Чуйлук жана Таластык кыргыздардын орус букаралыгын кабыл алышы макаласын оңдоо, толуктоо, тактоо

Чуй боорундагы кыргыз урууларын Россиянын курамына киргизуу маселесине падыша окмоту чечкиндуу киришкен. Ал учун орус аскерлери Чуй ороонундогу кокон чептерин ээлеш керек болчу. Муну сезген Кокон ханы, падышанын колу менен беттешууго камынып, Чуйго сарбаздарды чогулткан. Россия жана Кокон тирешип турган убакта чуйлук кыргыздар бейтарап абалда болушуп, копчулугу тоо аралай жайлоолорго кочуп, жер которушкан. Падыша жоокерлери Циммермандын жетекчилиги алдында 1860-жылы 23-августта Верныйдан атып чыгып :), 26-августта Токмок коргон-чебин басып, аны 28-августта бут бойдон кыйраткан. Чеп ичиндеги 100 сарбазды туткунга тушурушкон.
 
Ошол куну аларга казак-орус кошууну, А. Г. Колпаковский биригип-кошулган. Эртеси куну алар Бишкекти коздой аттанат да, 31-августта Бишкек чебин ээлейт. Чептин кыйла болугу кыйрап, акыры Атабек датка, Алишер датка баштаган 627 сарбаз баш ийишкен. Орус жоокерлери жана Кокон кошуундарынын ортосундагы беттешуу 1861-жылы 20-октябрда Узунагач бекети жайгашкан Каракастек онурундо откон. Алымбек датка оз кошууну менен тирешууго катышпай койгон. Салгылашта орус жоокерлери Кокон кошуундарын бир кыйла жоготууларга учуратып, артка чегинууго мажбурлаган. Ушул салгылашууда Шабдан Жантай уулу кыргыз эр жигиттерин баштап, орус жоокерлерине эрдик менен каршылык корсоткон. Узунагачтагы коогаландан коп отпой 1862-жылы сарыбагыштын тынай уругунун чон манабы Жантай Карабек уулу Верныйга барып, Чуй ороонундогу кеминдик кыргыздар Россиянын карамагына отоорун билдирет. Ушундан сон Жантай ошондой эле уулу Шабдан орустарга кызмат кылууга отушкон.
 
Ормон хан олгон сон Жантай сарыбагыш бий-манаптарынын кадырлуу жетекчи болуп калган. Орус окмоту ага 1867-жылы полковник чинин ошондой эле алтын медаль тапшырган. 1862-ж. жайында Чуй ороонунун Бишкектен Таласка чейин аймактагы солто уруусунун чон манабы Байтик Канай уулу кокон акими Рахматуллага каршы курош баштаган. Байтик баатыр Рахматулланы айласын таап, тойго конокко чакырып, келген сон аны олтургон. Кокондуктардын Чуй ороонундогу бегин жайлаган сон кыргыздар бир нече кун Бишкек чебин камап турган. Сепилге жете албасына козу жеткен Байтик баатыр иниси Сатылганды Верныйга жонотуп, А. Г. Колпаковскийден жардам суратат.
 
Орус аскер жетекчиси 1200 жоокери менен жардамга дароо бет алып, Байтик баштаган кыргыздардын биримдиктуу аракети менен, коргон орустардын колуна откон. Солто уруусунун бир болугу (Жангарач, Маймыл Тынаалы манаптары бийлик кылган) орус башкармачылыгына баш ийууну каалабай, Таластын баш жагына кочушкон жана орус жоокерлерине каршылык корсотуш учун кол курашкан. Жангарач манап олгон сон 1864-жылы анын балдары жана Кокум манап орус тоболдору менен ымалага отушкон. Таласка кочуп кеткен кыргыздар 1865-жылы гана Россияга баш ийишген. Алар менен чогуу Таластагы башкы уруулар - саруулар жана кушчулар орус бийлигин тааныган. Демек, чуйлук ошондой эле таластык кыргыздарды Россия курамына киргизуудо ыктыярдуулук жана куралдуу зомбулук да колдонулган.