Тамак-аштагы азык заттардын жана энергиянын өлчөмүн аныктоо макаласын оңдоо, толуктоо, тактоо

Сабактын жабдылышы: тамак-аштын курамын жана энергиялык баалуулугун баяндоочу таблица, калькулятор. Теориялык маалымат: Тамак-аштагы азык заттардын жана энергиянын өлчөмүн аныкташ үчүн окутуучу бир маселени алып ошонун негизинде окуучуларды санаганга үйрөтөт. Мисалы: эртең менен бала 50 г быштак, 1 жумуртка, 1 үзүм нан жана 1 стакан сүт ичти. Баланын организми канча белокко, углеводго, майга жана энергияга ээ болду? 5-таблица боюнча 100 г быштактан организмге 13,9 г белок, 18,2 г май жана 1 г углевод сиңет, 230 ккал энергия менен камсызданат. Ал эми бала быштакты 50 г жеген соң, бул көлөмдө азык заттардын жана энергиянын өлчөмү эки эсе аз, б. а. бала тамак аркылуу 6,95 г белокко, 9,1 г майга, 0,5 г углеводго жана 115 ккал энергияга ээ болду.
 
1 үзүм нандын орточо салмагы 50 г, анда да азык заттардын, энергиянын өлчөмү эки эсе аз (3,45 г белок, 0,2 г май, 22,6 г углевод, 113,5 ккал энергия). 1 стаканда 29 г сүт болсо, анда азык заттардын жана энергиянын өлчөмү эки эсе көп (6,2 г белок, 7 г май, 9,8 г углевод, 132 ккал энергия). Мындан башка бала дагы 1 жумуртка жеди, анын салмагы орточо эсеп менен 100 г. Анда 10,7 г белок, 10,3 г май, 0,5 г углевод жана 140 ккал энергия бар. Аягында желген, ичилген тамак-аштын белокторун, майларын, углеводдорун жана энергиянын өлчөмдөрүн бир бирине кошуп эртең мененки тамактагы азык заттардын жана энергиянын жалпы өлчөмү аныкталат.
№Азыктын аталышы100г азыктын курамы100г азыктын энергиялык баалуулугуБелок(г)Май(г)Углевод(г)1.Кара нан5,50,639,31902.Буудай наны6,90,445,22173.Печенье7,410,365,13934.Кургатылган кесме9,30,575,33435.Кара ун8,71,266,53196.Буудай уну7,00,871,03277.Күрүч6,51,271,73328.Буурчак16,01,650,12869.Фасоль19,33,250,331610.Маш18,21,650,229611.Уйдун эти16,04,30,510812.Койдун эти12,724,2-27813.Тооктун эти16,04,10,910814.Боор15,73,82,410915.Малдын тили13,414,4-18916.Балык (судак)10,10,2-4417.Сарымай-96,2-88518.Жуулган май0,164,00,678719.Өсүмдүк майы-94,0-87420.Уйдун сүтү3,13,54,96621.Айран3,12,62,54822.Быштак13,918,21,023023.Жумуртка10,710,10,514024.Картөшкө1,00,113,96325.Капуста0,90,13,52026.Кызылча1,30,18,13927.Сабиз0,60,26,33128.Пияз0,90,17,53629.Бадыраң0,40,11,11030.Помидор0,50,12,81531.Ашкабак0,60,14,52232.Туруп0,10,15,92933.Жүгөрү7,10,974,134134.Кант--10041035.Алма0,3-9,84236.Өрүк0,4-7,73337.Жүзүм0,6-12,35338.Чие0,70,38,24339.Бал1,0-75,931540.Варенье--54,221041.Шоколад4,418,657,1427