Куз жонундо ырлар жыйнагы
Акыркы оңдоо:Куз жонундо ырлар чакан жыйнак атайын суранычтар боюнча жарыялап жатабыз. Күз тууралуу кандай гана ырлар жазылган жок, кандай гана аңгемелер чыгарылган жок. Келгиле ушул алтын мезгил тууралуу ырлар жыйнагы менен таанышып алгыла.
Алтын күз ыры
Алтын күздө сапсары
Араласам бакчаны.
Айлана бүт шаңданып
Капыстан ырдай баштады.
Буудай:
Буудаймын мен кыпкызыл,
Ысык нанды жараткан.
Ата-баба сыйлаган,
Нечен кылым эл баккан.
Арпа:
Арпамын мен муруттуу,
Мал тойгузган жан болом.
Кампа толуп мен менен,
Баардыгына жем болот.
Алма:
Мен Алмамын, Алмамын,
Бакта өсүп калгамын.
Жесең тоюп курсагың,
Шекер татыйт таңдайың.
Коон:
Койдой болгон Коонмун мен,
Күз келгенде союшат.
Ичек-кардым артылбайт,
Бөлөк алып коюшат.
Дарбыз:
«Дарбыз, дарбыз» дешип,
Дарбып калат балдар.
Жумшак дешип тишине да
Жакшы көрөт чалдар.
(Жедигер Саалаев)
Күз
Шоола тартып, токой-түздүн жүзүн өөп,
Күн келбетин мөмөлөргө түшүрөт.
Айлана тынч, кээде гана жел ойноп,
Алма шактан сууга чулп-чулп үзүлөт.
Күз мээрими айланага алтын жаап,
Айлампадан балык ыргыйт жалтылдап.
Күнгө бышып, түркүн жемиш кызарып,
Агып барат өзөндө жай калкылдап.
(Каныбек Жунушев)
Күз келди
Берекелүү күз келди
Айыл алма жыттанып.
Ак буудайдын данына,
Кампа толду шыкалып.
Жыйым-терим маалы,
Бекер жүргөн эч ким жок.
Эл жабыла иш менен,
Талаа жактан кеткен жок.
Каникулда биз дагы,
Өнөктүккө катыштык.
Картошканы, пиязды,
Кампаларга ташыштык.
Улуулардан накыл кеп,
Күндө угуп жатабыз.
«Жаз-жарыш, күз-күрөш» деп
Айтат апа-атабыз.
(Токтосун Нурматов)
Куз жонундо ырлар чакан болгонуна байланыштуу, Силерди дагы бул жыйнакты бирге кеңейтүүгө чакырабыз. Колунардан жаралган күз тууралуу ырлар болсо пикир жазуу формасына жазып, калың журт менен бөлүшүүгө чакырабыз. Аты-жөнүңүздү жазып коюууну унутпагыла.
Жалбырак
Жалбырактын түрү көп,
Бири жашыл, бири көк.
Күз келгенде саргайып,
Сабагынан күбүлөт.
Жалбырагы ийнедей,
Карагайдын, арчанын.
Түсүн такыр өзгөртпөйт,
Жашаса да канча жыл.
Жалбыракты ар кандай,
Тоо, талаадан көп көрдүм
Барбы, жокпу айткыла,
Жалбырагы сөксөөлдүн.
(Жакыпбек Абдылдаев)
Күздө
Жамгыр жаап күз келди,
Жалбырактар күбүлөт.
Сары, кызыл жалбырак,
Бутубузга үйүлөт.
(А. Ниязалиева)
Күздө
Керилген жер бети,
Алтындай келбети.
Тоо болуп жыйналат,
Эмгектин бермети.
Күз
Он эки айдын үч айы
-Күркүрөгөн күз айы.
Бөлүштүргөн табият,
Төрт мезгилге атайы.
Коңур тартып туш-тарап,
Коон, алма жыттанат.
Аңыз кечип мүнүшкөр,
Бөдөнөгө куш салат.
Дасторкондо нан жайнап,
Эч бөксөрбөй май, каймак.
Айлыбызда майрам, той,
Самоор-самоор чай кайнап.
Жемиш-мөмө бүт бышып,
Жыйым-терим күч кызып
Эгин батпай кампага,
Күз - береке, күз - кызык.
Малга толуп ар аймак,
Кыштоолорун даярдап,
Кубанышат малчылар
Семиз-семиз мал айдап.
(Т. Айтикеев)
Күз мезгили
Коондун жыты буркурап,
Дарбыздар бышты чатырап.
Мээнетин көрүп үзүрүн,
Дыйкандын чери жазылат.
Ырыскы чачып айлана,
Элдердин жүзү жылмайды.
Кең болсо күздүн пейили,
Жыл жакшы болот турбайбы.
(А. Карымшаков)
Күзгү бакчам
Жашыл кымкап бактагы,
Күздө болуп сапсары.
Алма, жүзүм, жийде, алча,
Текши быша баштады.
Сан жылдыздай шабдалы.
Жерге ийилет шактары.
Көргөн көзгө өөнү жок,
Керектүү кырка саптары.
(Сөзү: Ж. Садыков, обону: С. Айдаров)
Жардам бердик
Жардам бердик,
Алма тердик,
Мектеп алма-багынан,
Жаңгак кагып,
Күнгө жайып,
Койдук дагы жаңыдан.
Жардам бердик,
Жүзүм тердик.
Жийде жыйнап, ойнодук,
Кол кармашып,
Бий бийледик,
Түшүм тоюн тойлодук.
(Сөзү: М. Жангазиев, обону: А. Малдыбаев)
Жаратканым тартуулаган күз айы,
Берекелүү, ырыскылуу бул айы.
Адамдар да, бүгүн мына башкача,
Баардыгынын көтөрүңкү маанайы.
Күз мезгилин сагынсак,
Көөдөндөргө шаң толот.
Эмгектенген дыйкандын
Кырманына бак толот.
Сапсары болгон жалбырак,
Самсаалап түшөт кайыңдан.
Коюнга батпай береке,
Коңур күз алтын баарынан.
Бак-дарактар саргайып,
Карагай гана жап-жашыл.
Күнү-түнү жамгыр жаап,
Суук келгенсип өңдөнөт.
Түсү сары алтындай,
Түшүмү төөнүн карынындай.
Мына келди күз мезгил,
Молчулук менен токчулук.
Жалбырактар алтындай,
Асманга учат жалтырап.
Жалбырактар саргайып,
Сары килем салышат.
Дыйкандар жыйнап түшүмдү,
Күзүндө келет молчулук.
Күздө келет жаан-чачын,
Жалбырактар саргайып.
Күздө келет ой-санаа,
Өткөндөрдү эстетип.
Төрт мезгилдин бири экен,
Берекелүү күз убак.
Аштын бышкан кези экен,
Молчулуктуу күз убак.
Кубандырат ар жанды,
Жамгыр төккөн күз мезгил.
Короо толуп эгинге,
Молун төккөн күз мезгил.
Кээде шамаал удургуйт,
Кээде жамгыр дыбырайт.
Маанайды бөлөп жарк этип,
Кээде жаркырайт күн тийип.
Кыз мүнөздүү күз мезгил,
Кышка карай нур мезгил.
Кээ бир ырлардын авторлорун табуу мүмкүн болбоду, ошондуктан ырлардын авторлорун билгендер болсо билдирүү жөнөтүп койгула. Күз мезгили жонундо макала ылдый жактагы шилтемеде.