Бүчүр

Бүчүр (латынча gémma) — ботаникада өсүмдүктөрдө пайда болуучу тыным абалындагы өркүн түйүлдүгү. Өсүмдүктөр морфологиясы илими изилдейт. Ал сабак (ок) жана жалбырак түйүлдүгүнөн турган вегетативдүү бүчүр, гүл жана топ гүл түйүлдүгүнөн турган генеративдүү бүчүр болуп бөлүнөт.

Сырткы түзүлүшү тоголок, сүйрү, конус, ийик, жумуртка сымал. Көпчүлүк өсүмдүктөрдүн бүчүрлөрү түрпүлөр менен капталып, ички назик бөлүгүн сырткы таасирден коргойт. Бүчүрдүн пайда болушу, түзүлүшү, жайгашкан орду ар түрдүү (караңыз: бүчүрдөн өркүндүн өсүп чыгышы).

Пайда болушуна жараша жалбырак саптуу бүчүр (карагат, жаңгак бүчүрү), жан жалбырак бүчүр (мисалы, теректин бүчүрү), жалбырак бүчүр (мисалы, кара мөмөдө) делет. Бүчүр сабакта жайгашкан ордуна жараша сабактын башындагы чоку же терминалдык (каптал) бүчүр болот. Чоку бүчүрдөн сабак узарып өсөт. Каптал бүчүрдөн бутактар өсүп чыгат. Каптал бүчүрлөр жайдын аягына чейин калыптанып бүтүп, келерки жазга чейин өсүшүн токтоткондуктан тынымдагы же кыштоочу бүчүр деп аталат. Кургакчылыкта тропиктеги дарак өсүмдүктөрүнүн бүчүрү тыным абалына өтөт. Мелүүн алкакта жаздын келиши менен тынымдагы бүчүрдүн бир катары өсүп, жаңы өркүндөрдү берет.

Бир нече жыл өркүнгө айланбаган бүчүр уйкудагы бүчүр деп аталат. Алар белгилүү шартта (өркүндүн жогорку бөлүгү үшүп кетсе, жабыркаса, кесилсе же шактын өнүмү начарласа) өсүп чыгат. Өсүмдүктүн сабак, жалбырак, тамырында көмөкчү бүчүр да болот. Тамырдагы көмөкчү бүчүрдөн тамыр чырпыктары чыгат. Бүчүр өсүмдүк сабагынын учунда, жалбырак колтугунда бир-экиден кээде үч же андан көптөн кезектешип же спираль түрүндө жайгашат. Мөмө дарагын вегетативдик жол менен кыйыштырууда бүчүрлүү бутак пайдаланылат. Ал көзчөлүү бутак делет.