Кыргыз калкынын оозеки чыгармаларында комуз инструментинин пайда болушу жонундо мындай уламыш бар. Илгери бир доордо Камбаркан аттуу мергенчи болгон экен. Ал убакта кыргыздар анчылык менен кун корушкон экен. Камбаркан бут айылды мергенчилик аркылуу багып туруучу экен.
Кундордун биринде ал анчылыктан келе жатып, токой жактан угулган мукам унду угат. — Бул эмне болуп кетти экен? Ушундай да жагымдуу, мукам ун болобу? — деп таныркап, жанагы ун угулган жакка бет алат.
Ал жерге келсе, эки дарактын арасында илинип турган кандайдыр бир жаныбардын ичегисинен жагымдуу, мукам ун чыгып жатыптыр. Камбаркан мергенчи ушул окуядан сон, уйуно кайтып, музыкалык аспап жасап, койдун ичегисин кургатып, кыл кылып тагып, куу черткен экен. Мына ошол Камбаркан мергенчи жасаган аспап «комуз» аталып калган экен. Ошол комузда чертилген биринчи куу «Камбаркан» аталыптыр. «Куунун башы — Камбаркан» деген соз мына ошондон калган экен.
Таңшый бер кыргыз комузу
Абалтан дайын дүйнөгө,
Ала-Тоо ата конушу.
Тарыхын элдин баяндап,
Таңшый бер, кыргыз комузу.
Комузум дайым жоголбойт,
Калдайган кыргыз барында.
Токтобой күүлөр удургуйт,
Толкуган кыргыз канында.
Күнү-түн уксаң канбайсың,
Күүлөрү ары-намысы.
Колумда турган жөнөкөй,
Комузум кыргыз тарыхы.
Сыйкырдуу күүсү комуздун,
Сезимди калат тузактай.
Сыздаган кылдын добушу,
Сызылат тунук булактар.
Көкөйгө тийген тагдыры,
Жараткан «Көкөй кестини».
Жоголбой жетти бу күнгө,
Жоголуп тарых кетчүбү?
Кыдырып дүйнө кыйырын,
Кыргыздын күүсү угулар.
Кайталап нечен чертилер,
«Камбаркан», «Сынган бугулар».
Термелип күүнүн доошуна,
Теребел көшүйт мелтиреп.
Кылдары бийлеп жүрөктү,
Кыялым айга серпилет.
Кубаныч, кайгы аралаш,
Кээде өтөт турмуш кейиште,
Чертилген комуз күүсүнөн,
Чыккансыйт адам бейишке.
Бирде шар, бирде кайрыгы,
Сыдырым тоонун желиндей.
Керемет күүсү комуздун,
Кең пейил кыргыз элиндей.
Комузда, күүдө, кылында,
Кан жаны бирге өчүрбөй.
Толкутат канды дүргүтүп,
Толкундуу Ысык-Көлүмдөй.
Эртелеп комуз кармаган,
Элинин тийип батасы.
Сайраган шакта булбулдай,
Самара күүнүн атасы.
Комузду таптак сүйлөткөн,
Колдорун кара жоргодой.
Чериңди жазат балкытып,
Черткени Карамолдодой.
Өнөрүң дүйнө кыдыртып,
Өзгөчө жанды жылдызың.
Күүлөрдөн черткен өзүңдүн,
Каниет алат кыргызың.
Жарашып чыкса сахнага,
Жаркылдап жарык маңдайы.
Черткенде сайрайт комузу,
Чечендин болуп таңдайы.
Жайкалган шырдак, кийизди,
Жараткан ишкер кол узу.
Тыңшаган жанды сыйкырлап,
Таңшый бер, кыргыз комузу!
Эшманбет Токсоев
Кээ бир комузчулардын биографиялары:
Кыргыз комузу кайдан чыккан?
Толук маалымат менен таанышуу акылуу, 1 күнгө - 100 сом, 30 күнгө - 500 сом, 365 күнгө - 5000 сом. Алгач сайтка катталыңыз же катталган болсоңуз аккаунтуңузга кириңиз. Эгер, сайтка катталбастан маалыматты тез алууну кааласаңыз 0(704)28-63-61 вотсап номерине жазыныз.
Аталган баалар физикалык жактарга гана, ал эми юридикалык жактар, мамлекеттик мекемелер, жеке ишкерлер үчүн support@tyup.net дарегине кайрылуу зарыл.
