Сабактын жабдылышы: тамак-аштын курамын жана энергиялык баалуулугун баяндоочу таблица, калькулятор. Теориялык маалымат: Тамак-аштагы азык заттардын жана энергиянын өлчөмүн аныкташ үчүн окутуучу бир маселени алып ошонун негизинде окуучуларды санаганга үйрөтөт. Мисалы: эртең менен бала 50 г быштак, 1 жумуртка, 1 үзүм нан жана 1 стакан сүт ичти. Баланын организми
Тамак-ашта ууктуруучу микробдор, мите курттардын жумурткалары болуп калышы мүмкүн болгон соң, огороддон үзүп же сатып келген жашылча-жемиштерди үйдө жууйт. Анын себеби үзүп алган жашылчаларда, топуракта жашаган ботулизмдин микробдору болушу ыктымал, базардан алынып келген жер-жемиштерди оорулуу киши кармап көрүшү мүмкүн. Балдарга жашылча жемиштерди берердин алдында аларды дагы бир жолу кылдаттык менен жууп, үстүнө кайнак сууну куйса микробдордун, мите курттардын жумуртка - ларынын көбү
Адам жашаган айлана-чөйрөдө, ал эмес өзүндө да көптөгөн микробдор кошо жүрүшөт. Ошондой эле тамак-ашта да микробдор бар. Эгерде азыктарды туура сактабаса, туура эмес даярдаса, микробдордун көбөйүшүнө шарттар түзүлөт. Адатта микробдор көп санда болсо, азыктар бузулат, бирок айрым учурда алардын көптүгүнө карабастан, тамак-аштын өңү, жыты өзгөрбөшү да мүмкүн. Адам, өзгөчө бала ошондой тамак менен азыктанса ооруп калат. Анын себеби микробдор көп болсо, организмдин коргонуу механизмдеринин
Экинчи таблицада 100 грамм тамактагы азык заттардын саны берилген. Ушул эки таблицадагы сандарды колдонуп 3 жаштагы баланын тамак-ашындагы азык заттардын юлчөмүн санаса болот, мисалы: эртең мененки тамакта 200 грамм ботко берилет, анын үчтөн эки бөлүгүн күрүч же таруу ээлейт, санаганда 67 грамм. Жогорудагы таблицадагы 100 грамм тарууда
Сөөккө кокусунан күчтүү механикалык соккунун таасири тийсе (урунса, жыгылса ж. б.) сынык пайда болот. Сыныктын белгилери: катуу ооруйт, сынган жер иштебей калат, жабыркаган жердин формасы өзгөрөт, кээде сынган сөөк кычырайт, жанындагы жумшак ткандардан кан куюлат жана шишийт. Кабырга сынганда терең дем алуудан жана жөтөлүүдөн оорутат. Сыныкка шакшак
Адам башка тирүү организмдердей эле айлана-чөйрө менен тыкыс байланышта болот, анткени өзүнө керектүү нерсени айлана-чөйрөдөн алат. Мындан башка жашаган чөйрөнүн шарттары организмге таасирин тийгизет. Ошондуктан адамдын тамактануусу жашаган жердин климатына, өзүнүн кыймыл аракеттерине, эмгегине, балдардын жашына жараша тамактануусу жөнүндө “Балдарды тамактандыруу” деген темада айтылып өткөн. Айта турган нерсе - адам жашаган жери ысык болсо, анда белокторго
Психологиялык климат ырктуулук мамиледе айрыкча ачык көрүнөт. Психологиялык жагдайды түзгөн жубайлар, чыгармачылык жана социалдык иштерин толук жүзөгө ашырып турган үй-бүлөнүн ынтымагы эмеспи. Мына ушул гармонияны психологиялык ырктуулук шарттап турат. Ырктуулук дегендин өзү эмне? Үй-бүлө мүчөлөрүнүн бири-бирине болгон каалоолору, мамилелери. Ырктуулуктун негизинде, үй-бүлө мүчөлөлөрү өз ара бири-бирин жакшы түшүнүүгө, бири-биринин кемчилигин да, жакшы жактарын
Адамдын жашоо тиричилигинде организмде иод, темир кальций, фосфор, фтордун болушу зарыл. Бул заттардын азайышы же жок болушу ар кандай ооруларга алып келиши мүмкүн. Ошондуктан биз булардын ар бирине токтолуп өтөлү. Иод - анын жетишсиздигинен адамдар богок (зоб) оорусу менен оорушат. Алдын алуу үчүн иоддоштуруу
Теориялык маалымат: Адамдын өздүк гигиенасынын бир бөлүгү-ооз көндөйдүн жана тиштердин гигиенасы. Ооз көңдөйүн тазалыкта алып жүрүү деген тиштерди тазалап, бузулгандан сактап, ошону менен бирге бузулган тиштердин организмге терс таасирин алдын алуу болуп эсептелинет. 6 айдан баштап балдардын тиши чыга баштайт, эки жарым жашка чыкканда 20 сүт же убактылуу тиштерге
Мектепке чейинки мезгил 3 жаштан 6 жашка чейин созулат. Бул убакытта бала айлана-чөйрөгө абдан кызыгып, билүүгө умтулат. Ал чоң кишилерге бул эмне, эмне үчүн деген суроолорду көп берет. Эгерде бул учурда чоң киши балага жакшы жооп бербей, кагып-силкип койсо, анда анын кызыкчылыгы жоголот. Ар бир бала кичинекей чагынан эле оюнга кызыгат. Кээ бир ата-энелер балдардын оюнуна, өзгөчө үйдө тыюу салышат, бир жерде