Манастын бала чагы

Манастын бала чагы — Манас эпосунун башкы каарман Манастын бала чагы жөнүндө жалпы түшүнүк.

Баланын бешик тою өткөрүлүп, келген эл атын — Ашырбек койду. Миндибай токойдон көргөн баланын аты — Манас болчу деди. Эл анын айтканын туура көрүп Ашырбек — Манас болсун дешти. Сегизге жашы келгенде тентектиги ашынган Манасты атасы кагылып-согулуп эс кирсин деп койчусу Ошпурга кой кайтарууга берет.

Ошпурдун коюн талаага союп, ар нерселерди сурап, бербей койгондо, койду тартып алып, тентек кылат. Ошпур Жакыпка даттанат. Манас үйүнө кайтат. Жолдон калмактарга жолугушат. Жакыпка кол салып, сабап киришет. Атасына болушкан Манас, алардын башчысы Кортукту укурук менен башка чаап өлтүрөт. Кортуктун баласы Шакум Манаска жардам берип, чогуу алтайлык калмактарды талкалап кууп чыгышат. Ошентип Манас 15ке толот. Манас жолдоштору менен сүйлөшүп салбырынга чыкмак болот. Салбырында жүргөндө, Манас төрө болуп шайланат. Балдар чоролору болуп калат.

Төмөндө Манастын бала чагын чагылдырган ыр-саптардан үзүндү:

Мына ошондо эр Манас,
Күндөн-күндөн күн өттү,
Күн мезгили да жетти.
Жетиге келди зор Манас.
Мунун коюлган аты Чоң Жинди.
Кара көк жал султандык,
Шер экенин ким билди.
Сегизге чыгып серпилип,
Оң жол менен жүрбөдү.
Адам айткан сөз болсо,
Муну кулагына илбеди.
Айтса адамдын сөзүн билбеди.
Бешке чыга келгиче,
Берениң Манас баспады.
Чакырган аты Чоң Жинди,
Мунун чын Манас атын ким билди?
Жети жаштан сегиз жаш,
Бала чыгып келгенде,
Күйүп турган чок болду.
Кырк үйлүү кыргыз ичинде,
Мындай тентек жок болду.
Балдар менен ойноду,
Ойногондо ал берен,
Ойногонду койбоду.
Ойноп берген балдардан,
Эген балдар сойлоду.
Каары келип кармаса,
Чыңырып балдар чыркырайт.
Чындап кармап жиберсе,
Талкан болуп быркырайт,
Бир күнү Манас Кабылан,
Оолугуп токтобой,
Кырк үйлүүдөн кырк бала,
Кыйбатын жыйып алыптыр.
Чоң Алтайдын талаасына,
Чогулуп оюн салыптыр.
Бул кырк үйлүү кыргыз балдары,
Кыйындан ойноп алыптыр.
Кыраан Манас ичинде,
Кымбаттан оюн салыптыр,
Кара калмак манжуудан,
Он беш менен он алты,
Экөөнүн орто жеринен,
Сексен бала барыптыр.

Кошумча үзүндү

Атасы Ороз өлгөндө,
Кайра келбес чын жайды.
Кайран киши көргөндө,
Калың жаткан кыргыздын.
Кереге-уугун кыйратып,
Келин, кызын ыйлатып.
Алооке деген кан чыгып,
Айбатынан жан чыгып.
Каяша айтар жан калбай,
Каяша айтып чыгарга.
Калың журтта ал калбай,
Алымын артык жороду.
Арман күн мындай болобу!
Каяша сүйлөп койгонду,
Кызыл канга боёду.
Калмак, кытай, манжуу журт,
Каарын салып уз алды.
Олжо кылып, оңбогур,
Беш көкүлдүү кыз алды.
Талдын баарын сулатты,
Тамдын баарын кулатты,
Такыр чаап алды эми.
Акыр, такыр заманды,
Журт башына салды эми.
"Ой, Орозду, өлбө!" - деп,
"Бул өңдөнгөн кордукту
Бендесине бербе!" - деп,
Калайыктын баары ыйлап.
Каргылданып, чал ыйлап,
Жалпы журту бүт ыйлап.
Эртең тартып алат деп,
Жаш өспүрүм кыз ыйлап.
Каптап душман келиптир,
Кан талоосу эң азап.
Караламан кыргызды,
Камчыга ченеп бөлүптүр.
Жайнап жаткан кыргыздын,
Жаккан отун өчүрүп.
Жалпы баарын көчүрүп,
Артын Бапан айдаптыр,
Андалааган кыргыздын.
Минтип шору кайнаптыр,
Алымына чыдабай.
Бирөө тентип Алтайга
Бирөө тентип Кангайга,
Бирөө тентип Эренге.
Бирөө түшүп кетти тереңге,
Кең Кашкардын ар жагы.
Кебез тоонун бер жагы,
"Бирөө ошол жерди жай кылды.
Таман тиреп туралбай,
Тизгин, чылбыр жыя албай.

Курган журт бет-бетинен каңгырды,
Ороздунун он уулу,
Ону атадан жаш калып.
Акыл толбой мас калып,
Каптап келген көп калмак.
Дүйнөсүн талап алылтыр,
Муну менен ал балдар.
Талаада боздоп калыптыр,
Балдар эрешен тартып, эр болуп.
Кечээ эр уулу менен тең болуп,
Абаң Балта барыптыр,
Аңгемени салыптыр.
Акбалта жайын сурасаң,
Нойгуттан чыккан жан экен.
Алооке канга алдырып,
Ал дагы азып калган чагы экен,
Ороздунун он уулу.
Бириктешип көрсөм деп,
Өлсөм, бирге өлсөм деп.
Чалгынды бирге чалсам деп,
Кара кытай, манжууга.
Тек туруп алым бергиче,
Карчылдашып калсам деп.
Караан кылды Жакыпты,
Кайран Балта абаңыз.
Кайратынан жанбастан
Кылган ишин караңыз;
Кою болду короолош,
Абаң Балта көк жалдын,
Ашы болду жоролош.
"…Балам, Жакып, кебимди ук,
Тыргооту тыйпыл чогулуп.
Сындырып кетти белимди,
Калкыма кара калмак доо кылып.
Напсиси чоң Алооке –
Каңкорду кудай урганы.
Алты миң жамбы, миң кундуз,
Алым алып турганы,
Секидеги кароолу.
Санап койсок сексен төрт,
Үйүң күйгөн душмандын.
Серп салган жагы - кызыл өрт,
Алоокеден туулган.
Алтымыш уулу бар экен,
Чындап "Бурут, сени!" — деп.
Кастарын тиккен жан экен.
Бул Алооке каныңдын,
Чалгырты турат көзүңдө.
Чаманын баарын түгөтүп,
Эми чалганы турат өзүңдү.

Же чалыша турган чама жок,
Атыша кетер айла жок.
Бүгүн көргөн эртең жок,
О, чиркин, ушундай экен дүйнө бок.
Атаганат, жаш балдар,
Айланы кандай кылабыз?
Айлансам болот Жакыбым,
Силерди караан кылып турабыз!".
Акбалта айтып турганда,
Жакып көөнүн бурганда.
Алда кайдан жол чаңдап,
Текечи кан, Шыгай кан.
Жетип келди антаңдап,
Чак-челекей чаң болуп.
Башы челек кан болуп,
Кыясыз жолун чалдырып.
Кыйын дүйнө, сан мүлкүн
Кытайларга алдырып.
Көргөн жанды муңайтат,
Күйүп-бышып муну айтат,
Кытай тийди жылкымды.
Тыргоот төктү канымды.
Койбос болду кылайтып,
Бир чымындай жанымды.
Буттай темир курчанган,
Колуна үйдөй күрсү алган.
Жолукканды бир салган,
Байлоолу жатат балбаны.
Бет алыша баргандын,
Бөөдө чыгат далдалы.
Ырымы бөлөк, заары күч,
Башка түштү мүшкүл иш.
Басып кирди Алооке,
Баарыбызды кылат мыш!.
Текечи менен Шыгайлар,
Улаккан менен Жакып бар.
Ороз аке балдары,
Айласын таппай болду дал.
Үйрүлмөнүн сазына,
Үйрүлүп жыйын кылды эми.
Калк чогулуп өзөнгө,
Калдайып жыйын кылды эми.
Тапкычташып табышып,
Куугучташып, куушуп,
Текечи айтып кыйла кеп.

Кызыталак душманга
Кыйрашалы журтум, - деп,
Көз ачалбай шор кайнап,
Көргөн күнү курсун,-деп,
Калкы тыргоот, манжууга
Кантип сурак беребиз?
Кол куушуруп баш ийбей,
Койгулашып өлөбүз!.
Шыгай туруп муну айтты,
Адам уккус шумду айтты:
Моюнга түштү кызыл чок,
Мойноп кетер айла жок.
Куруп кеткен бул күндө
Кур кайраттан пайда жок.
Бизде каяша айтар кан да жок,
Кармашарга ал да жок.
Төбөдөн баскан тумандай
Тыргооту тыйпыл жетет го,
Азганакай журт элек,
Жерге таптап кететко?
Тогуз бөрү бнр койду
Таласа тарпын коёбу?
Толгон кытай аз журтту,
Сабаса тарпын коёбу?!.
Бай менен Балта чамынды
(Кайрат минтип табылды):
"Көп эле болсо өлөбүз,
Өлбөй канча жүрөбүз?
Ажал жетип күн бүтсө,
Көр азабын көрөбүз.
Букара кылса Алооке,
Ууру кылдың дебейби.
Эбин таап айлантып,
Элдин баарын жебейби.
Артыкча башым барында
Айлымды кантип берейин!
Кутурган экен Алооке,
Ал ит менен кулжуңдашып көрөйүн!
Текечи бар, Шыгай бар,
Кайран Балта муну айтып,
Оозун жыйып алганча,
Боз ала желек, кызыл туу,
Кудай бетин салбай кал,
Бойбойлогон ызы-чуу.
Чан абага бурулуп,
Туш-туштан сан кол куюлуп,
Кара жерди чайпалтып,
Каканчылап чуу тартып,
Жез түтүк үнү чыркырап,
Жез най үнү дыркырап,
Найзанын башы кылкылдап,
Эми колдун башы былкылдап,
Балтачаны бөлүнүп,
Асты менен найзачаны көрүнүп,
Чаң обого бурулуп,
Тыргооту тыйпыл жыйылып,
Калкылдап көзгө көрүнүп,
Калмагы бөлөк бөлүнүп,
Жаңылбаган мергени
Жабылып каптап келгени!

Жан айласы табалбай,
Шашкан кыргыз мындан көп
Жаным калар бекен - деп,
Тоо таянып энтеңдеп,
Качкан кыргыз мындан көп.
Карап турган канчалар,
Кара жандан түңүлүп,
Кайраты жок жамандар
Кытайлардын астына
Келин болуп жүгүнүп;
Ошондо кытай Алооке
Ордону бузуп кул кылып,
Катындардын баарысын
Кара элечек тул кылып,
Кайраттуунун баарысын
Камап, байлап, кул кылып,
Ороздунун ордосун
Түркүгүн сууруп алды эми,
Дүмөктү башка салды эми!
Алооке туруп кеп айтат,
Кеп айтканда нени айтат,
Кызыталак буруттун
Кызыгына кирели,
Кулжуңдап кетсе, кууратып,
Куйкасын кармап тилели.
Кызыталак буруттун
Жаккан отун өчүрүп,
Үч үйлүүсүн бир койбой,
Жалпы баарын көчүрүп,
Атаңа наалат буруттан
Алманды мыктап алалы!
Түпкү журттун түк койбой,
Түгөтө чаап кыралы!.
Жаа жамгырдай атылып;
Жер карарып түн болуп.
Көк бетнне чаң толуп,
Көргөнгө дүмөк күн болуп,
Аскер селдей каптады,
Ат жеткен жерин таптады,
Кайрат кылып кеп айтпай,
Текечи кан, Шыгай кан
Ала-Тоо бойлоп качканы.
Нойгуттардын Акбалта -
Арыстан калды тутулуп.
Адырда жылкы алты сан
Алооке тийип кетти эми.
Тоодогу жылкы тогуз сан
Токтотпой айдап өттү эми.
Кыйла жанды кырды эми,
Кыздарды олжо кылды эми.

Алооке сурак кылганы,
Аябай бузук салганы.
Бул Алты шаар, Маргалаң,
Аяк жагы Кокон кан,
Ордолуу жайык көк жөкөр,
Орчуну Букар, Самаркан
Саны кетип тарады.
Ак үйлүү болду Алооке,
Журттун баарын карасаң,
Дал ошого карады.
Алоокенин азабы
Ажыдаардай толгону.
Алооке келет дегенде,
Ыйлаган бала сооронду...
Күздүн күнү болгондо,
Түтүнгө асый салганы,
Түгөтөмүн азыр! — деп,
Түк койбой жыйып алганы.
Жазга маал болгондо,
Жалдуу байтал мингизбейт,
Күздүн күнү болгондо,
Куйруктуу козу жегизбейт.
Үч үйлүүгө бир казан
Жалгыз үйгө каратты,
Каяшаяк бергендин
Колуна чеге кадатты.
Кыштын күнү болгондо,
Кыздан алым баштады,
Кызды кантип бердик — деп,
Көзүнө кан аралаш жаш толуп,
Ата-эне ыйлап жатканы.
Өлөмүн деп өлө албай,
Өз жанын өзү кыя албай,
Өкүмү жок курган журт,
Мүшкүл болду ушундай!
Кары, жашы муңайып,
Кан жутканда калайык
Ороздунун он уулу
Катуу көөнү карайып,
Улаккан, Жакып кеп айтат,
Убайымды бек айтат:
Минтип тирүү жүргөнчө,
Туулбай туна чөгөлү,
Көмөлөнүп жыгылып,
Көр азабын көрөлү.
Курган жан аман турганда,
Кордукка кантип көнөлү.
Ороздунун уулу элек,
О, чиркин, жасагандын кулу элек.

Бул өңдөнгөн кордукту
Адамзат пендеге
Башынан эч ким кыла элек.
Биз дагы эне тууган эр элек,
Эзелден берки эл элек.
Калдайган калктын башына
Каран түн мынча келе элек.
Минтип тирүү жүргөндө,
Кай муратга жетелик?
Күчөгөн экен бул кытай,
Биз бир күрпүлдөшө кетелик!
Кара тоону бет алып,
Үй беките конолу,
Кызыталак душманга
Кек кетирген болобу!".
Жоо кылычын байланып,
Аттанууга шайланып,
Тулпардан жыйып ат алып,
Журтунан кыргыз бата алып,
Арыстандай чамданып,
Баштады Жакып, Акбалта,
Алтымыш балбан камданып;
Ат тулпарын миништи,
Оңкойгон тоонун урчуктан,
Онурайган тумшуктан
Жакалап ылдый киришти.
Супу садык чалганда,
Таң түмпүйүп калганда,
Оргуп-оргуп чаң чыгат,
Обологон үн чыгат.
Оргуган чанды.караса,
Алтын, жакут, дилде артып,
Күндүзүн өргүп, түн катып,
Калдайган сексен балбаны
Капкайда жүрүп калганы.
Акбалта? Жакып аларды
Талаадан кармап алганы.
Жүк арткан төөсү токсон беш,
Кызыл куйрук кара нар
Олжого кармап алганы,
Ойронду мыктап салганы.
Алооке кандын алдына,
Жөө желдет деген балбаны
Качкан бойдон кутулуп,
Аман жетип барганы.

Кабарчы кабар салган соң,
Каны буйрук кылган соң,
Мунарга жарык жагыльш,
Кытайдын баары ээлигип,
Кыйындын баары жээлигип,
Карыпчы тонун шайлатып,
Буудандарын камдатып,
Кара калмак, манжуунун
Кынжылаган балбаны
Ороздунун айлына
Кыйын мүшкүл салганы.
Баштаган Балта чал экен,
Балтаны жүргөн каралап,
Канчасы жапжаш бала экен.
Кара жаак Акбалта
Кара тилин кайрады,
Кан Алооке алдында
Кайран абаң сайрады:
Менин чапчыша турган чамам жок,
Сиз менен алыша турган айлам жок.
Айдап кетсен, мал мына,
Агызар болсоң, кан мына,
Күтүп алсаң, букара
Аргын, ногой эл мына!
Балта мындай деген соң,
Алооке катуу сүйлөнүп,
Жеп ийчүдөй күүлөнүп:
Не дейсин, бурут, не дейсиң?
Сага жан сактоого жер, керек.
Алым алып турууга,
Казынаны жыюуга,
Мага калың кара эл керек.
Кылган ишин карагын,
Кызыталак бурутту!
Токсон беш төөнүн алтынын
Мына, ушул бурут курутту!
Бул Ороздунун он уулу,
Чаткалга жыйган малы бар,
Чамасы келсе, жөн эле
Мени менен чабышам деген чагы бар.
Сенин түп коргонуң түз кылам,
Түгөл айдап жок кылам!
Сага жер бербеймин конушка,
Бирөөңдү айдайм Оролго,
Бирөөңдү айдайм Эренге,
Бирөөңдү түшүрөм акыр тереңге!

Бирөөңдү айдайм казакка;
Мына минтип салам азапка.
Бирөөңдү айдайм Каңгайга,
Бирөөңдү айдайм Алтайга!.
Канчасын ушул кыргыздын
Алооке байлап алганы,
Кордукту мыктап салганы.
Кайран Балта, Жакыпты
Айылы менен көчүрүп,
Алтайды көздөй айдады.
Бирөө качты Эренге,
Бирөө түшүп кетти тереңге.
Оболку дарты козголду,
Тополоңу тоз болду.
Колу артына байланып.
Кой ордуна айдалып,
Талоон көргөн кайран журт
Көзүнүн жашы он талаа.
Кайраттуусун байлады,
Кармап алып жайлады.
Алардан калган балдарды
Дене кул кылып алганы.
Ороздунун он уулдун
Улуусу Бай, Үсөндүр,
Убайым тартып жүргөндүр.
Үсөндүн колун байлады,
Орконду көздөй айдады.
Байдын колун байлады,
Желпиниш көздөй айдады.
Азганакай кыргыздан
Алышар алдуу калбады...
Муну мындай таштайлы,
Жанагы кеткен эки эр
Ошондон кабар баштайлы.
Башчысы Балта, Жакыптын
Эки колу байлоодо,
Эки көзү жайноодо,
Алтымыш жайсаң, сан калдай,
Тегеректеп айдоодо.
А.лты өгүз менен төрт качыр
Күчүн берип айдады.
Алты эчки менен үч уйдун
Сүтүн берип айдады.
Жер жүзүнө даңкайтып,
Баткызбай айдап баратат,
Эки күнү бир жерге
Жаткызбай айдап баратат.
Же жашыңарга кабак жок,
Жакшылап берген тамак жок.
Күн мезгилин алган жок,
Күндө тыным кылган жок.
Ай мезгилин алган жок,
Айда тыным кылган жок.

Тоңкойгон эчен тоону өттү,
Толкуган канча суу кечти;
Адыр-будур бел ашты,
Мунарык тарткан чөл басты.
Иленин башы Үч-Арал
Амалсыз кечип барды эми,
Өгүз-Ашуу, Тай-Ашуу
Тегиз басып алды эми.
Ары жак жагы Ак-Талаа,
Ошого жетип калды эми.
Ай, жарыктык, Ак-Талаа,
Бабабыз баскан жер эмес,
Жедигер, шибээ, көп калмак
Жети ата көргөн эл эмес.
Ак-Талаа жетип конду эми.
Таң кашкайып сүргөндө,
Жерге жарык тийгенде,
Жерин байкап көрдү эми.
Талынын башы ийилип,
Кумунун үстү чийилип,
Жаткан экен Ак-Талаа
Жемиши жерде түйүлүп.
Бөөт, көлчүк, сазы бар,
Бөлүнгөн өрдөк, казы бар,
Алмасы бышып көң болгон,
Кызгалдак чөбү кылкылдап,
Кымыздык чөп, ышкыны
Тегиз бышып былкылдап,
Жаткан экен Ак-Талаа.
Оргуган булак суусу бар,
Жылтыркандуу шыбагы,
Жыргалдуу экен убагы.
Басып адам келбеген
Эпкин экен жерлери,
Ээн жаткан төрлөрү.
Чырпыктары чынардай,
Чынарлары мунардай,
Чымчыктарын карасаң
Тоо башында улардай.
Жылаандарын карасаң
Тогуз кулач аркандай.
Алда таала кудирет
Жан жараткан ар кандай,—
Эркин экен талаасы.
Бөрсө деген бир жан бар,
Курсагынан бөжөңдөп
Чыгып турат баласы.
Киши кийик, төө кийик
Адырында көп экен,
Ак-Талаанын аягы
Алтай деген жер экен.
Ал Алтайды жердеген
Кара калмак, манжуу журт –
Кайнап жаткан эл экен.

Балта, Жакып башчысы,
Эмгектүү колу байланып,
Айылы менен зарланып,
Алтайга барды айдалып.
Кыйноону көргөн курган журт
Күн көрөр айла тапты эми;
Саанчы кирип сүт ичип,
Минтип жанын бакты эми.
Жылкы жайып, күч минип,
Антип жанын бакты эми.
Кара кытай, манжуудан
Баш батар жайын тапты эми,
Эчкинин тоңгон майын жеп,
Минтип жанын бакты эми.
Бул тарапка келгени,
Он эки айга толду эми.
Чалдыр-булдур сүйлөшүп,
Үйүр алышып калды эми.
Алтайда кыргыз ичинен
Акылманы Акбалта,
Ирдүүрөк деген бир жандык,
Манас кебине.
Тойдон кийин токтолуп,
Тогуз айдай өтүптүр;
Манас бойго бүткөнү
Бир нече айга жетиптир.
Байбиче болсо бул күндө
Бал, шекерге карабайт,
Башка тамак жарабайт.
Жесем дейт жолборс жүрөгүн,
Мындан башка санабайт;
Же табылбайт жолборс жүрөгү.
Жинди болуп байбиче
Жеригинен жүдөдү.
Жылкычы кабар бергени,
"Каңгайдын кара мергени
Жолборс атып салды,- деп,
Терисин сыйрып алды,- деп,
Боор, жүрөк, башка эти
Кур талаада калды"-деп.
Айтканын Чыйыр угуптур,
Алдынан чуркап чыгыптыр.
Тура калды Чыйырды
Жылкычынын жолуна,
Каракулак чоң жамбы
Кармай барды колуна,
"Кайыптан дүйнө тап,- деди,
Карап турбай жылкычы
Кайта ылдамдап чап,- деди.

Жашырып, жаап жүрбөгүн,
Жарып жолборс жүрөгүн,
Алып кел,- деди, өзүмө.
Ата-энемден сен жакын
Көрүнөсүң көзүмө.
Каалаганың баарысын,
Канча де, берем өзүңө".
Жылкычы буга таң калды,
Акысына жамбы алды.
Ара конуп арага
Ал жылкычы сандалды.
Барса жолборс жатыптыр,
Зыңкыйып муздап катыптыр.
Жолборстон жүрөк алганы,
Жолго кайра салганы.
Жол боюнда да бир бээ
Телиден өлүп калыптыр.
Жылкычылар жыйылып,
Аны союп алыптыр.
Анын да алды жүрөгүн.
Экөөн бирдей бермекке,
Байбиченин бул ишин
Байкап сөзүн көрмөккө
Эртесинде, түш ченде
Жетип келип калганы.
Жылмайып басып байбиче .
Элечектен каш чыгып,
Эки көздөн жаш чыгып,
(Жылкычы аты Бадалбай)
Чыйырды эми кеп айтат:
"Бадалбай балам,-деп айтат,
Эки жүрөк эмне?
Жолборстор жолго жатканбы?
Каңгайдын кара мергени
Катарлап экөөн атканбы?
Же мал жүрөгүн жолборс деп,
Башынан шорум катканбы?".
Байбиче сүйлөп калыптыр.
Жүрөгү деп жолборстун
Бадалбай айта салыптыр.
"Кыласызбы дары,-деп,
Кыйла барктап аны,- деп;
Кызарып агып турбайбы
Жүрөгүнүн каны"—деп,
Бадалбай айтты баянды,
Байбиче көөнү жайланды.
Челкендей басып байбиче,
Челектеп сууну алганы,—
Эки жүрөк салганы.

Чала-була бышырып,
Жанга бербей жалмады.
"Сонун экен бу да,—деп,—
Сорпосун ичем мына"—деп,
Эки аяктай сорпосун
Калтырбай ичип алганы.
Байбиченин талгагы
Магдырап, канып калганы.
Эр Манас бойго бүткөнү
Эчен ай, эчен күн болуп,
Толгоо жаңы киргени
Бейшембинин түн болуп.
Ак боздон бээ союлду,
Алтындан бакан коюлду,
Барган сайын байбиче
Айгайын салып чоюлду.
Коңшунун баары жыйылды,
Козголгон сайын байбиче
Кокуюн айтып ыйынды.
Бала төрөр бекен деп,
Жакыпта жүрөк дегдеди.
Бала койсо чиренип,
Байбиче бою тердеди.
Бала туйлап кеткенде
Байбиче көзү сүзүлдү,
Белдемчинин жакасы
Беш жеринен үзүлдү.
Алып келип эр Жакып
Аксарбашыл кой чалды,
Ай туякка бээ чалды,
Ай мүйүзгө уй чалды,
Айры өркөчкө төө чалды.
Анткен сайын байбиче,
Айгайын басып, үн салды:
"Менин жанымды жечү балабы?
Же жарып ичтен алабы?
Бу башымды жечү балабы?

Дагы караңыз

• Манастын төрөлүшү
• Манастын төрөлө электеги бабалары
• Манас эпосу боюнча суроо жооптор
• Манас эпосундагы көөнө сөздөр
• Манас эпосунун күнү
• Манастын дети осуяты
• Манас гимни