокуй коңшудан качып кутул.
• Кокуй менен кой багат.
• Кокуйдун кошкон кошогу, наалаттын салган төшөгү.
• Кокуйдун үстүнө алат эми башталды.
• Колго түшкөн баатырдын башын чабыш — канкордук.
• Колго түшкөн коёнду, коё берген болобу.
• Колдо жоктун айынан, колтойгон уулум бой жүрөт.
• Колдо жоктун кордугу чоң.
• Колдон келбеске асылып, жетпести кууган менен да болбойт.
• Колдон мал, аяктан аш кетсе — өлүм.
• Колдон намыс кеткенче, канжыгага баш байла.
• Колдон намысты кетиргенче, башты кетирген артык.
• Колдоо бар алтындын баркы жок.
• Колдошконду кудайым колдойт.
• Колдун беш манжасы (бармагы) тең эмес.
• Колдун кири жууса кетет, көңүлдүн кири жуусаң да кетпейт.
• Коломтону кошо келсе жер болот, алачыкты кошо келсе айыл болот, айылды кошо келсе калдайган калың эл болот.
• Колу ачыктын жолу ачык.
• Колу байлангандын тили байланбайт.
• Колу жетпеген кудайчыл.
• Колу жок — кор, буту жок — зар.
• Колу жокко найзанын кереги эмне.
• Колу кыймылдабагандын, оозу да кыймылдабайт.
• Колу кыймылдагандын оозу кыймылдайт.
• Колу кысканын, тону кыска.
• Колу менен берип, аягы менен суу болот.
• Колу менен жасаган, мойну менен тартат.
• Колу менен иштебеген оозу менен орок орот.
• Колу менен иштеген мойну менен көтөрөт.
• Колу ойногондун оозу ойнойт.
• Колу устанын сөзү нуска.
• Колунан иш, тилинен сөз качып кутулбайт.
• Колунан кара таш келбейт, элдин баарын мен билем дейт.
• Колунда жок — комсок, койнунда жок эрсээк.
• Колунда иши бардын кайырмагы сууда.
• Колунда талканы бар бала — сүйгүнчүктүү.
• Колунда токочу (же талканы) бар бала сүйгүнчүктүү.
• Колуң жетпесе, колтугуңду созбо.
• Колуң көтөрбөс чокморду белиңе байланба.
• Колуң менен иштебей, оозуң менен орок орбо.
• Колуң менен кылсаң мойнуң менен тартарсың.
• Колуң менен кылсаң, мойнуң менен көтөрөрсүң.
• Колуңда болсо жакын көп.
• Колуңда жүрүп билинбейт — камчыдан артык курал жок, койнуңда жүрүп билинбейт — катындан артык тууган (же душман) жок.
• Колуңдан келбес жумушту, оюң менен бүтүрбө, алыстан келээр коноктун, кабарын укпай күтүнбө.
• Колуңдан келип турганда бөйпөңдөп, бак тайган күнү баса берген киши дос болбойт.
• Комуз сынды — ыр жок, көңүл сынды — сыр жок.
• Комузчу комузчуну көрсө, колу калтырайт.
• Конгон жерге коргон сал, түнөгөн жерге түркүк как.
• Коно жатпай кепке тойбойт, кой союлбай этке тойбойт.
• Коногу күчтүү болсо, кожосун бийлейт.
• Коногу пейил күтсө, үй ээси капа болот.
• Коногум сен «эт» дебегин, мен «кет» дебейин.
• Коногум үйүңдү ойлой отур, кулу — бийиңди ким билет.
• Конок — болжолсуз, өлүм — сураксыз.
• Конок (мейман) кирсе эшиктен, ырыскы кирет тешиктен.
• Конок «тойбодум» дебейт, «сойбоду» дейт.
• Конок аз олтуруп, көп сынайт.
• Конок айтып келбейт, өлүм кам жедирбейт.
• Конок айтып келбейт, өлүм сурап келбейт.
• Конок бар жерде береке бар.
• Конок бир күн консо — кут, эки күн консо — жут.
• Конок бышты десе, ала бакандын башындагы эт да бышат.
• Конок бышты десе, алабакандагы эт бышат.
• Конок деген койдон жоош, козу сойсо жей берет.
• Конок каадасы кылгыла.
• Конок койдон жоош, май берсе жей берет.
• Конок койдон жоош, май берсе жейт, суу берсе ичет.
• Конок койдон жоош.
• Конок конбой кетпейт, чакырып кондурганга жетпейт.
• Конок конгон жеринде оор, таш түшкөн жеринде оор.
• Конок конокту сүйбөйт, үй ээси баарын да сүйбөйт.
• Конок конокту сүйбөйт, үй ээси баарын сүйбөйт.
• Конок тандап конот, ууру жашынып уурдайт.
• Конок үч болсун, үчтөн ашса жүз болсун.
• Конокко аш кой, эки колун бош кой.
• Конокко жатып жаздык, ийилип төшөк боло көр.
• Конокко колуңда барыңды бер.
• Коноктон коруганың кокуйга жем.
• Конокту аткар, балаадан куткар.
• Конокту аткар, башыңды куткар.
• Коноктун алдына (конокко) аш кой, эки колун бош кой.
• Коноктун атасын эт өлтүрүптүр, чечектин атасын бит өлтүрүптүр.
• Коноктун да өз ырыскысы бар.
• Конооруңдан мурда конушуңду камда.
• Конуш акысын төө кайтарат.
• Конуш алгыча, коңшу ал.
• Конуш алгыча, өрүш ал.
• Конуш издебе, кошуна изде.
• Конуш тандаардан мурда коңшу танда.
• Коңшу жакшы болсо, сокур кыз эр табат.
• Коңшулуктун белгиси — алыш-бериш, досчулуктун белгиси — барыш-келиш.
• Коңшунун азары болсо да, безери болбойт.
• Коңшунун ити коншуну тиштебейт.
• Коңшунун өрдөгү да каздай, катыны да кыздай.
• Коңшуң коркок болсо, өзүңдү үркүтүп өлтүрөт.
• Коңшуң көр болсо көзүңдү кыс.
• Коңшуң көр болсо, көзүңдү кысып жүр.
• Коңшусу жаман үйүн сатат.
• Кообуң кайдан болсо, катарың ошондон.
• Коогадан теңир сактаар.
• Коогалуу күн кезек күттүрбөйт.
• Коон коондон көрүп ыраң алат.
• Коон үзгөндө жолдош элек, бозо сүзгөндө унуткансыңбы.
• Коончуга бочоктун зарылдыгы жок.
• Коргондуу жердин ору бар, улуктун катта зору бар, экинин бири болбогон кембагал элдин шору бар.
• Коргону бөлөк көктөлбөйт, көңүл бөлөк эптелбейт.
• Кордук — оору, муңдук — өлүм, зарлык — жокчулук.
• Кордук өмүрдөн, эрдик өлүм артык.
• Корккон көлөкөсүнөн да коркот.
• Коркконго бир ок да көп, баатырга жүз ок да аз.
• Коркконго дабыштын баары жоо.
• Коркконго кош көрүнөт, кошогу менен беш көрүнөт.
• Коркконго кош көрүнөт.
• Корккондон баатыр болот.
• Корккондон жүрөк айрылбайт, кубангандан маңдай жарылбайт.
• Корккондун көзү чоң, акмактын сөзү чоң.
• Коркок жанын сактайт, чоркок малын бакпайт.
• Коркок иттин капканынан үргөнү катуу.
• Коркок кандын башында туулга турбас.
• Коркок көзгө кыпын үйүр.
• Коркок мактанса — колдон өлөт.
• Коркок миң өлөт, баатыр бир өлөт.
• Коркок чындап корксо, өз кулагынан өзү коркот имиш.
• Коркокко кош көрүнөт.
• Коркокко кырга чыккан жалгыз тал жоо көрүнөт.
• Коркокту өлүм өзү издеп табат.
• Коркокту үч жолу коркутсаң, баатыр болот.
• Коркоктун — аты Жообасар.
• Коркоктун асылы болгончо, баатырдын жесири бол.
• Коркоктун баары корунчаак.
• Коркоктун барынан жогу.
• Коркоктун иши так болот.
• Коркпогондон корк, уялбагандан уял.
• Корксо да кой өлөт, коркпосо да кой өлөт.
• Коркунучтан келе элегинде корк.
• Корооңо сак бол, коңшуңду ууру тутпа.
• Коросон бычак кол кесет.
• Кортук кочкор төл бузат, куйту киши эл бузат.
• Корукчу коон түгөтөт.
• Котур — колдон, жоор — жондон.
• Котур ташы койнунда.
• Котур төө чычырканакка сөйкөнсө, кычуусу канат.
• Котурдун үстүнө чыйкан, кокуйдун үстүнө наалат.
• Кочкор болор козунун маңдай жагы дөң болот.
• Кошконго үйүр эмес, сүйгөнгө үйүр.
• Кош-кош десе, куяң кой кошокко кошулат.
• Кошомат кой сойдурат же кошоматка кой соёт.
• Кошоматка кой соёт.
• Кошоматчыга кой сойдурба.
• Кошуна — кошунанын күзгүсү.
• Кошуна болсоң — жөлөк бол, болбосоң — бөлөк бол.
• Кошунаң сокур болсо, бир көзүңдү кысып өт.
• Кошунаң сокур болсо, бир көзүңдүжуумп өт.
• Кою барга сарт келди, кою жокко дарт келди.
• Кою бирге — короолош, буудайы бирге — ороолош.
• Кою бирге короолош, эгиндери ороолош.
• Кою көптүн ою көп.
• Коюн алдырган короосуна сак болот (же короосун бекитти).
• Коюндан төгүлсө, кончко.
• Көбүнө шүгүр, азына канаат кыл.
• Көбүрөөк билгиң келсе, аз укта.
• Көгөөндөн бий койсоң, көзүңдү оюп жейт.
• Көгөөндөн бий койсоң, көтөнүңдү оюп жейт.
• Көз — коркок, кол — баатыр.
• Көз — чырдын уясы, көңүл — сырдын уясы.
• Көз байлыкты эңсейт, көңүл чындыкты эңсейт.
• Көз жалтанган зор ишти кол бүтүрөт.
• Көз жетпеген жерге сөз жетет.
• Көз карыса да, көөдөн карыбайт.
• Көз коркок, кол — баатыр.
• Көз көрбөсө, жүрөк сүйбөйт.
• Көз көргөндү, көңүл тилейт.
• Көз көрсө, көңүл айныйт.
• Көз көрсө, көңүл каалайт.
• Көз көрүп кызыкканды кол баса албайт.
• Көз менен көргөн — чын, кулак менен уккан — күмөн.
• Көз менен көргөн чын.
• Көз сокурун дарыласа болот, көңүл сокурун дарылап болбойт.
• Көз учу менен көздөбө, зыян болот көзүңө, тил учунан сүйлөбө, зыяны келет өзүңө.
• Көзгө айтылган ак сөздү — көмө чаппа, көшөкөр түлкү көп сөздү — көмүскө бакпа.
• Көздөн аткан ок таамай, орундуу айткан кеп таамай.
• Көздөн кетет, жүрөктөн кетпейт.
• Көздөн кетсе да, көңүлдөн кетпейт.
• Көздөн көңүл көрөгөч.
• Көздүн көргөнүнөн кулактын укканы көп.
• Көздүн курчу болот, сөздүн мурчу болот.
• Көздүн сокуру көрөт, көкүрөктүн сокуру көрбөйт.
• Көзсүз күнүң өтөөр, элсиз күнүң өтпөс.
• Көзү ачык көптү көрөт.
• Көзү бозоргон там сүзөт.
• Көзү жамандын сөзү жаман.
• Көзү жок көгөөн, башы жок балапан.
• Көзү жоктун өзү жок.
• Көзү сокурга жолуксаң — жолук, көкүрөгү сокурга жолукпа.
• Көзү сокурдан көңүлү сокур жаман.
• Көзүжокко көргөзсө да, билбейт.
• Көзүжоктун теңири бар.
• Көзүм барда «дурус» деген сөз укпай, көзүм жокто «сонунуңду» не кылам.
• Көзүм көрбөсө, көтүмдү бөрүжесин.
• Көзүң ооруса колуңду тый, ичиң ооруса оозуңду тый.
• Көзүң ооруса колуңду тый, ичиң ооруса тамагынды тый.
• Көзүң чалыр болсо да, сөзүң, кыңыр болбосун.
• Көзүңдөн оюң алыс көрөт.
• Көзүңдү бирөө сүйлөп берсе, оозуңду кычыштырба.
• Көзүңө чөп салган, душмандыктын белгиси.
• Көйнөгү башканын көөнү башка, чапаны башканын санаасы башка.
• Көйнөгү кирдин көөнү кир.
• Көйнөгү көөлүүнүн тамагы майлуу.
• Көйнөгү экөө болсо, көңүлү төртөө.
• Көйнөк берсең бу жайда, көлөкө болот ти жайда.
• Көйнөк тердебесе, талаа гүлдөбөйт.
• Көйнөктүн кири жууса кетет, көңүлдүн кири айтса кетет.
• Көйрөң ат минсе чабат.
• Көк байтал минген — сергек, көгүчкөн аткан — мерген.
• Көк байтал минген сергексийт, көгүчкөн аткан мергенсийт.
• Көк жал сөзү митедей.
• Көк итти көп ит талаптыр.
• Көкөлөй учат көк кытан, дүнүйө жалган бир тутам.
• Көкөтөйдүн ашы — көп жаңжалдын башы.
• Көкөтөйдүн ашы бул, көп жаңжалдын башы бул.
• Көктө жарык жылдыз көп, кара сууда кундуз көп.
• Көктөгөн жетилет да, жетилген кетилет.
• Көктөн тилегеним жерден табылды.
• Көкүрөгү сокур менен алгыча, көзү сокур менен алсын.
• Көкүрөгүн жоготкондон көзүн жоготкон артык.
• Көкүрөк ачык болсо — көңүл ачык болот, көңүлүң каш болсо — ичкениң таш болот.
• Көкүрөк чечен болсо, көзү көрүп не кылат.
• Көл таянычы — жер, көсөм таянычы — эл.
• Көл таянычы жер, көсөм таянычы эл.
• Көл толгондо чайпалат.
• Көл чайкалса көбүгү бетине чыгат, эл чайкалса — тентеги четине чыгат.
• Көлгө кушуң түшпөсүн, жаманга ишиң түшпөсүн.
• Көлдө жүргөн коңур каз, чөлдүн баркын билеби.
• Көлдү бороон толкутат, элди эселек толкутат.
• Көлдү бороон толкутат, элди эси жок толкутат.
• Көлдү көрбөгөн көлчүккө таңыркайт.
• Көлөкөгө карап, тон бычпайт.
• Көлөкөгө тон бычкан.
• Көлөкөдө жаткан ит, күндү көрүп үрөт.
• Көлөкөдөгү көк күчүк арабаны мен сүйрөп баратам дейт.
• Көлөкөңдү кууба, жел менен жарышпа.
• Көлтөйгөн лөк — көгөргөн (түпсүз) көлдөй көк болот.
• Көлүгүнө жараша — жүгү.
• Көлүнөн безген каз оңбос, элинен безген эр оңбос.
• Көлчүк өзүн көл ойлойт.
• Көмүр өчүрүп көө болгон, бир токойго ээ болот (болгон).
• Көмүрчүгө темирчи үйүр.
• Көмүскө достон көрүнөө душман артык, көнбөгөн бейишиңен, көнгөн тозогум артык.
• Көнбөгөн жер — көрүстөн, көнгөн жер кемби бейиштен.
• Көңүл — сөздүн сандыгы.
• Көңүл каалабаса, себеп көп.
• Көңүл картайбайт, көз картаят.
• Көңүл ооруткан — наадандык, көңүл көтөргөн — адамдык.
• Көңүлдөгү сырды көз билдирет.
• Көңүлдүү коңшуга ызалуу сөз айтпа.
• Көңүлсүз көздөн жаш чыкпайт.
• Көңүлү бузук башкалардан айып издейт.
• Көңүлү куунактын өмүрү узак.
• Көңүлү тынар көп элдин (көпчүлүк), көзгө толор (токтоор) эр чыкса.
• Көңүлүм келсе көлдөймүн, келбесе такыр чөлдөймүн.
• Көңүлүмө жагат деп көрүнгөн менен дос болбо.
• Көңүлүңө жакканды, дүлөй да угат.
• Көөдөнү жукадан, чөнтөгү жука артык.
• Көөлдөгөн киши көңүлгө карабайт.
• Көөрүктүн оту тутанбайт, көп жагынан жел чыкса.
• Көп — коркутат, терең — батырат.
• Көп адашпайт, көлөкө карматпайт.
• Көп акмактын агасы болгончо, бир акылмандын иниси бол.
• Көп акча көздү көр кылат.
• Көп алгың келсе, көп иште.
• Көп аткандан мерген болбойт, көп сүйлөгөндөн чечен болбойт.
• Көп аялдуунун кокую көп.
• Көп баатырдан жоо кетет, көи чеченден доо кетет.
• Көп байкаган көсөм, сөз байкаган чечен.
• Көп бар жерде сын бар, сын бар жерде чын бар.
• Көп баскан адам, бок басат.
• Көп баскан аяк бок басат.
• Көп баскан аяк чок басат.
• Көп бергенден аз берген; кечиктирбей бат берген (артык).
• Көп бергенден тез берген артык.
• Көп бергендин көөнү билет, аз бергендин өзү билет.
• Көп берекетке көп аракет керек.
• Көп билген — нуска болот, көп иштеген — уста болот.
• Көп билген аз сүйлөйт, аз билген көп сөз сүйлөйт.
• Көп билет деген жигит, башына коргон салганы.
• Көп билсең да, көптөн артык билбейсиң.
• Көп бириксе көл болот, көл каптаса сел болот.
• Көп бириксе токчулук.
• Көп дабыш кошулса, бир дабышты жок кылат.
• Көп душманың болсо, көз ирмебес эр болгун.
• Көп жашаган билбейт, көптү көргөн билет.
• Көп жашаган куу (же карт) түлкү капканга түшпөй койчу эмес.
• Көп жашаган не билет, көптү көргөн шо билет.
• Көп жашта эмес, башта.
• Көп жойлогон куу түлкү, колго түшпөй койчу эмес.
• Көп жойлогон түлкү ачтан өлөт.
• Көп жойлогон түлкү капканга түшөт.
• Көп жойлогон түлкү капканга түшпөй койбойт.
• Көп жылкынын ичинде, жетим кулун билинбейт.
• Көп ичкендин көөнү билет, аз ичкендин пейли билет.
• Көп иштесең, көсөм болорсуң.
• Көп каз башсыз учпайт.
• Көп кайгырган - дартка чалынат.
• Көп карынын ичинде бир бала болсо, даана болот, көп баланын ичинде бир кары болсо, бала болот.
• Көп көлдөтөт, аз чөлдөтөт.
• Көп көтөрбөй, жакшы болбойт, төр көтөрбөй күлүк болбойт, кой союлбай этке тойбойт.
• Көп көчүрүлгөн дарак бүрдөбөйт.
• Көп менен көргөн — той.
• Көп менен көргөнгө өкүнүч жок.
• Көп ойногон катындын бир ажалы чөптөн.
• Көп окуган көптү билет.
• Көп ооз сүйлөсө, бир ооз тек турат.
• Көп сөз — бок сөз.
• Көп сөз — көмүр, аз сөз — алтын.
• Көп сөз ич көптүрөт.
• Көп сөз чөп сөз.
• Көп суур ийин казбайт, ийин казса да кең казбайт.
• Көп сүйлөгөн жигиттин бир ажалы көптөн.
• Көп сүйлөгөн маңгилер, көзгө кирген тикендей.
• Көп сүйүнгөн — катуу кайгыраар.
• Көп тамчыдан көл болот.
• Көп төксөң кыкты, түшүм болот мыкты.
• Көп түкүрсө — көл, көл толкуса — сел.
• Көп түкүрсө көл болот, көл толкуса сел болот.
• Көп түкүрсө, көл болот.
• Көп тыңдаган аз сүйлөйт.
• Көп тыңша, аз сүйлө.
• Көп уктаган көптөн кур калат.
• Көп үйлөсө жел болот, көп ыйласа сел болот.
• Көп чогулса калмак каны — Ажаанды кармайт.
• Көп чогулса көл болот.
• Көп ыйлаактын көзү жаман, көп сүйлөөктүн сөзү жаман.
• Көпкө аз түтпөйт.
• Көпкө белгилүүнү келиштирип айтуу кыйын.
• Көпкө кан чачпа, топко көө тартпа.
• Көпкө кубанба, азга ыйлаба.
• Көпкө ык келсе, кан төөсүн соет.
• Көпкөн жигит (же киши) басыгынан байкалат.
• Көпкөн жигит (уул) көп сүйлөйт, чечен жигит бап сүйлөйт.
• Көпкөн жигит көп сүйлөйт, чечен жигит эп сүйлөйт.
• Көпкөн киши басышынан байкалат.
• Көпкөн, көпкөндүн өлүмү (же жазасы) көптөн.
• Көпкөндүн көчүгүнөн чыгат.
• Көпсөң — жарыларсың, толсоң — төгүлөрсүң.
• Көпсүнгөн жоону кыйын дебе, кайрат кылсаң жыгасың.
• Көптөгөн кыз аткарат, өмдөгөн жоо качырат.
• Көптөн качкан көмүүсүз калат.
• Көптөн көп акыл чыгат.
• Көптөн үмүт эткен аздан куру калат.
• Көптү азайтмак оңой, азды көбөйтмөк кыйын.
• Көптү жамандаган көмүүсүз калат.
• Көптү көрбөй көсөм болбойт, көп сүйлөбөй чечен болбойт.
• Көптү көргөн, көнөктүн түбүн тешкен.
• Көптү көргөндөн сөз оку, көөнөрбөс кылып бөз току.
• Көптүн көзү көрөгөч.
• Көптүн көөнүн эриткен көрөңгөлүү сөз болот.
• Көптүн оозу күбөлүү да дубалуу.
• Көптүн пикири — көрөгөчтүн өзү.
• Көптүн тилеги — көл.
• Көпчүл болсоң өсөсүң, кекчил болсон — өчөсүң.
• Көпчүлүк бар (болгон) жерде токчулук бар (болот).
• Көпчүлүк бир уучтан берсе тойгузат, көпчүлүк бир муштан берсе өлтүрөт.
• Көпчүлүк деген көл да.
• Көпчүлүк жөөлөсө, канкор кан өкүмүн коёт.
• Көпчүлүк камын ойлосоң — озосуң, өз камынды ойлосоң — тозосуң.
• Көпчүлүк көөлөсө, сараң бай төөсүн соёт.
• Көрбөгөн көздөн тамдын тешиги жакшы.
• Көрбөгөн ой — чукур көп.
• Көрбөгөн төөнү да көрбөйт.
• Көрбөгөнгө көтөн таң, көк ала итке куйрук таң.
• Көрбөйт деп ууру кылба, укпайт деп ушак айтпа.
• Көрбөйт деп, ууру кылба.
• Көрбөс (же көрбөгөн) төөнү да көрбөйт.
• Көрбөстү көрбөй көзүңө сак бол, айтпасты айтпай оозуңа сак бол.
• Көргө — көрсөтпө, керге — угузба.
• Көргөн — көргөнүн кылат, көсөө — түрткөнүн кылат.
• Көргөн көздүуккан кулак жеңиптир.
• Көргөн көргөнүн кылат, көсөө түрткөнүн кылат.
• Көргөнү жаман бергенин алат (же доолайг).
• Көргөнүн жазбай так айтат, ырчылардын устасы.
• Көргөнүңдөн — көрө элегиң көп, укканыңдан уга элегиң көп.
• Көргөнүңдөн көрө элегиң көп.
• Көрдүм деген көп сөз, «көрбөдүм» деген бир сөз.
• Көркөм өнөр — касиеттүү күч.
• Көрктүүнү көрүп алганча, сүйгөнүңдү сурап ал.
• Көрктүүнү көрүп алганча, тектүүнү сурап ал.
• Көрө-көрө көсөм болот, сүйлөй-сүйлөй чечен болот.
• Көрөөр күнү бардын, ичээр суусу болот.
• Көрпөнү күндө күбүсө — түлкү, түлкүнү күндө күбүсө — күлкү.
• Көрсө — барымта, көрбөсө — сыйрымта, барып алып кел.
• Көрсө барымта, көрбөсө сыйрамта, барып алып кел.
• Көрүнгөн адамдан карыз сурабай жүр.
• Көрүнгөн өз эмес, өз бирдей эмес.
• Көрүнгөн тоону бийик дебе, аракет кылсаң чыгасың.
• Көрүнгөн тоонун ыраагы жок.
• Көрүнгөнгө ыйлаган көзсүз калат.
• Көрүнөө зордук — башкы кордук.
• Көсөм чыккан адамдар, көрөңгөлүү сабаадай.
• Көсөө — кудай буйругу, сакал — иттин куйругу.
• Көсөө түндө сүйүнөт, катыны сулуу күндө сүйүнөт.
• Көсөө узун болсо кол күйбөйт, көп молдо болсо, жол тийбейт.
• Көсөө узун болсо, кол күйбөйт.
• Көсөөнү (ууруну) үйгө киргизбе, көчүгүн жерге тийгизбе.
• Көсөөнүн акылы түштөн кийин кирет.
• Көсөөнүн акылы түштөн кийин.
• Көтөнү бөлөктү көктөсө болбойт, жатыны бөлөктү жамаса болбойт.
• Көтөрүлбөй жакшы жүр, элге келген убакта.
• Көтөрүм көтөрүлсө, көч алдын бербейт.
• Көтөрүп сууга салган жаман, көз салбаган тууган жаман.
• Көч — көчтөн кабар келсе, уйкунун тынчы кетет.
• Көч жүрө — жүрө түзөлөт.
• Көч жүрө албай токтолот, көз учкан бийик бел чыкса.
• Көчкөн журттун баркын, конгон журтуңда билесиң.
• Көчкөн журттун кадыры конгон журтта өтөт.
• Көчкөндөн — отун артат, өлгөндөн — катын артат.
• Көчкүдөн сагызган гана кутулуптур.
• Көчмөк, конмок жерге сын, качмак, куумак эрге сын.
• Көчөрман болсо, журтту жамандайт.
• Көчөт тиккен көлөкөлөйт.
• Көчсө — көттө, консо — четте.
• Көчүктү кыскан бай болот.
• Көчүп кордук кылганча конуп турук кыл.
• Куда — сөөктүн кызыгы — барып, келиш.
• Куда болгуча кулу — бийиңди сураш, куда болгондон кийин кул да болсо сыйлаш.
• Кудага алыстан сыйлаш.
• Кудай берген бактыны кудай кыркты.
• Кудай берген кишиге кудай урган киши асылат.
• Кудай берейин десе эки кулагын тең кесип берет.
• Кудай берейин десе, казынасы кенен.
• Кудай бирөө, кезек экөө.
• Кудай деген кул ачка өлбөйт.
• Кудай деген кул өлбөйт, тамекиден пул өнбөйт.
• Кудай кошкон куда болот, пайгамбар кошкон дос болот.
• Кудай кулум десе, байгамбар чычып жиберет.
• Кудай кулум десе, Мухаммет үмөтүм дебей турган чарасы жок.
• Кудай кулум десе, Пайгамбар үмөтүм дебей, айласы канча.
• Кудай кулум десе, Пайгамбар үмөтүм дебеске аргасы жок.
• Кудай кылайын десе кулду баш кылат, ак падышаны кара кылат.
• Кудай кылганга кудай урган теңелет.
• Кудай кылды, куш кылды, курган эрге туш кылды.
• Кудай кылса кубаарыңдын акысы барбы.
• Кудай кылса, кайкы бээ жорго болот.
• Кудай кылса, кубаарыңдын акысы жок.
• Кудай малыңды алса да, абийириңди албасын.
• Кудай сактаган токтуну бөрүжебейт.
• Кудай сүйгөн куда, пайгамбар сүйгөн дос болот.
• Кудай ураар жигитке кумгандай жүрөк жаралат.
• Кудай ураар кишиге, кумгандай жүрөк пайда болот.
• Кудай урар кишини кырк биринде таз кылат.
• Кудай урганды кошо ур.
• Кудай чоң, кудайдан соң дүйнө чоң.
• Кудайга ишенген жөө калат.
• Кудайга ишенген курсагы тойбойт.
• Кудайга ишенген куру калат.
• Кудайга сунган кол жетпейт, падышага айткан сөз өтпөйт.
• Кудайга сунган кол жетпейт.
• Кудайдан коркпогондон корк.
• Кудайды көрбөсөң, акылың менен тааны.
• Кудайдын «ме» деген үнү угулбайт, берген колу көрүнбөйт.
• Кудайдын бергенин билбейт, урганын билет.
• Кудайдын буйругу кумдан көп, аны аткарган адам жок.
• Кудайдын буйругу чачтан (же кумдан) көп, аны кылган (аткарган) киши жок.
• Кудайдын буйругусуз кумурсканын бели сынбайт.
• Кудайдын каргышы тийген жыгачты тегирмендин шакылдагы кылат.
• Кудайдын көзү түшкөнгө, пайгамбардын сөзү түшөт.
• Кудайдын кулагы сүйүнсүн.
• Кудайдын күнү кумдан көп, буюрганын жашайсың.
• Кудайчынын куржуну толбойт.
• Кудайыңа ишенсең, жөө каласың.
• Кудаң алыс болсо, сыйлуу болосуң, кудаң жакын болсо, чырлуу болосуң.
• Кудукка талкан чалууга болбойт.
• Кудукка таш салууга болбойт.
• Кудукту көз жеткен жерден каз.
• Кузгун тарп көрбөсө, жүрө албайт.
• Кузгунга куда болсоң жегениң тарп болор.
• Кузгундуку куу жыгачтын башында, бөрүнүкүтең орток.
• Куйма кулакка айтсаң, куюп алат, акма кулакка айтсаң, агып кетет.
• Куйтунун сөзүн — куп дебе.
• Куйтунун үйү күйөт.
• Кул жеймин дейт куйрукту, кудай билет буйрукту.
• Кул кулду тааныйт, шарыят жолду тааныйт.
• Кул кутурса байын урат, ит кутурса ээсин кабат.
• Кул кутурса кудукка кайырмак салат.
• Кул кутурса кудукка түкүрөт.
• Кул кутурса, өтүгү менен төргө өтөт.
• Кул күмүш тапса, коёрго жер таппайт.
• Кул менен жеген каймак кустурбай койбойт.
• Кулак уккан сасык сөз, жүрөккө барып муз болот.
• Кулак уккан сасык сөз, курсакка барып муз болот.
• Кулак укканды көз көрбөй койбойт.
• Кулак укканды, көз көрөт.
• Кулак укса суук сөз, курсакка барып муз болот.
• Кулак укса, курсак кайнайт.
• Кулакка кирген сасык сөз жүрөккө барып бир тиет.
• Кулактууга кеп айтса, кулагынын кашында, кулаксызга кеп айтса, куу бакырдын башында.
• Кулалы жыйып куш кылган, куранды жыйып журт кылган.
• Кулалыдай салпактап миң жыл өмүр сүргөнчө, барчындай асманда чалкып, бир жыл өмүр сүр.
• Кулан кудукка түшсө, кур бака айгыр.
• Куланды үйрөткөн эр, кулжаны эңген бүркүт.
• Куландын тиши — курчтун мизи.
• Кулда кулак жок.
• Кулдай иштеп, хандай жаша.
• Кулдун башы мукул, аягы — тукул.
• Кулдун жаны иттин жаны менен тең.
• Кулдун мойну жоон, күчүжок, курсагы бир тойсо, дүйнө менен иши жок.
• Кулжанын куулугу «түшөт» деп, түлкү ачка өлүптүр.
• Кулжанын куулугу түшөт деп, түлкү ачкадан өлүптүр.
• Кулпу күчтүү эмес, ачкыч күчтүү.
• Кулча иштеп, бийче же (ич).
• Кум жыйылып таш болбойт, кул жыйылып баш болбойт.
• Кум кулакка куйсаң болбойт.
• Кумарга ууру жолдош.
• Кумардын түбү — өкүнүч.
• Кумурска бириксе, арстанды да алат.
• Кумурска да төөнүн өркөчүнө чыккысы келет.
• Кумурска кичинекей болсо да, кайраты тоо аңтарат.
• Кумурсканын уюгуна жыгач салба (же көөлөбө).
• Кунаажын көзүн сүзбөсө, букачар мурдун да чүйрүбөйт.
• Кунаажын көзүн сүзсө, бука жибин үзөт.
• Кунажын көзүн сүзбөсө, бука мурунтугун үзбөйт.
• Купуя сөз — эл жобо күткөн жырым.
• Кур аякка бата жүрбөс, экөө бирөөнү күтпөс.
• Курал иштебейт, уста иштейт.
• Курама темир курч болот.
• Куран кудайдын тили дешет.
• Курандын сөзү — кудайдын сөзү.
• Кургак сөз там жарат, куру кайрат баш жарат.
• Курдаштын кудайы бир.
• Курсагы ач курушат, акылы аз урушат.
• Курсагы ачкан — урушчаак.
• Курсак ачканда көз киртеет.
• Курсак ток болсо, колун, (же тилиң) шок болот.
• Куру аякка бата жүрбөйт.
• Куру жерден өрт чыкпайт.
• Куру жүлүш — күлүшпү, куру жүрүш — жүрүшпү.
• Куру кайгыдан пайда чыкпас, кайгыңды кайгы экен деп эч ким укпас.
• Куру кайрат баш жарат, кур кыйкырык таш жарат.
• Куру намыс көрк бербейт.
• Куру сөз курсак тойгузбайт, куру кеп кулакты тойгузбайт (кулакка жакпайт).
• Куру сөздөн (соодадан) маани чыкпайт.
• Куру сөздөн май чыкпайт, курумшудан тон чыкпайт.
• Куру суудан май чыкпайт, куру сөздөн маани чыкпайт.
• Куру убададан курсак тойбойт.
• Курут десе куу баштан суу чыгат.
• Курч кетилет, чарыкка кармаса жетилет.
• Куттуу конок келсе, кой эгиз табат, кутсуз конок келсе, койго карышкыр чабат.
• Куттуу үйдөн кур чыкпа.
• Кутургандан кутулгандын өзү — акыл.
• Куу алган кушка сын жок.
• Куу түлкү капканга кош буттап түшөт.
• Куубаш болчу жигитке, туубас катын жолугат.
• Кууга куу намаз шамда жолуксун.
• Кууган да кудай дейт, качкан да кудай дейт.
• Куур тондун ичинде куурасын жигит өлбөсүн, тери тондун ичинде тердесин жигит өлбөсүн.
• Куураган кезде кумар жазуу — кудай берген ырыскы менен тең.
• Куурай чыкпас куу такыр, куурай чыгып бергенде кулан чуркап өтө албайт.
• Куурайды бирден сындырган оңой, тобу менен сындырмак кыйын.
• Куурдактын акесин төө сойгондо көрөрсүң.
• Куучуюп бай болгончо, колу ачык кедей бол.
• Куш баласы кырымга карайт, ит баласы жырымга карайт.
• Куш жаңылса (ып) торго түшөт, эр жаңылса (ып) (жыгылып) колго түшөт.
• Куш жаңылса, торго түшөт, эр жаңылса колго түшөт.
• Куш жемге алданат, адам сөзгө алданат.
• Куш жемине кайрылат, эр элине кайрылат.
• Куш жемине какабайт.
• Куш канаты менен конот, гүлдөр ысыкта соолот, жокчулукту эмгек жоет.
• Куш канаты менен учуп, куйругу менен конот.
• Куш төрөсү — буудайык, ит төрөсү — кумайык.
• Кушта сүт жок, кудай өзү асырайт.
• Кушту жырткыч кылган тырмагы, кишини сүрдүү кылган мансабы.
• Куштун алганынан салганы кызык.
• Куштун да туулган уясы бар.
• Куштун сырын мүнүшкөр билет.
• Кушу жоктун турумтайы — шумкар, аты жоктун жаман тайы — тулпар.
• Куюшканга кыпчылган боктой болбо.
• Куюшканга кыпчылган боктой.
• Куюшканга кыпчылган тезектей болду.
• Күбөлүү сөз — никелүү катын (зайыптай).
• Күбөлүү сөз никелүү зайыитай.
• Күз — күрөш, жаз — жарыш.
• Күз — талаш маалы.
• Күзгү күчүңдү күйөөңө бербе, жазгы күчүңдү атаңды өлтүргөндөн да аяба.
• Күзгү күчүңдү күйөөңө бербе.
• Күзгү муздун күзгүдөйүнөн качпа, жазгы муздун жабыктайынан кач.
• Күзгүгө үйүр — боюн түзөйт, күмөн болгон — оюн түзөйт.
• Күзөттө көзүң илинсе жоого өзүн илинесиң.
• Күзүндө үркүп калат, жазында илкип калат.
• Күзүндө чыгынбаган, кышында жылынбайт.
• Күйбөгөнү күл болду, көрбөгөнү көр болду.
• Күйгөн катын — кошокчул (же күйгөн катын — кошокчу).
• Күйгөн катын кошокчул болот.
• Күйгөн менен өткөнгө өкүнгөн болбос.
• Күйөө — жүз жылдык, куда — миң жылдык.
• Күйөө карыса — жээн.
• Күйөө карыса жээн болот.
• Күйөө келсе — кыз даяр, жүйөө келсе — баш даяр.
• Күйөө келсе, кыз даяр.
• Күйөөгө жетпей кыз тынбайт.
• Күйөөнү пайгамбарым сыйлаптыр.
• Күйөөнүн аты менен күл ташы.
• Күйөөңдүн көөнүн кирдетпе, күнүгө бизди тилдетпе.
• Күйөөңжаман болсо кызыңдан көр, келиниңжаман болсо уулуңдан көр.
• Күйөөсү молдо болсо, аялы ушакчы.
• Күйүттү күйүп ызала, кырсыкты эмгектенип табала.
• Күйүшөр тууган болбосо, күлө багып жатка жак.
• Күкүк өз атын өзү чакырат.
• Күкүктүн доошун эшитпей күн жайылып ачылбайт, күйүттүү болгон адамдын күндө добушу басылбайт.
• Күл жигит — ээси экен жылкынын.
• Күлбө карыга, келет башыңа.
• Күлгөнгө күттүрбөй өзүм барам деген ушул.
• Күлгөндү билбесен, ыржайба.
• Күлгөндү сурасаң билгени бар, ыйлаганды сурасаң өлгөнү бар.
• Күлгөндүн баары дос эмес, урушкандын баары кас эмес.
• Күлгөндүн билгени бар, ыйлагандын көкүрөгүнө түйгөнү (же муңу) бар.
• Күлгөндүн билгени бар.
• Күлкү — ден соолуктун мүлкү.
• Күлкү — өмүргө күлазык.
• Күлкү ден соолуктун — мүлкү.
• Күлкүдөн — күлкү, кайгыдан — кайгы чыгат.
• Күлкүдөн да жаш чыгат.
• Күлкүдөн өлгөндүн арманы жок.
• Күлү додо болбоо жаман.
• Күлүк ат чапкан сайын арбытат.
• Күлүк жардыга туулуп, байга токтойт.
• Күлүк күнүндө, тулпар тушунда.
• Күлүк озбой, сулуу озбой, бак озот.
• Күлүккө күн салгыча, байталга бак берсин.
• Күлүктөн күлүк өтөт, күйүкпөгөнү марага жетет.
• Күлүктөн күлүк чыкса — төрт аягы тыбырайт.
• Күлүктү табына келтирген — саяпкер, кушту кыраан кылган — мүнүшкөр.
• Күлүктү таптайт саяпкер, сүрөөгө алат талапкер.
• Күлүп киргенден түнүлбө, күңгүрөнүп чыккандан түңүл.
• Күлүп сүйлөгөн адамдан корк, күлүмсүрөп жааган жамгырдан корк.
• Күлүп сүйлөгөн кишиден түңүл, тийип жааган күндөн түңүл.
• Күлүп сүйлөгөн кишиден түңүл, тийип туруп жааган күндөн түңүл.
• Күлүп сүйлөгөндөн түңүл, күн тийип жаагандан түңүл.
• Күмүш сахналуу чылым чегейин десең — эски шаарга бар, кайып болуп өлүп кетейин десең — пиян базарга бар.
• Күмүш үйлүү кыз чөп алачыктагы атасынан үмүт кылат.
• Күмүш ээр ак кабак, күмүшкө жайы болбосо, күмүшүн алып отко жак.
• Күмүш ээр ак кабат, ат жоорутар болгон соң — күмүшүн алып отко жак, күйүшөр тууган болбосо — күлүмсүрөп жатка жак.
• Күмүштү жыйган сен болдуң, күйүттү тарткан мен болдум.
• Күн жаабаса жер гүлдөбөйт, кумга тиккен жыгач бүрдөбөйт.
• Күн жаз, эт аз.
• Күн жаманга да жакшыга да бирдей тиет.
• Күн караган — суукка тоңот, бай караган — ачтан өлөт.
• Күн караган суукка тоңот, бай караган (ачтан өлөт) оңолбойт.
• Күн катаалы — күндө жаайт.
• Күн тегерек, сабы жок, күйөөрүмдүн табы жок.
• Күн тийген жердин күкүгү.
• Күн тийген жердин чоросу.
• Күн тийип туруп жааган күндөн түңүл, күнгүрөнүп сүйлөгөн кишиден түңүл.
• Күн чубактоо — жалкоолуктун белгиси.
• Күндө келген — күл ууртайт, айда келген — май ууртайт.
• Күндө Мамай чабылбайт, мендей кемпир табылбайт.
• Күндө тийгендей күн белем, айда тийгендей ай белем.
• Күндө тийгендей Күн эмес.
• Күндө эт жеген киши мал күтөбү (күтпөйт), айына бир жолу эт жебеген киши жан күтөбү (күтпөйт).
• Күндү бузган ала булут, элди бузган ушакчы чуут.
• Күндүзкү аштын (же тамактын) ортогу көп.
• Күндүк жолго чыксаң, айлык азык ал.
• Күндүк өмүрүң болсо (калса), түштүгүнө жорго мин.
• Күндүк өмүрүң болсо, түштүгүңө жорго мин.
• Күнөө кылбас киши жок — актанса да, сыр алдырбас киши жок — мактанса да, алтын көрсө периште жолдон чыгар.
• Күнү — күйүшкөн жоо, абысын — андышкан жоо.
• Күнү бүтпөгөндүн, ырысы түгөнбөйт.
• Күнүмдүк ишке кайгырба, түбөлүк ишке кайгыр.
• Күң саткан жерин төркүнсүйт.
• Күңгө күлө бакса, бир штандык бөз сурайт.
• Күңдүн көтүндө күмүш жылтылдайт.
• Күрөк кайда болсо, баштык ошондо.
• Күрөккө бок жокпу бок табылат.
• Күрөктүн издегени — бок, боктун издегени — күрөк.
• Күрүч (же шалы) сугарганда, күрмөк кошо суу ичет.
• Күрүчтүн (шалынын) аркасы (бээнеси) менен күрмөк суу ичет.
• Күрүчтүн арты менен күрмөк суу ичет.
• Күүсү жанбас заман жок, күчү кайтпас адам жок.
• Күч — биримдикте.
• Күч айласын билбеген көчтө көлүк өлтүрөт.
• Күч акылга баш иет.
• Күч атасын тааныбайт.
• Күч бербеген тулпардан, сүт берген уй жакшы.
• Күч бербеген тулпардан, сүтүн берген уй жакшы.
• Күч бирдикте.
• Күч кетет, билим кетпейт.
• Күч күйөө жатканын калыңга тогойт.
• Күч күйөө уктаганын калыңга тогойт.
• Күч эшиктен кирсе, адилдик түндүктөн чыгат.
• Күчтү күч токтотот, сөздү сез токтотот.
• Күчтүн аздыгынан эмес, курсактын ачтыгынан.
• Күчтүү болсоң жердей бол — баарын чыдап көтөргөн, таза болсоң суудай бол — баарын жууп кетирген.
• Күчтүү болсоң, жердей бол — баарын чыдап көтөргөн.
• Күчтүү күчөнсө, күчүнө келет, күчүжок күчөнсө, бели мертинет.
• Күчтүү күчсүздү жеңет.
• Күчтүү менен күрөшпө, таалайлуу менен тартышпа.
• Күчтүү менен күрөшпө, түптүү менен тирешпе.
• Күчтүү шамал же отту өчүрөт, же күчөтөт.
• Күчтүүнүн күнү тууса, күлөөгөчтүн алды катат.
• Күчүндү тилиңе (тишиңе) (ден) чыгарба, ишиңе (ден) чыгар.
• Күчүнө ишенген күчүркөнбөйт.
• Күчүңдү күлкүгө кетирбе, асылыңды эрмекке чаппа.
• Күчүңдү тилиңден чыгарбай, ишиңден чыгар.
• Күчүңө ишенбе, ишиңе ишен.
• Кыбыр киши жадатат, шыбыр сөз шектентет.
• Кыбыраган (кыймылдаган, жүрө — жүрө) кыр ашат.
• Кыбыраган кыр ашат.
• Кыбыраган кыраң ашат.
• Кыдыр назар кылбай, эшек базарында далдалчы.
• Кыз — башка үйдүн жарыгы.
• Кыз — конок.
• Кыз — кырк жылкы, эркек бала — ырыскы.
• Кыз баласы — кызыктырат, уул баласы — ууктурат.
• Кыз боозуп энесин коркутат (болбо).
• Кыз деген буйлалаган төө.
• Кыз жакшысы — жакадагы кундуз.
• Кыз жакшысы чалкакка тийген айдай, чыныга куйган майдай.
• Кыз жаманы — кыроо, кыз жакшысы — кымбат.
• Кыз жаманы — кыроо, уул жаманы — уйгак, келин жаманы — кетпес кезик.
• Кыз жети жашка келгенде энесин жергеге кошот.
• Кыз жыргаар жерине ыйлап барат.
• Кыз жыргаар жерине ыйлап кетет.
• Кыз калыңсыз болсо да, каадасыз болбойт.
• Кыз конок, бүгүн өз үйүндө, эртең башка бирөөнүн үйүндө.
• Кыз күлүндөсө — кубангандык, санаа тынчыса — жубангандык.
• Кыз кылыгы менен жакшы, ийне учугу менен жакшы.
• Кыз кылыксыз болбойт.
• Кыз Кырымга (Крым) жеткизет, уул Урумга (Үрүмчү) жеткизет.
• Кыз маалында — бары жакшы, жаман катын кайдан чыгат.
• Кыз өлсө — кырчындай башы кыйылат, жигит өлсө — үч күн жалын, үч күн чок, үч күндөн кийин көздөн жаш тыйылат.
• Кыз сулуусу калмакта, сөз кычкылы саякта.
• Кыз турган үйдө кыл жатпайт.
• Кыз туудум — кыялын кошо туубадым, уул туудум — уздугун кошо туубадым.
• Кыз уяты — тартуу, ат уяты — сатуу.
• Кыз экенде баары жакшы, жаман катын кайдан чыгат.
• Кыз энеден үлгү албаса чоркок болот, уул атадан үлгү албаса коркок болот.
• Кызара жортсоң, агара бөртөсүң (же саргара жортсоң, кызара бөртөсүң).
• Кызаргандын баары манат болот, кылган иштин баары адат болот.
• Кызга катылган кедей болот.
• Кызга кырк үйдөн тыюу, кымызга — бишкек.
• Кызга тийген кедей болот.
• Кызганба тамак, кызгансаң — таяк.
• Кызганган да күң, куру калган да күң.
• Кызганчаактыкын кызыл ит жейт.
• Кызганчаактын ашы ич оорутат.
• Кыздан жаман нерсе жок: өзгө эрибей, жатка эрийт, туздан жаман нерсе жок: майга эрибей, сууга эрийт.
• Кыздуу болсоң — көздүү бол.
• Кыздуу жерде — кыякчы, кымыздуу жерде — аякчы.
• Кыздуу киши кыр ашат.
• Кыздуу үй кылыктуу.
• Кыздуу үйгө — ырчы.
• Кыздуу үйдө - кыңыр сүйлөбө, уулдуу үйдө - узун сүйлөбө.
• Кызды берсең жашка бер, кучакташып ойносун.
• Кызды берсең корго бер, кызды алсаң зордоп ал.
• Кызды өпсөң — алма, шекер, бал татыйт.
• Кызды сураганга бер, кымызды ичкенге бер.
• Кыздын баары эле жакшы, жаман катын кайдан чыгат.
• Кыздын жаманы иттен чыгарат.
• Кыздын көзү кызылда.
• Кыздын көңүлү (же көөнү) кызылда.
• Кыздын кыздай болгону.
• Кыздын кырк чачы улуу.
• Кыздын кыя тартып басканы — кыйбасына сөз айтканы.
• Кыздын сыры төркүнгө маалим.
• Кыздын сырын төркүнү билет.
• Кыздын төрүндө болгуча уулдун улагасында бол.
• Кыздын эркеси — биттин сиркеси.
• Кызмат — колдун кири.
• Кызматыңа карай урматың.
• Кызуу кандуулук менен убада бербе.
• Кызууну кымыз чыгарат.
• Кызы бар үй — кымызы бар саба.
• Кызы бар үй — кыялдуу үй.
• Кызы бар үйдө кыл жатпайт.
• Кызы бардын назы бар.
• Кызы бардын ыракаты бар.
• Кызы жаман болсо — жаш дейт, баласы жаман болсо — мас дейт.
• Кызыганды кымыз чыгарат.
• Кызый — кызый кыздын койнуна кириптир.
• Кызык сөз кызыганда чыгат.
• Кызыл — ала кекиртек кыйла жерге секиртет.
• Кызыл — кызыл кекиртек, кыйла жерге секиртет.
• Кызыл — кызыл кыялар, кыргый талга уялаар, акыр заман болгондо такыясын колго алып, кыз жигитти кубалаар.
• Кызыл козуга өткөргөн соодагерлердей болбо.
• Кызыл от кысыр болбойт (же калбайт).
• Кызыл от кысыр калбайт, кысырак кулун салбайт.
• Кызылды кийим дебеңер — аш-тойдо кийилер, кызды балам дебеңер — кайда өлгөнүн ким билер.
• Кызылдын баары шайы эмес, сарынын баары май эмес.
• Кызым кылыгыңан табаарсың.
• Кызым, колумдан учурган кушум.
• Кызыма ак халат жарашпайт, ага жакшы жигит жанашат.
• Кызымдын кулагына алтын сырга.
• Кызың жаман болсо, жети атаңа жетээр, «аттигиниң ай» деп өмүрүң өтөөр.
• Кыйкыргандан коркпо, кылтыйгандан корк.
• Кыймылдаган кыр ашат.
• Кыйнаган да тил, сыйлаган да тил.
• Кыйналганда киши өзүнүн ким экенин таанытат.
• Кыйналып табылган ырыскы — баалуу.
• Кыйналыштын артында жеңилдиги болот.
• Кыйнап минген атыңды, суук сууга сугарба.
• Кыйшык болсо да жол жакшы, калы болсо да кыз жакшы.
• Кыйшык болсо да көз жакшы, сокур болсо да уз жакшы.
• Кыйшык иш кырк жылдан кийин да билинбей койбойт.
• Кыйыктаса жумурткадан кыр табылат.
• Кыйындыкта жолдошуңду сакта, максаттуу иштен качпа.
• Кыйынчылык башка түшкөндө эски тааныш эске түшөт.
• Кыйыштырып каласаң — отун жанаар.
• Кыламыктан бут сынат, буламыктан тиш сынат.
• Кылар ишти кылып коюп, кыл жип менен бууп коюп.
• Кыларга иши жок, саларга кушу жок.
• Кылганың бирөө үчүн, үйрөнгөнүң өзүң үчүн.
• Кылгылыкты кылып коюп, кымызга сууну куюп коюп, кыл жип менен бууп коюп.
• Кылды бакандай кылып көрсөтөт.
• Кылмыштуу катын эрине жорго, кийгени торко.
• Кылымга кеткен сөз калды, өзгөлөр кетип, өз калды.
• Кылып ичкен — кыйын аш, кыдырып ичкен — оңой аш.
• Кылыч — бирди, тил — миңди жыгат.
• Кылыч — курал эмес, акыл — курал.
• Кылыч жарасы — бүтөт, тил жарасы — бүтпөйт.
• Кылыч кында турса — кылча пайдасы жок, кырдаалы келсе — кызын берсе да табылбайт.
• Кылыч кындан чыкпаса, мусулман динден чыгат.
• Кылычтуу коркокту союлдуу баатыр жеңет.
• Кылычты ар ким байланат, чабарына келгенде, кандай киши шайланат.
• Кылычы курчтун кыйыры бек.
• Кылычынан кан тамганды, тилинен бал тамган жеңиптир.
• Кымбат сөз кыска айтылат.
• Кымыз — кишинин каны, эт — кишинин жаны, токоч — тоют, жарма — оокат.
• Кымыз — кишинин каны, эт — кишинин жаны.
• Кымыздан эки кесе ичкен — муңдук, айрандан эки кесе ичкен — шумдук.
• Кымыздуу үй — назар, кыздуу үй — базар.
• Кымыздуу үйдө — аякчы, кыздуу үйдө — кыякчы.
• Кымызды — ичкенге.
• Кымызды ичкенге, кызды сураганга бер.
• Кымынды үйдөй, кылды тоодой көрсөтөт.
• Кына ташка чыгат, байлык башка жугат.
• Кыныккан киши тыныкпайт.
• Кыңыр иш — кырк жылдан кийин билинет.
• Кыпындан жалын чыгат, оюндан от чыгат.
• Кыраан учаарында, күлүк чуркаарында сынына чыгат.
• Кыргоол кызыл болот, куйругу узун болот.
• Кыргыек келбей күз болбойт, кыямга келбей иш болбойт.
• Кыргыз байыса катын алат, өзбек байыса там салат.
• Кыргыз болуп туулган соң, кыргыз боло билели.
• Кыргыз сынчы келет, казак ырчы келет.
• Кыргызда — айран көп, оруста — майрам көп.
• Кыргызды артка тарткан — кайдыгерлик.
• Кыргыздыкы — кырк жылда.
• Кыргыздын атасын эт өлтүргөн.
• Кыргыздын шорпосу кырк жылда ооз күйгүзөт.
• Кыргында кан өлөт.
• Кыргында хан өлөт.
• Кырдаалың барда жигиттер, кызыгып ишке жарагын.
• Кырк (миң) күнкү сыпайкерчиликтен (мырзачылыктан), бир күнкү бакырчылык (иш) артык.
• Кырк жыл кыргын болсо да, бейажал чымын өлбөйт.
• Кырк кадам бастырган кыяматтык жолдош.
• Кырк киши — бир жакта, кыңыр киши — бир жакта.
• Кырк күнкү сыпайкерчиликтен (же мырзалыктан) бир күнкү бакырчылык артык.
• Кырк эчкиге сексен теке.
• Кыркында кырдан аша албас.
• Кырманды кырк таптаган аз.
• Кырсык — каш — кабактын ортосунда.
• Кырсык — кырсыкты ээрчите жүрөт.
• Кырсык аяк астынан табылгандай, бакыт да айттырып келбейт.
• Кырсык деген аяк астында.
• Кырсык жалгыз келбейт.
• Кырсык чалар жигиттин жалгыз атын ууру алат.
• Кырсыкты «кайдан» деп болобу? Кырсыкты «кайдан» десе болбойт.
• Кырсыкты адам баласы күн мурунтан билбейт.
• Кырсыкты болжоп болбойт.
• Кырчаңгыга кырчаңгы үйүр.
• Кырчаңгынын таскагы кызыганда чыгат.
• Кыса (же кысас) кыяматка кетпейт.
• Кысасыз кыямат жок.
• Кыска жип байлоого жетпейт, малы жок жайлоого көчпөйт.
• Кыска жип же байлоого келбейт, же күрмөөгө келбейт.
• Кыска сөз чүйүндүү болот.
• Кыска сөздүн көп мааниси бар.
• Кысыр уй мөөрөк болот.
• Кытай кыйнаганына төө кайтартат.
• Кытыгысы келсе, кычыша бербейби.
• Кыш азыгын жайда камда.
• Кыш арабаңды дайында (шайла), жай чанаңды дайында.
• Кыш деген айттырбай келет.
• Кыш кырга конбо, жаз сайга конбо.
• Кышкы суукта куу сакта, жазгы чөлдө суу сакта.
• Кышта көрсөң камылга, келерки күздө табылга.
• Кыштак сураган кыз кыша (камыш) каланып отурган төркүнүнөн үмүт кылат.
• Кыштын камын жазда ойло.
• Кыштын камын жайда көр, жайдын камын кышта көр.
• Кышын кышына кынаштырган, ташын ташына кынаштырат.
• Кышында арабаңды дайында, жайында чанаңды дайында.
• Кыюусун билип таптаса, кыраан чүйлү каз алат.
• Кыя тартып сууруса — күлөсү (илеби) болот кылычтын.
• Кыябын таап сөз айтса, көнбөгөн адам болобу.
• Кыял — алтын, ой — күмүш.
• Кыялаган кыр ашат.
• Кыялаган кырга чыгат.
• Кыялданган (же кыялдагы) тилекти кыстаган турмуш бийлейт.
• Кыялданган тилекти кыстаган турмуш жеңет.
• Кыялдуу короо, кооз бак, эмгекчил эрдин колунан.
• Кыямат — кайым кайда десе, аттан айрылган жерде тура.
• Кыямат кайым кайда экен, аттан айрылган жердеэкен.
• Кыяматтын кабы жарылат.
• Кыян өзүн сел ойлойт, коркок өзүн эр ойлойт.
• Кыянаттык кылсаң, кумурска да чагат.
• Кыяны тосуп көч алат, эр өлтүрүп өч алат.
• Кээ бирөө жайын айтам деп, баарын айтат.
• Кээде жигит төө минет, кээде жигит жөө жүрөт, төө мингенде жигитти, төбөсүнө көтөрүп тегеректеп эл жүрөт, жөө жүргөндө жигитти, жөлөгү жок байкуш деп, жөөлөсүнтүп эл күлөт.

М

• Маанасы жок сайдан без.
• Маанасы жок сайдан кеч, кайыры жок байдан кеч.
• Маанидарлар маселде, маселе сөздөр китепте, мааниге жетмек мээнетте.
• Мааниси болбой макал болбойт.
• Маараганга жарагандын бардыгы эле кой болот.
• Мага дегенди эрин эптүү айтат.
• Мазары жакын тайынбайт, базары жакын байыбайт.
• Май жок, ун болсо, казан сурап келип куймак куюп берет элем.
• Май кармаган бармагын жалайт, жыгач кармаган чамынды жалайт.
• Май кармаган бармагын жалайт.
• Май оозго токтобойт, жибек ийинге токтобойт.
• Май сасыса — туз сыйпайт, туз сасыса — не сыйпайт.
• Май талканды ичине жаккан киши жейт.
• Майда жандык көзгө көрүнбөйт.
• Майдадан — ири курулат, учкундан — жалын тутанат.
• Майдадан ири курулат, учкундан жалын тутанат.
• Майдан колум жооруду, көптөн көңүлүм ооруду.
• Майдын сызыгын, кептин кызыгын айт.
• Майкан үстүндө машак бар.
• Майкана көрбөй бала оңолбойт, жокчулук көрбөй жигит оңолбойт.
• Майкана көрбөй, бала оңолбойг.
• Майсыз арабанын дөңгөлөгү айланбайт.
• Макал — сөздүн атасы, макул - сөздүн жетеси.
• Макал — сөздүн атасы.
• Макал акылман каймагы.
• Макал атасы — сөз, мата атасы — бөз.
• Макал кайдан чыкмак, ой болбосо, кийиз кайдан чыкмак, кой болбосо.
• Макал сөз — тилдин байлыгы.
• Макал ыр эмес, жаттап алгандай, керегинде өзү келет, күтүп тургандай.
• Макалдуу сөз бузулбайт.
• Макоодон макул ден кутул.
• Максат менен соккон жүрөк, бакыт менен өмүр сүрөт.
• Максаты бийик — алдатпайт, кыялы күлүк — карматпайт.
• Мактаган кыз тойдо оосурат.
• Мактанчаак кысыр уйду саайт.
• Мактанчаактын арканы чирик.
• Мактанчаактын көчүгү ачык.
• Мактанып айтса байдыкы эп, курап айтса кулдуку эп.
• Мактоо — жеткирет, чагым (чакоо) — өлтүрөт.
• Мактоо — макоого да жагат.
• Макулук болмок — өлмөк бар.
• Мал — асырагандын көз оту, бала — асырагандын боор эти.
• Мал — ачуу, жан — таттуу.
• Мал — ээсин тартпаса, арам өлөт.
• Мал адамдын боор эти менен тең.
• Мал аласы — сыртында, адам аласы — ичинде.
• Мал арстандын оозунда болсо, атып алаар элем.
• Мал арстандын оозунда, түпкүрдүн түбүндө: арстандын оозунда болсо — атып алар элем, түпкүрдүн түбүндө болсо — казып алар элем, андан ыраагыраак көрүнөт.
• Мал арыгы семирет, жер арыгы көгөрөт.
• Мал арыгын сактасаң ооз майлайт, киши арыгын сактасаң төбө каңдайт.
• Мал баасын базар чыгарат, жан баасын молдо чыгарат.
• Мал багаар уулуң болгончо, эл багаар уулуң болсун.
• Мал багар — жайыт четинде, эл багар — эрөөлдө, эл четинде.
• Мал байдыкы, жан кудайдыкы.
• Мал баккан ток болот, мал бакпаган жок болот.
• Мал баксаң — чөп чап, жан баксаң — көп тап.
• Мал баксаң кой бак, — каймак кетпейт чараңдан.
• Мал баксаң кой бак, каймак кетпейт чарадан, ит баксаң сырттан бак, кой алдырбайт короодон.
• Мал баласы туулганда жерди карайт, куш баласы туулганда көктү карайт.
• Мал жайсаң конушун тап, аш жайсаң идишин тап.
• Мал жетимин асырасаң, ооз майлар.
• Мал жыйнагандын жазыгы жок.
• Мал кадырын билбесең, жөөчүлүк берер жазаңды.
• Мал керек, мал керек, мал табуучу жан керек.
• Мал көтөрөт өлүмдү, дос көтөрөт көңүлдү.
• Мал күтпөгөн куу такыр мал жайылып бүткөндө айдап журтка өтө албайт.
• Мал маарап өсөт, бала ыйлап өсөт.
• Мал сактаба, ар сакта.
• Мал семирсе — өлүмгө, жан семирсе — өмүргө.
• Мал тапкандыкы эмес, баккандыкы, жер чапкандыкы.
• Мал тапкандын жазыгы барбы.
• Мал таштан катыкка, боктон сасыкка бүтөт.
• Мал үйүрчүл, адам уюмчул.
• Мал ышкыра келсе жуттуку, кыйкыра келсе жоонуку.
• Мал ээси — машайык.
• Мал ээсин тартпаса, арам өлөт.
• Малай кутурса чарбактагы гүлүңдү басат, катындын паранжасын ачат.
• Малайдын баркын бай билбейт, байбичеси көп тилдейт.
• Малга — ээ, балага — ата керек.
• Малга бай — көөнү жай.
• Малга жарды болсоң (кылсаң) да, сөзгө жарды болбогун (кылба).
• Малга жарды болсоң да, сөзгө жарды болбогун.
• Малдан жарды калсаң кал, акылдан жарды калба.
• Малдуунун маңдайы жарык, малсыздын көңүлү карып.
• Малдуунун өңүжарык, малсыздын өңүчарык.
• Малдуунун сөзү өткүр, малсыздын көзү өткүр.
• Малды бага билбеген, таба да биле албайт.
• Малды баккан билет, отунду жаккан билет.
• Малды жакшы баксаң, маңдайың ачык болот.
• Малды жерден сура, аккан терден сура.
• Малды көрүп пайгамбар жолдон чыгыптыр.
• Малды көрүп, байгамбар жолдон чыгыптыр.
• Малды курутпайын десең пул кыл, эгинди чиритпейин десең ун кыл.
• Малды тапканга бактыр, отунду чапканга жактыр.
• Малды чаппа, кишини какпа.
• Малды эрден сура, аккан терден сура.
• Малдын аласы да, куласы да болот.
• Малдын сыры бакканга маалым, кыздын сыры төркүнгө маалым.
• Малдын төлүн күзүндө сана.
• Малдын ээси болсо, карышкырдын кудайы бар.
• Малы барга, баары бар.
• Малы жок деп эрден түңүлбө, чөбү жок деп жерден түңүлбө.
• Малын аябаган доо алат.
• Малың барда — баары дос, малың жокто — кана дос.
• Малың жүзгө жеткенче, таанышың үчкө жетсин.
• Малыңжакшы болгончо, базарыңжакшы болсун.
• Манап алжыса, «төө» — деп алжыйт.
• Манас келет дегенде, байлатма жинди соо болгон.
• Манастан Чубак кем бекен.
• Мандалакка башым бышып, жоогазынга ишим түштү беле.
• Мансабың канча болсо, дымагың ошончо.
• Мансап ажарыңа да, ажалыңа да карабайт.
• Мансап үчүн сүйбө, мал — мүлк үчүн достошпо.
• Мансапка мал керек, кедейге жан керек.
• Мансапка мал керек.
• Мансапка мас болгон, көлгө көпүрө салам дейт.
• Мант бергени түлкүдөй, жалт бергени жылкыдай.
• Маңдай жарылган — баатыр, таңдай жарылган — чечен.
• Маңдайлашып айтышса — чечендин чери жазылат.
• Маңыз сөздүн маанайы пас, куру чечендин пайдасы аз.
• Маңызданып чечен болбойсуң, мактанып бай болбойсуң.
• Март жарымын берет, коркок баарын берет.
• Март марттыгын карматса, сараңды сары оору басат.
• Марттын бергенин көрүп, сараңдын ичи күйүптүр.
• Мартчылык ар кимде болбойт, сараңдыктын капшыты толбойт.
• Мартчылык ар кимде болбойт, сараңдын чөнтөгүтолбойт.
• Мас соолукканча өзүн Султан ойлойт.
• Мастан — жинди качып кутулуптур.
• Мастан жинди качып кутулуптур.
• Масты көрүп жинди эсине келиптир.
• Масты түртпө — өзү эле жыгылат.
• Мастыктын түбү — мазак, мазактын түбү — азап.
• Мастын колдогону бар.
• Мастын күчү тилинде.
• Мата даңкы менен бөз өтөт, ата даңкы менен кыз өтөт.
• Махабатта акыл бей тарап, жүрөк сот.
• мгексиз дыйкандын күнү өтпөйт.
• мгексиз иш бүтпөйт, эринчээктин колу тийбейт.
• Медери жок туугандан, бек сүйлөшкөн жат жакшы.
• Мейман бир күнү мейман, экинчи күнү айбан.
• Мейманга аш кой, эки колун бош кой.
• Меймандын кетишин сураба, келишин сура.
• Меймандын өзүн бакпай, атын бак.
• Мейманыңды бакпай, атын бак.
• Мейманыңдын көзүнчө мышыгыңды «пыш» дебе.
• Мекенден айрылганча — өмүрдөн айрыл.
• Мекендин бактысы өмүрдөн кымбат.
• Мекендин кадыры башка жерде билинет.
• Мекениңдин кадыры, башка жерде билинет.
• Мекенсиз адам — үнсүз булбул.
• Мекенсиз турмуш — жаналы турмуш.
• Мен «чарыкчанды» сүйбөйм, «өтүкчөн» мени карабайт.
• Мен да бир эркекке катын болуп жүргөнмүн, этегимдин жыртыгын эптеп-септеп бүргөмүн.
• Мен деген чөл, «биз» деген көл.
• Мен жакшы да сен жакшы.
• Мен көргөнмүн көпкөндү, көп чогулуп келгенде төөчө барып чөккөндү.
• Мен көргөнмүн чанганды, бой көтөргөн дардаңды.
• Мен күйбөсөм, сен күйбөсөң... ким күйөт.
• Мен мында деп кыйкырба, кайда жүрсөң эл көрөт.
• Менин акылым сенде эмес, сенин акылың менде эмес.
• Менин колума да карга чычаар.
• Менменсинген жигитти, жоо келгенде көрөөрбүз, чеченсинген жигитти, доо келгенде көрөөрбүз.
• Менменсинген катындын бешик берсин сазайын.
• Менменсингендин тобосу жүрбөйт.
• Мерген иши — илме кайып.
• Мергендер тилейт кийикти, кийиктер тилейт бийикти.
• Мергендерде бараң бар, кол кайырсыз сараң бар.
• Мергендин ажалы — зоодон, баатырдын ажалы — жоодон.
• Мергендин дарты кийикте, бүркүттүн дарты бийикте.
• Мергендин кечиккени — олжого тунганы.
• Мергенчи жанын жейт, үйдөгүлөр майын жейт.
• Мийзам дегендин укуругу узун болот.
• Мингениң айгыр, жатып да кайгыр, туруп да кайгыр.
• Мингениң жакшы ат болсо, алысты жакындай көр.
• Минерге ат болбогон, жээрге нан болбойт.
• Минип жүргөн атын издептир.
• Миң бирге чыккан торгоймун, өз жанымды коргоймун.
• Миң досуң — аз, бир душманың — көп.
• Миң жаманга башчы болгуча, бир жакшыга кошчу бол.
• Миң жылдыздын бир айча жарыгы жок.
• Миң жылдык караңгылыктан бир күндүк жарыкчылык.
• Миң кайгы бир карыздан куткарбайт.
• Миң калп бир чынга татыбайт.
• Миң каракчы бир жылаңачты тоной албаптыр.
• Миң карганы бир таш учурат.
• Миң катындын акылы бир тоокчо жок, тооктун акылы болсо чукур беле бок.
• Миң киши сөөмөйүн кезесе, оорубай өлөсүң.
• Миң кишинин атын билгенче, бир кишинин сырын бил.
• Миң койду бир серке башкарат.
• Миң койлууга карышкыр тийсе, бир койлуу бычак алып чуркаптыр.
• Миң кошчуга бир башчы.
• Миң күнкү бейиштен бир күнкү жакырчылык артык.
• Миң күнкү сыпаакерчиликтен бир күнкү жакырчылык артык.
• Миң күнү кыйналсаң, бир күнүунутаарсың.
• Миң ооз сөз бир болсо, бир ооз сөз тек турат.
• Миң сомдук камчыдан, бир сомдук пайда жок.
• Миң сөз айткыча, бир ишти кыл.
• Миң уккандан, бир көргөн артык.
• Миң чеченди бир долу жеңиптир.
• Миң чеченди бир дөөдүр жеңиптир.
• Миң чеченди бир дөөрүк жеңиптир.
• Миң чеченди бир тантык жеңиптир.
• Миңгениң жакшы ат болсо, алысты жакындай көр.
• Миңдеген тилек бир болсо, билеги бир болот.
• Миңден тандап бирди сүй, сүйгөнүң үчүн отко күй.
• Миңди айдаган да бирди минет, бирди айдаган да бирди минет.
• Миңди тааныганча, бирөөнүн атын бил.
• Миңин айтпай, бирин айт, чөп санабай, гүлүн айт.
• Митаамдыгы түлкүдөйдүн, тили заар жыландай болот.
• Мойнунан байлаган ит ууга жарабайт.
• Мокок бычак кол кесет, чоркок сөз тил кесет.
• Мокок бычак, түлкү албаган бүркүт — баары бирдей.
• Молдо (же койчу) көп болсо, кой арам өлөт.
• Молдо ач калса базар кыдырат, сопу ач калса мазар кыдырат.
• Молдо ачка болсо, тезегин жейт.
• Молдо билгенин окуйт, карга көргөнүн чокуйт.
• Молдо жокто молдосуң, молдо барда жолдосуң.
• Молдо жолдо болсо, шайтан үйүнө кирет.
• Молдо ишке келсе — таш бака, ашка келсе — ач карышкыр.
• Молдо карыса ырчы болот.
• Молдо менен жүрсөң ыйманың озор, араба менен жүрсөң, ыйманың тозор.
• Молдо молдого кас болот, молдо өлсө моло таш болот.
• Молдо сабакташ, ууру танапташ.
• Молдо уктап кетсе, шайтан түшүнө кирет.
• Молдого сасык май берсең, «таза экен» — деп, жеп коёт.
• Молдону куран карматам деп коркутпайт.
• Молдону суктугунан бил, баатырды курчтугунан бил.
• Молдонун айтканын да, кылганын да кылба.
• Молдонун айтканын кыл, кылганын кылба.
• Молдонун айтканын ук, кылганын кылба.
• Молдонун жазган каты өлбөйт, жакшынын сөзү, аты өлбөйт.
• Молдонун күчү — тнлинин түшүнүксүздүгүндө.
• Молдонун өзү тойсо да, көзү тойбойт.
• Молдонун өзү тойсо тойот, көзү тойбойт.
• Молдонун сакалы ак, бирок санаасы кара.
• Молдонун селдеси ак, жүрөгү кара.
• Молдонун селдесине чок түшсө, эшендин этегине от кетиптир.
• Молдонун сураганы — куйрук, бөйрөк берсе болот буйруп.
• Молдонун тили сылык, жакшынын өзү сылык.
• Молдонун тили таттуу, тилеги катуу.
• Момундун ишин теңир мактайт.
• Момундун эсебин куу табат, куунун эсебин кудай табат.
• Моңолдор — журттун угуткусу.
• Моңолдорду кыйнаса, коломтодон күкүрт чыгарат.
• Моюнду артка кайырбасын, күлкүдөн кудай айырбасын.
• Мөмөлүү дарак бышкан сайын ийилчээк болот.
• Мөмөсү жок дарактан, жапайы өскөн тал жакшы.
• Музоо бош болсо сүттү төгөт.
• Музоо көп эмсе ичи көбөт, бош койсо чакадагы сүттү төгөт.
• Музоо муз жалайт, торпок тоз жалайт.
• Музоо уурдаган өгүздү да уурдайт.
• Музоосунда сүздүргөн өгүз болгондо да коркот.
• Музоосунда сүздүргөн, карыганда жалтанат.
• Мундуунун муңу бирге.
• Муңдуу адамга мукамдуу ыр жакшы.
• Муңдуу жүргөн адамга, мукамдуу айткан ыр жакшы.
• Муңдууга мундуу муюшат.
• Муңдуунун муңу бирге.
• Муңканганга — катын кыз, буюкканга — жылдыз от.
• Мурдагы көч кайда барса, кийинки көч анда барат.
• Мурду бучук болсо да байдын уулу сүйлөсүн.
• Мурдуңа ченеп бышкыр, жылкыңа каран ышкыр.
• Мурдуңа ченеп бышкыр.
• Мурун барган конуш алат, кийин барган өрүш алат.
• Мурун болбосо, эки көз бир — бирине өч болмок.
• Мурун кыйкырган короздун башы кетет.
• Мурун туулуп кеч калды, мурунтугун сүйрөп бош калды.
• Мурун уткан буудай чычат.
• Мурун чыккан кулактан, кийин чыккан мүйүз озгун.
• Мурундай белес ашкыча, буттай белес тегерен.
• Мурунку конок кийинки конокту сүйбөйт, баарын бириктирип үй ээси сүйбөйт.
• Мурунтугу бош букачар менен кең көйнөк ургаачыга ишенбе.
• Муруттарын шыйпайткан эр башына күн тубар.
• Муруту өскөндүн өзү каапыр, сакалы өскөндүн айылы каапыр.
• Мусапыр болбой, мусулман болбойт.
• Мусапыр болмок бир күндө, мусулман болмок көп күндө.
• Мусулманды салабатынан тааны.
• Мусулманчылык — аста — аста, каапыр болмок — бир паста.
• Мууздап бергенди — жиреген оңой.
• Мууздап бергенди — жиреш оңой.
• Мүдүрүлбөс туяк болбойт, жаңылбас жаак болбойт.
• Мүйүз сураймын деп, кулагынан ажыраптыр.
• Мүйүз экөө: бирөө сынса, бирөөнүн күчү жок, эмчек төртөө: бирөө кетсе, сүтү жок.
• Мүйүзгө чапсаң, туяк зыркырайт.
• Мүйүздүү болом деп, кулагынан айрылыптыр.
• Мүнүшкөрдүн кесиби ит агытып, куш салмак.
• Мыйзам дегениң буйлалаган төө болот.
• Мыйзам жолу кең болот, бардыгына тең болот.
• Мыйзамды аткарсаң жетээрсиң муратка, болбосо каларсың уятка.
• Мыйзамды түртсө солк этпес, атса ок өтпөс болот.
• Мыктыдан мылтык коркот.
• Мылжыңды эзме жеңиптир.
• Мылтыгыңдын күмүшүн айтпа, тийишин айт.
• Мылтык болбой, ок болбойт.
• Мылтык менен окууга карылык жок.
• Мылтыктан коркпой, ушактан корк.
• Мытайым шайтандын тилин билет.
• Мытандан жасалган буламык — ичейин деген ашым эмес, токсон беш — сени көрөйүн деген жашым эмес.
• Мышык гөшкө (майга) жетпей сасык дейт.
• Мышык жок болсо, чычканга той.
• Мышык чычкан дос болсо, кампага каргыш тиет.
• Мышыкка — оюн, чычканга — өлүм.
• Мышыктын баласы мышыкча мыёолойт.
• Мээнет болбой, дөөлөт болбойт.
• Мээнет деген жалпак, аны көтөрүүгө күч керек.
• Мээнет жалпак болот, дөөлөт тоголок болот.
• Мээнет жерде калбайт, мээнетсиз ыракат албайт.
• Мээнет кетпейт бечелден, кеп кутулбайт чеченден.
• Мээнет кылбай ыракат жок, урук сеппей эгин жок.
• Мээнет кылганың — пайда кылганың.
• Мээнет пилди карып кылат, оору дөөнү карып кылат.
• Мээнет шашып келип, шашпай кетет, дөөлөт шашпай келип, шашып кетет.
• Мээнет ыракаттын пайдубалы.
• Мээнетиң катуу болсо — тапканың таттуу болот.
• Мээримдүүлүк — жүрөктөн, мээримсиздик — бөлөктөн.

Н

• Наабай өлүп жатса, койнунан наны чыгып жатат.
• Наабайчынын үйү «апырык» менен «сапырык».
• Нааданга айткан кайран сөз, өлгөнгө (улукка) ыйлаган кайран көз.
• Наадандык — тирүүлүктүн өлүмү.
• Наадандын кылган кастыгын жакшылык менен жеп ал.
• Найза жеңбегенди нан жеңет.
• Найза саймак — эрдиктен, ат жоорутмак — тердиктен.
• Накта башчы орой, көзүчарайда сүйлөйт.
• Накүстөдөн карыздар болбо, ооган менен дос болбо.
• Намыс балаадыр, отко сууга саладыр.
• Намысынан катын кара киет.
• Нандан улуу тамак жок, адамдан улуу атак жок.
• Нандан улуу тамак жок.
• Нандын ысыгы жакшы, сөздүн бышыгы жакшы.
• Нансыз тамак даамсыз.
• Наны жок чай курусун кайыры жок бай курусун.
• Наны жок чайдан без, кайыры жок байдан без.
• Нар баласын карпып сүйөт.
• Нар төөнү өргө тартса — алкынар, эр жигитке дөөлөт бүтсө — шалпынар, каздын этин жебеген шумкарлар колго түшсө, тартынакка талпынар.
• Нар төөнү өргө тартса, алкынар.
• Нарк кымбат бөлсө, сатармандын нысабы кетет.
• Насип кылган ашыңдын, буюрганын ашайсың.
• Ногойдон насыя алсаң же айт күнү, же той күнү доолайт.
• Нысапсызга (же нысабы жокко) кашык салсаң, беш ууртайт.
• Нысапсызга кашык салса беш ууртайт.

О

• О дүйнөнүн бейишинен бу дүйнөнүн тозогу артык.
• Обозгер жакшы — кан жакшы, катын жакшы — эр жакшы.
• Оболу тамак, анан кийин сабак.
• Обоо менен шыйпаң дос.
• Обоого шыйпаң үйүр.
• Обу жок катын оорсок уй саайт.
• Обу жокко кыйшаң үйүр.
• Обу жоктун отуна жылынба.
• Обур уй чобур музоо тууйт.
• Обур уйдан чобур музоо туулат.
• Обуру жеткен молдодон, отоо чөптүн зыяны аз.
• Одоно соккон күмүштөн, сулуулап соккон мис артык.
• Оё бычкан, тоё жейт.
• Озунган — утат.
• Озунган (жигит) оодарат.
• Озунган таз бөрк алат.
• Ой — өзүңдө, нарк — колунда.
• Ой — сөздүн булагы, ой — сөздүн сандыгы.
• Ой жеткен менен кол жетпейт.
• Ой ойлосоң — тең ойло, тең ойлосоң кең ойло.
• Ой октон ылдам.
• Ой өзүндө, нарк колуңда.
• Ой түбүндө алтын бар, ойлой билсең табасың.
• Ойдо — эгин, тоодо — токой.
• Ойдо барга кол жетпейт.
• Ойдон бир уйдун мүйүзү сынса, тоодон миң уйдун мүйүзү зыркырайт (сынат).
• Ойдун гүлдөгөнү — акылдын өркүндөгөнү.
• Ойдун да, бойдун да ортосу жакшы.
• Ойдун түбү жок, сөздүн чеги жок.
• Ойдун чалы сөздөн таяк таянат.
• Ойлобой — баштаба, баштасаң — таштаба.
• Ойлобой сүйлөгөн онтобогон ооруга жолугат.
• Ойлобой сүйлөгөн оорубай өлөр.
• Ойлогон ойду кыстаган турмуш жеңет.
• Ойлогонун бербеген онтотпой ооруга жолугат.
• Ойлоп сүйлө, байкап отур.
• Ойлуу жердин уурусу, тоолуу жердин бөрүсү.
• Оймоксуз аял болбойт.
• Ойногон бала от басат.
• Ойноонун да ыгы бар, ойлоонун да сыры бар.
• Ойноп айт, ойноп айтсаң да ойлоп айт.
• Ойноп айтам деп, оюндагысын айтып алыптыр.
• Ойноп айтса да, оюндагысын айтат.
• Ойноп жатып ыйлаган бала таз болот.
• Ойноп сүйлөсө да (айтам деп), оюндагысын айтат.
• Ойноп сүйлөсөң да, ойлоп сүйлө.
• Ойнош — оттон ысык, агер калса — боктон сасык.
• Ойноштон Эр ӨЛӨТ.
• Ойношчул катын ыйлап ишендирет.
• Ойношчул катындан шылдыңчыл уул туулат.
• Ойношчул катынды көзүнөн тааны.
• Ойт десе, «кыйт» дейт.
• Ойчул ойлогуча, тобокелчил барып келиптир.
• Ойчул ойлогуча, тобокелчил үйүнө барат.
• Ойчул ойлонгуча, тобокелчи кечип өтүптүр.
• Ойчул оюна жеткиче, тобокелчил барып келиптир.
• Ок аткан жоодон сыр ачкан өз жаман.
• Ок жарасынан сөз жарасы жаман.
• Окуган — жарык, окубаган — чарык.
• Окуганыңды айтпай, токуганыңды айт.
• Окуй берсең — көзүңдү ачат, отура берсең жалкоолук басат.
• Окусаң озорсуң, окубасаң тосоорсуң.
• Окусаң озосуң, окубасаң тозосуң.
• Окуу — билим азыгы, билим — ырыс азыгы.
• Окуу — бул эмгек, эмгекчил болсоң — алга барасың, эмгексиз болсоң — артта каласың.
• Окуу — жакшылык, окуусуз — караңгылык.
• Окуунун түбү жок.
• Окшогонго жарашкан, же окшогонго мушташкан.
• Окшошконго — мушташкан.
• Олбуй — солбуй теминген, оң — тетири камчы урат.
• Олдоксон төөнү жазэ муштайт.
• Олпок салганга олпок сал, талпак салганга талпак сал.
• Олтурган кыз ордун табат.
• Олуя да жакынын колдойт.
• Олуя да жанындагысын колдойт.
• Омурткасын оркойтуп, орокчу болот кембагал, кабыргасын каржайтып, күчтүү болот кембагал.
• Он күндүк ашың болгончо, бир күндүк эшиң (ишиң же дос) болсун.
• Он түгөттөн — бир табышкер артык.
• Он эки пайгамбардан, бир кудай өтүптүр.
• Он экинин бири жок, уй байларга жиби жок.
• Онтоткон — оору, мөгдөткөн — кары.
• Онтоткон — оору, мөгдөткөн — карылык.
• Оң колуңдун ачуусу келсе, сол колуң менен карма.
• Оң колуңдун ачуусун сол колуң менен карма (же токтот, арачала).
• Оң колуңдун ачуусун, сол колуң менен бас.
• Оңко оюн бузат, тентек жыйын бузат.
• Оңсоң да өзүңдөн, тоңсоң да өзүңдөн.
• Ообозгер жакшы — кап жакшы, катын жакшы — эр жакшы.
• Оогон жыгылганга күлөт.
• Оогон талганга күлөт.
• Ооз — бирөө, кулак экөө, бир сүйлөсөң, он тыңша.
• Ооз — сөздүн ээси.
• Ооз — уя, сөз — куш, унчукпаган — байкуш.
• Ооз айгак, тил — тайгак.
• Ооз айгак, тил таңгак.
• Ооз деген дарбаза, чыга берет аңдаса.
• Ооз жыйып алганча, омуртка сынаар иш да бар.
• Ооз кыйшык болсо да, сөз түз болсун.
• Ооздон — оозго өтөт сөз шекери, үйдөн үйгө кирет иш бекери.
• Ооздон кан чыкса да, душманга ырыңды ырдаба.
• Ооздон чыккан сөз — колдон учкан куш.
• Ооздон чыккан сөз отуз уруу элге таралат.
• Ооздон чыкты — ааламдан чыкты.
• Оозду бүйрүсө болот, көздү сүзсө болот, бу кудай урган мурунду кантсе болот.
• Ооздун жели опаа болбойт.
• Оозу ашка тийгенде, тумшугу ташка тийди.
• Оозу жаман элди булгайт, буту жаман төрдү булгайт.
• Оозу жаман элди булгайт, өтүгү жаман төрдү булгайт.
• Оозу жамандын сөзү жаман.
• Оозу күйгөн — айранды үйлөп ичет.
• Оозу кыйшык болсо да, байдын уулу сүйлөсүн.
• Оозу менен орок оргон (колу менен иштебеген), буту менен машак терет (башмалдак атат), оозун көптүргөн жумуштан качат.
• Оозу оорубагандын, кулагы (таңдайы) жоорубайт.
• Оозу сүткө күйгөн айранды да үйлөп ичет.
• Оозу таңылган музоо энесинин эмчегин тумшугу менен койгулайт.
• Оозу чалпоо жигиттин бир ажалы элинен, аягы суюк аялдын бир ажалы эринен.
• Оозу чоңго — аш, көзү чоңго — жаш.
• Оозун бакпаган орой болот.
• Оозун баспай тим жүргөн оозун ачып кур калат.
• Оозуна алы жетпеген — оңколойт.
• Оозуна алы жетпеген — осол.
• Оозуна келгенин оттогон, укпаган сөздүугат.
• Оозунан ак ит кирип кара ит чыккан, эртеңкини эмес, эмикини унуткан.
• Оозунан алдырган бөрүдөй.
• Оозунан жаңылган турбайт, бутунан жаңылган турат.
• Оозунан кулаган турбайт, бутунан кулаган турат.
• Оозунан сөзү түшкөндүн колунан бөзү түшөт.
• Оозунан сөзү түшкөндүн, колунан иши түшөт.
• Оозунда кеби бардын, сөзүндө эми бар.
• Оозунда келмеси бардын, башында селдеси бар.
• Оозуң кайсы десе, мурдун көрсөтөт.
• Оозуңан чыккан, сакалыңа жармашат.
• Оокат — байдан, ажал — кудайдан.
• Оолак болсо да жол жакшы.
• Оолукмалуу балага ээликмелүү жин тиет.
• Оомалуу — төкмөлүү дүнүйө.
• Оомалуу кезек, төкмөлүү дүйнө.
• Оор иштен коркпо, оор сөздөн корк.
• Оорго чыдашып, женилди колдон алышты.
• Оору — кор, өлүм — зар.
• Оору — өмүр бычагы, орой сөз — көңүл бычагы.
• Оору аштан, доо — карындаштан.
• Оору батмандап кирип, мыскылдап чыгат.
• Оору кадырын сак билбейт, өлүк кадырын тирик билбейт.
• Оору кадырын соо билбейт, ач кадырын ток билбейт.
• Оору кайда болсо, жан ошол жерде.
• Оору калса да, адат калбайт.
• Оору оору эмес, оору баккан оору.
• Оору тилинин эми барды издебей, колунун эми барды издейт.
• Оору эмгектен качат, эмгек көңүлдү ачат.
• Оорубаган онтобойт.
• Оорубаган өлүмдөн коркпойт.
• Оорубай өлөйүн десең, эски дубалдын түбүнө жат.
• Ооруган башка — темир тарак.
• Ооруган жерден кол кетпейт.
• Ооруган жериң урунду болот.
• Ооруганды сураса айыкканга тете (кээде эсе).
• Ооруда чанчуу жаман, сөздө каңкуу жаман.
• Оорудан (кеселден) чанчуу жаман, кептен каңкуу жаман.
• Оорукта уйкучу уул, чабыкта башын сайга таштайт.
• Оорулуу жылмайса — айыкканга тете, арамза жылмайса — алдаганга тете.
• Оорулууга жардам берсең эсели эсинен кетпейт.
• Оорулуунун ою онго бөлүнөт.
• Оорулуунун оюна эмне келип, эмне кетпейт.
• Ооруну жашырсаң, өлүм ашкерелейт.
• Ооруну кенебеген өлөт.
• Ооруну сураса — айыкканга тете (же эсе).
• Ооруну сураса айыкканчалык.
• Оорунун атын айтса ырбап кетет.
• Оорунун жакшысы жок, дарынын таттуусу жок.
• Ооруң жок болсо — котур бол, дооң жок болсо кепил бол.
• Ооруп өлөөр кишинин, дабаа болбос дартына.
• Ооруп турсаң, ойноп турдум де.
• Оорусун жашырган өлөт, боорун жашырган бөлүнөт.
• Оорусун жашырган өлөт.
• Оосурактын уяты жок, аз гана бетке чиркөөсү бар.
• Оосурган кыз оосурбаган кыздын бетин тырмайт.
• Оосурган кыз оосурбаган кыздын бетин тытыптыр.
• Опсуз баатыр жоого түшөт.
• Опсуздун оюну жаман, энесин көткө саят.
• Ор казган өзү орго түшөт.
• Ордон чыккан, тоого да чыга алат.
• Орду жок сөзгө ооз ачпа.
• Ордун таппаган орунсуз калат.
• Ормон опуза.
• Оро албаган орок тандайт, чаба албаган чалгы тандайт.
• Оро албаган орок тандайт.
• Ороздуку он бешинде баш, Чыйырдыкы жыйырма бешинде жаш.
• Ороздуу (бактылуу) менен оттош бол.
• Ороздуу менен оттош бол, ырыстуу менен жолдош бол.
• Орозо — ачкачылыктын иши.
• Орозо кармоо — оокатсыздын иши.
• Орозодо көчкөн — эрмек.
• Орозодо молдолор обондошот битирге.
• Орозойдун баласы отузга чыкканча жаш.
• Орозойдун он тамыры бир келиптир.
• Орозону ач пайгамбар чыгарыптыр.
• Орозонун бирин кармадык, эми эмнеси калды дейсиң.
• Орой уруш десе уугун, кериш десе керегесин ала чуркайт.
• Оройдун он досу да болбойт.
• Орокто жок, машакта жок, даяр болгон кызылга орток.
• Ороктон качкан ыраак чычат.
• Оромол олжо эмес жолго.
• Оромол тойго жарабаса да, жолго жарайт.
• Орто — Токойдо отун жок, Көтмалдыда суук жок.
• Орточолук — озот, катуучулук — тозот.
• Орундуу сүйлөгөндүн ооматы кетпейт.
• Орус араба менен коён уулайт.
• Орус менен дос болсоң айбалтаңды ала жүр.
• Орус сыйлаганына чочко тартат.
• Осмо кетер каш калар, суулар кетер таш калар.
• Осмо кетет каш калат, оомат (урмат) кетет баш калат.
• Осмо кетет каш калат, суулар кетет таш калат.
• Осол өскөн жыгач бутагын көтөрө албас, осол адам атагын көтөрө албас.
• От — жаккандыкы, тон — тиккендики.
• От бар жерде түтүн бар, суу бар жерде береке бар.
• От жаккандын кадырын отун алган билет.
• От жакпай казан аспайт, таң атпай торгой сайрабайт.
• От жалынын билбеген кайрылат, дос жалынын билбеген айрылат.
• От койсоң — күйөсүң, ор казсаң — түшөсүң.
• От менен ойнобо.
• От менен суу — тили жок жоо.
• От өчөт, даңк өчпөйт.
• От түтүнсүз болбос, жигит жазыксыз болбос.
• От чаласынан, сөз чаласы жаман.
• От чыккан жер — жердин түбү, ит үргөн жер — үйдүн түбү.
• Отко жакын шиш күйөт, жеңеге жакын кыз күйөт.
• Отко жакын ыш күйөт, жеңеге жакын кыз күйөт.
• Отко келген катындын отуз ооз сөзү бар.
• Отко таш дагы жарылат.
• Отоолотсо, отоолотсо экен, отоолотпосо торпогумду кайтарат элем.
• Отсуз түтүн жок.
• Оттон качсаң, сууга кир.
• Отту үйлөсө — өчөт, коңшуну көөлөсө — көчөт.
• Отту үйлөсө өчөт.
• Отту чукусаң өчүрөсүң, коңшуңду чукусаң көчүрөсүң.
• Отуз жыл ийилип өскөн тал бир жылда түзөлбөйт.
• Отуз күндүк орозонун, уч күндүк айты бар.
• Отуз өлчөп бир кес, он жолу ченеп бир жолу кес.
• Отуз өлчөп, бир кес.
• Отуз тиштен (ооздон) чыккан сөз, отуз уруу элге тарайт.
• Отуз тиштен чыккан сөз отуз уруу элге тараар.
• Отуз уулду бир ата асырайт, отуз уул бир атаны асырай албайт.
• Отуз уулум болгуча, оосурак чалым болсочу.
• Отузунда ок ата албаган, кыркында кылыч чаппас.
• Отун — олжо, суу - кордук.
• Отун — отко, очок — казанга.
• Отун албаганга от жактырба.
• Отунду жаккан билет, малды баккан билет.
• Отундуунун отун арт, отуну жогуң катын арт.
• Отурган киши ойлонгуча, баскан киши мал табат.
• Отурган кыз орун табат.
• Отурганга олжо жок.
• Оюн барып чын болду, ойнош барып эр болду.
• Оюн бир, тамаша эки.
• Оюндан омуртка сынат.
• Оюндан от чыгат.
• Оюндун тубу — от, ойдун түбү — алтын.

Ө

• Өгөй — өөнчүл, жетим — кекчил.
• Өгөй эне — өөнчүл, жетим бала — кекчил.
• Өгөй эне көрүндө жатып кол булгайт.
• Өгөй эне өөнчүл болот, жетим — кекчил болот.
• Өгөөгө бергис бүлөө бар, экөөнө бергис бирөө бар.
• Өгөөдөн бүлөө өткөн жок, экөөнө бирөө жеткен жок.
• Өгүз баштаса — өлөңдүу сазга, инек баштаса — ийри жарга.
• Өгүз болгуча торпок пейли калбаптыр.
• Өгүз өзүн мактайт.
• Өгүз өлбөсүн, араба сынбасын.
• Өгүз өлдү (сө), орток айрылды (ат).
• Өгүз өлдү, орток калды.
• Өгүз топоз менен сүзүшүп мүйүзүнөн айрылат.
• Өгүздү өргө салба — канатың талат, жаманга жүзүңдү салба — шагың сынат.
• Өгүздүн өлгөн жерине өкүр.
• Өгүзү жок, жер сугарат.
• Өжөр өлбөйт, өлсө да эч нерсеге көнбөйт.
• Өз абийирин сактабаган, өзгө абийирин сактабайт.
• Өз агасын агалай албаган бирөөнүн эшигин сагалайт.
• Өз айыбы өлгөнчө билинбейт, киши айыбы кирип чыкканча билинет.
• Өз акылы — аксак, киши акылы — таскак.
• Өз атым өлгөндөн кийин жер бетине чөп чыкпаса койсун.
• Өз атым өлгөндөн кийин, жер бетине чөп чыкпаса мейли.
• Өз балаңдан бөлүп кутуласың, небереңден өлүп кутуласың.
• Өз балаңды өпкөгө тепсең кетпейт, киши баласын кишендесең да турбайт.
• Өз башын аябаган киши башын далдал кылат.
• Өз башын аябаган, киши башын далдал кылат, өз бетин аябаган, киши бетин чиедей кылат.
• Өз башында төөнү көрбөй, киши башындагы чөптү көрөт.
• Өз башындагы төөнү көрбөй, бирөөнүн башындагы чөптү көрөт.
• Өз башындагы чокту көрбөй, киши башындагы чөптү көрөт.
• Өз башыңды доого берсең да, жолдошуңду жоого бербе.
• Өз бетин аябаган киши, киши бетин чиедей кылат.
• Өз боюңа сак бол, коңшуңду ууру тутпа.
• Өз ден соолугуңа шалаакылык кылсаң, коомго кошо мүшкүл апкелесиң.
• Өз жакшылыгыңды доомат кылба, бирөөнүн жакшылыгын унутпа.
• Өз жамандыгын билбеген өзгөгө кылат чоң милдет.
• Өз жер өлөң төшөк, өз эл өмүрлүк жөлөк.
• Өз жоокерин күтө албаган, душманына түтө албайт.
• Өз ийининде чычкан да шер.
• Өз кадырын билбеген, жат кадырын биле албайт.
• Өз камын ойлогон өспөйт, эл камын ойлогон көктөйт.
• Өз кемчилигин өлгөнчө билбейт, киши кемчилигин кирип чыкканча билет.
• Өз кемчилигин сезбөө — наадандык.
• Өз кол — алтын билерик.
• Өз колуңда болбосо, өлдүм десең ким берет.
• Өз кордугунан — жат кордугу жаман.
• Өз көмөчүнө күл тартат (же тарткан).
• Өз күйдүрүп айтат, душман сүйдүрүп айтат.
• Өз күчүндү өлкөгө арнагын, өзгөлөргө өрнөк камдагын.
• Өз күчүңдүн өлчөөсүн, өзүң билбей ким билет.
• Өз кылганың өзүңө, өйдө карап түкүрсөң, кайтып түшөт жүзүңө.
• Өз мекениңди көздөй сакта.
• Өз өзүнө тартат, өз көмөчүнө суу тартат.
• Өз өзүнө тартат.
• Өз өзүнө, өзгө жатка тартат.
• Өз өлтүрбөйт, жат жалгабайт.
• Өз өтүгүң тар болсо, кең дүйнөнүн пайдасы не.
• Өз талканың эттен артык.
• Өз төшүн өзү сындыра муштап эр болбойт.
• Өз төшүн өзүжара муштап, эр болбойт.
• Өз тууганын кор көргөн, ашуу таппай белде өлөт, кечүү таппай сууда өлөт.
• Өз тууганын кордосо, душманына кор болот.
• Өз убалың өзүңө, эки кара көзүңө.
• Өз үй — өлөң төшөк, өз эл — өмүрлүк жөлөк.
• Өз үйүм — өлөң төшөгүм.
• Өз үйүм деп сөз айтпа, үй артында киши бар.
• Өз үйүңдө ашың болсо, киши үйүндө кашың барбы.
• Өз элин күтө албаган, душманына түтө албайт.
• Өз элине батпаган, душманына кор болот.
• Өз эмгегиң көзгө көрүнбөйт, жалкоо элден бөлүнбөйт.
• Өз энең болбосо, өгөй энеге көн.
• Өзбек кетип, өз калды.
• Өзгө — жалган, өлүм — ак.
• Өзгө өздөй, жатка жаттай.
• Өзгөгө (душманга) өлүм тилегиче, өзүңө өмүр тиле.
• Өзгөгө капкан салган өзүтүшөт.
• Өзгөгө өбөк болгуча, өзгө төшөк бол.
• Өзгөгө өлүм тилегиче, өзүңө өмүр тиле.
• Өзгөдөн тартып алган өзүнүкүнөн айрылат.
• Өзгөнү айтаарда өзүңдү ойло.
• Өзгөнү коюп, өзүңдү айт.
• Өзгөнүн ишин өзүңө жору.
• Өздөн чыккан жоону ынтымакка чакыр.
• Өздү жаттай сыйлагын, жат жанынан түңүлсүн.
• Өздүкү өздөй, өзгөнүкү көгөртө койгон көздөй.
• Өзөгү карарган карга таш чокуйт.
• Өзөктөн күйгөн өрт жаман, өздөн чыккан жат жаман.
• Өзөктөн чыккан өрт жаман, өздөн чыккан жат жаман.
• Өзөн башы ашуу болот, жардын башы кечүү болот.
• Өзөн бойлоп конбогун, өрт өчкөндөй болбогун.
• Өзөн бою турганда, өзгө жерге конбогун.
• Өзөн жерде сайлар бар, чык татырбас байлар бар.
• Өзөнгө өзөн кошулса — дарыя.
• Өзөндүү сууга тал бүтөт, өлбөгөн кулга мал бүтөт.
• Өзү — боктой, сөзү — октой.
• Өзү бектей, сөзү октой.
• Өзү билбеген, билгендин сөзүнө кирбеген — айбандык.
• Өзү билбегендин оозуна караба.
• Өзү билбейт, билгендин тилин албайт.
• Өзү билбес, билгендин тилин албас — тил билбеген макоо.
• Өзү бир тыйын, дымагы миң тыйын.
• Өзү боктой, сүйлөсө сөзү октой.
• Өзү болбос жигиттин атасын сурап нетесиң.
• Өзү боштун сөзү бош.
• Өзү жаш болсо да иши — маш.
• Өзү кары жүрөгү жаш.
• Өзү келсе келсин, бөз калтасы келбесин.
• Өзү кылган иш, өз башына муш.
• Өзү сары, көзү көк — ал адамдын шумкары, өзү кара, көзү көк — ал адамдын шумпайы.
• Өзү соонун — иши соо.
• Өзү тийген бала ыйлабайт.
• Өзү тойбос кайнага, кимге кешик арттырат.
• Өзү тойбостун көзү тийет.
• Өзү ууру бирөөнү ууру дейт, өзү кара бирөөнү кара дейт.
• Өзү уялбаган, бирөөнүуялтат.
• Өзү чоктойдун — сөзү октой.
• Өзүбек кетип өз калды.
• Өзүм билем деген жигит, башына ойрон салганы.
• Өзүм иттей жаланам, итим кайдан тоюнсун.
• Өзүм турсам төрдө, сөзүм турат өрдө.
• Өзүмдү өзүм билем, өтүгүмдү төргө илем.
• Өзүмдү тиштебеген карышкыр жорто берсин.
• Өзүмдүкү дегенде — өгүз кара күчүм бар, кишиники (же өзгөнүкү) дегенде — кол тийбей турган ишим бар.
• Өзүмдүкү дегенде өгүз кара күчүм бар, өзгөнүкү дегенде ана — мына ишим бар.
• Өзүмдүкү дегенде өгүздөй кара күчүм бар.
• Өзүмө тийбеген бороон ышкыра берсин.
• Өзүмө тийбеген бөйрөктү ит жесин.
• Өзүм-өзүм дегенде өргө чыкчу күчүм бар, өзгө менен кектешкенде кетпес-бүтпөс өчүм бар.
• Өзүмөн алыс төркүнүмө көрүнсүн.
• Өзүмчүл киши өзгөгө жакпайт.
• Өзүмчүл өргөөгө батпайт.
• Өзүн — өзү билбеген — эселектин белгиси, калпың чыкса артыңдан адамдын келет өлгүсү.
• Өзүн — өзү билет, өтүгүн төргө илет.
• Өзүн башкара билген башкаруучу — мыкты.
• Өзүн өзү билген, өтүгүн төргө илген.
• Өзүн өзү өлгөнчө билбейт.
• Өзүн сактай билген, абийирин барктай билет.
• Өзүн сыйлабаган, башканы да сыйлабайт.
• Өзүндө жок болсо, атаң да жат.
• Өзүндө турса айып, кимге барасың кыңырайып.
• Өзүндү эр ойлосоң, башканы жер ойло.
• Өзүндү эр ойлосоң, өзгөнү шер ойло.
• Өзүнө жакшылык кылбаган адамдан өзгөгө жакшылык артпайт.
• Өзүнө пайдасыз адам өзгөгө да пайдасыз.
• Өзүнөн мурун коноктун атын сыйла.
• Өзүнүн бөгүн бөктөй албаган кимдин чигин чиктейт.
• Өзүнүн уяты жоктун, сөзүнүн туруму жок.
• Өзүң адам болгон соң, өлбөсүңдү билген соң, кайда барсаң анда бар.
• Өзүң бакшы болсоң, молдого зикир үйрөтпө.
• Өзүң билбегенден өлгөнчө корк.
• Өзүң көргөн жолду атаңа да бербе.
• Өзүң кудай болбогон соң, көрөр күнүң ушу экен.
• Өзүң өлсөң өл, бирок досуң өлбөсүн.
• Өзүң сүйгөндү алба, өзүңдү сүйгөндү ал.
• Өзүң таппаган малдын баркы жок.
• Өзүңдү өзүң мактаба, өзгө мактасын.
• Өзүңдү өзүң мактаба, сени эл мактасын.
• Өзүңдү өлгөнчө билбейсиң, кишини кирип чыкканча билесиң.
• Өзүңдү эр дедиңби? — майданга чык.
• Өзүңдү эр ойлосоң, өзгөнү шер ойло.
• Өзүңө бычак ур, оорубаса, кишиге ур.
• Өзүңө иштесең — арстандай, башкага иштесең — чычкандай.
• Өзүңө иштесең (ген) арстандай, башкага иштебе (йт) чычкандай.
• Өзүңө өзүң жакпасаң, жакканың ошол элиңе.
• Өзүңө урулбас үчүн, өзгөгө жарык кыл.
• Өзүчогоол болгон жигиттин бир ажалы көптөн.
• Өйдө карап түкүрсөң, кайта түшөт көзүңө.
• Өйдө карап түкүрсөң, кайтып түшөр өзүңө.
• Өйдө тартса — өгүз өлөт, ылдый тартса — араба сынат.
• Өкмат кудаа эмес, кудаадан жудаа да эмес.
• Өксүбөгөн кандын бир татым тузу кемийт.
• Өктөгөн жанда өлүм ак.
• Өкүм ат — өткүр бычактай.
• Өкүм болмок — өзүңдөн, сылык болмок — сөзүңдөн.
• Өкүмдүн өтү жарылат.
• Өкүмү болбой өнүкпөйт, башчысы болбой марыбайт.
• Өкүрүктөн өлүк тирилбейт.
• Өлалбай жатып (же өлгөнүжатып) өлөң айтат.
• Өлбөгөн (гө) жанга (кулга) өлүү балык табылат.
• Өлбөгөн адам (же жан) алтын аяктан (же алтын чөйчөктөн) даам татат.
• Өлбөгөн адам алтын аяктан суу ичет.
• Өлбөгөн жанга бир оокат.
• Өлбөгөн жанга өлүү балык эптеп табылат.
• Өлбөгөн жанда үмүт бар.
• Өлбөгөн көрүшөт.
• Өлбөгөн кул алтын аяктан суу ичет.
• Өлбөгөн кулга жаз келер.
• Өлбөстү кудай жасабайт, сынбасты уста жасабайт.
• Өлбөстүн күнүн көрүп, өчпөстүн отун жагып.
• Өлгөн аттын такасын издеп, алты ай жер казган байча.
• Өлгөн бөрүнүн башы менен тирүү бөрүнү коркутасыңбы.
• Өлгөн жолборстон (арстандан) тирүүчычкан артык.
• Өлгөн менен кыз бергенге намыс кылба.
• Өлгөн өксүтөт, кеткен кемитет.
• Өлгөн тирилбейт, өчкөн жанбайт.
• Өлгөн төөнүн териси эшекке жүк.
• Өлгөн уй сүттүү болот.
• Өлгөнгө өкүнбө, калганга береке берсин.
• Өлгөнгө өкүнбө, тирүүлүгүңдү тиле.
• Өлгөнгө ыйлаган кайран көз, жаманга айткан кайран сөз.
• Өлгөндөн катын артат, көчкөндөн отун артат.
• Өлгөндү сурасаң тирилгенге эсе, ооруганды сурасаң, айыкканга эсе.
• Өлгөндү топурак суутат.
• Өлгөндү туулган жеңет, жоону кууган жеңет.
• Өлгөндү туулган жеңет.
• Өлгөндүн артынан өлмөк жок.
• Өлгөндүн жазасы — көмгөн.
• Өлгөндүн өзүнүн шору.
• Өлгөндүн сазайы көмгөн, өпкөндүн сазайы көнгөн.
• Өлгөндүн үстүнө көмгөн кылба.
• Өлдүн — өчтүң, кеттиң — кемидиң.
• Өлкө алсыз учурунда адам ресурсуна таян.
• Өлкөңдөн айрылгыча өмүрүңдөн айрыл.
• Өлмөйүнчө кишинин иши бүтпөйт.
• Өлө — тириле манап бол.
• Өлө албай жатып өлөң айтат.
• Өлө жалкоо болбосоң, өтө жарды болбоссуң.
• Өлө жегенче, бөлө же.
• Өлөйүн десе — жан таттуу, кирейин десе — жер катуу.
• Өлөлбай жатып (же өлгөнүжатып), өлөң айтат.
• Өлөң төшөк өз үйүң, киндик каның тамган жер.
• Өлөңдүү жерде өгүз семирет, өлүмдүү жерде молдо семирет.
• Өлөөрүндө булбулдун да үнү өзгөрөт.
• Өлөр карга бүркүт менен ойнойт, ыйлаар бала атасынын сакалы менен ойнойт.
• Өлөр киши бой түзөйт.
• Өлөр өгүз балтадан качпайт.
• Өлөр өгүз балтадан тайбайт.
• Өлөр чычкан мышыктын умасын кашыйт.
• Өлөр эчки койчунун таягына кашынат.
• Өлөр эчки койчунун таягына сүйкөнөт.
• Өлөрмандын көзү жаман.
• Өлөт деген өлгөн жок, өгүз минген калган жок.
• Өлсө — кунсуз, сатса — пулсуз.
• Өлсө өкүрүк, өлбөсө кыйкырык.
• Өлсөк — бир көрдө (же чуңкурда), тирүү болсок — бир дөңдө (же дөбөдө).
• Өлсөк — бир көрдө, тирүү болсок — бир дөбөдө.
• Өлсөк бир чуңкурда (бололук), тирүү болсок бир дөбөдө (бололу).
• Өлсөк, бир чуңкурда, тирүү болсок, бир дөбөдө.
• Өлсөң дагы, эстүүдөн өл.
• Өлсөң көрүң кең болсун.
• Өлтүргөн сайын өрчүгөн кыргыз, түгөнгөн сайын түтөгөн кыргыз.
• Өлтүрөм дегенден коркпо, «өлөм» дегенден корк.
• Өлүккө — жарашат ый, кадырга — жарашат сый.
• Өлүккө жараша — ый, кадырга жараша — сый.
• Өлүм — бардын малын чачат, жоктун абийирин ачат.
• Өлүм — орток, доо — көзөк.
• Өлүм адамды коркутат, үмүт адамды курчутат.
• Өлүм бардын малын чачат, жоктун абийирин ачат.
• Өлүм жашка карабайт.
• Өлүм кабак-кашты ирмегиче.
• Өлүм менен конок айтып келбейт.
• Өлүм менен үмүт тең тайлаш, бири адамды коркутат, бири ар — намысын курчутат.
• Өлүм өксүтөт, оору кор кылат.
• Өлүм өксүтөт.
• Өлүмдөн башканын баары өзү келбейт.
• Өлүмдөн башканын баарынын эртеси (ачыгы) жакшы (түзүк).
• Өлүмдөн башканын эртеси жакшы.
• Өлүмдөн корккон жашабайт.
• Өлүп тапкан баламды өрдөк чокуп өлтүрдү.
• Өлүү болуп көрдө жок, тирүү болуп үйдө жок.
• Өлүүлөр жөнүндө оң сүйлө, болбосо үндөбө.
• Өлүүнү айтса тирүүнүн тынчы кетет.
• Өлүүнүн жүзү ары, тирүүнүн жүзү бери.
• Өмдөгөн жоо качырат.
• Өмүр бизден өтүп кетсе, эл эмгектен эскерсин.
• Өмүр бою быкшып жашаганча, көз ирмем болсо да жарк этип күйүп өт.
• Өмүр бою өзүңдү чындыкты айтууга үйрөт.
• Өмүр карыса да, көңүл карыбайт.
• Өмүр киндик кан тамган жерден башталат.
• Өмүр оттой жанып, күл болуп бүтөт.
• Өмүр өлчөнбөйт да суратпайт.
• Өмүрдөн жамандык күтпө, өлүмдөн жакшылык күтпө.
• Өмүрдөн өткөн бакыт жок, өнөрдөн өткөн билим жок.
• Өмүрдүн чеги бар, илимдин чеги жок.
• Өмүрдүн чеги бар, өнөрдүн чеги жок.
• Өмүрү жамандын өлүмү жаман.
• Өнбөс доөну доолаба, өлбөс жоону жоолаба.
• Өнөктөштөр өр ашат.
• Өнөр — агып турган булак.
• Өнөр — аккан булак, билим — күйгөн чырак.
• Өнөр — түгөнбөс азык, жоголбос байлык.
• Өнөр алды — кызыл тил.
• Өнөр байлыгы — өлбөс байлык.
• Өнөр издегениң — өргө кадам шилтегениң.
• Өнөрдү билүүгө да өнөр керек.
• Өнөрлүү — зор, өнөрсүз — кор.
• Өнөрлүү болсоң өргө чап.
• Өнөрлүү кол ач болбойт.
• Өнөрлүү өлбөйт, өлөрман көнбөйт.
• Өнөрлүү өлбөйт, өнөрсүз көнбөйт.
• Өнөрлүү өлбөйт.
• Өнөрлүү өргө сүзөр.
• Өнөрлүү өргө сүйрөйт.
• Өнөрлүү өргө чабат.
• Өнөрлүүгө өрү — кыры баары бир, балбанга оңу — солу баары бир.
• Өнөрлүүжурт — амалдуу.
• Өнөрлүүнүн колу алтын.
• Өнөрпос ишке таянат, балбан күчүнө таянат.
• Өнөрү жок жигит — канаты жок куш.
• Өнөрүң болсо ичиңе катпа, жаман кыялыңды өзүң ташта.
• Өнөрүң болсо өргө чап, кор кылбай алтын жанды бак.
• Өңгө — жалган, өлүм — ак.
• Өңдү көрсө жүз таят.
• Өңөрүп жүрсө кой өлөт, өбөктөп жүрүп ырчы өлөт.
• Өңү кара болсо да өзү сара.
• Өңү сулуу — сулуу эмес, акылы улуу — сулуу.
• Өңүң суук болсо да, сөзүң жылуу болсун.
• Өөдө — төмөн көп чапса, тулпардын чери жазылат.
• Өөдө кетсең — бөрү жейт, ылдый кетсең — ууру алат.
• Өөдө тартса(ң) өгүз өлбөсүн (өлөт), ылдый тартса (ң) араба сынбасын (сынат).
• Өөдө чыксаң бөрү жейт, ылдый түшсөң ууру алат.
• Өөдөкүсү өрткө кетсе, ылдыйкысы селге кетет.
• Өөн бириксе тон болбойт, ынтымак болбой эл болбойт.
• Өөн сөздү өзүңө да айтпа.
• Өпкөдөн соккон жөл жаман, элинен безген эр жаман.
• Өрдөк берген, каз алат.
• Өрдөк жокто чулдук бий, өпкө жокто карын бий.
• Өрдөк жокто чулдук бий.
• Өрдөктү туурайм деп чулдук бутун сындырыптыр.
• Өрдөктүн өзү көктө болсо да, көзү көлдө.
• Өрнөктүү иште өөн жок.
• Өрнөктүү карыя жок жерде, өнөрлүү жаш да жок.
• Өрт менен суу — тили жок жоо.
• Өрттү суу өчүрөт, эпке мал келтирет.
• Өрүүдө көрүшпөгөн, көчкөндө урушат.
• Өрүш малдуу — дасторкон майлуу.
• Өрүшүндө малы бардын, сандыгында пулу болот.
• Өскөн айылдын ичинде кемпир менен чал бар, өскөн төөнүн ичинде инген менен нар бар.
• Өскөн жер — өз эне, өзгө жер — өгөй эне.
• Өскөн токой өсө берсе, эмдигиче көктү тешмек.
• Өсөөр малда өлүм жок.
• Өсөөр элдин балдары бири-бирине дос болот, өспөс элдин балдары бири-бирине кас болот.
• Өсөөрүм калбай өлөөрүм калды, өмүрүмдөн көрүм жакын турат.
• Өсөр — өзүн сыйлайт, өспөс — жатын сыйлайт.
• Өсөр өзүн сыйлайт, өспөс жатын сыйлайт.
• Өспөс уул өнбөс доону доолайт.
• Өткөн (кайра) келбейт, өлгөн тирилбейт.
• Өткөн (мурунку) базарга кой айдаба.
• Өткөн ишке — салабат.
• Өткөн ишке айла жок, өкүнгөн менен пайда жок.
• Өткөн ишке айла жок.
• Өткөн ишке өкүнбө (же өткөн иште өкүнүч жок).
• Өткөн ишке өкүнбөө керек.
• Өткөн ишке салабат кыл.
• Өткөн күнгө өкүнбө.
• Өткөн күндө белги жок, салып койгон тамга жок.
• Өткөн өмүр — аккан суу.
• Өткөн өмүр — качкан куш, кайрылып келбейт үндөсө.
• Өткөн өмүр — өчкөн от.
• Өткөн өмүр жашарбайт — алтымышта чал кайтып, баштагы пейли бузулбайт — жарды болсо бай кайтып.
• Өткөн өмүр качкан куш, үндөсөң келбейт кайрылып.
• Өткөн өмүр, калган кадыр табылбайт.
• Өткөн өчү бардын, кетпес кеги бар.
• Өткөнгө өкүнбө, кеткенге кейибе.
• Өткөнгө өкүнгөн менен айла жок.
• Өткөнгө өкүнүп, жетпести кууба.
• Өткөндөр барктабаса, тирүүлөр даңкталбайт.
• Өткөндөрдү эстеген жаман болбойт, мурдагыны кектеген жакшы болбойт.
• Өткөндү билбеген эл — атасын тааныбаган баладай.
• Өткөндү эстеген — жакшы, кектеген — жаман.
• Өткөндүн, келечектин жибин улап, достошуу ийгиликке алып барат.
• Өткөөл таппай, өтүгүңдү чечпе.
• Өткүр (курч) бычак кынга жоо (кас), өтүрүк (өткүр) сөз жанга жоо (кас).
• Өткүр ок — душманга, өткүр сөз — тууганга.
• Өткүр өлбөйт, сук тойбойт.
• Өткүр тырмак каргада эмес, шумкарда.
• Өтө жалкоо болбой, өлө кедей болбойт.
• Өтө жаман — өзүн мактайт, башкы жаман — баласын мактайт, аяккы жаман — аялын мактайт.
• Өтө жаман болбөсоң, өлө жарды болбоссуң.
• Өтө жаман өзүн мактайт, жакшыны башка бирөө мактайт.
• Өтө кайрат баш жарат.
• Өтө кызыл бат оңот, өпкө кызыл кеч оңот.
• Өтөгөндүн (аюунун) териси өзүжатып ий болот.
• Өтпөс буйрук — бойго кардык.
• Өтпөс өмүр, сынбас темир болбойт.
• Өтпөс өмүр, сынбас темир жок.
• Өтпөскө өмүр жок, сынбаска темир жок.
• Өтүгү жаман — төрдү булгайт, оозу жаман — элди булгайт.
• Өтүгү жаман төргө өтпөйт.
• Өтүгү жокко өзүм барам, тону жокко салам айта бар.
• Өтүгүң барда суу кеч.
• Өтүгүң жаман болсо бутуңдун шору, турмушун жаман болсо жанындын шору.
• Өтүгүң майрык болгон соң, жериң түз болбосо койсун.
• Өтүгүң тар болсо, дүнүйөнүн кендигинен не пайда.
• Өтүкчү көп албайт, көп алса өпкөсү тешилет.
• Өтүкчү көп алса, өпкөсү тешилет.
• Өтүкчү өтүккө жарыбайт, уста балтага жарыбайт.
• Өтүкчүнүн жанына жолобо, «бирдемем жоголду» дейт.
• Өтүкчүнүн өтүгүнүн такасы жок, уз зайыптын күйөөсүнүн жакасы жок.
• Өтүкчүнүн үйү апырык менен сапырык.
• Өтүнгөнгө чиренет, өзүнөн чоңго ийилет.
• Өтүрүк сөз — жанга кас, өтпөс бычак — кынга кас.
• Өтүрүктүн бети кара.
• Өчөр оттун үстү күйөт.
• Өчпөс өрт, соолубас гүл болбойт.
• Өчпөстүн отун жаккан, өлбөстүн күнүн көрөт.

П

• Паанасы жок сайдан кач, кайры жок байдан кач.
• Падыша тукумун жеке уул даңазалабайт.
• Пайгамбар баарына асыр.
• Пайгамбар барына назир (ыраазы).
• Пайгамбар да күйөө баласын сыйлаптыр.
• Пайгамбар кудаа эмес, кудаадан жудаа эмес.
• Пайгамбарга бар назир.
• Пайданы башыңа кыл, башыңдан артса досуңа кыл.
• Пайданы көрсө соодагердин шакыйы кармап, чыдай албай, буту менен эмес, төбөсү менен чуркайт эмеспи.
• Пайданы өз башыңа кыл, башыңдан артса башкага кыл.
• Пайдасыз тууган — чекеге чыккан чыйкан.
• Палан жерде алтын бар, өз жериңдей кайда бар.
• Паракорлор кызыгат бир токочтук тыйынга.
• Пейил күтсөң, битир бергенди унутпа.
• Пейли жакшы кем болбойт, пири болбой эл болбойт.
• Пейли жакшы кем болбойт.
• Пейли жакшыны кудай табат, пейли жаманды ит кабат.
• Пейли жаман кишиден күтөт, өз ашын жашырып ичет.
• Пейли кенен — калысчыл, пейли тар — арызчыл.
• Пейли кеткен пенденин казанынан аш кетет.
• Пейли тар адам кең идиштен аш иче албайт.
• Пенде болмок бир жылда, ажы болмок кырк жылда.
• Пенде пейлинен табат.
• Перзент белдин (жандын) кубаты, берен (болсо) элдин кубаты (Камкор малдын кубаты).
• Перилердин ойной турган жери бар, аюунун чээни бар.
• Пил көтөрбөгөндү тил көтөрөт.
• Пулсуз калаа — көрксүз, гүлсүз талаа — көрксүз.
• Пулу бардын — кеби он, пулу жоктун — кеби тоң.
• Пулу бардын оозу чайнайт, пулу жоктун көзү жайнайт.
• Пулун пулдай албаган, досун сыйлай албайт.
• Пулуң болсо, кулуңмун.

С

• Сааганым Сарбагыштын бээси, азандан келет ээси.
• Саан камдаганча, саман камда.
• Саан камдагыча, сабаңды камда.
• Саан уйду кысыр уйга алмашбайт.
• Сааның жок болсо да сабааң болсун.
• Сааныңды камдаганча, сабааңды камда.
• Саап ичсең — миң күндүк, союп жесең — бир күндүк.
• Саап ичсең миң күндүк, чаап ичсең бир күндүк.
• Сабаасына жараша (карай) бишкеги, сакалына (мурутуна) жараша (карай) искеги.
• Сабаасына карай — бишкеги, сакалына карай — искеги.
• Сабагы жаман жемиштин даны да жаман.
• Сабасына жараша — бишкеги, мурутуна жараша — искеги.
• Сабасына карай — бишкеги, сакалына карай — искеги.
• Сабаттуу күн сымак, сабатсыз түн сымак.
• Сабына жараша — бычагы, сакалына жараша — искеги.
• Сабырдуу адам — жылдыздуу.
• Сабырдуу болсон — озорсуң, сабырсыз болсоң осолсуң.
• Сабырдуулугуң — салтанатың.
• Сабырдуулук — бакыттын ачкычы.
• Сабырдуулук акылмандын шериги.
• Сабырдуунун багына алма бүтөт, сабырсыздын башына кайгы түшөт.
• Сабырдын түбү — сары алтын, санабай билгин кымбатын.
• Сабырсыздын иши тамырсыз.
• Сагызган сактыгынан өлбөй, суктугунан өлөт.
• Сагызган сактыгынан эмес, суктугунан өлүптүр.
• Сагызгандын баласы агынан көп карасы.
• Сагызгандын санаасы жоордо, соргоктун санаасы куйрук — боордо.
• Сагынычтан — саргаят.
• Сайма сая албаган ийне тандайт.
• Сак болсоң, ишиң ирээттүү болот.
• Сак жүргөн кор болбойт.
• Сакадай бою — сары алтын.
• Сакал тойдо керек.
• Сакалдуу киши жоого түшөбү.
• Сакалдуунун баары эле чоң ата эмес.
• Сакалдын көркү чалда бар, сулуунун көркү калда бар.
• Сакалы узун кишинин акылы кыска.
• Сакалың өспөсө, сакалсызга күлбө.
• Сакалыңдын агы бар, балалыгың дагы бар.
• Сактанбаган алп жардан алыс кетиптир.
• Сактанганды — сактаптыр.
• Сактансаң — сактаймын, сактанбасаң — отко кактаймын.
• Сактансаң сактаармын.
• Сактансаң, соо каларсың.
• Сактасаң миң күндүк, сактабасаң бир күндүк.
• Сактыкка кордук жок, закондо зордук жок.
• Сактыкта кордук жок.
• Сактын саны калып, маңыроонун сайда саны калат.
• Салаалап сыйпап сакалды, карылар айтат макалды.
• Салаалап тарап сакалды, карылар айтар макалды.
• Саламсыз кирген уят, жоопсуз чыккан уят.
• Салынуу капкан — теңсиздик, зарланган муң — элсиздик, аккан жаш — жерсиздик.
• Саман өрттөнүптүр десе, Самарканды жоо чааптыр дейт.
• Саман учуп келатат десе, «Самарканды жоо чапты» дейт.
• Саманкана күйдү десе, Самаркан күйдү дейт.
• Сан тийбеске сан тийди, табак — табак нан тийди.
• Санаа — саргайтат, убайым — картайтат.
• Санаа — эрди саргайтат, сары жел — чөптү кубартат.
• Санаа коёндон да күлүк.
• Санаа куюндан да күлүк.
• Санаа менен байыба, убайым менен карыба.
• Санаа менен жетпеген, талап менен табылат.
• Санаа тарткандын ичкени — ирим, жегени — желим.
• Санаа эрди саргайтат, сары жел чөптү кубартат.
• Санаанын изи жок, санаасыз киши жок.
• Санаасы жок - уйкучул, акылы (же ары) жок — күлкүчүл.
• Санаасы жок сары сууга семирет, катыны жок кыздуу үйгө теминет.
• Санаасы жок сары сууга семирет.
• Санабай туруп түгөл дебе.
• Сандык жыйган жүгүңө, сарамжал кылгын үйүңө.
• Санчыга — сан.
• Саны бар сапаты жок.
• Саны бар, сапаасы (же сапаты) жок.
• Саны менен бирге даны болсун.
• Сапарбайдын сан жылкысы көрүнбөй, Кулансарыктын кула байталы көрүнөт.
• Сапарбайдын сан жылкысынан Кулансарыктын кула байталы көрүнөт.
• Саралалуу көп жылкы булактан келип суу ичсе, булактын чери жазылат.
• Сарамжалдуу — байлыкка алып баруучу байсалдуу жол.
• Сарамжалдуулук байлыктан артык.
• Сараң адамды кесип алса кан чыкпайт.
• Сараң байдын коногу болгуча, март кедейдин коногу бол.
• Сараңдан сурасаң, ал сары оору болот.
• Сараңдардын миңинен, жалгыз да болсо март жакшы.
• Сараңды берип уялт.
• Сараңдын жыйганын зордукчу чачат.
• Сараңдын казаны кайнабайт.
• Сараңдын колу тар, кайда барса жолу тар.
• Саргара жортсоң, кызара бөртөрсүң.
• Сарсанаа болбо жогуңа, санаа жокко жеткирбейт.
• Сарт байыса там салат, кыргыз байыса катын алат.
• Сарт бышырсын, кыргыз туурасын, казак ашасын.
• Сарт санаа менен байыйт, убайым менен карыйт.
• Сарт санаасы менен байыйт.
• Сарт үйүн көргөндө чабат.
• Сарттын аты жемкор болсо, дорбоону тешет.
• Сарттын ашына күйгөнчө, атаңдын башына күй.
• Сары ала тоок саман чачат, өз айыбын өзү ачат.
• Сары савылды ичкендин жаны савил.
• Сасык деп, уйдун мурдун кесип таштабайт.
• Сая албаган — ийне тандайт, саптай албаган — учук тандайт.
• Сая албаган ийне тандайт.
• Саяк жүрсөң, таяк жейсиң.
• Саяк менен сагызганга убал жок.
• Саяпкери жарашса, жаман ат байге алат.
• Себепсиз күлгөн тарбиясыздыктын белгиси.
• Себепсиз макал айтылбайт.
• Себептен себеп, балчыктан имарат.
• Секет үчүн сегиз сөм ыйгарганың — молдонун кызын септүү кылганың.
• Сексен жылкы, сегиз төө септүү кыздын калыңы.
• Сел сайды бузат, ушак элди бузат.
• Семиз арыктаганча, арыктын жаны чыгыптыр.
• Семиз жер — мейиз жер, шор жер — кор жер, кум жер — кубулган жер.
• Семиз кой берем дегенге, селдесин саткан молдо бар.
• Семиздикти кой көтөрөт, эркеликти уул көтөрөт.
• Семиздин аягы сегиз.
• Сен арт, мен арттан да, сен тарт, мен тарт жаман.
• Сен деген сыпайыга өлүм.
• Сен калкалаган душманды биз талкалаганда сүйлөшө жатарбыз.
• Сен каркыра мен турна, мен турган жерге сен турба.
• Сен салар да мен салар, атка чөптү ким салар.
• Сен сыйласан карыңды, кудай сыйлайт барыңды.
• Сен, «мен» деген сенек сөз, «сиз», «биз» деген сылык сөз.
• Сен, сен деген селейет.
• Сени күндүз мактаган түндө сөгөт.
• Сеники, «меники» — көңүлдүн тардыгы, «ары жат», «бери жат» — төшөктүн тардыгы.
• Септүү кыз болгуча, эптүү кыз бол.
• Серкеси болбой, эл болбойт.
• Сескенгенден сескен, шектенгенден шектен.
• Сиз, «биз» деген сылык сөз, «сен», «мен» деген сенек сөз.
• Сиздердикине барганда — ичейли да жейли, биздикине келгенде — ырдайлы да ойнойлу.
• Сиздин акканыңыз биздин акканыбыз.
• Сийдиги тентектин бири тентек, жатыны тентектин баары тентек.
• Сиңер жерге суу жай, угар кишиге сөз айт.
• Сиркеси суу көтөрбөйт.
• Согумдун башы — чечемдин ашы.
• Согумун чүйгүн болсо ичиңден кымый.
• Согумуң чүйгүн болсо, ичиңе сакта.
• Согушту көрбөгөн баатырсыйт.
• Согуштун көзү — сокур.
• Соёрун сойдук, тогуз катын ким артат.
• Соёрун сойдум, тартуу кандай болот.
• Сойгону — улак теке, тартканы — кулак, чеке.
• Сойгуң келсе малдын семизин сой, арыгын ордуна кой.
• Сокку канчалык күчтүү болсо, душман ошончолук басынат.
• Сокмо да болсо бөз жакшы, сокур да болсо көз жакшы.
• Соко бир кишини багат, соода миң кишини багат.
• Сокулуу катын — зор катын.
• Сокулуу катын зор катын, сокусуз катын кор катын.
• Сокур — орой, таз — кыйык, маңкада (бучукта) бар аз кыйык.
• Сокур атка котур ат үйүр.
• Сокур ит аксак түлкүдөн үмүт кылат.
• Сокур иттен аксак ит соогат сурайт.
• Сокур киши — шоола менен, бакыр киши — маана менен (жүрөт).
• Сокур көргөнүн койбойт, дүлөй укканын койбойт.
• Сокур намыс баш жарат.
• Сокур өлгүчө көзү ачыларынан үмүт кылат.
• Сокур сыйпаганын койбойт, дүлөй тыңшаганын койбойт.
• Сокур сыйпалаганын койбойт, дүлөй тыңшаганын койбойт.
• Сокур тутса — бек тутат, чолок урса — бек урат.
• Сокур уй кудук көргөндөй болбо.
• Сокурга күзгүнүн кереги не?.
• Сокурга күн, түн бирдей.
• Сокурдан кароолчу койсоң, элди жоого алдырат.
• Сокурдан күзөтчүң болсо элиңди жоого алдырат.
• Сокурдан күзөтчүң болсо, элиңди жоо алат.
• Сокурдан сакчы койсоң, элиңди чаптырасың.
• Сокурдун сураганы — эки көз.
• Сокурдун тилегени — эки көз.
• Сокурдун тилегени эки көз, көйнөксүздүн тилегени бөз, дүлөйдүн угайын дегени жакшы сөз.
• Сологойдун оңу бар.
• Сом темирге балка бар, чоңсунганга (же зордукчулукка) алда бар.
• Сом темирге бар, чоңсунганга алда бар.
• Соо болом десең, боюңа өлчөп тамак ич.
• Соо эмес кыз соо кыздын бетин тырмайт.
• Соода — сакал сыйпаганча.
• Соодагер барган жериң жакын дейт.
• Соодагер өтүгүн майлайт, өтүгү көчүгүн майлайт.
• Соодагер санаасы менен байыйт, убайым менен карыйт.
• Соодагерге мал кайгы, оорулууга жан кайгы.
• Соодагерде акча болбосо, сууда балык да болбойт.
• Соодагерде нысап жок.
• Соодада достук жок.
• Соодада көңүл жок, саламда борчтук жок.
• Соодасы түгөнгөн сарттай болду.
• Соодасы түгөнгөн соодагердей болуп.
• Соодасы түгөнгөн соодагердин кейпи кетет.
• Соолбос өмүр, сынбас темир болбос.
• Соолгон көлгө бака айгыр, тул катынга жалчы айгыр.
• Соолгон көлгө бака айгыр.
• Соолгон көлгө бака чоң.
• Соолук койдун жашы жакшы, шишек койдун башы жакшы.
• Соонуку — дилинде, мастыкы — тилинде.
• Сопу согон жебейт, жесе кабыгын да койбойт.
• Сопу согон жебес, жесе, кабыгын да койбос.
• Сопунун көөнү азанда, соргоктун көөнү казанда.
• Сопусунган молдонун үйүнөн жети камандын башы чыгыптыр.
• Соргок — суусак, долу — ыйлаак, ырысы жок — таарынчаак.
• Соргокко кырсык үйүр.
• Соргокко чоң табагыңды көрсөтпө.
• Соргоктун көөнү казанда, сопунун көөнү азанда.
• Соргоктун өзү тойсо да, көзү тойбойт.
• Сорпосу даамдуу болсо, союлган козуга кайгыруу жок.
• Союл камдаганга — токмок көтөр.
• Союлду ура билбеген өзүнө тийгизет.
• Сөгүп үйрөтпө — сүйлөп үйрөт, сөгүп үйрөтпө — окутуп үйрөт.
• Сөз — жип, кандай созсо кете берет.
• Сөз — сөөктөн (өпкөдөн) өтөт, жүлүнгө (чучукка)жетет.
• Сөз — тапка кирбес, боосуз куш, ооздон чыкса карматпайт.
• Сөз (кеп) келгенде сөзгө жараша сөз айтпаса, сөздүн (кептин) атасы өлөт.
• Сөз айласын (жүйөсүн) билбеген, сүйлөй билбес жамандар, сөздү — өзүнө келтирет, көч айласын билбеген, көчтө (көчкөндө) көлүк өлтүрөт.
• Сөз айтпагын болбоско, суу куйбагын толбоско.
• Сөз атасы — кулак, жол атасы — туяк.
• Сөз атасы — кулак, суу атасы (энеси) — булак.
• Сөз атасы — кулак.
• Сөз атасы — ыр, сөз катасы — чыр.
• Сөз баштаган эл баштайт.
• Сөз башы ачуу болсо, аягы таттуу болот.
• Сөз бербеген жөө чечен, учуп жүргөн камгактай.
• Сөз билбеген муштуму менен коркутат.
• Сөз билги — тапчыл, адам сулуусу — акыл.
• Сөз билүүчү адамдын ар сөзүндө бир тузак.
• Сөз бирөө, кулак экөө.
• Сөз доодон да куткарат, жоодон да куткарат.
• Сөз доодон да, жоодон да куткарат.
• Сөз жакшысын кулак билет, кыз жакшысын ынак билет.
• Сөз жебеген адамдын ар сөзүндө бир тузак.
• Сөз жип, кандай созсо кете берет.
• Сөз жүзүндө сүйүүдөн, ачык жек көрүү артык.
• Сөз жүйөөсүн тапса, мал ээсин табат.
• Сөз жүйөсүн тапса, мал ээсин (эсебин) табат.
• Сөз жүрөккө сакталат, бөз ийинде какталат.
• Сөз кадырын билбесен, өз кадырың билбейсиң.
• Сөз келгенде кайнатаңдан тартынба.
• Сөз келгенде сөзгө жараша сөз айтпаса, сөздүн атасы өлөт.
• Сөз келсе де, аш келсе — же.
• Сөз көркү — макал, эр (дин) көркү — сакал.
• Сөз кулагы барга айтылат.
• Сөз кутулбайт чеченден, мээнет кетпейт бечелден.
• Сөз куш эмес, ооздон чыкса карматпайт.
• Сөз маанисин билбеген сөзгө калат.
• Сөз өзөгү — макал.
• Сөз санабай гүлүн айт, миңин айтпай бирин айт.
• Сөз сөздөн чыгат, сүйлөбөсө эмнеден чыгат.
• Сөз сөздү табат.
• Сөз сөөктөн өтөт, таяк — эттен өтөт.
• Сөз сөөктөн өтөт, таяк эттен өтөт.
• Сөз сөөктөн өтөт, чучукка жетет.
• Сөз сурамак — ызаат.
• Сөз тапкан колко бербейт.
• Сөз татыгын билбеген — сөздү баалабайт.
• Сөз төркүнүн билбеген, сөз түбүнө жете албайт (уятка калат).
• Сөз угаарың болбосо, сүйлөбөгүн бекерге.
• Сөз үрөн, иш — мөмө.
• Сөз элдин кенчи, чөп жердин кенчи.
• Сөз эмес сөздү, сөз кылат, (сүйлөйт).
• Сөз ээси киши — журт көзү.
• Сөзгө — сараң, ойго терең.
• Сөзгө баатыр, ишке — бакыр.
• Сөзгө баатыр, ишке — жок.
• Сөзгө баатыр, ишке бакыр.
• Сөзгө жараша сөз айтпаса, сөздүн атасы өлөт.
• Сөзгө жараша сөз, суроого жараша жооп.
• Сөзгө ишенбе, көзүңө ишен.
• Сөзгө кыйын, иште жок.
• Сөзгө сөйкөнбө, кепке кептелбе.
• Сөзгө сөлтөк, кепке кемтик кылдың го.
• Сөзгө сөлтүк, кепке кемтик.
• Сөзгө чоркок муштумун көрсөтөт.
• Сөздөн (дүн) сөздүн (дөй) баркы бар, ар бир малдын (сексен сегиз) наркы бар.
• Сөздү — сөз жыгат.
• Сөздү - сөздө, артын — көздө.
• Сөздү билген таап айтат, билбеген каап айтат.
• Сөздү билген таап алат, сөздү билбеген каап алат.
• Сөздү коюп, бөзгө кел (Сөздү коюп, бөздөн кел).
• Сөздү көп сүйлөсө — тантык, сууну көп кечсе — чалчык.
• Сөздү сөз келгенде айтпаса атасы өлөт.
• Сөздү сөз табат.
• Сөздү сөздө, артын көздө.
• Сөздү сөздө, артынан көздө.
• Сөздү убагында айтпаса — атасы өлөт.
• Сөздү уккан жерге айт, сууну сиңген жерге сеп.
• Сөздү чын токтотот, сууну чым токтотот.
• Сөздүн айгагы сөз.
• Сөздүн атасы — ыр, катасы — чыр.
• Сөздүн ачыгы жакшы, жолдун жарыгы жакшы.
• Сөздүн баркы — кыскалыгында.
• Сөздүн башы бир бычак, аягы бир кучак.
• Сөздүн башы бир кучак, аягы миң кучак.
• Сөздүн башы катуу болсо, аягы таттуу болот.
• Сөздүн көркү — макал, жүздүн көркү — сакал.
• Сөздүн көркү — санат, куштун көркү — канат.
• Сөздүн кызуу темирдей ийилген убагы болот.
• Сөздүн сөздөй баркы бар, отуз эки наркы бар.
• Сөздүн ток этээр жери бар (жыйынтык).
• Сөзү — таттуу, көңүлү — катуу.
• Сөзү аздын иши аз.
• Сөзү калса талаада, өзү калат балаага.
• Сөзү кардай аппак, иши көөдөй кара.
• Сөзү менен байыткан, колу менен жарытпайт.
• Сөзү өткүрдүн (курчтун) көзү өткүр (курч).
• Сөзү суук адам, баш бербеген торпокко окшош.
• Сөзү суук адамдар баш бербеген торпоктой.
• Сөзү таттуу, көңүлү ачуу.
• Сөзү таттуу, көңүлү катуу.
• Сөзү ырас болсо — ордунда турат, сөзү калп болсо — кудай (же арбак) урат.
• Сөзү экинин — иши да чеки.
• Сөзүжаман элди булгайт, буту жаман төрдү булгайт.
• Сөзүн сыйлаганың өзүн сыйлаганың.
• Сөзүндө ырысы болбосо, эткени эм болбойт.
• Сөзүң болбосо, ишиң болсун.
• Сөзүң күмүш болсо, тек турууң алтын.
• Сөзүң кыска болсун, колуң уста болсун.
• Сөзүң менен орок орбо, көзүң менен машак тербе.
• Сөзүң өлгөнчө — өзүң өл.
• Сөөгү биздики, эти сиздики.
• Сөөгү бышып катыгат, сөз айтууга жатыгат.
• Сөөгү жакшы сөктүрбөйт.
• Сөөк — кайрылат, дос — айрылат.
• Сөөк (тууган) кайрылат, дос айрылат.
• Сөөк мүлжүбөй этке тойбойт, сыр чечишпей (же коно жатпай) кепке тойбойт.
• Сөөк мүлжүбөй этке тойбойт.
• Сөөккө бычак сатпа.
• Сөөксүз тил сөөктү сындырат.
• Сөөксүз тил, сөөктү сындырат.
• Сөөктүн эң жаманы суу кечирет.
• Сөөмдүжакын, карышты алыс көрбө.
• Сөөмөй менен түртсөң, муштум менен жооп аласың.
• Спорт — адамдын денесин чыңайт, эмгек — адамдын туруктуулугун сынайт.
• Сугалак суудан балык кубалайт.
• Сугатчы тилейт эгинин, усталар тилейт темирин.
• Сугатчы чакырса — барбайм дебе, сууга аккан молдону — кармайм дебе.
• Сугатчынын аты сууда өлөт.
• Сук чычкан сууга түшүп өлөт.
• Суктан сураба, сараңга бербе.
• Суктун көзү ач болот.
• Султан сөөгүн кордобойт.
• Сулуу — сулуу көрүнбөйт, сүйгөн — сулуу көрүнөт.
• Сулуу — сулуу эмес, сүйгөн сулуу.
• Сулуу аялдын сузу жакшы.
• Сулуу болсо көрөөргө жакшы, жакшы болсо жашаарга жакшы.
• Сулуу кыз, кыраан бүркүт, алгыр тайган таалайлууга туш келет.
• Сулуу кыздын — саамайы көрк, эр жигиттин — таалайы көрк, саябан бактын — маанайы көрк.
• Сулууга баа жок.
• Сулуулугунан — жылуулугу артык.
• Сулуулугунан жылуулугу.
• Сулуулук — жандын азыгы, кыялдын канаты.
• Сулуулуктан — жылуулук.
• Сулуулукту көздөн издебе, сөздөн изде.
• Сулууну кучактаган кубанат.
• Сулууну суукта көр, жакшыны жаанда көр.
• Сулуунун көрку — көзүндө, чечендин көркү — сөзүндө.
• Сумбула түшпөй суу тоңбойт, кыргыек келбей жаз болбойт.
• Сунган башты суурган кылыч кеспейт.
• Сунган моюнду кылыч кеспейт.
• Сунса кол узарбайт, жумулса көз ачылбайт.
• Сунулган моюнду, суурулган кылыч кеспейт.
• Сураган жеңил, жооп бериш оор.
• Сураган уят эмес, уурдаган уят.
• Сураганга — бекер бер, суусаганга — жеке бер.
• Сураганга бекер бер, суусаганга жеке бер, кыла бербе текебер.
• Сураганга бекер бер, суусаганга эки бер, кыла көрбө текебер.
• Сураганга бекер, суусаганга жеке бер.
• Сурай — сурай Мекеге барат.
• Сурап бергенче, уруп бер.
• Сурап ичкен — суу ичкен, тартып өпкөн — жел өпкөн.
• Сурап ичкен — суу ичкен.
• Суу — адамдын жаны, өсүмдүк — каны.
• Суу — жашоонун булагы.
• Суу — жерге, байлык — элге.
• Суу — жерге, илим (билим, байлык) — элге.
• Суу аккан арык жашаңча (суу жүргөн өзөн кургабайт).
• Суу атасы — булак, сөз атасы — кулак.
• Суу атасы — булак.
• Суу бар жерде жашоо бар.
• Суу бар жерде тиричилик бар.
• Суу башынан тунат.
• Суу бойдун кирин кетирет, ойдун кирин кетирбейт.
• Суу да алла тааланын колунан бүткөн.
• Суу да катуу жерге токтойт.
• Суу жок арыктан кол жууй албайсың.
• Суу жүргөн өзөн кургабайт.
• Суу жээгинен кудук казбайт.
• Суу ичкен кудугуңа — түкүрбө.
• Суу канык — эгиндин даны толук.
• Суу кетсе таш калат, сурма кетсе каш калат.
• Суу кечпеген сөздүн кереги не.
• Суу кечпей, кепичиңди чечпе.
• Суу кечпес сөздү айтпаган жакшы.
• Суу менен жер көгөрөт, эл менен эр көгөрөт.
• Суу менен келген — жел менен кетет.
• Суу менен ойнобо — чөгөсүң, от менен ойнобо — күйөсүң.
• Суу менен ойнобо, жай күнүнө ишенбе.
• Суу мол болсо, нан да мол.
• Суу өз тереңин табат.
• Суу сыйлаган зор болот, суу кордогон кор болот.
• Суу ташыса — жээгине, эр ташыса — элине.
• Суу ылдый агат, баатыр өр талашат.
• Суу ылдый агып, суу өйдө чыкмайын адам кагылбайт.
• Суу эркиндикти сүйөт.
• Сууга жакын — кудайга жакын.
• Сууга чөккөн адам өлөт, кайгыга чөккөн адам көнөт.
• Суудан алып, сууга куйду — бозочунун неси кетти.
• Суудан өткөнчө энемди берейин, суудан өткөн соң эмнемди берейин.
• Суудан өткүчө энемди берейин.
• Суудан сээп бышырган кийиз суудан да, сууктан да сактайт.
• Суудан тонун аябаган, жоодон жанын аябас.
• Суук сөз тууганга да жакпайт.
• Суук сөөктөн өттү, чучукка жетти.
• Сууну жер бөгөйт, жоону эр бөгөйт.
• Сууну көп кечсе чалчык болот, сөздү көп сүйлөсө тантык болот.
• Сууну чым токтотот, сөздү чын токтотот.
• Суунуку — сууга, сайдыкы — сайга.
• Суунун — ийрими жаман, карынын — ырымы жаман.
• Суунун жайын жар билбейт, жоктун жайын бар билбейт.
• Суунун жакыны, төркүндүн алысы жакшы.
• Суунун ийрими жаман, карынын ырымы жаман.
• Суурган кылыч кынга кирбес.
• Суусаганга кара суу майдан жакшы.
• Суусаганга кымыз бер, сураганга кошо бер.
• Суусаганга суу да таттуу көрүнөт.
• Суусасаң суудан таттуу жок.
• Суусу кетет сай (таш) калат, сурмасы кетет каш калат.
• Суучулдун ажалы суудан, мергендин ажалы тоодон, баатырдын ажалы жоодон.
• Суюктун сөзү — туюк, кыңырдын сөзү — кыйшык.
• Суюкуун баары сорпо болбойт, теринин баары көрпө болбойт.
• Сүзөнөөк уйга кудай мүйүздөн айтпаган.
• Сүйбөгөн менен жашоо — өзүңдү өзүң кыйноо.
• Сүйбөгөнгө — сүйкөнбө.
• Сүйбөгөнгө суюк атала берет.
• Сүйбөс конок төргө өт.
• Сүйбөс төргө чык.
• Сүйгөн кесибиң — ырыс — кешигин,.
• Сүйгөнгө үйүр эмес — кошконго үйүр, кошконго үйүр эмес — сүйгөнгө үйүр.
• Сүйгөнүңдүн кемчилиги болбойт.
• Сүйгүзгөн да тил, күйгүзгөн да тил.
• Сүйлөгөн сөздүугууга, сүйө турган эл керек.
• Сүйлөгөндү сүйсөң, укканга да үйрөн.
• Сүйлөй — сүйлөй чечен болосуң, көрө-көрө көсөм болосуң.
• Сүйлөрүн Кара Маңка сүйлөдү, уяларын мен уялдым.
• Сүйлөсө тилинен бал тамат.
• Сүйлөсөм тилим ооруйт, сүйлөбөсөм дилим ооруйт.
• Сүйлөсөң сөздү татыгы менен сүйлө.
• Сүйөөрүң да — от, күйөөрүн да — от.
• Сүйрөлгөн иште сүйкүм жок.
• Сүйрүсүнө сүт толот, ийрисине эт толот.
• Сүйүнгөн менен маңдай айрылбайт, корккон менен жүрөк жарылбайт.
• Сүйүнгөндөн маңдай айрылбайт, корккондон жүрөк жарылбайт.
• Сүйүнчүнү бүюрган киши алуучу, шашкан куру калуучу.
• Сүйүү башталган жерде, акыл аягына чыгат.
• Сүйүү кары — жашты ылгабайт.
• Сүйүү менен жаша, күрөш менен өл.
• Сүйүү оттон ысык, гүлдөн назик.
• Сүйүү өлүмдөн күчтүү.
• Сүйүү сулуу издебейт, уйку төшөк издебейт.
• Сүйүүнүн көзү сокур.
• Сүйүүсүз адамдардын оту күйүшпөйт.
• Сүйүүсүз аял карыз алган буюмдай.
• Сүйүшпөгөндүн оту күйүшпөйт.
• Сүлөөсүндөй керилбе, чоңдугуң иттей эле бардыр.
• Сүлөөсүндөй керилген, сүйлөөр сөздөн эринген.
• Сүрүп — сүрүп мал бер, сары өркөчтүү нар бер.
• Сүт десең уй бак, эт десең кой бак.
• Сүт менен бүткөн мүнөз сөөк менен кошо кетет.
• Сүткордон карыз алба.
• Сүткө оозун күйгүзгөн айранды үйлөп ичет.
• Сүткө түшкөн чычкандай.
• Сүттөн күйгөн оозум айрандан күйөбү деп чоочуйм.
• Сый — сыйга жарашат, сый билбеген адашат.
• Сый көрөм десен сыйлай бил.
• Сыйга — сый, сыр аякка — бал.
• Сыйга берген сыналбайт.
• Сыйдын чеги болбойт.
• Сыйлаганга аш таппасан, сыпаа — сылык сөз тап.
• Сыйлаганды билбеген, сыйпалаган көр сокур.
• Сыйлаганды күтө бил, кыйнаганды түтө бил.
• Сыйлашарга жат жакшы, ыйлашарга өз жакшы.
• Сыйлашпаган тууганың — сыр айтпаган душмандай.
• Сыйлашууга жат жакшы, ыйлашууга өз жакшы.
• Сыймыгы качкандын үй — бүлөсүнө баркы болбойт.
• Сылап көргүн (билгин) тил менен.
• Сылап сакал, сыйпап мурут чыгарган.
• Сынбас жыгач өсөбү, алдан — күчтөн тайбас алп болобу.
• Сынбас темир жок, өлбөс киши жок.
• Сынбасты уста жасабайт, өлбөстү кудай жаратпайт.
• Сынбасты уста жасабайт.
• Сынгандан бертинген жаман.
• Сынгандан да бертинген жаман.
• Сындуу болсо өтүгүң, оорутпасын бутуңду.
• Сынчынын сыңар өтүгү майрык.
• Сыныктан башканын баары жугуштуу.
• Сыңар кепти кетирбей эшит.
• Сыпаага «сен» деген сөз — өлүм.
• Сыпайы менен дос болбо, катынга сырыңды айтпа.
• Сыпайы сырын жашырбайт.
• Сыпайы тоңбос калтырар.
• Сыр алдырбас киши жок мактанса да, күнөө кылбас киши жок актанса да.
• Сыр аяктын сыры кетсе да, сыны кетпейт.
• Сырга көк, убадага бек бол.
• Сырдашса сыр чечилет, сырдашпаса не чечилет.
• Сыртта мырза, үйдө кул.
• Сырты жалтырак, ичи калтырак.
• Сыртын көрүп ичинен түңүлбө.
• Сыртынан тон бычуу.
• Сырын алган байталдын сырт жагына чыкпагын.
• Сырын ачкан эмчиге сыйкыр бакпас.
• Сырын билбей дос болбо.
• Сырын билгиң келсе, сөзүн ук.
• Сырыңды айтсаң бирөөгө, каласың катуу күнөөгө.

Т

• Таалайлуу менен талашпа, бактылуу менен байлашпа.
• Таалайлуу менен талашып иш кыл, бактылуу менен байлашып иш кыл.
• Таалайыңа эмнени жазса, ошону көрөсүң.
• Таамай сөз таяктан катуу.
• Тааныбагандын (жердин) ой — чуңкуру көп.
• Тааныбасты сыйлабас.
• Таанымал жерде бой сыйлуу, тааныбас жерде тон сыйлуу.
• Таанысаң Тынаймын, тааныбасаң Кудаймын.
• Таап алсаң да санап ал.
• Таап сүйлөгөн таттуу сүйлөйт.
• Таарынгандыкы таттуу.
• Таарынсаң, Таласка бар.
• Таасирдүү сөз — тарбияга көмөктөш.
• Таба кылбай тобо кыл.
• Табарман эрден тубарман бээ өтөт.
• Табыпчы дартка жолдош.
• Тагдыр бактылууну сүйөт, бактысызды сүйрөйт.
• Тагдыр жазмыштагыны көрөм деп, отура берүүгө болбойт.
• Таз арданса, бөрк алат.
• Таз дарыкер болсо, өзү таз болот беле.
• Таз кыздын көңүлү болбосо да, таза кыздын көңүлү калбасын.
• Таз таранганча — той таркаптыр.
• Таз таранганча той таркайт (же тарайт).
• Таза аба жуткуң келсе — эрте тур, таза өмүр сүргүң келсе — эмгек кыл.
• Таза болсоң — суудай бол, баарын жууп кетирген.
• Таза болсоң суудай бол — баарын жууп кетирген, балбан болсоң жердей бол — баарын чыдап көтөргөн.
• Таза үрөндөн өнгөн дан, дыйканды байытат.
• Тазалык — өмүр булагы.
• Тазалык — соолук белгиси, соолук — байлык белгиси.
• Таздан тарак сурабайт.
• Таздын бити саналуу.
• Таздын көөнү болбосо да, таза кыздын көөнү калбасын.
• Таздын темир тарагы бар, кемпирдин берекелүүтамагы бар.
• Тай ат болсо — ат тыныгар, уул эр жетсе — ата тыныгар.
• Тай атка чыкса, ат азатка чыгат.
• Тай кунанга жеткизет, кунан атка жеткизет, ат муратка жеткизет.
• Тай туйлап такка чыкпайт.
• Тайлак бар, чому жерде калган жок.
• Тайы жаман болсо да, тайлагы бар.
• Тайып жыгылган таянып турар.
• Така туякты сактайт, туяк тулпарды сактайт, тулпар эрди сактайт, эр элди сактайт.
• Тактыктан достук бузулбайт.
• Такыры жок жер болбойт, жакыры жок эл болбойт.
• Такыялуу башка далай иш түшөт.
• Талаага түнөгүчө, молого түнө.
• Талаада музоо эмип кетсе, үйдө сүтүн ит ичет.
• Талаада музоо эмип кетсе, үйдө сүтүнө ит тиет (же сүт төгүлөт).
• Талаада табылса, бир ором жип олжо.
• Талаадагыны үйдө болжобо.
• Талаалуу жерде тоо болбойт, жакшы элде доо болбойт.
• Талаанын көркү мал менен, калаанын көркү эл менен.
• Талант тартынчаак болот.
• Талап — табылбас канат.
• Талаптанбай муратка жетпейт.
• Талаштан тактык жаралат.
• Талкалап салуу бир паста, бир нерсе кылуу аста — аста.
• Талпынбай тилекке жетпейт.
• Тама — тама көл болот.
• Тамагы майлуунун — көйнөгү көөлүү.
• Тамагын тартпаган таттуусунан айрылат.
• Тамак болбой, дымак болбойт.
• Тамак деп асмандагы куш торго түшөт.
• Тамак көп болсо — итке жакшы, тамак жок болсо — битке жакшы.
• Тамак көрсө күлкүсү келет, китеп көрсө уйкусу келет.
• Тамак менен кыйнабай, муш менен кыйна.
• Тамак үчүн асмандагы куш торго түшүптүр.
• Тамак, тамак болсо дымак.
• Тамаксоонун табагы толбойт, топуктуунун жаманы болбойт.
• Тамактан аяган мончок курусун.
• Тамактан өткөндүн баары тамак.
• Тамакты бир тууш ичет, бир кууш ичет.
• Тамакты кабак көрөт.
• Тамакты таттуу кылган — туз, алысты жакын кылган — кыз.
• Тамакты таттуу кылган — туз, ыраакты жакын кылган — кыз.
• Тамактын жакшысы ток, жаманы жок.
• Таманың тайгак болсо, таканы мыктап как.
• Тамашага — тамаша, каяшага — каяша.
• Тамашанын таттуусу, таң атканда билинет.
• Тамашанын теңи — чындык.
• Тамашанын теңири — чындык.
• Тамганы күйгүз, күйгүзбөсөң өзүң күйөсүң.
• Тамды тешкен уурунун сабы кыска чоту бар.
• Тамчы суудан тал көгөрөт.
• Тамчы тама берсе таш жарат, бир сөз ырбай берсе баш жарат.
• Тамыр тарткан талыкпайт.
• Тамырлуу да жыгылат, такалуу да тайгаланат.
• Тамырсыз дарак, тарыхсыз эл болбойт.
• Тандаган тазга жолугат.
• Тандаган, тандап, тазга жолукту.
• Тандап алган катының тайлак минип олтурат, көрүп алган катының көсөө минип отурат.
• Тандачу элең тал — тал кара чачтууну, эми кезиктирди кудайы аарчыган пияз баштууну.
• Таң сүрө иштегениң — таалай, бакыт издегениң.
• Таңда күнү таң атар, саамал ичер күн тубар.
• Таңкы куйруктан азыркы өпкө.
• Тапкан — сүйүнөт, тааныган — алат.
• Тапкан — эне эмес, баккан — эне.
• Тапканыңа сак бол, эсебиңе так бол.
• Тар жерде табышкан, кең жерде келишет.
• Тар жерден аш жегиче, кең жерден муш же.
• Тар жол, тайгак кечүүдө.
• Тар кийим талашып жыртылат, кең кийим кеңешип жыртылат.
• Тар өтүгүң бутуңду кысса, кең дүйнөдөн не пайда.
• Тар үйдө олтуруп тамак жегиче, кең үйдө олтуруп муш же.
• Таранчы жеген таруунун бөдөнө тартат азабын.
• Таранчы жеген таруунун, бөдөнө тартат жазасын.
• Таранчыдан корккон таруу айдабайт.
• Тарбия — баасыз байлык.
• Тарбия көп кырдуу, таалим көп сырдуу.
• Тарбиянын кени мектепте.
• Тарс эткендин баары тамаша, карс эткендин баары күлкү.
• Тартар тилинен тартар.
• Тарткан — төө, чачкан — чычкан.
• Тартынбаган тил, таттуу турмушту бузат.
• Тартынбаганга таяк да курал.
• Тартып ичкен тай ашырат, аяп ичкен ат ашырат.
• Тарчылык болбой — кеңчилик болбойт, кеңчилик болбой — теңчилик болбойт.
• Тарыхка кириш кыйын, чыгыш оңой.
• Таттуу калптан, ачуу чындык жакшы.
• Таттуу ооздун даамын кетирбе.
• Таттуу тилден жаның жыргайт.
• Таш бакага таш жааса деле баары бир.
• Таш жарбаса, баш жарат (тил баш жарат, жел таш жарат).
• Таш жарган балта кеңеште баш жарат.
• Таш менен урганды аш менен ур, атаңды өлтүргөнгө энеңди алып бер.
• Таш түш, таалайыңан көр.
• Таш түшкөн жеринде оор, иш чыккан жеринде зарыл.
• Таш, ташты эриткен аш.
• Ташка салып айдаса, тулпардан туяк кетилет (кетилмек), саяпкери жарашса, тулпарга туяк жетилет (жетилмек).
• Ташкын өтөөр, таш калаар.
• Ташкын суу кечүүсүз болбойт.
• Ташты таш менен урганда козголот.
• Ташты ташка урганың менен таңдайыңа тамызаарга суу чыкпайт.
• Ташты эриткен — аш.
• Ташчы ташты тешет, айың башты тешет.
• Ташыркаса бууданды, «баса албайт», деп кордобо.
• Таягың узун болсо, белиң ийилбейт, канаттуунун териси мээлей болуп кийилбейт.
• Таяк — тайга жеткирет, тай — атка жеткирет.
• Таяк — тайга, тай — атка жеткирет.
• Таяк — эттен өтөт, сөз — сөөктөн өтөт.
• Таяк — эттен өтөт, тез эле унутулуп кетет.
• Таяк (кылыч, муш, ок) жарасы бүтөт (кетет), сөз (тил) жарасы бүтпөйт (кетпейт).
• Таяк тапса төкөр сүйүнөт.
• Таяк эттен өтөт, сөз сөөктөн өтөт.
• Таянаарың болбосо, таамай сөздөн пайда жок.
• Таянган кожоң сууга акса, алды — артынан тал карма.
• Таянган тооңу көчкү алса, талдуу бутагынды ким калкалайт.
• Таянган тоосу бийик болсо, текенин көзү кызыл болот.
• Таянган тоосу бийик болсо, ыргыткан ташы алыс түшөт.
• Таянычы жок адам жаман болот, бөөдөсүнөн ар дайым залал болот.
• Тегин (же бекер) жерден өрт чыкпайт.
• Тегин жаткан текемди сенин эчкиң ала кетти.
• Тегин жерде өрт чыкпайт.
• Тегин эмес түшүңүз, оңолот экен ишиңиз.
• Тегинен эмес, кебинен.
• Тегирмендин барасы жүгүрсө, ташы талкаланууга макул.
• Тез жанында ийри жыгач жатпайт, (тез бар жерде ийри жыгач турбайт).
• Тез жанында ийри жыгач жатпас (же) тез бар жерде ийри жыгач турбас.
• Тек жүргөн — ток жүрөт.
• Тек жүрсөң — тең жүрөрсүң, шок болсоң — жок болорсуң.
• Тек тургуча тегин иште.
• Теке — тоочул, коён — коңулчул.
• Теке — турукка, азамат — урукка.
• Теке болсо мейли, сүт берсе болду.
• Текенин мүйүзү көккө жетпейт, төөнүн куйругу жерге жетпейт.
• Текенин өзү ойдо болсо да, көзү зоодо.
• Тектүүжер — намыстуу эл.
• Темене берип, төө алат.
• Темене тартып төө алат, өрдөк берген, каз алат.
• Темене тартып, төө алат, тартуу кылып чай алат.
• Темир — отто, киши — жокто чыңалат.
• Темирди кызуусунда сок.
• Темирди ысыгында сок, кепти кызуусунда сок.
• Темирдин бир башы ысык, бир башы суук.
• Темирдин кадырын уста билет.
• Темирдин курчунан эмес, сугарган суусунан.
• Темирдин эки башы да ысык.
• Темирчи көмүрчүгө үйүр.
• Темирчинин бычагы жок.
• Тентек молдо — телмирген өгүз.
• Тентек чокмор жыйнайт.
• Тентекке санат болбосо, журт ырааты бузулат.
• Тентектик — кудаанын жолунан чыгуу.
• Тең — теңи менен, тезек — кабы менен.
• Тең — теңи менен, тезек кабы менен.
• Тең жегенди теңирим сүйөт, ашык жегендин кепини күйөт.
• Тең жегенди теңирим сүйөт.
• Тең көргөндү теңирим сүйөт, тең көрбөгөндүн кепини күйөт.
• Тең теңин тапса, деңиздей чалкып жашайт.
• Тең туугандын жаманы болгуча, ак буудайдын сабагы бол.
• Теңин тапса, тегин бер.
• Теңине албаганга жолобо.
• Теңине албагандын жанына жолобо.
• Теңир кошкон теңтуш болот, ата тапкан кайын болот.
• Теңирим бир жааса, терегим эки жаайт.
• Теңсинбегенге теңелбе.
• Теңтуштар менен салган обон пейилди тазартып, адамга жакындатат.
• Теңтуштун теңири бир.
• Теңчилик жоголду, темингендер оңолду.
• Тер көтөрбөй, күлүк болбойт.
• Теректей бой бергиче, теменедей акыл бер.
• Теректей бойдон, теменедей акыл артык.
• Теректин башы тыт болот, жаман киши кырс.
• Терең дарыя тынч агат, акылдуу киши тынч айтат.
• Тери тондун ичинде тердесин жигит, өлбөсүн.
• Терини ашата албаган жыдытат, сүттү сактай албаган иритет.
• Терс угулган сөздүн жообу да терс.
• Тетиги жигит кыз көрөт, ал жигитти ким көрөт.
• Тетири болсо кыялың тартарсын зыянын.
• Тешик (же көздүү) мончок жерде калбайт.
• Тешик ооз тек турбайт.
• Тиги дүйнөнүн бейишинен бул дүйнөнүн кейиши артык.
• Тиешелүү сөз келсе айта албаган дөдөйлүк.
• Тизе жерге тийсе, бет кара болот.
• Тизелеп жашаганча, тик туруп өлгөн жакшы (артык).
• Тийбегенге сүйкөнбө.
• Тийбегенге тийишпе.
• Тийген болсо тилин айт, күнөөсү болсо билип айт.
• Тийип туруп жааган күндөн түңүл, күлүп туруп сүйлөгөн кишиден түңүл.
• Тийсе аякка, тийбесе таякка.
• Тикенди түбүнөн үз.
• Тикенексиз гүл болбөйт, тик айтылбас тил болбойт.
• Тиккен бак өнбөй калбайт, эр жигит жакшылыкты көрбөй калбайт.
• Тил — душман, акыл — дос, тиш — коргон.
• Тил — жүрөктүн ачкычы.
• Тил — менин тууганым, тил — менин душманым.
• Тил — ойдун сандыгы.
• Тил — топчусуз, ооз — ачкычсыз.
• Тил азар — тилге кирбейт, тилинен — өлөөрүн билбейт.
• Тил акыйкатты табат.
• Тил акыл талаасы (же акылдын жарчысы).
• Тил акыл таразасы.
• Тил акылдын жарчысы.
• Тил албаган жаманга, акыл сөздөн муш жакшы.
• Тил албаган уулуң — бел ашпаган арыктай.
• Тил албасты жумшаганча, тына — тына өзүң бар.
• Тил ачуусу шакардай.
• Тил баш жарат, жел таш жарат.
• Тил башты багат.
• Тил билги жүйөөкөч кол ийиктен элпек.
• Тил көргө чейин түшүрөт, көккө чейин чыгарат.
• Тил курсак тойгузат.
• Тил кылычтан да өткүр, адамды адам кылат, аша чапса, жаман кылат.
• Тил кылычтан өткүр.
• Тил менен тикенди да аласың.
• Тил менен тирүү адамды да өлтүрүүгө болот.
• Тил ойдун сандыгы.
• Тил ооруткан дос эмес.
• Тил таш (ты да) жарат.
• Тилде сөөк жок, не дебейт, айбанда (итте) акыл жок, не жебейт.
• Тилден бал да тамат, уу да тамат.
• Тилден жыгылганча буттан жыгыл.
• Тилден кыйын жоо жок, кыздан кыйын доо жок.
• Тилден уу да, бал да тамат.
• Тилди бош койсо (эрк берсе) тишти сындырат.
• Тилди бош койсо, тишти сындырат.
• Тилди тил кесет.
• Тилди тилге бүлөйлү, тишти тишке кайрайлы, анан жарыя окуйлу.
• Тилдин кулпусу - тиш.
• Тилдин топчусу жок, ооздун ачкычы жок.
• Тилеги бирдин — билеги бир.
• Тилеги жаманды ит кабат.
• Тилемчинин куржуну толбойт, алыңча берсең аз деп кордойт.
• Тили — бал, жүрөгү — муз.
• Тили жумшак (татты) аш жейт, тили катуу (ачуу) муш жейт.
• Тили жүгүрүк — кепке, буту жүгүрүк — ашка.
• Тили тайгактын, оозу айгак.
• Тили таттуу аш жейт, тили ачуу муш жейт.
• Тили шогураактын — батымы жогураак.
• Тили шогураактын батымы жогураак.
• Тилин тишине каткан жакшы адат.
• Тилинген жара айыгат, тил жарасы айыкпайт.
• Тилинде актык келмеси бардын, дилинде шайтан сөзү бар.
• Тилиң жүгүргүчө, колуң жүгүрсүн.
• Тилиң тишиңе күбө.
• Тилиңе — тибиртке.
• Тирилигиң — зор дөөлөт.
• Тириликтин күчү бирдикте.
• Тирүү болсок бир дөбөдө (бололу), өлүп калсак бир чуңкурда (бололу).
• Тирүү болуп санда жок, өлүү болуп көрдө жок.
• Тирүү койгонду куру койбойт.
• Тирүүдө сыйлашып, өлгөндө ыйлашпаган урук — тууган, дос — тамыр, куда — сөөктөрдөн оолак бол.
• Тирүүдө сыйы жоктун, өлгөндө ыйы жок.
• Тирүүлүгүң — зор дөөлөт.
• Тирүүлүк — жолдон башталат.
• Тирүүлүктө — күдөрүңдү үзбө.
• Тирүүлүктө — мал таттуу, өлмөйүнчө — жан таттуу.
• Тирүүлүктө күдөрүң үзүлбөсүн.
• Тирүүндө сыйлашпасаң, өлгөндөн кийин ыйлашпа.
• Тирүүнүн өз кесиби бар.
• Тирүүсүндө сыйлашпаган, өлгөндө ыйлашпайт.
• Тиш барда таш чайна, тиш түшкөндө аш кайда.
• Тиш өтпөгөнгө тил өтөт.
• Тиши бүтүнүрөөктүн, тили тагыраак, томуктай түйүнү бар болот.
• Тиши чыккан балага, чайнап берген аш болбойт.
• Тишим кетик болсо да, көөнүм тетик.
• Тишиң барда таш чайна, тишиңден кийин аш кайда.
• Тишиң барда таш чайна.
• Тишиң ооруса — жулуп тын, коңшуң жаманбы — көчүп тын.
• Тишиңди жашырсаң, тилиңди сунарсың (же чыгарасың).
• Тишти (тилди) кордосоң — сөзгө зыян, чөптү кордосоң — көзгө зыян.
• Тобокел — кээде жакшы, кээде жаман.
• Тобокел - эрдин жолдошу.
• Тобокел ишке кайгы жок.
• Тобокел түбү — жел кайык, желесиң да жетесиң.
• Тобокелге салгандык — илимден артта калгандык.
• Тобокелде кайгы жок.
• Тобокелдин көөнү ток.
• Тобокелчи тоо аттайт.
• Тобунан ажыраган — торго түшөт.
• Тоготпогон жыланды топтошкон кумурска өлтүрөт.
• Тогуз кабат торкодон токтучагымдын териси артык.
• Тозгон казды топтошкон карга алат.
• Тозок менен тооруган, бейиш менен алдайт.
• Тозокко үйрөнгөн от чачышып ойнойт.
• Тозокту көргөн от менен ойнойт.
• Той — токчулуктун жышааны.
• Той — тондуунуку, аш — аттуунуку.
• Тойбодум деп таарынбайт, сойбодуң деп таарынат.
• Тойбой жеген (кээде ичкен) аш курусун, кордукта жашаган баш курусун.
• Тойго барсаң тоюп бар — торко тонуң кийип бар, ашка барсаң ачка бар, ала чапаныңды кийип бар.
• Тойго барсаң тоюп бар, ашка барсаң ачка бар.
• Тойгон — таткан — баарыга тең.
• Тойгон ит ээсин тааныбайт.
• Тойгон мышык чычкан менен ойнойт.
• Тойгондо токтунун эти топурак татыйт.
• Тойгондон кийин токтунун эти топурак татыйт.
• Тойгонуңа сүйүнбө, сиңиришиңе сүйүн.
• Тойдо тонумду бер дебе.
• Тойдум деп сүйүнбө — сиңерине сүйүн, байыдым деп сүйүнбө — ийгилигиңе сүйүн.
• Тойдун көркү — аш, тоонун көркү — таш.
• Ток бала ач балага карабайт.
• Ток бала ач болом деп ойлобойт.
• Ток бала эчтемени ойлобойт.
• Ток чычканга тоң май жакпайт.
• Токмогу күчтүү болсо, кийиз казык жерге кирет.
• Токмун деп томуктун этин таштаба.
• Токой — тоонун көркү, Эр — ЭЛДИН көркү.
• Токойдо жүрүп сайраган: булбулдан муңдуу куш барбы, өлгөндөн жаман иш барбы.
• Токойлуу жер аңсыз болбос.
• Токол катын — эрге жакын, алкы таза — элге жакын.
• Токол уйду чапсаң, мүйүздүүгө доо кетет.
• Токол уйдун түшүнө мүйүз кирет.
• Токол эчки кой баштабайт.
• Токол эчки койдо жок, токол катын тойдо жок.
• Токол эчки мүйүз сураймын деп, кулагынан ажыраптыр (айрылыптыр).
• Токол эчки өзүн улаксыйт.
• Токоч — тоют, жарма — оокат.
• Токоюна карай аңы, учуруна карай заңы.
• Токсон ооз сөздүн томуктай түйүнү бар.
• Токтогулдай ырчы бол, Толубайдай сынчы бол.
• Токтогулдай ырчыны айт, Толубайдай сынчыны айт.
• Токтоолук — бакытка алып баруучу ырыстуу жол.
• Токумдай тоосу жок, кемегедей коосу жок.
• Токчулукта ит күчөйт, ачарчылыкта бит күчөйт.
• Толбоско куйба, тойбоско бербе.
• Толкунсуз суу болбойт, кайгысыз эл болбойг.
• Толтура буудай салганда кампанын чери жазылат, топ этип жерге түшкөндө жампанын чери жазылат.
• Толубайдай сынчы бол, Токтогулдай ырчы бол.
• Томугу толук буудайдын өз колунда болбосо, азабы артык туугандын.
• Томуктай нерсени тоодой кылат.
• Тон жылуусун ээси билет, муңдуунун муңун муңдуу көрөт.
• Тон жылуусун ээси билет.
• Тон кийбеген тон кийсе, кача-кача (бүтүрөт) тоздурат, ат минбеген ат минсе, чаба-чаба өлтүрөт.
• Тондууга тондуудай, тону жокко тону жоктой — суук.
• Тоңгон тонун мактайт, адашкан жолун мактайт.
• Тоо — ташсыз болбойт, эл — башсыз болбойт.
• Тоо арасын суу бузат, эл арасын чуу бузат.
• Тоо бийиктиги алыстан байкалат.
• Тоо бөрүсү, токой каракчысы көп.
• Тоо түгөнүп уч болот, жол айрылып үч болот, жер түгөнүп сай болот, ат арыктап тай болот.
• Тоодо кийгенин тойдо да киет.
• Тоодогу түлкүнү табындагы тайган алат.
• Тоодогу эчки күүлөгөндө, теке жүгүрүп келет.
• Тоодой калпты томуктай чындык жеңиптир.
• Тоодой караны томуктай ак жеңет.
• Тоодой сөздү бергенче, берметтей ишти бер.
• Тоодон түшкөн — таскак, тоого чыккан — аксак.
• Тоодон түшөрдө — таскак, тоого чыгарда — аксак.
• Тооксуз эле таң атат.
• Тооктун түшүнө таруу кирет.
• Тооктун түшүнө таруу кириптир.
• Тоолуу жер аңсыз болбойт, көчмөн эл малсыз болбойт.
• Тоолуу жер, карсыз болбос.
• Тоолуу жердин бөрүсү, ойлуу жердин уурусу.
• Тоону — ташты суу бузат, адамзатты сөз бузат.
• Тоону бийик дебе, талаптансаң чыгаарсың, жоону күчтүү дебе, кайраттансаң жыгасың.
• Тоону, ташты суу бузат, адамзатты сөз бузат.
• Тоонун көркү — кенинде, талаанын көркү — эгинде.
• Тоонун түбү — бек болоор, жоонун түбү — эл болоор.
• Тоонун түлкүсү жакшы, бардын күлкүсү жакшы.
• Тооң бийик болсо, ыргыткан ташың алыс түшөт.
• Тоорумду бирге тооруштук, качан көңүл калыштык, чалгынды бирге чалыштык, кай жерде көңүл калыштык.
• Тоосуз жер болбойт, доосуз эл болбойт.
• Топ болуп төртөө болсоң, төбөдөгүнү түшүрөрсүң.
• Топ жүргөн мал карышкырга алдырбайт.
• Топ сокурдун арасында жалгыз көздүү — Султан.
• Топтон качкан каракчыга туш болот.
• Топтон озгон — чечен, көптөн озгон — көсөм.
• Топту карай таш ыргытпа.
• Топук кылсаң тоёрсуң, ууруну коёрсуң.
• Топуксуздун курсагы тойбойт.
• Торко — тозот, туяк — озот.
• Тоту — куштун барчасы, кеклик — куштун калчасы.
• Тоту жүнү менен, булбул үнү менен (даңктанат).
• Тоту куш башын көрүп кубанат, бутун көрүп арданат.
• Тоюмдук эмес, көңүлдүк.
• Төгүлгөн аяк кайра толбойт.
• Төгүлгөн сарттын бозосу, сынган сарттын кесеси.
• Төгүлгөн соодагер бозосу, сынган соодагер кесеси.
• Төгүлгөндүн толугу бар, карысы бардын ырысы бар.
• Төгүлсө — кыргыздын бозосу.
• Төгүн жерден өрт чыкпайт.
• Төө — бойдон, асыл — койдон.
• Төө баласы — төрө баласы.
• Төө жазасын көпүрө берет.
• Төө канча болсо, жүк ошончо.
• Төө качып, жүктөн кутулбайт.
• Төө көп болуп, конокко сойбойт.
• Төө көрдүңбү? — Жок бээ көрдүңбү? — Жок.
• Төө кыядан өткөн соң, «оо» — дегениң курусун.
• Төө кыядан өткөндөн кийин «Өч!» дегениң курусун.
• Төө кыядан өтүп кеткенден кийин.
• Төө минген иттен коркпойт.
• Төө мингендин төбөсү бийик.
• Төө минип, эчкиге жашынба.
• Төө өлгөндө жүк өгүзгө жүктөлөт.
• Төө сойгон эчки сойгондон эт сураптыр.
• Төө чайнаганын билип, жутканын билбейт.
• Төө чөлдү ойлосо, бака көлдү ойлойт.
• Төөгө жантак керек болсо, мойнун созот.
• Төөгө минген боюн жашырбайт.
• Төөнү кыядан өткөрүп жибердиң.
• Төөнү мээнет чырмаса, жайдын күнү чоо басат.
• Төөнү сел алса, эчкини асмандан көр.
• Төөнүн бир өркөчү кесилсе, бирөөнүн күчүжок, эки эмчектин бири кесилсе, биринин сүтү жок.
• Төөнүн куйругу жерге тийгенде.
• Төөнүн мазар менен иши жок.
• Төөнүн пайдасы талаада билинер, адамдын пайдасы балаада билинер.
• Төөсүнө жараша — кому, эшегине жараша — чому.
• Төөчө чайнаганыңды билип, жутканыңды билбей калба.
• Төп болуп төртөө болсоң, төбөдөгүнү түшүрөрсүң.
• Төр көркү — гүл, үй көркү — зайып.
• Төрдө орун болсо, улагага отурба.
• Төрдө орун болсо, эшикке жакын отурба.
• Төркүндүн төбөсү — кубат.
• Төркүндүн төрүндө болгуча, уулдун улагасында бол.
• Төркүнү бар сөзүң болсо, төркүнүн көрсөтө айтпайсыңбы.
• Төркүнү жакындын төшөгү жыйылбайт.
• Төркүнүңдөн төө сура, коркконунан бээ берсин.
• Төрт аяктуу мал да мүдүрүлөт.
• Төрт өлчөп бир кес, ток этээр сөздү бир айт.
• Төрт өлчөп тең кескин, ток этээр сөздү бир айткын.
• Төрт уулдуу кишинин, төрт өрөөндө малы бар.
• Төшөгүн салып жата албай — жерден көрөт, өз эрин алып жата албай — элден көрөт.
• Төшөгүңө карай аягыңды соз.
• Төшөгүңө карай бутуңду сун.
• Төшөктүн тардыгы — тардык, көңүлдүн тардыгы — кордук.
• Туз таткан жериңе карасанаба.
• Тузга кара санаган жарыбайт.
• Тузду даам татканга бер, кызды издеп тапканга бер.
• Тузду мээнет чырмаса, даамы чыгып шор болот, кызды мээнет чырмаса, атасынын төрүндө көп олтуруп кор болот.
• Тузу аз болсо туздалар, тузу көп болсо бузулар.
• Тукум уласа, журттун жылдызы жарык.
• Тул катынга жалчы айгыр.
• Тулпар — тушунда, күлүк — күнүндө.
• Тулпар айланып үйрүн табат.
• Тулпар жерин, эр элин сагынат.
• Тулпар жүнүн оордобойт.
• Тулпар тушунда, күлүк күнүндө (керек).
• Тулпар түгүн оордобойт, султан сөөгүн кордобойт.
• Тулпар чаба жетилет, шумкар уча жетилет.
• Тулпар эрди сактайт, эр элди сактайт.
• Тулпарга минген турчу эмес, тууганга жетпей тынчу эмес.
• Тулпарды минген турабы, тууганга жетпей тынабы.
• Тулпарды тогунда сынаба, ачында сына, ай-ааламдагы элдердин кашында сына.
• Тулпардын бир туягы кем.
• Тулпардын туягы кетилет, сазга басса жетилет.
• Тулпардын туягы кымбат.
• Тулпардын үйүрү бир болсо да оттоосу башка.
• Тулпардып изи жоголбойт, бузуктун иши оңолбойт.
• Тумагын, топусун ал десе келлесин алган, жасакердин жосуну.
• Тумшугу байланган ит көчүгү менен үрөт.
• Тунук көлдүн түбү курт.
• Тунук суу кысыктан жол табат.
• Тур — турдан кабар келсе, уйкудан маза кетет.
• Турмуш ажарыңды да, базарыңды да ылгабайт.
• Турмуш эшек араба, карабасаң сынып калат.
• Турмушта эң кыйын нерсе — акылсыздыкты жөнгө салуу.
• Турмуштун туткасы — аял.
• Турнадан бий (башчы) койсоң, кайгы кетпейт башыңан.
• Турнанын да башчысы бар.
• Тур-тардан кабар келсе, уйкудан маза кетет.
• Туткундагы эр — канаты жок куш.
• Туубаган катындан улактуу эчки жакшы.
• Тууган ай — туураган май.
• Тууган бар болсо көрө албайт, жок болсо асырай албайт.
• Тууган бир жакшылыкта, бир жамандыкта.
• Тууган жер алтын бешик (уя), туулган жерге тууңду тик, туулган жердин топурагы алтын, эли мазар.
• Тууган издеп, достон кетпе.
• Тууган катары кучакташтырган — тил, душман катары бычакташтырган — тил.
• Тууган күйдүрүп айтат, душман күлдүрүп айтат.
• Тууган менен үч бөлүнсө жат болбойт.
• Тууган туугандын казанына аш салбайт.
• Тууганга душман болбо, душманга тууган болбо.
• Тууганга кара санаган, туура жалчыбайт.
• Туугандан өтөм десең, коон бак, душмандан өтөм десең аштык бак.
• Туугандын өзү таарынса да, боору таарынбайт.
• Туулбаган — өлбөйт.
• Туулган адам жаман эмес, турмуштан ордун таппаган жаман.
• Туулган жер — алтын бешик.
• Туулган жерге тууңду тик.
• Туулган жердин кадырын алыста жүрсөң — билесиң.
• Туулган жердин суусу — мүрөк, кызы — чүрөк.
• Туулган жердин ташы алтын, суусу дары.
• Туулган жердин топурагы - алтын, суусу — мүрөк.
• Туулган жердин топурагы — алтын, эли — мазар.
• Туулганына сүйүнбөй, тураарына сүйүн.
• Туулдуң — өлдүң, тутандың — күйдүң.
• Туура бийде тууган жок, туугандуу бийде ыйман жок.
• Туура сөз — кылычтан өткүр.
• Туура сөз — темирди тешет, өткүр сөз — кылычты кесет.
• Туура сөз (кеп) — тууганга жакпайт, катуу айткан — катынга жакпайт.
• Туура сөз кылычтын мизинен курч.
• Туура сөз тууганга жакпайт.
• Туура сөзгө жооп жок.
• Туура сөздү туура дебеген адам, калыстыктан кетет.
• Туурамчыдан тууганың болсун.
• Тууруна сүйүнбө, турарына сүйүн.
• Туюнтпай мээнет жолукса тууганың сага кас болот, туш келип деөлөт жолукса душманың келип дос болот.
• Туягы бүтүн тулпар жок, канаты бүгүн шумкар жок.
• Түбөлүгү түз болсо — болду.
• Түбү бирге — түбөлүк, учу бирге — утурумдук.
• Түбү бирге түтпөйт.
• Түгөйсүз Сайкал, жүгөнсүз байтал.
• Түгөнбөгөн дүйнөдөн түркүн — түркүн эр өткөн (же түрдүү — түрдүүжер өткөн).
• Түгөнөр уй түгүн жейт, түгүнөн кийин өзүн жейт.
• Түгөнөр уй түгүн жейт.
• Түз жүрсөң, ток жүрөрсүң.
• Түз кишиге жүз киши жакын.
• Түзөлөр жолго түшпөйм десе, түбөлүк дешкен досуңдан кеч.
• Түзүк эле биздин кыз, түйтөк баш кылган өзүңүз.
• Түйөргө түйүнчөк табылбайт.
• Түйшүгү болбой, түшүмү болбойт.
• Түйшүгү жок жан болбойт.
• Түк бүткөн (же күткөн) сайын калтырайт.
• Түлкү алган итке сый жок.
• Түлкү ийнин карап үрсө котур болот.
• Түлкү ийнинин түбүн карап үрбөсө, котур болот.
• Түлкү өз куйругун күбө тартат.
• Түлкүнүн адамдан бир эле амалы кем.
• Түлкүнүн башы батты дегиче, өтүп кетти дей бер.
• Түлкүнүн душманы — териси.
• Түлкүчүнүн жыйганы ичик үчүн.
• Түмөн ойдун түйүнүн бир сөз менен чеч.
• Түн — бакырдыкы.
• Түн болбой Айдын баркы билинбейт.
• Түндө Ай ордуна Күн чыкпайт.
• Түндө КӨЛӨКӨ болбойт.
• Түндөгү түлкү — бүгүнкү күлкү.
• Түнкүууру күндүз кармалат.
• Түнттү түртмөйүнчө билбейт.
• Түпкүрдүн түбүндө болсо, казып алаар элем.
• Түптүү эл түгөнбөйт.
• Түркөй кишинин напсиси бир, молдонуку — экөө, ажыныкы — үчөө.
• Түркүктү түртпөй билбейт, акы төлөбөсөн молдо үйүнө такыр кирбейт.
• Түркүктү түртпөй билбейт, эмгексиз бакыт үйгө кирбейт.
• Түркүндү түртпөй билбейт, акы төлөбөсөң молдо үйүңө кирбейт.
• Түсү ийгиден түңүлбө.
• Түтүн үйлөгөн өзү ышталар.
• Түтүнү бөлөктүн — түйшүгү бөлөк.
• Түтүнү көптүн түйшүгү көп.
• Түшкү тамактын ээси көп.
• Түштүк өмүрүң болсо, кечтик мал жыйна.
• Түштүн башы казандай, моюну кылдай, жоруган жакка оойт.
• Түшү оңолбой, иши оңолбойт.
• Түшү оңолгондун иши оңолот.
• Түшүм алам десең түйшүктөн.
• Түшүң жаман болсо сууга жорут.
• Тыйын, тыйын иши кыйын.
• Тыртайсаң тыртай, алымсагың бир тай.
• Тыртыкты алган кудай менин уулумду коёбу (же кимди коёт дейсиң).
• Тышы жалтырак, ичи калтырак.

У

• Убада аткарылышы менен баалуу.
• Убадасыз кишиден жүрүп кеткен жел артык.
• Убайым басса, уйку жок.
• Убакыттан уттурганың — ырыскыдан куру калганың.
• Увазир жакшы — кан жакшы, катын жакшы — эр жакшы.
• Угаары жоктун унчукпаганы эп.
• Угар жерде — сөз айт, сиңер жерге — суу төк.
• Угар кулак, көрөр көз.
• Угар кулакка сөз айт.
• Угумдуу аңгеменин узагы жок.
• Уз колунан бүткөн иш жоокерге эм.
• Узаткандын жолдоштукка тоому жок.
• Уздан учук артат.
• Узун бойлуу жигитке, чарчы бойлуу кыз керек.
• Узун жолду кыскарт, ат жалына казан ас (от жак).
• Узун кескин карагай, кыскасы кый болобу.
• Узун күндө — иш көп, узун түндө — түш көп.
• Узун тил — уудан жаман.
• Узун тил өмүрдү кыскартат.
• Узунсуз кыска болбойт үлгүсүз уста болбойт.
• Узунсуз кыска болбойт, улуусуз нуска болбойт.
• Уй — кокусунан түшөт, күлүк — арзанынан түшөт.
• Уй байлаарга жиби жок, үрүп чыгаар ити жок.
• Уй бул болор, катын бий болор.
• Уй мурдун сасык деп, кесип салбайт.
• Уй мурдун сасык деп, кесип таштабайт.
• Уй мүйүзүнөн сынат, адам сөзүнөн сынат.
• Уй окусунан түшөт, күлүк арзанынан түшөт.
• Уй сойсоң үч күн үйүңө жолобо, жылкы сойсоң, жети күн үйүңөн чыкпа.
• Уй сыйпаганды билбейт, жаман сыйлаганды билбейт.
• Уй териси тон болбойт, урушкан киши чоң болбойт.
• Уй териси тон болбойт, урушчаак киши оң болбойт.
• Уй, уйдан калса кулагын кес.
• Уйга жүгөн салабы, үйрөнгөн адат калабы.
• Уйга килем жапкандай.
• Уйга ком, төөгө чом.
• Уйду мүйүзгө чапса, туягы зыркырайт.
• Уйду мүйүзүнөн, адамды сөзүнөн карма.
• Уйду таанып ал, тааныбасаң таргыл ал.
• Уйдун кыркы кыр ашырбайт.
• Уйдун сүтүтилинде.
• Уйдун тууруна күтүп, уузуна күтпөптүр.
• Уйку — жарым өлүк.
• Уйку — өлүктүкү, иш — тириктики.
• Уйку душман.
• Уйку менен тамакта ар жок.
• Уйку өлүм.
• Уйку төшөк тандабайт.
• Уккан — уламал, көргөн — көзөмөл.
• Уккан бала тарбия алат, укпаса талаада калат.
• Уккан кулакта айып жок.
• Уккан кулакта жазык жок.
• Укканда кубанып, көргөндө көңүл сууйт.
• Уккандан көргөн артык.
• Уккандын уламасы көп.
• Укканыңа ишенбе, көргөнүңө ишен.
• Укмуштуунун төөсү жорго.
• Укпайт деп — ушак айтпа, билбейт деп — ууру кылба.
• Уктабаса — эр башы чоюн, тынбай жортсо — ат туягы болот.
• Уктаган жыландын куйругун баспагын.
• Уктаган ойгонот, ойлогон — толгонот.
• Уктаган уйку алат, түн каткан жылкы алат.
• Укурук бою кар жааса, кулдун малы жутабайт.
• Улак — түшкөн үйдүкү.
• Улак маарап суу кечет.
• Улак өлбөсүн, ууру өлсүн.
• Улам кийин дегендин үйүнө жалкоолук үйүр.
• Улугу адил болбосо, убара болгон эл карып.
• Улугуң каапыр болсо, акырын тут.
• Улугуң сокур болсо, бир көзүндүжум.
• Улук болсоң — кичик бол, бийик болсоң — жапыс бол.
• Улук болсоң — кичик бол, сенден эч ким талашпайт.
• Улукка пара бергиче, күн өткөрүп бара бер.
• Улуксуң — кыласың.
• Улуктун улуулугу — анын элдики экендигинде.
• Улуу — кичүүнүн кадырын билемин десең, агыны катуу суудан кеч, ашуусу бийик тоодон аш.
• Улуу адам — улуу тоо сыяктуу: Улуу тоого чыкканда айлананы (жакынды) тааныйсың, алысты көрөсүн, улуу адам менен сүйлөшкөндө, укпаганды угасың, билбегенди билесиң.
• Улуу адам улуу тоо сыяктуу.
• Улуу сезим — улуу сүйүүнү жаратат, улуу эмгек — улуу акылманды жаратат.
• Улуу сөз — өткөн өмүр.
• Улуу сөздө уят жок.
• Улуу улуу эмес, урмат улуу.
• Улуу үйдөгү күлсө, кичүү үйдөгү ырсаят.
• Улуу үйдөгүлөр күлсө, кичү үйдөгүлөр жылмаят.
• Улууга — урмат, кичүүгө — ызаат.
• Улууга сый көрсөтсөң, кичүүдөн урмат көрөсүң.
• Улууга урмат кылуучу, жигиттер кызмат кылуучу.
• Улууга урмат, кичүүгө ызаат.
• Улуулукка жаш жеткирбейт, баш жеткирет.
• Улууну аке де, кичүүнү үкө де.
• Улууну укпаган адам узак жашабас.
• Улууну укпаган узабас.
• Улууну урматта, кичүүдөн иймен.
• Уста, устадан — нуска.
• Устадан шакирти өтөт.
• Усталардан — дат калат, молдолордон — кат калат.
• Устанын тогоосу жок, бекердин чолоосу жок.
• Устанын тогоосу жок.
• Устанын уун тапсаң, темирдин суун табасың.
• Устанын уусун билгенче, темирдин суусун бил.
• Устара кырат, сөз кесет.
• Устасы дудук, шакирти дүлөй.
• Устасынан шакирти өтөт.
• Устат акындын ою көп, сөзү аз.
• Устукан мүлжүбөй этке тойбойт, коно жатпай кепке тойбойт.
• Устукан мүлжүбөй этке тойбойт.
• Уу десе, чуу дебей.
• Уу ичкен — бир өлөт, ант берген — миң өлөт.
• Уу ичкен бир өлөт, ант ичкен миң өлөт.
• Уугум сага айтамын, уулум сен ук.
• Уугум, сага айтам, уулум, сен ук, керегем сага айтам, келиним сен ук.
• Уул — кызды үйлөмөк — тукумуна кам көрмөк.
• Уул — кызың эрке болсо, дооматты башкага койбо.
• Уул аштабаган балтаны кыз аштаар, эр чаппаган кылычты зайып чабаар.
• Уул жакшысы — урмат, келин жакшысы — келбет.
• Уул жаманы — уйгак, кыз жаманы — камгак.
• Уул жаманы уйгак менен тең.
• Уул калса мал табат, катын калса эр табат.
• Уул таппас аял болбос, анын тураарын айт, мал таппас жигит болбос, анын кураарын айт.
• Уул таянган мал таянат, мал таянган жер таянат.
• Уулга уул тизгиндеш болсо, казандагы аш — тамак бир кайнайт.
• Уулдан уят кетсе, келинден келбет кетет.
• Уулду төрөйт — уятын кошо төрөбөйт, кызды төрөйт — кыялын кошо төрөбөйт.
• Уулдун уулу мекен коргойт, душмандын астын торгойт.
• Уулдуу болсоң узун сүйлөбө, кыздуу болсоң кыя сүйлөбө.
• Уулсуз ата — канаты кыркылган куш.
• Уулу жакшы болсо, катардагы атасы бек үйүнөн жай табат.
• Уулу жаман болсо, тоодой болгон атасын төө үстүнөн ит кабат.
• Уулу жоктун — мууну жок, кою жоктун — куну жок.
• Уулу жоктун — мууну жок.
• Уулум узун болсо мейли, түндүк көтөрүп бербейби.
• Уулуң аскер барбаса, ал жөн эле илинип турган колбаса.
• Уулуң жакшы болсо — өмүрүң узарат, уулуң жаман болсо — өмүрүң кыскарат.
• Уулуң жаман болсо да, бою узун болсун.
• Уулуң жаман болсо да, чоң болсун.
• Уулуң өссө — урумга, кызың өссө — кырымга.
• Уулуң өссө уяттуу, кызы кылыктуу менен айыл кон.
• Уулуң чоңойсо, абийирдүү менен айылдаш бол, кызың чоңойсо, өнөрлүү менен айылдаш бол.
• Уулуңду адепке сөз менен эмес, өрнөк менен (өрнөктүү иш менен) үйрөт.
• Уунун да дарылыгы бар.
• Уунун сырын мерген билет, жоонун сырын жеңген билет.
• Ууру — талапташ, бөрү — кулакташ.
• Ууру «койдум» дебейт, сопу «тойдум» дебейт.
• Ууру байыбайт, сук тойбойт.
• Ууру байыбайт.
• Ууру ит адат кылбаса үйгө киреби да, тумшукка чаппаса каңшылап билеби.
• Ууру карыса, сопу болот.
• Ууру коркот айгактан, уйлар коркот сайгактан.
• Ууру коркот айгактан.
• Ууру көчүгү кууш.
• Ууру күч болсо, ээси айыпка жыгылат.
• Ууру күчтүү болсо, ээси күнөөгө жыгылат.
• Ууру кылган карышкыр терисин төлөйт.
• Ууру кылсаң жалгыз кыл, жолдошуң айгак болбосун.
• Ууру менен конок айттырып келбейт.
• Ууру менен кошуна болсоң, кулпу үзүлбөйт эшиктен.
• Ууру сойлогон жылан катуу чагаар.
• Ууру танапташ, бөрү кулакташ.
• Ууру тойгончо жеп, өлгөнчө карганат.
• Ууру уурулугун койсо да, «ууру» аты калбайт.
• Ууру: «койдум» — дебейт, молдо (бөрү) «тойдум» — дебейт.
• Уурулук кесип эмес, энелүү бала жетим эмес.
• Ууруну актаганың, уурдоону жактаганың.
• Ууруну каракчы урат.
• Уурунуку уу менен чууга кетет, жегичтики суудан сууга кетет.
• Уурунун бир бети кара, айгактын эки бети кара.
• Уурунун бир көзүууда, балыкчынын бир буту сууда.
• Уурунун ичкени ирим, жегени желим.
• Уурунун катыны да уурдалып келген.
• Уурунун көтү (кээде чамасы) кууш.
• Уурунун көчүгү кууш.
• Уурунун тапканы жукпайт.
• Уурусу күчтүү болсо, ээси өлөт, (же) уурсу күч болсо, ээсин коркутат.
• Ууручулук ийнеден башталат.
• Уучу бирге жазылат, түбү бирге кошулат.
• Учаар кушка бир канат.
• Учкан кушту кармоого болот, айткан сөздү кармоого болбойт.
• Учкашкандын баары дос эмес, урушкандын баары кас эмес.
• Учпас — тоок, көчпөс — там.
• Ушак — айың кеп уксаң (үчүн), көңүлүңдү аздырба.
• Ушак — уудан жаман.
• Ушак уксаң унутуп сал, эстүү айтылган кеңешти эсиңе сал.
• Ушак уксаң унутуп сал.
• Ушакчы — ушакчы эмес, ушакты уккан — ушакчы.
• Ушакчыдан узак кач.
• Ушакчыны жолотпогун жаныңа, сырыңды жайып салат баарына.
• Ушакчыны узатпайт, элдер аны тузактайт.
• Ушакчынын оозу тынбайт.
• Ушакчынын үйү күйөт.
• Ушу жарык дүнүйө, устаранын мизиндей, оодарылат күнүгө.
• Уюмдун көзү жаман — өлүү музоо тууйт.
• Уюткусу ирисе — айран сары суу.
• Уя көрктүү эмес, шумкар көрктүү.
• Уяда жаткан балапан, асманда учкан куш болот.
• Уяда жаткан жумуртка асманда учкан куш болот.
• Уядан эмне көрсө, учканда ошону алат.
• Уядан эмне көрсө, учканда ошону жасайт.
• Уялбаган буюрбагандан ичет.
• Уялбаган буюрбаганды да ичет.
• Уялбаган ундун бети, узарбаган төөнүн таманы.
• Уялбаган ырчы болот.
• Уялбагандан өзүң уял.
• Уялган шыбагасынан куру калар.
• Уялгандан кара жер айрылат (же жарылат).
• Уялгандан өлөйүн десем жан таттуу, кирейин десем жер катуу.
• Уялчаак өз ырыскысынан куру калат.
• Уясы жок күкүк болот, уяты жок түксүз болот.
• Уят — өлүмдөн катуу.
• Уят — уяттуу үчүн.
• Уят өзүнчө бир уруу журт.
• Уят өлүмдөн катуу экени кийин билинет, бирок анда кеч болуп калат.
• Уят өлүмдөн күчтүү.
• Уятсыз дыйкан — жерсирээк, уятсыз катын — эрсирээк.
• Уятсыз жигит — жүгөнү жок атка окшош.
• Уятсыз уул — урматсыз жээн болор.
• Уяты жок ырчы болот.
• Уяты жоктун бети калың.
• Уяты жоктун колуна кашык тийсе, беш ууртайт.

Ү

• Үзүлбөгөн нерсени чорт чаап кесет.
• Үзүлгөндүулаган, чачылганды жыйнаган — азамат.
• Үй — бүлөнү бузган — чоң шаарды бузганга барабар.
• Үй — жайга орун камда, мейманыңа оюн камда.
• Үй кылган да аял, күл кылган да аял.
• Үй чабышып, мал тийсе, тынчы кетет элиңдин.
• Үй ээсинин кабагы, меймандын сүйгөн тамагы.
• Үйгө — жайга орун камда, мейманыңа оюн камда.
• Үйгө кирген — куру чыкпайт, көргө кирген — тирүү чыкпайт.
• Үйгө кут кирсе, малга сүт кирет.
• Үйгө үт киргенде — малга сүт кирет.
• Үйдө — арстан, сыртта — мышык.
• Үйдө — баатыр, жоодо — жок.
• Үйдө бир душманың болгуча, тышта миң душманың болсун.
• Үйдө жүргөн бир чоро, жоого чыкса миң чоро.
• Үйдө короз, тышта жөжө.
• Үйдө көпкө талаада батпайт.
• Үйдө олтурган аялдын ашы менен иши бар, кушу менен неси бар.
• Үйдө тынчы жоктун талаада кош баракаты бар.
• Үйдө чечен доодо (же көптө) жок.
• Үйдө чечен, доого жок.
• Үйдө ыркы жоктун, талаада сыйы жок.
• Үйдөгү кеп көчөгө жарабайт (жакпайт).
• Үйдөгү ойду базардагы нарк бузат.
• Үйдөгү ток кыз ашка барам деп ыйлайт, аштагы ач кыз үйгө барам деп ыйлайт.
• Үйдөгү ууруну ит каппайт.
• Үйдөгүлөр күлсө, сырттагылар ырсайат.
• Үйдөгүсү майын жейт, мергенчиси жанын жейт.
• Үйдөн өлгөн жаман ат, жоодон өлгөн салтанат.
• Үйдү кырк эркек толтуралбайт, бир аял толтурат.
• Үйдүн ашы үйгө сонун.
• Үйдүн жакшы жаманы кыш түшкөндө билинет, достун жакшы жаманы иш түшкөндө билинет.
• Үйдүн көркү — аялда.
• Үйдүн чоңу — жут, казандын чоңу — кут.
• Үйлөнгөндүн көркү — ыр, өлгөндүн көркү — ый.
• Үйлөнөм десең, бойдокко кеңешпе.
• Үйрөнбөгөн бейишиңден, үйрөнгөн тозок жакшы.
• Үйрөнгөн адат калабы, уйга жүгөн салабы.
• Үйрөнгөн жоо атышаарга жакшы.
• Үйрөнгөнүң байлыктан артык.
• Үйрөнүү үчүн жаша, жашоо үчүн үйрөн.
• Үйү — ак, ичи — как.
• Үйү жакын иттин куйругу узун.
• Үйү өрттөнгөндө кудук казыптыр.
• Үйүндө жалам талканы жок, уулунун аты Талканбай.
• Үйүндө жалап ичер айраны жок уулунун аты Жууратбек.
• Үйүндө кашык (бир ууртам) айраны жок уулунун аты Жууратбек, мойнунда жалгыз мончогу жок кызынын аты Шурубу.
• Үйүндө кашык айраны жок, кызынын аты Жуурат.
• Үйүндө көптү талаада урбайт.
• Үйүндө ыракаты жоктун, талаада кош баракаты бар.
• Үйүң толгон аш болсо, буюрганын ашаарсың.
• Үйүңдө сүтүң төгүлсө, талаада музооң эмип кетет.
• Үйүңдө толгон аш болсо, буюрганын ашайсың, кудайдын жылы кумдан көп, буюрганын жашайсын.
• Үйүңдү тикпес жерди шыпырба.
• Үйүңдүн байлыгын көчкөндө көрөсүң.
• Үйүңдүн ичи тар болсо да, өзүңдүн ичиң тар болбосун.
• Үйүңө келгенге таарынчы айтпа.
• Үйүрүн сагынбас (тааныбаган) ат болбойт, жерин сагынбас (тааныбаган) мал болбойт, элин сагынбас (тааныбаган) эр (адам) болбойт.
• Үлп эткен учкундан үймөк күйөт.
• Үмүт — узак, ажал — кыска.
• Үмүт адам менен жашайт.
• Үмүтсүз — шайтан.
• Үмүттүн өз дөөлөтү бар.
• Үмүттүн түпкү чеги жакшылык.
• Үн жетпегенге, сөз да өтпөйт.
• Үн салмагы сөз маанисин арттырат.
• Үндөбөгөн — үйдөй балаадан кутулат.
• Үнүң жетпес жерге кыйкырба, үйүңдү тикпес жерди шыпырба.
• Үңкүр болсо да үйүм.
• Үңкүр да болсо үйүм бар, аюу да болсо эрим бар.
• Үпү менен шыйпаң дос, бучук менен жыртык дос.
• Үрүмчүдө үкөм бар, ал да мендей пекене.
• Үттүү мончок жерде жатпайт.
• Үч киши билген сыр — сыр эмес.
• Үч кыз ата энеге күч кыз.
• Үшүгөнгө от жактырба.
• Үшүгөндү — шишиген жетелейт.

Х

• Хан болбосо эл уюбайт.
• Хан кайда барса нөкөрү калбайт.
• Хан кебине кайруу жок.
• Хан койнунда калтыраганча кул койнунда кутуруп жат.
• Хан сарайы — кылычтын мизи, камчынын күчү.
• Хан тартуусу — тогуз.
• Ханды кудай ураарда катыны менен кабышат, эли менен чабышат.
• Хандын каарынан сактан, каракчынын доосунан сактан.
• Хандын кызы кашык кармаса колу жооруйт.
• Ханы кайрымдуу болсо, калк башына бак конот.

Ч

• Чаап айтканча, таап айт.
• Чаба албаган, чалгы тандайт.
• Чабал өрдөк мурда учат.
• Чабалекей менен шилекей алышып достош.
• Чабандоздор чогулса, улактын чери жазылат.
• Чабандын иши — чатак иш.
• Чабышта жоо аяган өзү жаралуу.
• Чагылгандай көздөнгөн, чак эткендей сөздөнгөн.
• Чагым — өлтүрөт, мактоо — жеткирет.
• Чай болуп төргө өткөн суу бир кезде арыкта акканын унутпаса.
• Чайкап сүйлөгөнчө, байкап сүйлө.
• Чайнаганың — күмөн, жутканың сеники.
• Чайпалса аяк төгүлөр.
• Чайырды көп чайнаса — сагыз болот, карыганда көп сүйлөсө — маңыз болот.
• Чаккан өлтүрөт, мактаган жеткирет.
• Чакмак (оттук), чакмакгы атка берген акмак.
• Чакмак таш кууну тутандыргандай, кагылыш болор-болбос себептен чыгат.
• Чакпаган жылан ийинден сырткары.
• Чакырганда келбеген, кол булгаганга зар болот.
• Чакыргандан калба, өзүн басып барба.
• Чакырса келбес — шыкаалайт, берсе жебес — чымчылайт.
• Чакырылбаган конок татардан жаман.
• Чакырылбаган конок шыпырылбаган жерге отурат.
• Чакырылган жүз конок үчүн — бар, чакырылбаган бир конок үчүн — жок.
• Чала жорго жол бузат, чала молдо эл бузат.
• Чала молдо дин бузат.
• Чала өлтүргөн жылаандай.
• Чалыры турса көзүндө, чаргыты (чалгырты) болот сөзүндө.
• Чаң созулат тамандан, жакшылык келбейт жамандан.
• Чапанды жакасынан киет.
• Чапанчанга камчы чапса, көйнөкчөнгө доо кетет.
• Чапанчанды чапса, көйнөкчөнгө доо кетет.
• Чапкан сайын көз чыкпайт, айткан сайын кеп өтпөйт.
• Чапкан сайын көз чыкпайт.
• Чаппаса билекте калат, айтпаса жүрөктө калат.
• Чапса болот кетилет, чарыкка кармаса бычак жетилет.
• Чапса болот кетилет, чарыкка салса жетилет.
• Чапсан — чарчаарсын, жетпесең — жетээрсиң.
• Чапчаң ат арышын таштайт, баары бир күлүктөн ашпайт.
• Чарайна менен чаптайт, булгаары менен каптайт.
• Чаранада козум өлгөнчө, чары коюм өлсөчү.
• Чарчаган кулда жазык жок.
• Чарыкчанды жактырбасам, өтүкчөн мени карабайт.
• Чатак сүйлөп чычаалак — чыр адамдын мүнөзү, токтоо сүйлөп жай айткан — сабырдуунун мүнөзү.
• Чатактан кан чыгат, кагылыштан жан чыгат.
• Чатактын жайы — кан чыгат, кагыштын жайы — жан чыгат.
• Чатактын түйүнүн (түбүн) калыс айткан сөз чечет.
• Чатактын чырын калыс чечет.
• Чач алакасы үч күндүк.
• Чач Тарачтын баласы, устара, кайрак кеп салат.
• Чачтарач менен сүйлөшсөң, устара менен кайрагын айтар.
• Чачты жуубаса бит басат, тарабаса сирке басат.
• Чаяндын уулары өздөрүн өлтүрөт.
• Чеге таканы сактайт, така тулпарды сактайт.
• Чегирткеден корккон эгин экпейт.
• Чегирткенин алын көр да, канын сор.
• Ченебей ичкен мастан түңүл, ыгы жок көпкөн жаштан түңүл.
• Ченемди билген чегинде ийрилет, чегинде ийрилген өмүргө үйрүлөт.
• Чеңгел жеринде күркүрөйт.
• Чептен эрдин күчү бек.
• Черик — журттун аныгы.
• Четке барып султан болгуча, өз элиңде ултан бол.
• Четте жүрсөң тарыгаарсың, өз элиңди сагынаарсың.
• Четтен келген жоону тилге келтиргин, ал тилге келбесе, кылычыңды тос.
• Чече сүйлөйт чечендер, эл чогулган жерлерде.
• Чечекейи чет болот, чеч кап менен топ болот.
• Чечекке чектирбеген чымчыктарымды кызыл тумоодо кырып алдым.
• Чечен - сөздүн эбин табат, дайым кептин кемин табат.
• Чечен — чечен эмес, өкүм чечен.
• Чечен алжыса атагын жейт.
• Чечен алжыса богун мыкчыйт.
• Чечен алжыса төө дейт, молдо алжыса эмне дейт.
• Чечен алжыса, богун жейт.
• Чечен алжыса, даңкын кетирет.
• Чечен менен чебер — көпкө орток.
• Чечен менен чебер жазуунун ортосу асман менен жердей.
• Чеченде — жалпынын сөз акысы бар, байда — кедейдин көз акысы бар.
• Чеченден өткөн чеченди «кара жаак жез тандай» дейт.
• Чеченден чечен чыкса — оозу — мурду кыбырайт.
• Чечендин — сөзү, баатырдын — көзү (курч).
• Чечендин — тили орток, чебердин — колу орток.
• Чечендин көркү — таңдайда, баатырдын көркү — маңдайда.
• Чечендин сөзү алтын, устанын колу алтын.
• Чечендин сөзү көпкө орток, чебердин колу элге орток.
• Чечендин сөзү кумдай куюлат.
• Чечилбес кара доо болсо, чечендин чери жазылат.
• Чечинген — суудан кайтпас, көзөнгөн — жоодон кайтпас.
• Чечинген суудан кайтпас.
• Чиелешкен түйүндүчечиш кыйын, үйүгүшкөн душмандан кетиш кыйын.
• Чийки бышып даамына келет, жаш чоңоюп алына келет, азган айланып элине келет.
• Чилденин бири калса да, жут болот.
• Чилденин бирөө калса да жут.
• Чириген ооздон ириген сөз чыгат.
• Чирик — чиритет, бузук — бүлдүрөт.
• Чирикке чымын үйүр.
• Чобурдан оогонду, тулпарга мингизбе.
• Чогоолдун чокмору ылдам.
• Чогулушта чындык керек, чогууда тынчтык керек.
• Чок кармагандын колу күйөт.
• Чокой кийген бут куурайт, чогоолго тийген кыз куурайт.
• Чокойлуу Черик чоң болду, чоюлган Бугу кор болду.
• Чоку барда мал жокпу, чогулуп арак ичели.
• Чокум барда мал жокпу.
• Чон (же улуу) үйдөгүлөр күлсө, кичүү үйдөгүлөр ырсаят.
• Чоң атаңдын кадырын чоңойгондо билесиң.
• Чоң аягыңды чоңго атап ич.
• Чоң баштын да маң башы бар.
• Чоң дарыянын акканы жай, нускалуу адамдын сүйлөгөнү жай.
• Чоң иш бүтүрөм десең,. майдадан башта.
• Чоң кемеге — чоң толкун.
• Чоң өгүздүн териси жука болот.
• Чоң үйдөгү күлсө, кичи үйдөгү ырсаят.
• Чоң чатактан кичинекей достук артык.
• Чоңго чоң аягыңды атап ич.
• Чоңго чоң аяк жармаңды арнап ич.
• Чоочулап жасаган иштен чок баспайсың.
• Чоочун жол — чытырман токой.
• Чоркок — төөнү жаза муштайт.
• Чоркок киши буканын мурдун муштуму менен көзөйт.
• Чоркок киши төөнү жаза минет.
• Чоркок киши төөнүжаза муштайт, буканын мурдун муштум менен көзөйт.
• Чоркок төөнүжаза муштайт, өнөрлүүтырмак менен казык уштайт.
• Чотко түштүн — отко түштүң.
• Чөбү жок деп жерден түңүлбө, малы жок деп элден түңүлбө.
• Чөгөлөп жашаганча, тике жүрүп жан ташта.
• Чөйчөктөн төө сугаргандай.
• Чөл жакалап конбой, көл жакалап кон.
• Чөлдө жүргөн музоо баш, көлдүн баркын билеби.
• Чөлдүн кемеси — төө.
• Чөлдүн көркү — суу, көлдүн көркү — куу.
• Чөлмөк миң (же кырк) күнү сынбайт, бир күнү сынат.
• Чөп жыйнаган малын багат, мал жыйнаган жанын багат.
• Чөп чыкпаган сайдан кач, кайыры жок байдан кач.
• Чөп ширеси мал семиртет, кеп ширеси жан семиртет.
• Чөп ширеси мал семиртет, кеп ширини жан семиртет.
• Чөпкө (кээде отко) бергис такыр бар, байга бергис жакыр бар.
• Чөптөн жапыз, суудан тайыз.
• Чөптөн жылан уу жасайт, аары бал жасайт.
• Чөптү кор көрсөң (же кордосоң), көзгө зыян.
• Чөптү кор көрсөң (же чөптү кордосоң) — көзгө зыян, тишти кордосоң — сөзгө зыян.
• Чубактын кунундай кууду.
• Чубактын чуусундай чубалжыган иш.
• Чулдурдун тилин энеси билет.
• Чуркаган баланы көрүп, чалдын буту зыркырайт.
• Чыбыгында ийилбеген, таягында бүгүлбөс.
• Чыбык кармаганга ит өч, чындыкты айтканга акмак өч.
• Чыга албай (араң) турган көз эле, чыгып кетти өзү эле, айтылбай турган сөз эле, айтылып кетти өзү эле.
• Чыгаан чыкчуу уул чыйрак ойлойт.
• Чыгаша болбой, киреше болбойт.
• Чыгаша малга ээси баш.
• Чыгаша чыкпай, киреше кирбейт (же чыгашалуу малга ээси баш).
• Чыгашага ээси баш, өлүмгө өзү шерик.
• Чыгашалуу малга ээси баш.
• Чыгданы ачылбас, чырагы жагылбас.
• Чыгым пайданын тууганы.
• Чыгымыңды кирешеңден мурда эсепте.
• Чыйкандан жаман оору жок, аны сурар киши жок.
• Чыйыр жолго барат, жол — элге барат.
• Чыккан — мээнет, кирген — дөөлөт.
• Чыккан (же таянган) тооң бийик болсо, ыргыткан ташың ыраак түшөт.
• Чыккан кыз — чийден тышкары.
• Чыкпаган аштыкка — өтпөгөн орок.
• Чыкпай турган көз эле, чыгып кетти өзү эле.
• Чыкылдаган катынды үй чечкенде (же эл көчкөндө, же кыз бергенде) көрөрбүз.
• Чылпагын аарчыймын деп, көзүн чукуган.
• Чылпагын алам деп, көзүн олуп алган.
• Чылык бар жерде «былык» бар.
• Чылык бар жерде былык бар.
• Чымчык өзүн жан ойлойт, чырпык өзүн тал ойлойт.
• Чымчык өзүн куш ойлойт.
• Чымчык, семирип, батманга толбойт.
• Чымын майга конот.
• Чымын тийген төөгө Ойсулата не керек.
• Чымындай чындык алптай калпты жеңет.
• Чымындан жоон болсо, кадик кыл.
• Чымындуу жерде курт күчөйт, ырымдуу жерде дарт күчөйт.
• Чымындуу жерде курт күчөйт.
• Чымынды дөө кылба, бетиңди көө кылба.
• Чымынды төө кылып көрсөтөт.
• Чымынын кактырган бакшыдай болду.
• Чын айткандын досу көп, калп айткандын касы көп.
• Чын айтып залал тап — акыры жетерсиң муратка, калп (же жалган) айтып, пайда тап — акырында каларсың уятка.
• Чын жакшыга жолуксаң, суу ордуна бал берер, чын баатырга жолуксаң, сен үчүн ал жан берер.
• Чын жакшынын ачуусу бар, кеги жок.
• Чын чычалайт, калп каткырат.
• Чындап ыйласа, сокур көздөн жаш чыгат.
• Чындыгыңды жоготконуң — өмүрүңдү коротконуң.
• Чындык — ачуу, калп — таттуу.
• Чындык — сегиз, бакыт — эгиз.
• Чындык жерде калбайт.
• Чындык көз тешет.
• Чындык кудайдан күчтүү.
• Чындык күндөн жарык.
• Чындык отко күйбөйт, сууга чөкпөйт.
• Чындык сөздүн душманы көп.
• Чындык чычалатат.
• Чындыкка от үйлөгөндүн сакалы өрттөнөт.
• Чындыкты жарадар кылууга болот, бирок аны өлтүрө албайсың.
• Чындыкты танууга болбойт, достукту чанууга болбойт.
• Чындыктын куюшканы кабат.
• Чынчыл адамга жүгүн.
• Чынчылдын чынысы сынбайт.
• Чыныгы акындын тулку бою ыр, чыныгы дыйкандын тулку бою нур.
• Чыныгы дос уялаштан артык (тууганга тең).
• Чынын айткан киши ак.
• Чынын айткан чырдан алыс, калпты айткан болбойт калыс.
• Чыр аялдын күйөөсү эрте карыйт.
• Чырайга келбет төп келсе, сулуунун ажары ачылат.
• Чырайды чылап ичпейт.
• Чырайлуу көзүнөн эмес сөзүнөн.
• Чырактын жарыгы түбүнө түшпөйт.
• Чырдуу кыздын чыргоо жомогу ырбайт.
• Чырм (же чырым) этсе — көзгө пайда, чымчып жесе — этке пайда.
• Чырм этсе — уйкуга пайда, чымчып жесе — тамакка пайда.
• Чырпыгы сынса сынсын, чынары аман болсун.
• Чырпыгы сынса талыңдын — чынар болбойт ал кайтып, өткөн өмүр, качкан куш — колуңа келбейт ал кайтып.
• Чырпыгым сынса, чынарым бар.
• Чырпык өзүн тал ойлойт.
• Чырпыктын ийилгенн — сынганы, жигиттин уялганы — өлгөнү.
• Чырым этсе — көзгө пайда, чымым ичсе — тамакка пайда.
• Чычкан — жойчу, түлкү — уучу.
• Чычкан ийнине кире албай жатып, куйругуна калбыр байлаптыр.
• Чычкан көчүгүн көрүп аксайт.
• Чычканга — өлүм, мышыкка — оюн.
• Чычканга түк бүткөн сайын калтырайт.
• Чычкандай жүз жыл жашаганча, жолборстой бир жыл жашаган артык.
• Чычкылуу жан эки аштан куру калат.
• Чычкылууга майлуу эт табылбайт.

Ш

• Шагылы болбой зоо болбойт, шайыры болбой эл болбойт.
• Шайтан азгырганды, шамал оодарат.
• Шайтан болсо, арык аттабай бут сынат.
• Шайтан болсо, буламыктан тиш сынат.
• Шайтанды да, бир катарында азгырып, жолдон чыгарып кеткен азезил.
• Шайтандын да молдонукундай зикири бар.
• Шайыр аялдан шылдыңчыл уул туулат.
• Шайыры болбой эл болбойт, пейили жакшы кем болбойт.
• Шак мөмөлөгөн сайын ийилет.
• Шакары бар, майы жок — мендей муңдуу бар бекен, көчкөндө көлүк өлтүргөн сендей муңдуу бар бекен.
• Шакылдаган жигитти жоо бетинде көрөрмүн.
• Шакылдаган катынды — кыз бергенде (эл көчкөндө же үй чечкенде) көрөрмүн, бакылдаган текени — суу кечкенде көрөрмүн.
• Шалтуруктун шайы жок, камдуунун алы көп.
• Шам түбөлүк күйбөйт.
• Шамал болбосо, теректин башы кыймылдабайт.
• Шамал болот десе, үйүңө аркан сал, жоо келет десе, колуңа кылыч менен калкан ал.
• Шамал жерди кургатат, байлык элди жыргатат.
• Шамал жерди кургатат, дөөлөт жанды жыргатат.
• Шамал жерди кургатат, жамгыр жерди жыргатат.
• Шамдагайлык — асыл сапат, шайырлык — алтын сапат.
• Шамыяны шайлабай, буурсунду соктурбай, кара жерди каңтарбай, дыйкандарга мал кайда.
• Шарыят — буйлалаган төө, кайда жетелесең кете берет.
• Шарыятты укмак бар, куумай жок.
• Шашкан — шайтандын иши.
• Шашкан ашка бышкан.
• Шашкан коён аңга батпайт.
• Шашканга шайтан шерик.
• Шашылыш бүткөн иш — саз болбойт, чала бышкан аш — аш болбойт.
• Шеги бар — шектенет.
• Шеги бар шекийт (же шектүү шекинет).
• Шеги бар шекшийт.
• Шектенүү — шерттешкен достукту бузат.
• Шектүү — секирет, шеги жок — кекирет.
• Шектүү шекшинет (же шеги бар шекшийт).
• Шибегени капка ката албайсың.
• Шилби көрсөң жулбагын, быбык көрсөң урбагын.
• Шодокондун бүркүтүндөй жутунбай.
• Шок бол, шок болбосоң жок бол.
• Шок болсоң жок болоорсуң.
• Шордууга бакыт алыс, кырсык жакын.
• Шордууга шорполуу тамак жакпайт.
• Шордууга шорполуу эт жакпайт.
• Шору көптүн сөзү көп.
• Шумкар баласы саркыт койбой жем жебейт, жетесинде тойбогон тоймоюнча кел дебейт.
• Шумкарды жүнүнөн тааны, жакшыны үнүнөн тааны.
• Шыбыр — кеп болбойт, шыйрак — эт болбойт.
• Шыбыр кеп эмес, шыйрак эт эмес.
• Шынааны шынаа менен кагып чыгарат.

Ы

• Ыза тозокко алып барат.
• Ый менен күлкү аякташ.
• Ый менен өлгөнчө ыр менен өл.
• Ыйдын да өз күлкүсү бар.
• Ыйдын түбү — ый, сыйдын түбү — сый.
• Ыйкы — тыйкы болсоң чачыларсың.
• Ыйлаар бала атасынын сакалы менен ойнойт.
• Ыйлабаган балага эмчек жок.
• Ыйлаганды сураба өлгөнү бардыр, күлгөндү сураба билгени бардыр.
• Ыйламайынча балага эмчек кайда.
• Ыйлап жүрүп арык казсаң, ырдап жүрүп суу сугарасың.
• Ыйлар бала атасынын сакалы менен ойнойт.
• Ыйласа — сураба, күлсө — сура.
• Ыйлашарга — өз жакшы, сыйлашарга — жат жакшы.
• Ыйман турар токтуктан, ыйман качар жоктуктан.
• Ыймандуу уул болбосо, баланын баласына кор экен.
• Ыйманы бар боз бала күйүп турган чырактай, ыйманы жок боз бала, жакын да болсо ыраактай.
• Ыйык сезим жүрөктү кытыгылайт.
• Ылай суу — оору булагы.
• Ылдыйкы бутак — өйдөкү бутактын тиреги.
• Ымыркай бала куштун көлөкөсүнө тоңот.
• Ынанымы жоктун адеби жок.
• Ынсапсыз ыйманына камчы чабат.
• Ынтымагы бар элдин карды ток болот.
• Ынтымагы жок элден ырыс качат.
• Ынтымагың бар болсо, айылың менен журтка тең болоорсуң, ынтымагың болбосо, жашоо кыйын тынчыраак.
• Ынтымак — бейкуттуктун көрөңгөсү, ымала — ырыстуу элдин жөрөлгөсү.
• Ынтымак — ийгиликтин башаты.
• Ынтымак бар жерде — ырыс бар.
• Ынтымак бар жерде (же элде) ырыс бар.
• Ынтымак бар үйгө ырыс түнөйт.
• Ынтымак болбой, ырыс турбайт.
• Ынтымак болбосо, иш оңолбойт.
• Ынтымак болсо калкыңда, душманыңдан тартынба.
• Ынтымак достордун жолун ачат, ынтымак болбосо, ырысың качат.
• Ынтымак жакшы ырк жакшы, ынтымактуу журт жакшы.
• Ынтымак турбай, ырыс турбайт.
• Ынтымак түбү — ийгилик, тирдиктин түбү — бирдик.
• Ынтымаксыз атадан алтоо болсоң — оңбоссуң.
• Ынтымаксыз эл жетим.
• Ынтымактан айрылсаң, колуңдагы иш кетет.
• Ынтымактуу үйгө ырыс түнөйт.
• Ынтымактуу атадан алтоо болсоң — жолборссуң.
• Ыңырчагы ырдагандын, келини (керегеси) кердейт.
• Ыңырчакта — сыр жок, кыңаракта — кын жок.
• Ыр — өмүр булагы.
• Ыр — сөздүн падышасы.
• Ыр менен күлкү — тамактын тузу.
• Ыр менен күлкү бүткөндө жашоо токтойт.
• Ыр, гүл — өмүрдүн канаты.
• Ыраак да болсо — жакын жол, жакын да болсо — ыраак жол.
• Ыраактагы туугандан, жакындагы дос өйдө.
• Ырайына жараша ыйманы.
• Ыракатсыз өмүрдөн, уктап көргөн түш жакшы.
• Ыракмат мээнеттен кийин.
• Ыргайдан катуу шиш болбойт, кебептен ширин көш болбойт.
• Ырдаган ырым бүтпөгөн чырым.
• Ырдап жүргөн ыры бардын, бүтпөй жүргөн чыры бар.
• Ырдуу күйөө, чырдуу кыз.
• Ыржың кызга, тыржың күйөө жолутат.
• Ыржың кызга, тыржың күйөө.
• Ырксыз үйдүн баласы тентек, баштуу үйдүн карысы жөнтөк.
• Ырчы жарыбайт, тулпар арыбайт.
• Ырчы менен думананын жүрбөгөн жери жок.
• Ырчылардын (жамакчынын) сөзү алтын.
• Ырчылык — чоң өнөр.
• Ырчынын тилинде мурчу болбосо, сөзүнүн курчу болбойт.
• Ырынан чыры көп.
• Ырыс алды — ден соолук, андан кийин ак жоолук.
• Ырыс алды — ынтымак, ыркы жокко конбос бак.
• Ырыс алды — ынтымак.
• Ырыс алды ынтымак, ынтымагың болбосо (жок болсо), жашоо кыйын тынчыраак, башыңдан учат конгон бак.
• Ырыс алды ынтымак, ынтымагың жок болсо, алдыңдан таяр алтын так.
• Ырыс алды ынтымак, ыркы жокко (эринчекке) конбос бак.
• Ырыс жугушат, билим (же акыл) оошот.
• Ырыс качса, бакыт конбойт.
• Ырыскы — иште, иш — колдо.
• Ырыскыны жер берет, ынтымакты эл сүйөт.
• Ырыскысыз киши болбойт.
• Ырыстууга — жуучу келет, ырысы жокко — доочу келет.
• Ырыстууга — жуучу келет.
• Ырыстуунун аты күлүк, кызы сулуу чыгат.
• Ырыстуунун аты күлүк, кызы сулуу.
• Ырысы жок элдин ырымы күч.
• Ырысы жокко ышкындан айтпайт, кешиги жокко кемирчектен айтпайт.
• Ырысы жоктун аты, кара чабуулда жүгүрөт.
• Ырысы жоктун ырымы күч, таалайы жоктун табышмагы күч, олоңунан жырышы күч.
• Ырысы жоктун этегине буудай салса төгүлөт.
• Ысабы жокко кашык салсаң беш ууртайт.
• Ысарда (же Букарда) булу бардын көңүлүток.
• Ысык суу да бир кезде муздак болгонун унутпайт.
• Ысыктасаң кымыран суук, кулагың кычышса, «Жылкычынын чымыроонду» ук.
• Ышкысы жоктун ыйманы жок.
• Ыштаны жоктун түшүнө бир кары бөз кирет.
• Ыштанын булгаган — колун аябайт.
• Ыштанына чычкан колун аябайт.

Э

• Эбепке — себеп, эгиз улакка — айры шыбак.
• Эби бар иш бүтүрөт, кеби бар сөз бүтүрөт.
• Эбин тапкан — эки ичет, эңсеси каткан — бир ичет.
• Эбин тапкан эки жейт.
• Эгер адамзат жай менен кыш, ысык менен суук, ачуу менен таттууну көрбөсө, бул чиркин бир катырган сүрөт эмеспи.
• Эгиз козудай болуп.
• Эгизден төл өсөт, эмгек менен эр өсөт.
• Эгилбеген жер жетим, элинен алыстаган эр жетим.
• Эгин айдоо — байлык айдоо.
• Эгин көп болуп эки жыл ичпейт, төө көп болуп конокко сойбойт.
• Эгин сатсаң — орооңон сат, мал сатсаң — корооңон сат.
• Эгин эгип мал бакпаптыр, эптеп — септеп жан сактаптыр.
• Эгиндин барар жери — тегирмен.
• Эгиндин жайын эккен билет, арабанын жайын чеккен билет.
• Эгинчи жоодо тынат, балыкчы доодо тынат.
• Эже кийгенди сиңди киет.
• Эжекем эрге тийди, эскиси мага тийди.
• Эжекеме ишенип, эрсиз калдым.
• Эжелүү кызга — тон кайда, эчкилүү койго — суу кайда.
• Эжени көрүп сиңди өсөт, аганы көрүп ини өсөт.
• Эжесин чапса балаңыз, энесин урам дегени.
• Эзелден душман журтту тууган кылуу — бул эң бийик сыймык.
• Эзелден желки тон болбойт, эптесең жээн эл болбойт.
• Эке — токо катындай, эски токум батындай.
• Эки арамза дос болбойт.
• Эки ат минген кеч калбайт, элдүү түлкү ач болбойт.
• Эки атаны төрткө бөлгөн кол башчы жоодон өлөт.
• Эки аяктуу адам түгүл, төрт аяктуу мал аксайт.
• Эки аяктуудан бажа таттуу, төрт аяктуудан бото таттуу.
• Эки аял — базар, үч аял — жарманке.
• Эки баатыр эрегишсе, бирөө калат, бирөө өлөт.
• Эки бай куда болсо — жорго алышат, эки кедей куда болсо — дорбо алышат.
• Эки бай куда бөлсө — жорго алышат, эки кедей куда болсо — дорбо алышат.
• Эки байдын ортосундагы кедей байыбайт.
• Эки бакыр — бир тукур.
• Эки бээлүү — эл сактайт, жалгыз бээлүү — жан сактайт.
• Эки доо бир келсе амалыңдын кеткени, эки оору бир келсе ажалыңдын жеткени.
• Эки дөө кагылышса, орто жерде кара чымын кырылат.
• Эки жагыңа байкап иш кыл, жылкыңа карап ышкыр.
• Эки жакшы баш кошсо — тунук суудай, эки жаман баш кошсо — ылай суудай.
• Эки жакшы баш кошсо — ырыс, бир жаман менен бир жакшы баш кошсо — дурус, эки жаман баш кошсо — күн сайын уруш.
• Эки жакшы бир жайлоого чыкса — кудалашып түшөт, эки жаман бир жайлоого чыкса — кубалашып түшөт.
• Эки жакшы кас болбойт, эки жаман дос болбойт.
• Эки жакшы кошулса бирин-бири кыйышпайт, эки жаман кошулса кең дүйнөгө сыйышпайт.
• Эки жаман таарынышса — амандашпайт, эки жакшы таарынышса — жамандашпайт.
• Эки жаманга олжо түшүптүр, аны биле албай топко түшүптүр.
• Эки жарты бир бүтүн — эптүү кыздын калыңы, сексен жылкы, сегиз төө — септүү кыздын калыңы.
• Эки жинди бир кетти — эсен барып, соо келсин.
• Эки жол айры болсо, иттин башы каңгы болот.
• Эки жоо беттешсе, коркогу мурда кол салат.
• Эки жүздүү эл бузат.
• Эки кайталанган сөздүн ээси табылбайт.
• Эки катын аламын деп, не балаага калыпмын.
• Эки катын алганча, эки каптал чай керек, эки семиз бээ керек.
• Эки кеменин башын кармаган сууга кетет.
• Эки киши күнөөкөр болсо, бир киши — данакер.
• Эки коёнду кууган бирин да кармай албайт.
• Эки кочкордун башы бир казанга сыйбайт.
• Эки кочкордун башы бир казанда кайнабайт.
• Эки көздүн бири жоо чыккан заман.
• Эки кузгун жөөлөшсө, бир каргага жем болот.
• Эки күнгө ээси бербейт, бир күнгө өгүз өлбөйт.
• Эки кыз — эрмек көп.
• Эки кылыч бир кынга сыйбайт.
• Эки кырчаңгы бир токойдон табышат.
• Эки молдо — бир киши, бир молдо — жарты киши.
• Эки нар жөөлөшсө ортосунда кара чымын кырылат.
• Эки нар жөөлөшсө, ортодогу бейажал чымын өлөт.
• Эки ой бир көөдөнгө сыйбайт.
• Эки ойлоп, бир сүйлө.
• Эки ооз бириксе, жалгыз ооз тим турат.
• Эки оору бир келсе — ажалыңдын жеткени, эки доочу бир келсе — абийириңдин кеткени.
• Эки өчтүүнү бир күчтүү кошуптур.
• Эки сарыдан маймылча тууйт, эки карадан каргача тууйт.
• Эки таш беттешкен жерде — күкүм, эки дос беттешкен жерде — бүтүм.
• Эки текем бир букача жок бекен.
• Эки тентек элге сыйбайт.
• Эки тизгин, бир чылбыр, эл башкарган жигитте.
• Эки тизгин, бир чылбыр, эптүү киши колунда.
• Эки тоо кошулбайт, эки киши көрүшөт.
• Эки тоо кошулбайт, эки эл кошулат.
• Эки тоонун башын эңсеген кийик ачтан өлүптүр.
• Эки тоонун чөбүн самаган кийик ач калат (же ачтан өлүптүр).
• Эки тоонун чөбүн самаган кийик ач калат.
• Эки тоонун чөбүн самаган теке ачка келет.
• Эки туйгун качырса, каздын шору.
• Эки уй баккандын үйү — айран, эки аял алгандын үйү — ойрон.
• Эки уйлуунун үйү — айран, эки аялдуунун үйү — ойрон.
• Эки уулдуу кишинин өлөөр — өлбөс жаны бар.
• Эки чанач, бир козу — эр жигиттин жолдошу.
• Эки шумкар талашса, бир кузгунга (же каргага) жем болот.
• Эки эл тарап болсо, эптүүжигит катын алат.
• Эки эр бириксе бийик дабан, бел ашат.
• Эки эр өлтүргөн бир эр өлтүргөндү кандуу моюн дейт.
• Эки эргежелге дүйнө тар.
• Эки эрдин достугу, бир белден ашырат, эки элдин достугу, миң белден ашырат.
• Эки эчкиң болсо, үйүң толо быштак, эки аялың болсо, үйүң толо мушташ.
• Экинчи эне — мугалим.
• Экөө келжиресе, үчүнчүсү болбо.
• Экөөгө бирөө бата албайт.
• Экөөнө бирөө бата албайт, аттууга жөө жете албайт.
• Экөөнө бирөө бата албайт.
• Экпесеңжер кысыр, асырабасаң кол кысыр.
• Эксең эгин, ичерсиң тегин.
• Эл — башы менен, тоо — ташы менен, аяк — ашы менен.
• Эл - көл, элди билбес чөл.
• Эл - мазар, элден безген — азар.
• Эл - мазар, элден чыккан - азар.
• Эл — мазар, элден чыккан (же кеткен) — азар.
• Эл - ыйык, элден чыккан - суюк.
• Эл - ырыстын киндиги, эр - ырыстын коргону.
• Эл - эл болду, Элебай акем не болду.
• Эл - эне, жер — ата.
• Эл (көп) менен көргөнгө, кабак салбай, кайрат кыл.
• Эл айтат, демек эп айтат.
• Эл айтпайт, эл айтканда кем айтпайт.
• Эл акылсыз бөлбөйт, көл казсыз болбойт.
• Эл аралаган сынчы болот, жыгач араалаган үйчү болот.
• Эл байлыгынан жер байлыгы.
• Эл байынан жер байы (көп).
• Эл байынан жер байы артык.
• Эл бар жерде — жеңиш бар.
• Эл бар жерде сөз бар.
• Эл башчылар достошсо, бактысы болот журтунун.
• Эл башы болгуча, суу башы бол.
• Эл башы болмок оңой, эл баштамак кыйын.
• Эл башына түшкөн күн, эр башына түшкөн түн.
• Эл бийлөөгө амал керек миң — түмөн, ошентсе гана ачылмакчы түн — туман.
• Эл болбосо, эр болбойт.
• Эл дарбыса, эшек кошо дарбыйт.
• Эл деген киши ээрден түшпөйт.
• Эл дөөлөтү — эмгек, эмгек баарын жеңмек.
• Эл жакалай конбосо, бетегелүү бел карып.
• Эл жасаса жүрөгүм ооруйт, өзүм жасасам белим ооруйт.
• Эл -жердин гүлү.
• Эл жоосуз болбойт, жер тоосуз болбойт.
• Эл ичи — өнөр кенчи.
• Эл ичи алтын бешик.
• Эл ичинде эл жүрөт, эт ичинде курт жүрөт.
• Эл камын ойлоп башкаргандык — кеменгердик.
• Эл каргаса, жерге батпайт.
• Эл кимден корксо, ошонун кулу боло берет.
• Эл көзү — сынчы.
• Эл көрбөгөн шумдукка, эл көрбөгөн жаза керек.
• Эл көркү — мал, өзөн көркү — тал.
• Эл кулагы — элүү.
• Эл мактабаган кыз эрсиз калат.
• Эл макул тапканды, эр макул табат.
• Эл макулга сен да макул.
• Эл менен көргөнгө, кабак салбай кайрат кыл.
• Эл менен көтөргөн жүк жерде калбайт.
• Эл менен эр көгөрөт, суу менен жер көгөрөт.
• Эл менен эрегишпе, эр (же баатыр) менен жоолашпа.
• Эл намысы — эр намысы.
• Эл оозу элек, же эл оозунда элек жок.
• Эл оозуна калкан коё албайсың.
• Эл оозунда элек жок.
• Эл өмүрүн үлгү туткан киши караңгыда чырактуу.
• Эл сагынбас эр болбос, жер (же үйрүн) сагынбас ат болбос.
• Эл сагынбас эр болбос, үйүрүн сагынбас ат болбос.
• Эл сүйгөндөй досуң болсун, жер сүйгөндөй кошуң болсун.
• Эл сүйгөндөй досуң болсун.
• Эл сыйлаган адам эшикке жатпайт.
• Эл тагдырына кол көтөргөндүк — текебердик.
• Эл тарткан азапты эл менен кошо тарт.
• Эл үмүтүн эр актайт, эр атагын эл сактайт.
• Эл үчүн жашагың келсе, элден үйрөн.
• Эл үчүн кылган жакшылык эбилип жерге түшпөс.
• Эл үчүн эзил, калк үчүн кыйнал.
• Эл четинде жоо жоолап, курман болгон жигитти, өлдү деген жалган кеп.
• Эл четине жоо келсе жан аяган жигитпи.
• Эл четине жоо келсе, (эл башына күн түшсө) жан аяган жигитпи, жакшы көргөн досунан, (эр башына иш түшсө), мал аяган жигитпи.
• Эл ыйык — элден чыккан суюк.
• Эл ынтымагы — бийик дувал.
• Эл ырысын — эл таңдайт.
• Эл элге батса, үй үйгө батпайт.
• Эл эмгегин жебегин, жегенден жетөө болбойсуң.
• Эл эмне болсо, сен да ошо болосуң.
• Эл энчисин жеп алып сары ооруга баткан бар.
• Элге (эрге) кылган жакшылык жерде калбайт.
• Элге берген куруттан мени эмне куруттуң.
• Элге жаап өтсө, мага таамп өтөт.
• Элге караганга эл да аркасын салбайт.
• Элге кызмат эткениң, улуу урматка жеткениң.
• Элге кылган жакшылык жерде калбайт.
• Элге ылайык эр туулат, эрге ылайык ат туулат.
• Элге эл кошулган — дөөлөт, элден эл бөлүнгөн — мээнет.
• Элге эл кошулса — дөөлөт, элден эл кетсе — мээнет.
• Элге эмгек кылган өсөт, эл эрдикке кошот.
• Элге эр кымбат, эрге эл менен жер кымбат.
• Элден безген эр эмес, жоодон качкан шер эмес.
• Элден чыккан азамат — Эл деп иштеп агарат.
• Элдештирмек — элчилден, жоолаштырмак — жуучудан.
• Элди баккан жер өлбөйт, эр төрөгөн эл өлбөйт.
• Элди да үйрөт, элден да үйрөн.
• Элди жеңүү мүмкүн эмес.
• Элди сөкпө, ырыскыңды төкпө.
• Элди сүйгөн — озоор, элден качкан — тозоор.
• Элди таттуу кылган кыз, тамакты таттуу кылган туз.
• Элди үйрөткөн, элден үйрөнөт.
• Элдин — элчиси, тондун — топчусу.
• Элдин алтынын алба, алкышын ал.
• Элдин байманалуу жашашы, падышанын ниетине жараша.
• Элдин даңкын эл билет, дыйкандын даңкын жер билет.
• Элдин жолу кенен жол ээрчиген киши адашпайт.
• Элдин иши эрдин мойнунда, эрдин иши элдин мойнунда.
• Элдин көзү көп (болот).
• Элдин көөнүн оорутпа, аттын жонун оорутпа.
• Элдин салты — атанын наркы.
• Элдин сөзү элде калсын, душмандын сөзүжерде калсын.
• Элдин тили — эм.
• Элдин уурусунан, жердин уурусу жаман.
• Элдин эки тиреги бар, биринчиси — акылман, экинчиси — баатыр.
• Элдин элчилиги, журттун журтчулугу — даңаза.
• Элдин эриши элден, аркагы жолдон.
• Элдүү түлкү ачка өлбөйт.
• Элдүүжерде ууру бар, тоолуу жерде бөрү бар.
• Элдүүжерде элек бар, катындуу жерде челек бар.
• Элдүүжерде элек бар.
• Элебай элге теңелет, эчки койго теңелет.
• Элек сурап барып, эрге тийип кетигггир.
• Элек сурап келем деп, эрге тийип кетиптир.
• Эли байдын, өзү бай.
• Эли журтуң болбосо, ай — күнүңдөн не пайда.
• Эли тозмоюн эл кадыры билинбейт, жери тозмоюн жер кадыры билинбейт.
• Эли-журтуң болбосо, ай, күнүңдөн не пайда.
• Эликти көрсөң атып өт, селдени көрсөң качып өт.
• Эликти көрсөң атып өт.
• Эликтин мойнун ок кесет, эрдин мойнун жок кесет.
• Элин коргоп жоо сайган баатыр атка конот.
• Элин коргоп, жоо сайган — баатыр аталат.
• Элин сагынбас эр болбос, үйрүн сагынбас ат болбос.
• Элин сыйлабаган тилин жерийт.
• Элине арка болуучу уул — эки миздүү шап (канжар).
• Элине арка болчу уул эки миздүү шап канжар.
• Элине моюшкан азамат душманына тизе бүкпөс.
• Элинен безген эр оңбос, көлүнөн безген каз оңбос.
• Элинен качканды бөрү жейт.
• Элиң барда жардымын дебе, мекениң барда шордуумун дебе.
• Элиң барда шордуумун дебе, мекениң барда жардымын дебе.
• Элиң сынганы — белиң сынганы.
• Элиң түлкү болсо түлкү бол, бөрү болсо бөрү бол.
• Элиңде жаманың болсо — эрмегиң ошол.
• Элиңде тынчтык жок болсо, алдыңдан таяр алтын так.
• Элиңди жаман көрсөң, элге кантип батасың, жериңди жаман көрсөң, көргө кантип батасың.
• Элпек болсоң элиң сүйөт, курбу — курдаш теңиң сүйөт.
• Элсиз түлкү ачка өлөт.
• Элүү жылда эл жаңы.
• Элүүжылда — эл жаңырат, жүз жылда — жер жаңырат.
• Элүүжылда — эл жаңырат, жүз жылда — казан.
• Элчиге өлүм жок.
• Эмгеги аздын — өнмөгү аз (же эмгек аздан өнмөк аз).
• Эмгегине карай өнмөгү.
• Эмгегинен бакыт тапкан адам — чыныгы сулуу адам.
• Эмгегиң адал болсо татканың таттуу болор.
• Эмгегиң катуу болсо, тапканың таттуу болор.
• Эмгегиң менен элге жак, кор кылбай асыл жанды бак.
• Эмгегиң шаңдуу болсо, жегениң майлуу болот.
• Эмгегиңден баар тапсаң мартабаң көтөрүлөт.
• Эмгегиңден баар тапсаң, мартабаң чоңоёт.
• Эмгек — азоо ат, максат — аны үйрөтүш.
• Эмгек — дайра, билим — кеме.
• Эмгек — чыйралтат, өмүр — үйрөтөт.
• Эмгек — эрдин көркү, эр — элдин көркү.
• Эмгек адамдын үзүрү.
• Эмгек аздан өнмөк.
• Эмгек бар жерде жылыш бар, жылыш бар жерде ырыс бар.
• Эмгек бар жерден дөөлөт күт.
• Эмгек даңкка жеткизет.
• Эмгек жокко жеткизет, эрикпей кетменди алгын колуңа.
• Эмгек кылбай эр оңбос, бириндеген эл болбос.
• Эмгек кылсаң — өнмөк бар.
• Эмгек кылсаң жашыңдан, дөөлөт кетпейт башыңдан.
• Эмгек кылсаң эринбей, тоет кардың тиленбей.
• Эмгек менен эр көгөрөт.
• Эмгек эрдикке жеткирет, эрдик элдикке жеткирет.
• Эмгек этсең эмерсин.
• Эмгексиз бакыт — тузу жок тамактай.
• Эмгексиз киреше — бетке чиркөө.
• Эмгексиз тапкан мал эсепсиз кетет.
• Эмгексизге ыракат жок.
• Эмгектен арыктаган, түшүмүнө семирет.
• Эмгектен булчуң чыңалат, эринчээкке конбос бак.
• Эмгектен качсаң — дөңгөккө.
• Эмгектеп жылсаң да эртеңиңе умтул.
• Эмгекти барктасаң, эмгек сени барктайт.
• Эмгекти көрбөгөн — ыракаттын кадырын билбейт.
• Эмгектин деңгээлин мезгил тастыктайт.
• Эмгектин көркү ыракат, эринчээкке конбос бак.
• Эмгектин наны таттуу, жалкоонун жаны таттуу.
• Эмгектин түбү — ыракат, эринчээкке конбойт бак.
• Эмгектүү (же жазган) кулда чарчоо жок.
• Эмгектүүнүн — наны таттуу, жалкоонун — жаны таттуу.
• Эмгектүүнүн аты калат, эселектин даты калат.
• Эмгекчил кулда чарчоо жок.
• Эмгекчил таң атаарын күтөт, жалкоо күн батаарын күтөт.
• Эмгекчинин — эмгеги байлык, билимдүүнүн — пикири байлык.
• Эмдик боз минсең, оозун тарт, элдүү жерде тилиң тарт.
• Эмнени эксең, ошону оросуң.
• Эмчектен артык эм жок, кайраттан артык дем жок.
• Эмчинин өз эми өзүнө түшпөйт.
• Эне — тоодогу булак, бала — чөлдөгү кулан.
• Эне адаты — кызга үлгү.
• Эне көөнү — бешикте, бала көөнү — эшикте.
• Эне өлсө — төркүн жок, ата өлсө — тууган жок.
• Эне өлсө, төркүндөн кадыр кетет.
• Эне сабырында чек жок.
• Эне сүтүн актоо — унутулгус карыз.
• Эне сыйлаган элине жагат.
• Эне сыры — кызында, ата сыры — уулунда.
• Эне тилин билбеген элин сүйүп жарытпайт, эне тилин сүйбөгөн, эси жогун аныктайт.
• Эне тыйбас кыздан түңүл, ата тыйбас уулдан түңүл.
• Эне элжиресе — өпкө-боорун чабат, баласы акылдуу болсо — ысык мээрим табат.
• Энеге баланын алалыгы жок.
• Энеге жакканың — балалык, элге жакканың — адамдык.
• Энеден сүт ич, акылмандан акыл ич.
• Энелүү баланын өзү ток, энесиз баланын көзү ток.
• энем өлсө — өлсүн, энемди көргөн өлбөсүн.
• Энени көрүп кыз өсөт, атаны көрүп уул өсөт.
• Энени көрүп кыз өсөт, эжени көрүп сиңди өсөт.
• Эненин колунан — кыз тойбойт, эрдин колунан — куш тойбойт.
• Эненин көөнү балада, баланын көөнү талаада.
• Эненин сөзү — нур, атанын сөзү — ур.
• Эненин тогуз уулу болсо да көп көрбөйт.
• Эненин эмгеги эки дүйнөдө эстен кетпейт, ата кадырга жетпейт.
• Энеңдин баткакта жатканын айтып келгенге сүйүн.
• Энеңи жонуңа көтөрүп үч ирет Меккеге жөө барсаң да карызыңдан кутулбайсың.
• Энеси болушчаактын кызы ыйлаак, атасы болушчаактын уулу урушчаак.
• Энеси жок кыз — эпсиз, атасы жок уул — жетесиз.
• Энеси жок кыз, атасы жок уул — жетесиз.
• Энеси жок кыздын эмчеги чоң, атасы жок уулдун аласы чоң.
• Энеси жоктун — кызы баш, атасы жоктун — уулу баш.
• Энеси көрбөгөнүн кызы көрөөр, атасы көрбөгөнүн уулу көрөөр.
• Энеси мактаган кызды алба, жеңеси мактаган кыздан калба.
• Энеси ой ойлобогон, атасы той тойлобогон.
• Энеси тепкен кулундун эти оорубайт.
• Энесиз кыз — никесиз, атасыз уул — жетесиз.
• Энесин көрүп — кызын ал, эшигин көрүп — төрүнө өт.
• Энесин Үч — Коргондон таанытам.
• Эң ачуу да тил, эң таттуу да тил.
• Эңкейгенге эңкейгин — атадан калган кул эмес, какайганга какайгын падышанын уулу эмес (өзүңдөн артык уул эмес).
• Эңсеген таппайт, издеген табат.
• Эп келтирип сүйлөсөң, эл сөзүңдү угат да.
• Эп көргөндү эп көр, жек көргөндү жек көр.
• Эпкиндүү болсоң, элиң сүйөт, курбу — курдаш, теңиң сүйөт.
• Эптүү зайып жартыны бүтөйт, кысканы узартат.
• Эптүү сүйлөп чөгөлөсө, кулдук кылып баш ургун.
• Эптүүуулдан септүүуул туулат.
• Эпчил төөнүжаса муштагандай иш кылат.
• Эпчил эки ичет.
• Эр — баш, катын — моюн.
• Эр — бир өлсө, эс — миң өлөт.
• Эр — зайыптын экинчи кудайы.
• Эр — тууган жеринде, ит — тойгон жеринде (жашайт).
• Эр — улан болбойт, ат — кунан болбойт.
• Эр — эгиз, эмгектүү — жалгыз (же сегиз).
• Эр — эгиз, эмгектүү — жалгыз.
• Эр — элден — суу — жерден.
• Эр — элден, балык — суудан.
• Эр — элдин оң жагынан каалоосу, жел жагынан паанасы.
• Эр адамдын жан жолдошу — ат.
• Эр азамат өлсө, Чубактын кунун куугандай куу.
• Эр азыгы — элден, бөрү азыгы - жолдон.
• Эр азыгы менен бөрү азыгы жолдон.
• Эр айласы - бир, катын айласы — миң.
• Эр алат деп коркоюнбу, эмчегим чыгат деп коркоюнбу.
• Эр атасыз болбос.
• Эр аттан айрылганда — жөө, эр элден айрылганда — алсыз, жетим.
• Эр атын зайып чаба албайт.
• Эр ачкадан өлбөйт, арынан өлөт.
• Эр барданы бек болсун, от барданы бош болсун.
• Эр башына кун (же иш) түшсө өтүгү менен суу кечет.
• Эр бир өлсө, эс миң өлөт.
• Эр болсоң эрдигиңди элге көрсөт, арык чапсаң күчүңдү жерге көрсөт.
• Эр болсоң, көк бол, айткан сөзгө бек бол.
• Эр бөрү жолдуу.
• Эр даңкын эл чыгарар.
• Эр деми — эм.
• Эр достугу — эгиз, эл достугу — деңиз.
• Эр жалдаган эмгегинен табат.
• Эр жаңылса да эл жаңылбайт.
• Эр жаңылып колго түшөт, куш жаңылып торго түшөт.
• Эр жаратсыз болбойт.
• Эр жигит ачкадан өлбөйт, ардан өлөт.
• Эр жигит бирде мырза, бирде кул.
• Эр жигит жигит болобу, этеги шорго малынбай, эр жигит жолу болобу, кез-кезде торго чалынбай.
• Эр жигит жолго жүрөр жолдош менен, карышкыр жолдош болбойт жолборс менен, бир жүрбө миң-миллиард берсе дагы акылы жок — акмак наадан менен.
• Эр жигит күрөшпөгүн балбан менен, балбанды жыга албайсың чалган менен.
• Эр жигит менен бөрү азыгы — жолдо.
• Эр жигит үйдө туулуп, жоодо өлөт.
• Эр жигит эки айтпайт.
• Эр жигит эл камын жейт.
• Эр жигит эл четинде, жоо бетинде.
• Эр жигит элдин камын жейт, эселек малын жейт.
• Эр жигит эмгекти сүйөт, эмгектин үзүрүндө жүрөт.
• Эр жигит энеден туулат, эл үчүн өлөт.
• Эр жигитке жетимиш түрлүү өнөр аз.
• Эр жигитке жетимиш түрлүү өнөр аздык кылат.
• Эр жигитти эл ичинде сынаба, эл четинде сына, канжыгадан баш чечишкен, карыдан кан кечишкен жоо бетинде сына.
• Эр жигиттин алганы жарашпаса алка жакасы ак болобу да, элине эмгек сиңип бак конобу.
• Эр жигиттин башы канжыгада, каны көөкөрдө.
• Эр жигиттин башына, нелер (эмне) келип, нелер (эмне) кетпейт.
• Эр жигиттин белгиси, бирде мырза, бирде кул.
• Эр жигиттин кадырын агайын билбейт, жат билет.
• Эр жолдошу — тобокел.
• Эр кадырын эр билет, зер кадырын зергер билет.
• Эр кадырын эр билет, эр билбесе ким билет.
• Эр кайраттуу болсо, катын уяттуу болот.
• Эр кайраты бир күндүк, эл кайраты миң күндүк.
• Эр канаты — ат.
• Эр канаты — күлүк ат, журт тиреги — эр жигит.
• Эр кармаган эмгегинен кутулат.
• Эр картайса эрки кетет, аял картайса көркү кетет.
• Эр карып эшек түшөбөйт, катын карып пакта (камыр) түшөбөйт.
• Эр карыса ат бөлөт, кемпирине жат болот.
• Эр карыса да, ой карыбайт.
• Эр келин балага жагат, затын эркелеткен эркек соң басып калат.
• Эр колбашчы өлсө — кол жетим.
• Эр колунан куш тойбос, эне колунан кыз тойбос.
• Эр коңураттан жер коңурат өтүптүр, ана катындан бала катын өтүптүр.
• Эр көңүлчөөгү — зар, катын көңүлчөөгү — кар.
• Эр көрбөгөн кыйшыкты зайып түзөйт.
• Эр күзгүсү — эмгеги.
• Эр мактанса, бир октук, бай мактанса, бир жуттук.
• Эр намыстын кулу.
• Эр намысы — эл намысы.
• Эр ортону — элүү жаш.
• Эр өлсө да, эл өлбөйт.
• Эр өлтүрүп, эриш бузганым жок.
• Эр өлүмгө күлүмсүрөп барат.
• Эр соргогу үй толтурат, катын соргогу үй курутат (же түгөтөт).
• Эр сыйлабас катындын, тулчулук берээр сазайын.
• Эр сыйлаган катын эшикке олтурбайт.
• Эр сыйлаган эшикте отурбайт, ат сыйлаган жөө баспайт.
• Эр сынаар кучкачмын, бир сынабай учпасмын.
• Эр тайын тартат, ит атасын тартат.
• Эр тамагы — элден, бөрү тамагы — жолдон.
• Эр ташыса — элине, суу ташыса — жээгине.
• Эр төркүнү эшикте олтурат, катын төркүнү төрдө олтурат.
• Эр төркүнү эшиктен кайтат, аял төркүнү төрдөн кайтат.
• Эр төрөгөн эл өлбөйт.
• Эр туулса, элге мактан.
• Эр уйкусу — куш уйкусу.
• Эр улан болбойт, ат кунан болбойт.
• Эр үчүн кылган жакшылык эбилип жерге түшпөс.
• Эр чегишпей, бекишпейт.
• Эр чегишпей, билишпейт.
• Эр чекишип бекишет.
• Эр эгиз, эмгексиз жалгыз.
• Эр эл камын ойлойт.
• Эр эмгеги менен, жер жемиши менен (даңктанат).
• Эр эмгегин жер жебейт.
• Эр эмгегин эл жебейт, эл эмгегин жер жебейт.
• Эр эмилбей мал кайда, кетмен чаппай дан кайда.
• Эр энеден туулат, тулпар бээден туулат.
• Эр энеден туулат, элге кызмат кылат (же эл үчүн өлөт).
• Эр энөө болот.
• Эр эңсегенине жетет.
• Эр эшиги тоң темир, эритмекке эр керек.
• Эрге берсең ашыңды эрлер сыйлар башыңды.
• Эрге жаккан аял элге да жагат.
• Эрге ишенбе, эки колуңа ишен.
• Эрге ишенгенче, эки босогоңо ишен.
• Эрге кылган жакшылык — элге кылган жакшылык.
• Эрге кылган жакшылык жерге калбайт.
• Эрге тиймек бат экен, өтүк ултармак кеч экен.
• Эрге уйку жок.
• Эрге чарык табылат, жеген иттин бетине кара.
• Эрден ашмак бар, элден ашмак жок.
• Эрден безсең да, элден безбе.
• Эрден кийин сый жок, энеден кийин төркүн жок.
• Эрден кийин эрмек жок, уулдан кийин урмат жок.
• Эрден чыксаң да, элден чыкпа.
• Эрден ыйман качып кутулбайт.
• Эрден эрдин неси артык, эптей келсе күчү артык.
• Эрден эрдин неси артык? Эптеп айткан сөзү артык.
• Эрди — катын бир үйдүн — айы менен күнү.
• Эрди — катын урушат, эси кеткен болушат.
• Эрди — катындын ынтымагы — капкалуу калаанын берекеси.
• Эрди даңазалаган эли, жерди даңазалаган кени.
• Эрди жарыткан да аялы, арыткан да аялы.
• Эрди жоо үстүндө көр.
• Эрди жоо үстүндө(жоодо) көр.
• Эрди кабагынан сына.
• Эрди катындын ынтымагы — капкалуу калаанын берекеси.
• Эрди көңүлдө сыйлаң, жоону көрбөй баалаң.
• Эрди кудай урарда котур болуп кашынат, атты кудай урарда аягынан басынат.
• Эрди кудай урарда элүүсүндө жаш болот.
• Эрди намыс өлтүрөт, коёнду камыш өлтүрөт.
• Эрди талап учурат, кушту канат учурат.
• Эрди эл баалайт.
• Эрди эр кылган да, жер кылган да — аял.
• Эрди этегинен, нарды буйласынан кармайт.
• Эрдиги тоодой, кеңдиги көлдөй.
• Эрдигинен солто кырылды, энөөлүгүнөн колпош кырылды.
• Эрдигиң бар эсиң жок, эчтеме менен ишиң жок.
• Эрдигиң бар, эсиң жок.
• Эрдик билекте эмес — жүрөктө.
• Эрдик кылсаң, сүрө бил.
• Эрдик кылып кой сойду (сойсоң), иттик кылын төш тартты (тартпа).
• Эрдик кылып кой сойсоң, иттик кылып төш тартпа.
• Эрди-катын — бир үйдүн айы менен күнү.
• Эрди-катын — эриш — аркак.
• Эрди-катын бир төшөктө жатып, эки башка түш көрөт.
• Эрди-катын бирин бири туура түшүнүшпөй, кечиришпей туруп, сыйлаша алышпайт.
• Эрдиктин мыктысы — жөнөкөйлүк.
• Эрдиктин түбү өзүнө жоо көбөйтөт.
• Эрдин ажалы эрден.
• Эрдин атын алыстан ук, жанына келсең — бир киши.
• Эрдин атын эмгек чыгарат.
• Эрдин бир журту — өз эли, бир журту — кайыны, бир журту — тайы.
• Эрдин даңкын — эл билет, дыйкандын даңкын — жер билет.
• Эрдин даңкын алыстан (же сырттан) ук.
• Эрдин даңкын эл чыгарат.
• Эрдин даңкын эмгек чыгарат.
• Эрдин ичине ээр токумчан ат батат, катындын ичине кара башыл киши батат.
• Эрдин көзү өтсө — чамгарак отто, зайыптын көзү өтсө — куттун качканы.
• Эрдин куну, нардын пулу эмес.
• Эрдин күнү — эл менен, элдин күнү — жер менен.
• Эрдин күчү — эшектин оосурагы.
• Эрдин күчүн эл сынайт.
• Эрдин малы — элдин малы.
• Эрдин намысы өз колунда.
• Эрдин насиби элден.
• Эрдин өзүн көрбө, даңкын ук.
• Эрдин өзүнө караба, сөзүнө кара.
• Эрдин сөзү эки эмес.
• Эрдин сөзү элде калсын, душман сөзүжерде калсын.
• Эрдин тебетейине карап зайыбын сына, атына карап затын сына.
• Эрдин эриши — элден, аркагы — жолдон.
• Эрдүү катын таяк жейт, койлуу катын куйрук жейт.
• Эрегишсең энеңди ал.
• Эрегиштен эр өлөт, кара кулак шер өлөт.
• Эрегиштен эр өлөт.
• Эрендер чыккан элет бар.
• Эрендер элдин четинде, үзөнгүдөн жан берет.
• Эри өлгөндө катынга төркүнүжакын.
• Эри өлүп, эрге тийген — элдин адаты; эри туруп, эрге тийген — беттин карасы.
• Эри өлүп, эрге тийген катын келинчек болот.
• Эри сүйбөс катынга эндик-упа не пайда.
• Эриккен — койчу, эси кеткен — жолоочу.
• Эрикпей кезген жолоочу эшек менен Мекеге барат, зерикпей иштеген бакыр ийне менен кудук казат.
• Эрим мени урса, мен балдарымды урам.
• Эринбесең эмгегиң өнөт.
• Эринен айрылган көмгөнчө ыйлайт, элинен айрылган өлгөнчө ыйлайт.
• Эринчеек эгинчиден эринбеген машакчы өтөт.
• Эринчеек эшке чыкса, ат жалдайт.
• Эринчээк түшкө чейин уктайт, кечке чейин эстейт.
• Эринчээк эгинчиден эринбеген машакчы озот.
• Эринчээк этегине аарчыйт.
• Эринчээк эшикке чыкса ат жалдайт.
• Эринчээкке бүгүндөн эртең оңой.
• Эринчээктин шылтоосу көи.
• Эриңе ишенгенче эки улагыңа ишен.
• Эрите билбесең алтын ирийт, ийлей билбесең тери чирийт.
• Эришине жараша — аркагы, эшегине жараша — тушагы.
• Эрк күчтүү болсо, тоо талаага айланат.
• Эрке бала — туз, ташбоор бала — муз.
• Эрке козу — эки энеге тең.
• Эркек (карып) эшек түшөбөйт, катын (карып) камыр түшөбөйт.
• Эркек атын зайып чаба албайт.
• Эркек бала шок болсун, шок болбосо жок болсун.
• Эркек баланы туурап кыз колуна сиет.
• Эркек берешен болсо — заар, ургаачы берешен болсо — каар.
• Эркек бий азууга салат, катын бий амал менен алат.
• Эркек болбосо, үй жетимсирейт.
• Эркек козу туулганда курмандыкка жараткан, эркек бала туулганда намыс үчүн жараткан.
• Эркек көңүлчөгү — зар, катын көңүлчөгү — кор.
• Эркек опкогу үй толтурат, аял опкогу үй түгөтөт.
• Эркек өзүн менсинет, эркекти ким теңсинет.
• Эркек туумак, кыз туумак эсте болсун.
• Эркек үндүү аялдын уяты жок, катын үндүү эркектин кубаты жок.
• Эркек үчүн өлүм таттуу.
• Эркекке жүрөк, аялга жөлөк керек.
• Эркектен ийменген катын элине сыйлуу.
• Эркектин жаманы — катындын экинчи кудайы.
• Эркектин көй сойгону, аялдын сайма сайганы менен тең.
• Эркектин лөгү сөзгө көнөт, катындын лөгү сүзүп ийет.
• Эркелик балага жагат, зайып эркелеткен эркек сыз басып калат.
• Эркелээриң болбосо эмшийгениң не пайда.
• Эркелээриң болбосо, эмшийгениң кимге таң.
• Эркенин жашы кургабайт, жоргонун тери кургабайт.
• Эркенин жашы кургабайт.
• Эркең эселек болот, карыса да эресеге жете элек болот.
• Эркин жүргөн катын — мурунтугу бош кунаажын.
• Эркин келсе, эки кулагыңды чой.
• Эрлүү катын таяк жейт.
• Эрөөл милдетин так аткарган жоокер өлбөйт.
• Эрте жазда куймак жеген, кеч күздө ээрдин тиштейт.
• Эрте жатып, кеч турган эринчээктин белгиси.
• Эрте оңбогон кеч оңбойт, кеч оңбогон эч оңбойт.
• Эрте сепсең бир күнү, эрте оросуң бир жума.
• Эрте соода — соода, кечки соода коога.
• Эрте турган — сергек, ырыскыга — теңдеш.
• Эрте турган адамдын насибеси (насип) артык.
• Эрте турган аялдын, бир жумушу артык.
• Эрте турган жигиттин бир ырысы артык, эрте турган катындын (кээде аялдын) бир иши (же жумушу) артык.
• Эрте турган жигиттин ырысы артык.
• Эрте турган эркектин (жигиттин), бир ырысы артык.
• Эрте тургандын этеги толот.
• Эрте чыксаң, алдыңдан күн чыгат, кеч чыксаң, алдыңдан түн чыгат.
• Эрте ысыган бат муздайт.
• Эртеден кечке тартактап, тактай тилген эки акмак.
• Эртең макул, бүгүн жок.
• Эртең менен жолу болсо, кечке чейин таскагын жазбайт.
• Эртең менен жолуң болсо, кечке чейин текиреңинден жазба.
• Эртең мененки насиптен калба, кечки насипке барба.
• Эртең тамактана турган идишиңди бүгүн жуу.
• Эртеңки ашка күт, кечки ашка күтпө.
• Эртеңки базар кечкидей болбойт.
• Эртеңки иш эшекти да кайгырткан.
• Эртеңки куйруктан бүгүнкү өпкө артык.
• Эртеңки күндүн камын бүгүн көр.
• Эртеңкини бүгүн тарбияла.
• Эртеңкинин эрте — кечи жок.
• Эсебин эптеп билебиз, эшегин кантип минебиз.
• Эсебиң так болсо, эртеңкиң нак болот.
• Эсен (өлбөгөн) кулга мал бүтөт, мал бүткүчө эс кетет, эшикке келген дос кетет.
• Эсен уул ыйлабас.
• Эсеп — чоттун тагы жакшы, эмгегиңдин агы жакшы.
• Эсеп — чоттун тагы жакшы.
• Эсеп билбес — чот билбес, жыйганынан айрылат.
• Эсеп билбес — эп билбес, жыйганынан айрылат.
• Эсеп, эсеп билбеген — эшек.
• Эсепке төө да чөгөт.
• Эсепсиз колхоз — эшиксиз үй.
• Эсептешкен дос болбойт.
• Эсептүү дос айрылбайт, эсепсиз дос кайрылбайт.
• Эсептүү дос айрылбас.
• Эсепчини жут алат.
• Эсери болбой, эл болбойт.
• Эси жок курсагы тойгондо эсирет.
• Эси жок элчи эки элди бузат.
• Эси кеткен сокурга тулку кактырат.
• Эсиң барда — этегиңди жап.
• Эсиң оосо, эчки бак.
• Эсирген серке аскадан секирсе, артындагы аксак койлор ташка жанчылар.
• Эсирген эркек жаза басат, эсинен жаңылган ургаачы эр кызганат.
• Эски — жаңыга аралжы, аз — көпкө аралжы.
• Эски (эки) сөздүн бири жалган, бири чын.
• Эски даракты түбүнөн кырк.
• Эски дос эстен кетпейт, жаңы дос баркка жетпейт.
• Эски дос эстен кетпейт, жаңы дос кадырга жетпейт.
• Эски досуң кас болбос, эски касың дос болбос.
• Эски жаңыга аралжы, аз кепке аралжы.
• Эски жоо атышаарга жакшы, эски дос алышаарга жакшы.
• Эски журттун кадыры өрүүдө билинет.
• Эски карыз — жаңы табылга.
• Эски көч кайда барса, жаңы көч ошого барат.
• Эски мечитке — күкүк азанчы, эси кеткен адамга — эшек азанчы.
• Эски сөздүн бири жалган, бири чын.
• Эскини жаңыртпа, жаңыны эскиртпе.
• Эскини тиксең, эсиң кетет.
• Эскини эптеп кий, жаңыны сактап кий.
• Эскиси жоктун жаңысы жок.
• Эстүү — көпчүл, эселек — кекчил.
• Эстүү — көпчүл, эселек — тууганчыл.
• Эстүү адам эмгектен качпайт, эзели жаман жакка баспайт.
• Эстүү зайып жартыны бүтөйт, кысканы узартат.
• Эстүү киши — элим дейт, эл жактаган жеңилбейт.
• Эстүү киши кыйшайбай, эл — журтуна тең болот.
• Эстүүгө эки ооз сөз жетет.
• Эстүүлүктүн белгиси — эпчилдик.
• Эт — этке, сорпо — бетке.
• Эт бычактуунуку.
• Эт дегенде бет барбы.
• Эт жакшысы картадыр, бир чалымы тартадыр.
• Эт жасаган колун жалайт.
• Эт жасаган эбин табат.
• Эт жебеген куш болбойт, эки жакшы туш болбойт, эки жакшы туш болсо, чамгарагы ыш болбойт.
• Эт жебесем таш жейин, этегиң жапчы кудагый.
• Эт жеген да ууру, сорпо ичкен да ууру.
• Эт жокто — карын, эл жокто — барың.
• Эт кайнаса шорпо жок, Эки сөздүн (убаданын) бири жок.
• Эт көрбөгөн (ачка киши) — чоң сугунат, ун (кант) көрбөгөн — бор сугунат, туз көрбөгөн шор — сугунат.
• Эт көрбөгөнгө өпкө таңсык.
• Эт көрүнгөнчө жип көрүнсүн.
• Эт менен челдин ортосунда.
• Эт этиме тийген катыныма баркым жок.
• Эт, май — бир тууган, пияздан күйгөнү күйгөн.
• Эт, сүт менен эл баккан, тери, жүн менен пул тапкан, коргол, көң менен от жаккан, эмгектүү адам кой баккан.
• Этеги шалтак болсо да, бай катыны эмеспи.
• Этекке жетсе, жеңге жок, эңгиреткен дүйнө бок.
• Этекти кессең жең болбойт, эзелки душман эл болбойт, жеткилең бийик жол болбойт, жээн — тага эл болбойт.
• Эти тургай табагым жок.
• Эти тургай табагыңды таап ал.
• Эти тургай, табагымды таппай жүрөм.
• Эти этиме тийген катыныма баркым жок.
• Этим, тургай табагымды таппайм.
• Этке жетпей туз тынбайт, эрге жетпей кыз тынбайт.
• Эттен өткөн таяктан, сөөктөн өткөн сөз жаман.
• Этти касапчы сомдойт, төөнүжүгү бар комдойт.
• Этти тарткан билбейт, туураган билет.
• Эч оокатың болбосо, эгин айдап, жерин чап.
• Эч оокатың болбосо, эгин айдап, жериң чап.
• Эч өнөрүң болбосо, көмүр өчүр, тал аарчы.
• Эчки болбосо теке болсун, сүтү болсо болду.
• Эчки жаан жааганда — койдун бакыры, күн тийгенде анын баатыры.
• Эчки өзү тууй албай жатып, койго аначы кириптир.
• Эчки өлөөрүндө сүзөнөөк.
• Эчки семирсе тоого чыгат, кызыл кулак семирсе соода чыгат, катын семирсе коога чыгат.
• Эчки сойсо бакырат, элдин баарын чакырат.
• Эчки сүйөт баласын, «тентегим» деп, кой сүйөт баласын, «жөнтөгүм» деп.
• Эчки тону этинде, эрдик сыны бетинде.
• Эчки тууй албай жатып, койго арачы болуптур.
• Эчки эгиз тууп койдон ашпайт, дарыя ташып тоодон ашпайт.
• Эчки эгиз тууп, койдон ашпайт.
• Эчки эгиз, иттики сегиз, арстандыкы жалкы, жалкы болмок кимдин баркы.
• Эчки эгизди тууйт, ит сегизди тууйт, жолборс бирди тууйт, бир жолборс миң иттин жолун бууйт.
• Эчкилүү кой өкүнчүл, келиндүү эл ушакчыл.
• Эчкини сааса булак, ичи толгон улак эле, териси эгинге кап, мүйүзү бычакка сап, тогуз карын майы, токсон чакмак куруту бар эле.
• Эчкиң болсо, сүт да болот.
• Эчкиче бакырып өлгүчө, койчо онтоп өл.
• Эчтемеден жаңылбаган олуяны табуу кыйын.
• Эшеги — бир теңге, токуму — миң теңге.
• Эшегине жараша акыры.
• Эшегине жараша тушагы, эришине жараша аркагы.
• Эшегине жараша чому, төөсүнө жараша кому.
• Эшегинин тушагы жок, төөсүнө ком жасаар имиш.
• Эшек айкырса, булбул тынчып калыптыр.
• Эшек баксаң ардактап тулпар болбойт, эли башка бул арам тууган болбойт.
• Эшек барга саналса да, малга саналбайт.
• Эшек кашыганды, жаман сыйлаганды билбейт.
• Эшек минген ат сурабайт, балык жеген эт сурабайт.
• Эшек мингендин эки буту тынбайт, эки катын алгандын кулагы тынбайт.
• Эшек сайда заңкылдайт, малым болсун баткакта.
• Эшек сайда заңкылдаса, баткак берер жазаңды.
• Эшек семирсе ээсин тебет.
• Эшек табылса, тезек табылбайт, тезек табылса, этек табылбайт.
• Эшек эшектен калса, кулагын кес.
• Эшекке ээр жарашпайт.
• Эшектен жыгылганды элирген атка мингизбе.
• Эшекти кандай ардактап баксаң да, буудан болуп бербейт.
• Эшекти отко айдаса, бокко качат.
• Эшектин жүгү жеңил болсо, жатак (же жаталак) болот.
• Эшектин жүгү жеңил болсо, жаталак болот.
• Эшектин кулагы узун, ушакчынын тили узун.
• Эшектин күчү — адал, сүтү — арам.
• Эшектин күчү адал, сүтү арам (же эшектин сүтү арам, күчү адал).
• Эшигин көрүп төрүнө өт, энесин көрүп кызын ал.
• Эшик алдынан жел келгиче, үй артынан жоо келсин.
• Эшик ачык болсо да сурап кир.
• Эшикке чыксам эчки каапыр тебелейт, үйгө кирсем кайнэнем каапыр жемелейт.
• Эшиктен келип төр меники дейт, жолдон келип тон меники дейт.
• Эшиктен кирип, төр меники дейт.
• Ээгиңдеги сакалың, эрксиз (элсиз) жүрсөң агарат.
• Ээк астында элди ойло.
• Ээн баштык менен тапкан малың өз башыңа жүк болор, эмгек менен тапкан малың өлгөнүңчө мүлк болор.
• Ээн баштык менен тапкан малың, өз башыңа жүк.
• Ээн жерде ойло, эл ичинде сүйлө.
• Ээн жердин көк бөрү.
• Ээн жердин сууру алты айгырга жүк.
• Ээн көлдү шайтан ээлейт.
• Ээр токумдуу ат ээсин түгөтөт.
• Ээси арамза болсо, аты котур болот.
• Ээси итин жумшайт, ит — куйругун жумшайт.
• Ээси келсе, бээсин бер.
• Ээси көрмөксөн болсо, малы көтөрүм болот.
• Ээси теңдикке көнсө да, ууру көнбөйт.
• Ээси укмуштуу болсо, ую жорго болот.
• Ээси эки кылам десе, эгем бир кылат.
• Ээсин сыйлаган итине сөөк таштайт, (ээсин сыйласаң, итине сөөк сал).
• Ээсин сыйлаган итине сөөк таштайт.
• Ээсин сыйласаң (ган) итине сөөк сал (ат).
• Ээсине буюрбаган мал, башкага буюрбайт.
• Ээсине керек болсо, коңшу таарынбайт.

Достор, макал лакаптар жыйнагы жаңы макалдарды кошууну унутпайлы, ал үчүн пикир жазып гана коюңуздар.