Заттарды, нерселерди таанууда, кандайдыр тарыхтагы бир окуянын нугун кууп, наристе элестетүү менен баяндап, улам кийинкилерге улантылып айтылып калган кыска, көркөм баяндар "уламыштар" деп аталат.
Кененирээк...

"Буудайык" - канаттуулардын ээси, пири, төрөсү болот экен. Буудайыктын кебетесин, түсүн мифтик элестетүүдө төмөнкүдөй баяндайт.
Кененирээк...

"Ойсул" ата - төөнүн ээси, төөнүн түпкү бабасы экен. Ал төөлөрдү илдеттен тазартып, тукум уругунун өнүгүп-өсүшүн калкалап, коргойт имиш. Төөнүн зору лөк, жалкы өркөчтүү, жону туташы "нар" деп аталган.
Кененирээк...

"Камбар ата" жылкынын ээси, жылкынын колдоочу, калкалоочу бабасы имиш. Камбар ата жылкыны илдеттен тазартып, апааттан тукумун калкалап өнүгүп-өсүшүн колдоп жүрөт экен. Камбар ата кайыптан буудандарды
Кененирээк...

Кайберендер ээси үңкүрдү үй кылып олтурган Ак байбиче кебетесинде баяндалат. Кайберендин ээси жөнүндө мындайча элестеме баян айтылат: Илгери бир мергенчи бир улактуу кийикти аткан экен, ал жарадар болуп качат.
Кененирээк...