«Нонет: баяндалышы, музыкада, математика же логикада» макаласын оңдоо, толуктоо, тактоо

Нонет (итальянча nonetto, латындын nonus сөзүнөн — тогузунчу) — академиялык музыкада 9 аткаруучудан турган музыкалык ансамбль же ушундай курамдагы аткаруучулар үчүн чыгарма.

Нонеттеги музыкалык аспаптардын салыштырмалуу туруктуу конфигурациясы жаалуу жана үйлөмө аспаптардын тең салмактуулугунда түзүлөт: флейта, гобой, кларнет, фагот, керней (же валторна), кыл кыяк, альт, виолончель жана контрабас. Башкача айтканда, курамы, көбүнчө ушундай аспаптардан турат.

Ошондой эле, фортепиано аспабы башка аспапты алмаштырып колдонулган учурлары дагы болгон, мисалы, контрабас же флейтанын ордуна.

Нонет курамдары үчүн мисал катары кийинкидей чыгармалар жазылган:

Людвиг Шпордун фа мажор чоң нонети (1813)
Жорж Онсло нонети, оpкестр 77 (1846)
Луиза Фарранк нонети, оpкестр 38 (1850)
Франц Лахнердин фа минор нонети (1875)
Йозеф Райнбергер нонети, оpкестр 139 (1884)
Франсис Пуленканын «Түбөлүк кыймылдар» (французча Mouvements perpétuels) аттуу үч пьесадан турган цикли (1918; фортепиано жана камералык оркестр үчүн редакциялары бар)
Тибор Харшаньи нонети (1930)
Богуслав Мартинунун № 2 нонети (1959)

Сейрек учурларда нонет джаз музыкачылары тарабынан колдонулат.

Нонет ыр-сап формасы катары
Нонет түшүнүгү ыр саптар формасында дагы ырларга дагы колдонулат. Мында ыр 9 саптан туруп, ар бир кийинки саптагы муундардын саны 9дан 1 чейин азаят. Башкача айтканда, биринчи сап 9 муундан турат, экинчиси — 8, үчүнчүсү — 7 жана ушул сыяктуу, акыркы сабы 1 муун болгончо.

Ыр-сап нонетинин мисалы:

Кар жаап жатат асманда тып-тып (9 муун)
Жерди каптап аппапак ай (8 муун)
Айланчыктап шамалдуу (7)
Бороон болду ай-ай (6)
Кыроо жатат ай (5)
Кыш келип ай (4)
Муз тоңуп (3)
Жымжырт (2)
Ай (1)

Ошондой эле тескери нонеттер бар, мында муундардын саны тескерисинче 1ден 9ду карай өсөт.

Математикада же логикада
Математикада же логикада тогуз элементтен турган топтор менен байланыш түрүндө нонет түшүнүгү кездешиши да мүмкүн. Бирок, муну сейрек колдонуушат.