Манас атанын жети осуяты — Дүйнөгө белгилүү «Манас» эпосунан алынган акыл-насааттар, идеялар. Манастын жети осуяты 1990-жылдын экинчи жарымында Кыргыз Республикасынын мурдагы Президенти А. Акаев жактан иштелип чыгып, Кыргызстандын бүт аймактарына таралган. Ал гана эмес Акаевдин тушунда мамлекеттик идеология катары дагы саналчу.
Алар калктын атуулдук, улуттук ар-намысын ойготуу максатын көздөйт. Ал осуяттар төмөнкүлөр:
- Эл-журттун ажырагыс бүтүндүгү жана бир жакадан баш, бир жеңден кол чыгарган ички биримдиги.
- Улут аралык ынтымак, достук жана кызматташтык
- Улуттук ар-намыс жана атуулдук ариет
- Арыбас мээнет, алдынкы өнөр-билим аркылуу бакубат дөөлөткө умтулуу
- Гуманизм, айкөлдүк, кечиримдүүлүк
- Табият менен таттуу мамиледе болуу
- Кыргыз мамлекеттүүлүгүн чыңдоо жана аны көздүн карегиндей сактоо.
Чечмелениши, мааниси
Төмөндөгү чечмелөө эч бир официалдуу документте же кайсы бир токтомдордо кабыл алынган эмес. Бул жеке биздин оюбуздан чыккан чечмелөө, ар адамдын ою башка эмеспи, ошол себептен, аз да болсо чечмелеп көрүүгө аракет жасадык.
- Элдин ынтымагы, бөлүнбөй биргелешип иш кылсак баарын жеңебиз, каалаган кыйынчылыктарга чыдайбыз деген мааниде.
- Башка элдер, улуттар менен жакшы мамиледе болуу, кызматташуу, өнөктөшүү
- Ар бир жаран патриот болуусу, ата-мекен алдындагы милдетин сезе билүүсү, инсан катары мекенин жана өзүн сыйлоо
- Эмгек, акыл-эс, билим аркылуу жакшы жашоо жолунда басуу, жалкоолуктан, жаман адаттардан арылуу
- Ички жан-дүйнөнү байытып, акылдуу, адилеттүү, тажрыйбалуу, көптү билген көсөн адам болуу
- Жаратылышты коргоо, ага аяр мамиле жасоо, жаратылышка ысыраптык мамиле жасабоо, ар бир өсүмдүк, ар бир жандыктын маанисин билүү
- Эркек же аял болобу Мекенибизди өнүктүрүүгө салым кошуу, душмандардан сактоо, ата-журт, кичи-мекен, үй-бүлөө мунун баары Мекенибиз экенин түшүнө билүү.
Манастын жети осуяты англисче
- Integrity and internal unity of the Kyrgyz people;
- International cohesion, friendship, cooperation;
- National and civil honor;
- Through hard-working and tireless work from knowledge to prosperity and well-being;
- Humanism, generosity, tolerance;
- Harmony with nature;
- Strengthening and protection of Kyrgyz statehood.
Кызыктуу фактылар
Осуятагы «улуттук ар намыс, бир жакадан баш, бир жеңден кол чыгаруу» деген сөздөрдөн тышкары ЖОЖдордо пайдаланылуучу «Мамлекет жана укук теориясы» (2007, жылын тактагыла) окуу китебинде кездештирүүгө болот. Китепте Манастын 7 осуяты, мамлекеттин ички жана тышкы функциясы деп көрсөтүлгөн.
Жети осуят Кыргыз элинин, ошондой эле Кыргызстандын толук кандуу идеологиясы боло албаса дагы, бүгүнкү күнгө чейин (2022) бул осуяттар мектептерде, ар бир дептер-күндөлүктөрдүн беттеринде, түрдүү иш-чараларда көрүүгө болот. Көптөгөн адамдар бул осуяттарды же кайсы бир бирөөсүн гана жеке девизи кылып жүргөн учурлар да жок эмес.
Манастын жети осуяты кыргыз адабиятынын мектеп программасына киргизилген. Жаш муундарга ошондой эле республиканын жарандарына турмуштук көрсөткүч-маяк катары таасирин тийгизүүдө десек да болот. Достор суроолор болсо жазып койгула, сөзсүз кошумчалап же жооп жазабыз.
Дагы караңыз
- Манас гимни
- Манас эпосунун күнү
- Манас боюнча суроо жооп
- Манастын күмбөзү
- Манасчы деген ким
- Баатырдык
